Alfred Dreszer Słowo wstępne. Palestra 27/8(308), 3-8

Transkrypt

1 Alfred Dreszer Słowo wstępne Palestra 27/8(308),

2 ALFRED DRESZER SŁOWO WSTĘPNE Spotkaliśmy się uczestnicy i świadkowie tamtych wielkich zdarzeń". Zorganizow ana przez Ośrodek Badawczy A dw okatury przy Naczelnej Radzie A dw okackiej oraz przez Radę A dw okacką w W arszaw ie sesja naukow a na tem at A dw okatura polska w latach stała się d la społeczności adw o kackiej w ydarzeniem niecodziennym. Poprzedziły sesję prow adzone od dłuższego czasu przez Ośrodek Badawczy A d w o k atu ry żm udne prace przygotow awcze, zm ierzające do zgrom adzenia m ożliw ie w szechstronnego m ateriału faktograficznego w postaci listów, legitym acji, fotografii, zarządzeń, pam iętników itp., jak również szeregu opracow ań dotyczących poszczególnych dziedzin działalności adw okatów w badanym okresie historycznym. W w yniku tych prac przygotow awczych zaprezentow any został podczas sesji obraz działań i zachow ań się adw okatów w latach drugiej wojny św iatow ej po raz pierw szy chyba o tak rozległym zasięgu i tak głębokim przekroju. M a te ria ł podzielony został o czym pow inienem w spom nieć na szereg grup te m atycznych dotyczących działania adw okatów jako grupy zawodowej w okresie o k u p acji hitlerow skiej, udziału adw okatów w w alkach zbrojnych podczas k am panii w rześniowej, działalności w obozach jenieckich, udziału w późniejszych w alkach podziem nych w k ra ju i w form acjach wojskowych za granicą, udziału w pow staniu w arszaw skim, w podziem nej adm inistracji cywilnej i w rep rezen ta cji P ań stw a Polskiego na Wschodzie i Zachodzie, wreszcie m artyrologii adw o katów w obozach zagłady, w m iejscach straceń itp. Znaczenie przedstaw ionego m ateriału, jak również przebiegu sesji należy rozpatryw ać przede w szystkim z p u n k tu widzenia naukowego w odniesieniu do stopnia realizacji zamierzonego zadania, jakim było rozszerzenie i pogłębienie naszej wiedzy o działalności adw okatów w om awianym okresie. Nie budzi chyba w ątpliw ości, że istniał pew ien niedosyt w iadom ości o rozm iarach udziału adw o katów w patriotycznych działaniach w tym jednym z najtrudniejszych okresów w naszej historii. Bardzo cenne prace szeregu autorów adw okatów, przede w szystkim o charakterze m onograficznym, a także rozdział o adw okatach polskich w czasach okupacji hitlerow skiej zaw arty w Zarysie historii adw okatury polskiej, opracow anym przez adw. adw. d ra A ndrzeja Kiszę, dra Romana Łyczywka i d ra Z dzisław a Krzem ińskiego, aczkolwiek znacznie poszerzyły obszar naszych w iadomości o tym okresie, to jed n ak głodu wiedzy o w ydarzeniach w tam tych czasach w pełni nie zaspokoiły. Dlatego też przekazanie podczas sesji ogrom nej ilości danych o udziale adw okatów we w szystkich dziedzinach w alki i pracy podziem nej w latach wzbogaciły w sposób zdecydowany nasz dorobek w tej m ierze. O trzym aliśm y obraz obszerny, niezm iernie interesujący, czasami pasjonujący, niekiedy w strząsający. Pełnej oceny zebranych m ateriałów m ożna będzie dokonać dopiero po zaznajom ieniu się z ich pisem nym opracow aniem. Zapew ne w w ielu opisyw anych grupach działań n ie zostało jeszcze w ypow iedziane o statn ie słowo, ale sesja w zakresie zgrom adzenia i u trw alen ia danych

3 4 K om itet O rganizacyjny i Rada Naukowa N r 8 (308) była etapem w ażnym i dlatego należy tylko życzyć sobie, aby tak pięknie ro z poczęta p raca doprow adziła do pow stania i w ydania dzieła w szechstronnie ośw ietlającego dzieje ad w o k atu ry polskiej w latach Je st jeszcze i inna płaszczyzna, 'na której trzeba rozw ażyć w artość te j sesji, poświęconej działalności adw okatów w latach S tała się ona w ielką m anifestacją głębokich uczuć.narodowych. Była 'wielogłosem o czasach, których nam zapom nieć nie wolno, wielogłosem, k tó ry zabrzm iał pięknie, donośnie i p raw dziwie. N iełatw o o to dzisiaj. Podczas sesji spotkaliśm y się razem uczestnicy i św iadkow ie tam ty ch w ielkich zdarzeń. Z naleźli się w śró d nas adw okaci w ybitni przyw ódcy i w y b itn i działacze ruchu oporu: W itold B ayer, Adam Bień, S tanisław M ierzwa, A ntoni P ajdak, Bohdan Suligowski i w ielu innych. Pow stał n astró j zupełnie szczególny, pełen w zruszeń i zadum y. N astrój ten tow arzyszył obradom, tow arzyszył uczestnikom sesji także w tedy, kiedy zw iedzali w ystaw ę dokum entów -pam iątek, przygotow aną z całym należnym pietyzm em. Je j eksponaty w strząsały niekiedy sw oją tragiczną w ym ow ą. T ow arzyszył on nam również w czasie uroczystego odsłonięcia tablicy pam iątkow ej ku czci adw. Cyryla R atajskiego. Tow arzyszył stale przez w szystkie trzy d n i spotkania. I takie było nietypow e, w yjątkow e znaczenie tej sesji. N iezależnie od jej w a lorów naukow ych. Nie sposób n ie podkreślić ogromnego tru d u, ja k i w łożył w organizację sesji jej inicjator i tw órca adw. W itold Bayer, dzięki którem u i gronu jego w spółpracowników-specjaliistów sesja uzyskała tak pod każdym względem św ietny kształt i pozostaw iła n iezatarte w spom nienia. N ależą się za to w ielkie podziękow ania. Komitet Organizacyjny: przew odniczący sekretarz o p iekun w ystaw y W itold Bayer, członek N aczelnej R ady A dw okackiej, k iero w n ik O środka Badawczego A dw okatury, i A ndrzej Rościsz ws ki, w icedziekan R ady A dw okackiej w W arszaw ie Jadw iga R utkow ska H enryk Pieliński, członek R ady A dw okackiej w W arszawie, zastępca kierow nika O środka Badaw czego A dw okatu ry członkow ie S tanisław D ryjski (zm arł 5.X.1982 r.), H anna Nowodw orska-g rohm an, członek R ady A dw okackiej w W arszawie, M aria Staniszkis.

4 N r 8 (308) Program sesji i szczegółow y program obrad 5 Rada Naukowa: przewodniczący d r Rom an Łyczywek, członek Rady Propram ow ej Ośrodka Badawczego A dw okatury sekretarze naukow i d r K azim ierz O strow ski, K arol Pędow ski, zastępca kierow nika Ośrodka Badawczego A dw okatury, K arol P otrzo- bowski *, zastępca przewodniczącego Rady Program ow ej Ośrodka Badawczego A dw okatury, prof. dr hab. W acław Szyszkowski. Lista aplikantów adwokackich Izby waszawskiej współpracujących społecznie z Komitetem Organizacyjnym: Ewa Cur Tomasz Dylewski W aldem ar G ujski W aldem ar K arpała M arek Kowalski S tanisław K owalski K saw ery Łukaw ski H alina M aj-popek A ndrzej Siem iątkow ski Jadw iga Sierocińska Bogusław W róblewski M ałgorzata W rzołek-rom ańczuk Lech Z akrzew ski M ałgorzata Zarudzka T eresa Zdanowicz. Program s e s j i I dzień piątek 26 listopada 1982 r. godz O tw arcie sesji godz Z ebranie plen arn e R eferaty i dyskusja na tem at A dw okatura jako grupa zaw odowa w okresie okupacji hitlerow skiej godz Zebranie tow arzyskie gości honorow ych i uczestników sesji w K lubie A dw okata i Z m a r ł 3.III.1988 r. (p rz y p. R ed.).

5 6 Program sesji i szczegółowy program obrad Nr 3 (398) II dzień sobota 2T listopada 1982 r. godz Z ebranie plen arn e R eferaty i dyskusja na tem at Udział adw okatów w w alkach zbrojnych godz Z ebranie plen arn e R eferaty i dyskusja na tem at Udział adw okatów w podziemnej cywilnej ad m in istracji k raju i w reprezentacji P aństw a Polskiego n a W schodzie i Zachodzie III dzień niedziela 28 listopada 1982 r. godz godz. 13*' Z ebranie plenarne E w entualnie ciąg dalszy referató w i d yskusji z dnia poprzedniego oraz referaty i dyskusja na tem at M artyrologia adw okatu ry Zam knięcie sesji Szczegółowy program obrad sesji według tematów P iątek 26 listopada 1982 r. godz I dział tematyczny. A dw okatura jako grupa zawodowa w okresie o k u pacji hitlerow skiej Z agajenie adw. W. B ayer Moje w spom nienia adw okackie; K onspiracja adw okacka i pogrzeb dziekana adw. B. Suligow ski K onspiracyjna organizacja ad w o k atu ry adw. Z. K rzem iński. Przyczynki do sytuacji adw okatury polskiej w latach n a terenie b. dystryktu radom skiego adw. T. Badowski Polskie W ydawnictwo Praw nicze działające konspiracyjnie w W arszawie w latąch adw. K. K alinow ski W spom nienia adw. D. Pogłodziński. Przegląd opracow ań nadesłanych n a sesję adw. W. Bayer. Sobota 27 listopada 1982 r. godz II dział tematyczny. U dział adw okatów w w alkach zbrojnych G rupa 1. Udział adw okatów w kam p an ii w rześniow ej 1939 r. Z agajenie adw. dr K. O strow ski Udział adw okatów.wielkopolskich w w alkach A rm ii Poznań adw. S. Hęćka

6 N r 8 (308) Program sesji i szczegółowy program obrad 7 U dział adw okatów K rakow skiej Izby A dw okackiej w w alkach zbrojnych adw. d r M. Czuma P rzegląd opracow ań nadesłanych na sesją adw. d r K. Ostrow ski, sekretarz naukow y II działu tem atycznego Grupa 2. Obozy jenieckie Z agajenie prof. d r hab. adw. W. Szyszkowski A dw okaci polscy w oficerskich obozach jenieckich w Niemczech adw. A. D reszer K oleżeńska pomoc dla studentów oraz osób pragnących rozpocząć studia praw nicze (W oldenberg) adw. K. Lew iński (z powodu choroby au to ra treść re fe ra tu przedstaw ił adw. A. Dreszer) A dw okaci i aplikanci adw okaccy w innych obozach jeńców adw. M. S ta niszkis Przegląd opracow ań nadesłanych na sesją prof. dr hab. adw. W. Szyszjcowski, sek retarz naukow y II działu tem atycznego Grupa 3. W ojsko w konspiracji i pow stanie w arszaw skie Z agajenie adw. d r K. O strow ski W spom nienia czy przyczynek historyczny do udziału adw okatów w w alkach zbrojnych w okresie okupacji hitlerow skiej adw. T. M azurkiew icz Służba w ojskow a w czasie okupacji adw. dr K. O strow ski Udział adw okatów w pow staniu w arszaw skim adw. J. R utkow ska W ojskowy Sąd Specjalny AK Śląskiego O kręgu W ojskowego adw. d r J. N iekrasz Przegląd opracow ań nadesłanych na sesją adw. dr K. Ostrow ski, sekretarz naukow y II działu tem atycznego Grupa 4. U dział adw okatów w polskich form acjach w ojskow ych n a W schodzie i Zachodzie Losy bielskiej adw okatury w okresie drugiej w ojny św iatow ej adw. Filip R osengarten Przegląd opracow ań nadesłanych na sesją prof. dr hab. adw. W. Szyszkow ski, sek retarz naukow y II działu tem atycznego. Sobota 27 listopada 1982 r. godz III dział tematyczny. Udział adwokatów w podziemnej administracji cyw ilnej w kraju i w reprezentacji Państwa Polskiego na Wschodzie i Zachodzie Z agajenie adw. K. Potrzobow ski A dw okaci w Zarządzie M iejskim m.st. W arszaw y i w K om isariacie O brony W arszaw y w e w rześniu 1939 r. adw. dr R. Łyczywek Udział niektórych adw okatów w podziem nej adm inistracji cyw ilnej w k ra ju adw. K. Potrzobow ski Działalność społeczna w obronie więźniów adw. K. Pędow ski A dw okatura wielkopolska w Ruchu Zachodnim adw. J. J. N ikisch Niebezpieczne historie m oja działalność kuriersk a adw. W. Barciszew - ska Udział adw okatów w tajnym nauczaniu akadem ickim adw. M. K ołakow ski Przyczynki do udziału adw okatów w prasie konspiracyjnej i pow stańczej adw. K. Pędow ski

7 8 Program sesji t szczegółowy program obrad. N r 8 (308) Przegląd opracow ań nadesłanych na sesję adw. j K. Potrzobow ski sek retarz naukow y III działu tem atycznego N iedziela 28 listopada 1982 r. godz IV dział tematyczny. Martyrologia adwokatury Z agajenie adw. K. Pędow ski A kcja AB w Częstochowie adw. J. Pietrzykow ski P iętnaście i pół dnia na P aw iaku adw. R. Dubowski O W acławie Szum ańskim w Oświęcimiu adw. S. Radzki S potkania adw. S. T urow ski Przegląd opracowań nadesłanych na sesję adw. K. Pędowski, sekretarz naukow y IV działu tem atycznego.