Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce przykład dopłat bezpośrednich i rent strukturalnych

Transkrypt

1 180 Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 38 (2/2014) ISSN dr Patrycja Graca-Gelert 1 Katedra Eonomii II Szoła Główna Handlowa w Warszawie Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce przyład dopłat bezpośrednich i rent struturalnych WPROWADZENIE Obo zwięszenia się obrotów w handlu zagranicznym, napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych i emigracji zarobowej Polaów do pozostałych państw Unii Europejsiej, jednym z najważniejszych efetów gospodarczych członostwa w Unii Europejsiej zarówno antycypowanego, ja i fatycznego wymienianych w literaturze był i nadal jest napływ funduszy unijnych do Polsi. Wszystie wymienione onsewencje członostwa w UE stanowią taże potencjalne istotne determinanty zróżnicowania dochodów gospodarstw domowych w Polsce. W literaturze eonomicznej bardzo mało miejsca poświęca się wpływowi członostwa w UE (lub wcześniej we wspólnotach europejsich) na nierówności dochodów gospodarstw domowych w rajach członowsich. W szczególności brauje badań poświęconych wpływowi funduszy pomocowych na rozpiętości dochodów. W obliczu istnienia taiej lui, tym bardziej istotne wydaje się podjęcie próby jej uzupełnienia, zadając pytanie, jaa była/jest rola funduszy unijnych w ształtowaniu zróżnicowania dochodów gospodarstw domowych w Polsce? Celem niniejszego artyułu jest nareślenie ogólnych ram teoretycznych wpływu funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów gospodarstw domowych w Polsce oraz ilościowe oszacowanie tego oddziaływania dla dopłat bezpośrednich oraz rent struturalnych. Realizacji tych celów odpowiadają olejne części niniejszego artyułu. 1 Adres orespondencyjny: Al. Niepodległości 162, Warszawa, tel , pgraca@sgh.waw.pl.

2 Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce OGÓLNA OCENA WPŁYWU FUNDUSZY UNIJNYCH NA ZRÓŻNICOWANIE DOCHODÓW W POLSCE Ogólnie rzecz ujmując, fundusze unijne oddziałują na zróżnicowanie dochodów na dwa sposoby bezpośredni i pośredni. Przyładem transferów pieniężnych z UE, tóre wywierają bezpośredni wpływ na nierówności dochodów jest część środów pomocowych przeznaczana na dopłaty dla gospodarstw domowych użytujących gospodarstwo rolne 2. Dopłaty te stanowią ich dodatowe źródło dochodu, czyli oddziałują wprost na zróżnicowanie dochodów tej grupy społeczno-eonomicznej, a więc taże na ogólny jego poziom. Oznacza to, że bezpośredni wpływ funduszy unijnych należy rozumieć jao ich bezpośredni wład w dochód gospodarstwa domowego. Istotnie, przeważająca część środów pomocowych z UE trafiająca do Polsi przyczynia się wprost do zmiany rozpiętości dochodów, jao że środi te zwyle stają się czyimś źródłem dochodu. Z olei pośrednie oddziaływanie transferów unijnych polega na wtórnym tworzeniu dochodów w onsewencji napływu środów pomocowych. Za przyład mogą posłużyć fundusze przeznaczone na realizację inwestycji infrastruturalnych. Można sobie wyobrazić, że budowa sieci transnarodowych przyczynia się pośrednio do zmiany dochodów nietórych gospodarstw domowych zamieszujących obszary będące w bezpośrednim sąsiedztwie tych sieci. Transfery unijne wpływają podobnie pośrednio na dochody osób bezrobotnych orzystających ze szoleń, mających na celu zmianę walifiacji tych osób, tóre w wyniu wzięcia udziału w taich szoleniach znalazły pracę. Oddziaływanie funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów ocena ex ante można by taże podzielić ze względu na cel przeznaczenia środów pomocowych wspieranie onurencyjności i spójności. Początowo mogłoby się wydawać, że jest to po prostu podział ze względu na efetywność (onurencyjność) i sprawiedliwość (spójność), jednaże definicje onurencyjności i spójności prowadzą do bardziej złożonych wniosów. Najbardziej ogólna definicja onurencyjności stosowana przez Komisję Europejsą [Komisja Europejsa, 2003, s. 7] jest następująca: Konurencyjność danego raju należy rozumieć jao wysoie i rosnące standardy życia, tórym towarzyszy możliwie najniższy poziom przymusowego bezrobocia w ujęciu zrównoważonym lub Konurencyjność jest to zdolność gospodari do zapewnienia społeczeństwu wysoich i rosnących standardów życia oraz wysoiego poziomu zatrudnienia dla wszystich osób słonnych do pracy w ujęciu zrównoważonym [tamże, s. 19]. Konurencyjność definiowana jest nie tylo na poziomie Unii Europejsiej jao ugrupowania, ale taże na poziomie poszczególnych rajów członowsich, regionów, miast, czy przedsiębiorstw. Na przyład, przez onurencyjność w ujęciu 2 Innym przyładem jest wynagrodzenie pochodzące ze środów unijnych dla osób szolących osoby bezrobotne.

3 182 regionalnym rozumie się osiąganie wysoich wyniów producyjności, mierzonych regionalnym PKB na przepracowaną godzinę [Komisja Europejsa, 2003, s. 11]. Spójność natomiast rozpatrywana jest w trzech wymiarach gospodarczym, społecznym i przestrzennym. Wszystie trzy definicje spójności można przedstawić w następujący sposób: Wzrost spójności gospodarczej polega na zmniejszeniu zróżnicowań w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy obszarami bogatymi a biednymi. Spójność społeczna jest mierzona za pomocą wsaźnia stopy bezrobocia, ale coraz częściej jao mierni uwzględnia się stopę partycypacji (mierni oreślający, jaa część ludności w wieu producyjnym znajduje zatrudnienie). Wzrost spójności społecznej polega na zmniejszaniu zróżnicowań w wyorzystaniu apitału ludziego pomiędzy poszczególnymi obszarami. Spójność terytorialna (przestrzenna) jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru omuniacją lotniczą, drogową i olejową. Używa się taże wsaźnia ilości onsumentów osiąganych w danym czasie. Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej) polega na eliminowaniu barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze powiązanie z obszarami centralnymi Wspólnoty [ Z podanych powyżej definicji onurencyjności i spójności stosowanych przez Unię Europejsą wynia, że podział funduszy ze względu na rodzaj oddziaływania na zróżnicowanie dochodów związany z celem przeznaczenia środów pomocowych nie jest rozłączny. Wydaje się, że na najwyższym poziomie ogólności zarówno wspieranie onurencyjności, ja i spójności powinno przyczyniać się do zmniejszania się rozpiętości dochodów. W przypadu wspomagania onurencyjności mowa jest bowiem o dążeniu do możliwie najniższego poziomu przymusowego bezrobocia. Jao że bezrobotni należą ogólnie rzecz ujmując do grupy osób o najniższych dochodach, ograniczanie bezrobocia sprzyja taże zmniejszaniu nierówności dochodów. Podobnie, we wspieraniu spójności społecznej załada się zmniejszanie sali bezrobocia mierzonej wsaźniiem stopy bezrobocia oraz zwięszanie odseta ludności w wieu producyjnym znajdującym zatrudnienie. O ile można sobie wyobrazić, że fundusze przeznaczane na wspomaganie spójności z dużym prawdopodobieństwem będą się przyczyniać ogólnie do zmniejszania zróżnicowania na wielu płaszczyznach taże eonomicznych, czyli m.in. dochodów 3 o tyle środi pomocowe mające na celu wspieranie onurencyjności nie oddziałują w jednoznaczny sposób na nierówności dochodów. Wspieranie onurencyjności niesie ze sobą na przyład wzrost premii za wyształcenie czy walifiacje, co jednoznacznie wynia z celu wspierania onurencyjności osiągnięcia wysoiego poziomu producyjności. Ja wynia 3 Politya wspomagania spójności nie ma na celu jedynie wyrównywania dochodów między rajami, czy w obrębie rajów i regionów, lecz taże wyrównywanie szans uzysiwania dochodów, na przyład poprzez wspieranie eduacji, szoleń i zmianę walifiacji pracowniów.

4 mln EURO Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce z wielu badań, wzrost premii za wyształcenie i walifiacje stanowią jedną z głównych determinant zwięszania się nierówności wynagrodzeń i dochodów w wielu rajach, w tym w Polsce. Należy taże dodać, że część przedacesyjnej pomocy unijnej dla Polsi była nastawiona na wspomaganie i przyspieszanie procesów transformacji gospodarczo-systemowej (np. PHARE). Kierowanie środów pomocowych na rozwój gospodari rynowej w Polsce następowało głównie w pierwszej połowie lat 90., niemniej jedna nie należy zapominać, że ich oddziaływanie jest rozłożone w czasie. Trudno taże oszacować moment wygaśnięcia tego wpływu. Oceniając potencjalne oddziaływanie funduszy unijnych nastawionych na wspieranie gospodari rynowej należy stwierdzić, że przyczyniały się one raczej do pogłębiania zróżnicowania dochodów, aniżeli do ich ograniczania. Wiele prac badawczych poświęconych rozpiętości dochodów w Polsce w latach 90. wsazuje na istotną rolę procesów transformacyjnych w zwięszaniu nierówności dochodów V-XII Rysune 1. Napływ środów pomocowych* z UE do Polsi, * FSp Fundusz Spójności, FSt Fundusze Struturalne, IR Interwencje Rynowe, PROW Plan Rozwoju Obszarów Wiejsich, DB Dopłaty bezpośrednie, PT WPR Pozostałe transfery w ramach Wspólnej Polityi Rolnej, EFR Europejsi Fundusz Rybaci, TF Transition Facility, IP Instrument Płynności, IS Instrument Schengen, PT Pozostałe transfery, FM Fundusze Migracyjne. Źródło: opracowanie na podstawie danych Ministerstwa Finansów [ Niezależnie od omówionych powyżej potencjalnych anałów wpływu środów pomocowych z Unii Europejsiej na zróżnicowanie dochodów w Polsce, pomoc unijna przyczyniała się i wciąż przyczynia się do zwięszenia tempa wzrostu gospodarczego i rozwoju eonomicznego, co sprawia, że nierówności dochodów powinny stawać się mniej dolegliwe dla społeczeństwa. Omawiając wpływ funduszy unij-

5 184 nych na zróżnicowanie dochodów na ta dużym poziomie ogólności trudno jest jednoznacznie ocenić ierune i siłę tego oddziaływania. Wydaje się, że stosunowo dobrze można zbadać wpływ dwóch rodzajów funduszy dopłat bezpośrednich i rent struturalnych co wynia z dobrego ich wyodrębnienia w danych jednostowych badań budżetów gospodarstw domowych (BBGD) GUS dotyczących dochodów. Obie ategorie funduszy stanowią znaczną część środów pomocowych przeazywanych Polsce. Właśnie tym dwóm źródłom dochodów poświęcona jest analiza w olejnej części niniejszego opracowania. BADANIE WPŁYWU DOPŁAT BEZPOŚREDNICH I RENT STRUKTURALNYCH NA ZRÓŻNICOWANIE DOCHODÓW W POLSCE Na potrzeby niniejszego studium dochód zdefiniowano jao dochód do dyspozycji gospodarstw domowych 4 (wg GUS) na jednostę ewiwalentną, przy czym zastosowano zmodyfiowaną salę ewiwalentności 5 OECD. Dochód z dopłat bezpośrednich został uwzględniony przez GUS w BBGD w 2004 r., natomiast dopiero w 2007 r. pojawiła się informacja na temat rent struturalnych. Mimo że BBGD wyazywały, iż w 2004 r. nietóre gospodarstwa domowe otrzymywały dopłaty z UE co jest niezgodne ze statystyami unijnymi pominięto analizę wpływu dopłat unijnych na zróżnicowanie dochodów dla 2004 r. ze względu na to, że obliczenia wyazywały oddziaływanie blisie zeru. Wyorzystana metoda badawcza polega na deompozycji współczynnia Giniego została zaczerpnięta z badania Stara, Taylora i Yitzhaiego [Star, Taylor, Yitzhai, 1986] i jest ona następująca. Jedną z postaci współczynnia Giniego przedstawia wzór: 2cov[ y y )] 0 0 G0 (1) 0 K 1 gdzie: G 0 jest współczynniiem Giniego dla dochodów gospodarstw domowych ogółem, y 0 stanowi dochód gospodarstw domowych ogółem, a μ 0 i F(y 0 ), odpowiednio, średni dochód i dystrybuantę wszystich dochodów w tej zbiorowości. Jeśli założymy, że dochód gospodarstw domowych można podzielić na K sładniów, czyli y0 y, gdzie y 1,, y to sładnii dochodu, wtedy wzór (1) można zapisać i przeształcić następująco [Star, Taylor, Yitzhai, 1986, s. 725]: 4 W dalszej części testu pod pojęciem dochód należy rozumieć dochód gospodarstw domowych. 5 Salą ewiwalentności nazywamy wsaźni poazujący wpływ sładu demograficznego gospodarstwa domowego na jego oszty utrzymania. Jej zastosowanie pozwala na porównywanie dochodów gospodarstw domowych o różnej charaterystyce.

6 Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce G 0 2 K 1 K 1 1 cov[ y cov[ y K R G cov[ y y0 )] S 0 y0 )] 2cov[ y y y )] )] 0 (2) (3) (4) gdzie: S jest udziałem -tego sładnia w dochodzie całowitym ogółem, G stanowi współczynni Giniego dla -tego sładnia dochodu, a R nazywany jest orelacją Giniego -tego sładnia dochodu i dystrybuanty dochodów całej zbiorowości: cov[ y y0 )] R. (5) cov[ y y )] Właściwości współczynnia orelacji Giniego są mieszaną właściwości współczynniów orelacji Pearsona i Spearmana (więcej na ten temat w [Star, Taylor, Yitzhai, 1986]). Wszystie trzy sładnii deompozycji omawianego miernia mają łatwą interpretację w onteście roli dopłat bezpośrednich oraz rent struturalnych jao czynniów oddziaływania na zróżnicowanie dochodów: 1) znaczenie ww. rodzajów funduszy w stosunu do całowitego dochodu (S ), 2) zróżnicowanie dopłat bezpośrednich i rent struturalnych (G ), 3) orelacja analizowanych rodzajów funduszy i całowitego dochodu (R ). Do wyonania obliczeń posłużyły następujące programy: Excel 2010, Statistica 10 oraz DAD 4.6. (Jean-Yves Duclos, Abdelrim Araar and Carl Fortin, DAD: a software for Distributive Analysis/Analyse Distributive, MIMAP programme, International Development Research Centre, Government of Canada, and CIRPÉE, Université Laval). Analiza wyniów z tabel 1 6 prowadzi do następujących wniosów w latach dopłaty bezpośrednie pogłębiały zróżnicowanie dochodów, natomiast renty struturalne przyczyniały się od 2007 r. do ograniczania nierówności dochodów w Polsce. Należy taże zauważyć, że o ile współczynni orelacji Giniego dla rent struturalnych przyjmuje dodatnią wartość w 2007 r., to w trzech olejnych latach miara ta jest ujemna, co świadczy o zwięszeniu siły wpływu rent jao czynnia ograniczania rozpiętości dochodów. Zróżnicowanie dochodów bez uwzględnienia dopłat bezpośrednich, mierzone współczynniiem Giniego, w latach było przeciętnie o 0,16% mniejsze niż dla całowitego dochodu, natomiast w ujęciu bezwzględnym przeciętnie niższe o o. 0, Renty struturalne przyczyniały się do obniżenia wartości współczynnia Giniego w latach przeciętnie o 0,41%, a bezwzględnie o 0,0013. W sumie, w onsewencji otrzymywania dopłat

7 186 bezpośrednich i rent struturalnych przez gospodarstwa domowe zróżnicowanie dochodów było mniejsze przeciętnie o 0,25% i 0,0008 w ujęciu absolutnym, co oznacza, że renty struturalne oddziaływały silniej na nierówności dochodów niż dopłaty bezpośrednie. Generalnie należy jedna ocenić, że wynii analizy na podstawie danych indywidualnych BBGD wsazują na niewieli aczolwie dający się uchwycić w obliczeniach wpływ obu rodzajów funduszy unijnych łącznie. Ja dodatowo wynia z tabel 1 6, dopłaty bezpośrednie wpływały na wzrost zróżnicowania dochodów, ponieważ ten sładni dochodu trafiał przede wszystim do bogatszych grup społecznych najprawdopodobniej wieloobszarowych rolniów na co wsazuje wysoa wartość współczynnia orelacji Giniego dla dopłat bezpośrednich (powyżej 0,7 z wyjątiem 2009 r.). W efecie srajnie nierówny rozład dopłat, pomimo ich niewieliego udziału w całowitym dochodzie, powodował zwięszanie się nierówności dochodów. Z olei renty struturalne przyczyniały się do obniżania nierówności dochodów, co było onsewencją niewieliej orelacji rent z dystrybuantą całowitego dochodu mimo bardzo nierównego rozładu tego sładnia dochodów. Wyżej otrzymane wynii obowiązują dla przyjętych założeń. Należy mieć na uwadze, że zmiana definicji dochodu, jednosti odniesienia w rozładzie dochodów, sali ewiwalentności itp. może mieć wpływ na uzysane wynii. Tabela 1. Deompozycja współczynnia Giniego*, 2005 r. Kategorie** S G R S G R *** (S G R /G)**** DB 0, , , , , D-DB 0, , , , , D 1 0, , * Współczynni Giniego podany w tabeli przybiera wartości z przedziału [0;1]. ** Objaśnienia: DB dopłaty bezpośrednie, D-DB dochód do dyspozycji pomniejszony o dopłaty bezpośrednie, D dochód do dyspozycji. *** Udział absolutny we współczynniu Giniego dla dochodu całowitego. **** Udział względny we współczynniu Giniego dla dochodu całowitego. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych jednostowych BBGD. Tabela 2. Deompozycja współczynnia Giniego*, 2006 r. Kategorie** S G R S G R *** (S G R /G)**** DB 0, , , , , D-DB 0, , , , , D 1 0, , Uwagi ja w tabeli 1. Źródło: ja w tabeli 1.

8 Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce Tabela 3. Deompozycja współczynnia Giniego*, 2007 r. Kategorie** S G R S G R *** (S G R /G)**** DB 0, , , , , R 0, , , , , FU 0, , , , , D-DB 0, , , , , D-R 0, , , , , D-FU 0, , , , , D 1 0, , Uwagi *, *** i **** ja w tabeli 1. ** Dodatowe objaśnienia: R renty struturalne: D-R dochód do dyspozycji pomniejszony o renty struturalne; D-FU dochód do dyspozycji pomniejszony o dopłaty bezpośrednie i renty struturalne łącznie; FU suma dopłat bezpośrednich i rent struturalnych. Źródło: ja w tabeli 1. Tabela 4. Deompozycja współczynnia Giniego*, 2008 r. Kategorie** S G R S G R *** (S G R /G)**** DB 0, , , , , R 0, , , , , FU 0, , , , , D-DB 0, , , , , D-R 0, , , , , D-FU 0, , , , , D 1 0, , Uwagi ja w tabeli 3. Źródło: ja w tabeli 1. Tabela 5. Deompozycja współczynnia Giniego*, 2009 r. Kategorie** S G R S G R *** (S G R /G)**** DB 0, , , , , R 0, , , , , FU 0, , , , , D-DB 0, , , , , D-R 0, , , , , D-FU 0, , , , , D 1 0, , Uwagi ja w tabeli 3. Źródło: ja w tabeli 1.

9 188 Tabela 6. Deompozycja współczynnia Giniego*, 2010 r. Kategorie** S G R S G R *** (S G R /G)**** DB 0, , , , , R 0, , , , , FU 0, , , , , D-DB 0, , , , , D-R 0, , , , , D-FU 0, , , , , D 1 0, , Uwagi ja w tabeli 3. Źródło: ja w tabeli 1. PODSUMOWANIE Liczebność, złożoność i wartość wszystich unijnych programów pomocowych słania do postawienia hipotezy, że pomoc z UE musiała odgrywać i nadal odgrywa dużą rolę w ształtowaniu podziału dochodów i ich zróżnicowania w Polsce. Ocena tego wpływu jest jedna niezwyle trudnym zadaniem. Po pierwsze, występują trudności z przypisaniem beneficjentów funduszy onretnym osobom, gospodarstwom lub grupom w rozładzie dochodów. Po drugie, środi pomocowe z UE mogą oddziaływać dwojao na podział dochodów bezpośrednio i pośrednio, co zwięsza złożoność analizy. Po trzecie, fundusze oddziałują na bardzo wiele sfer gospodarowania równocześnie a zatem taże poprzez liczne anały na zróżnicowanie dochodów a wpływ ten jest często rozłożony w czasie. Mimo że badanie empiryczne wpływu dopłat bezpośrednich oraz rent struturalnych na nierówności dochodów w Polsce prowadzi do wniosu, że oddziaływanie to było bardzo nieznaczne, to udało się ustalić, że oba te źródła dochodów łącznie powodowały zmniejszenie się zróżnicowania dochodów w porównaniu ze scenariuszem, w tórym te ategorie zostałyby pominięte. Bardziej szczegółowa analiza poazuje, że spade rozpiętości dochodów był jedynie efetem rent struturalnych, dopłaty bezpośrednie natomiast oddziaływały w ierunu zwięszania rozpiętości dochodowych gospodarstw domowych, co wyniało prawdopodobnie stąd, że ich beneficjentami byli przeważnie wieloobszarowi rolnicy. LITERATURA GUS, 2012, Budżety Gospodarstw Domowych w 2011 r., GUS, Warszawa. Komisja Europejsa, 2003, European Competitiveness Report 2003, Commission Staff Woring Document, nr SEC(2003)1299.

10 Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce Star O., Taylor J.E., Yitzhai S., 1986, Remittances and inequality, The Economic Journal, t. 96, nr (dostęp ). (dostęp ). Streszczenie Zwięszony napływ funduszy unijnych do Polsi oddziaływał na nierówności dochodów gospodarstw domowych na bardzo wielu płaszczyznach. Doładne zbadanie wpływu środów pomocowych na zróżnicowanie dochodów jest bardzo złożonym problemem badawczym. Po pierwsze, występują trudności z przypisaniem beneficjentów funduszy onretnym osobom, gospodarstwom lub grupom w rozładzie dochodów. Po drugie, środi pomocowe z UE mogą oddziaływać dwojao na podział dochodów bezpośrednio i pośrednio, co zwięsza złożoność analizy. Po trzecie, fundusze oddziałują na zróżnicowanie dochodów poprzez wiele anałów, a wpływ ten jest często rozłożony w czasie. Niniejsze opracowanie ma na celu: 1) nareślenie ogólnych ram oddziaływania funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce oraz 2) ilościowe oszacowanie wpływu dwóch rodzajów funduszy dopłat bezpośrednich oraz rent struturalnych na zróżnicowanie dochodów gospodarstw domowych w Polsce w oresie Do badania wyorzystano jednostowe nieidentyfiowalne dane z badań budżetów gospodarstw domowych GUS. Analiza empiryczna wpływu dopłat bezpośrednich oraz rent struturalnych na nierówności dochodów w Polsce prowadzi do wniosu, iż oba te źródła dochodów łącznie powodowały zmniejszenie się zróżnicowania dochodów w porównaniu ze scenariuszem, w tórym te ategorie zostałyby pominięte. Bardziej szczegółowa analiza poazuje jedna, że spade rozpiętości dochodów był jedynie efetem rent struturalnych, dopłaty bezpośrednie natomiast oddziaływały w ierunu zwięszania rozpiętości dochodowych gospodarstw domowych, co wyniało prawdopodobnie stąd, że ich beneficjentami byli przeważnie wieloobszarowi rolnicy. Słowa luczowe: Gini, nierówności, UE; integracja europejsa, fundusze unijne The Impact of European Funds on Income Inequality in Poland the Example of Direct Payments and Structural Pensions Summary The increased inflow of EU-funds influenced income inequality in Poland through various channels. A precise estimation of this impact is a very complex research problem. First, it is often not possible to identify the funds beneficiaries (persons, households, groups) in the income distribution. Second, European funds may influence income inequality in a direct or (and) indirect way, which maes the analysis of this impact more complex. Third, European funds influence income inequality through many channels and this impact is often spread over time. This survey is aimed at 1) framing the very general aspects of the influence of European funds on income inequality in Poland and 2) estimating the impact of direct payments and structural pensions on income inequality in Poland in the period The data used to carry out the calculations come from the Polish CSO household budget surveys.

11 190 The analysis revealed that the joint effect of direct payments and structural pensions on income inequality in Poland was negative throughout the analyzed period, i.e. these categories of funds caused inequality to decrease. A more detailed analysis shows that the decrease in income disparities was due to structural pensions. Direct payments led to an increase in income inequality, which resulted most probably from the fact that their beneficiaries were mainly richer income groups large landowners. Keywords: Gini, inequality, EU; European integration, European funds JEL: D63, F15