Psychologia zwierząt
|
|
- Martyna Morawska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Psychologia zwierząt WYKŁAD 15 Ssaki 5 Rząd naczelne Krzysztof Turlejski Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN WSZiP im. H. Chodkowskiej
2 Rząd naczelne Jest to stary rząd (ponad 60 mln lat), jego najbliżsi krewni to gryzonie i zajęczaki. Już najstarsze znane ssaki naczelne miały stosunkowo bardzo duży mózg i prowadziły życie nadrzewne. Były owadożerne. Konieczność wykształcenia dużego mózgu sprawia, że ciąża u naczelnych trwa długo i większość z nich rodzi jedno młode. Naczelne są długowieczne. Większość wykształciła skomplikowane życie grupowe. Dwa podrzędy to małpiatki i małpy właściwe.
3 Systematyka naczelnych Znane jest 446 gatunków naczelnych należących do 16 rodzin. W Amazonii co kilka lat odkrywane są nowe gatunki małp szerokonosych, w Afryce galago, a w Azji makaków. Wyróżniamy 2 podrzędy naczelnych: 1. Strepsirhini ( mokronose, małpiatki) - lemury, galago i lori 2. Haplorhini ( suchonose, małpy właściwe). Tutaj: - wyraki (tarsjusze) - małpy szerokonose - małpy wąskonose (w tym małpy człekokształtne i ludzie)
4 Lemurokształtne (małpiatki) Lemurokształtne to najstarsza linia naczelnych, która zachowała wiele cech pierwotnych ich przodków. Inaczej niż małpy właściwe, mają wilgotne nosy i błonę odblaskową w oczach. Najpierwotniejsze z nich, galago i lori żyją w Afryce i tropikalnej Azji. Są to niewielkie zwierzęta nocne, żywiące się owadami (galago) lub pokarmem roślinnym (lori). Na Madagaskarze, gdzie nigdy nie dotarły małpy właściwe, rozwinęły się i ewoluowały należące do tej grupy lemury. Obecnie największy lemur waży ok. 10 kg, ale niezbyt dawno wyginął lemur większy od goryla. Najmniejszy naczelny to lemurek myszaty (30 gram)
5 Galago senegalski (karłowaty) Małpiatki: Galago Galago to najprymitywniejsze naczelne, które zachowały wiele cech pierwotnych naczelnych. 9 gatunków niewielkich (do 1kg) galago żyje w Afryce, prowadząc ściśle nadrzewne, nocne życie. Są owadożerne. Poruszają się skokami potrafią z miejsca skoczyć na wysokość 2.5 m. Euoticus elegantulus Galago większy Galago moholi
6 Małpiatki: Lori Lori potto (Afryka) Lori kuang (Pd. Azja) 5 gatunków lori żyje w tropikalnej Azji i Afryce. Są roślinożerne. Poruszają się wolno i potrafią Godzinami wisieć bez ruchu. Jednak tak jak inne naczelne mają duży mózg. Lori kalabarski (Afryka)
7 Lemury karłowate Najmniejsze lemury Madagaskaru. Zjadają owady, kwiaty i owoce. Lemury łasicowate Siedem słabo wyspecjalizowanych, wszystkożernych gatunków żyje na Madagaskarze. Żyją w rodzinach lub samotnie. Tana Microcebus murinus Lepilemur seali Lepilemur septentrionalis
8 Lemuridae lemury właściwe Występują wyłącznie na Madagaskarze. Są to zwierzęta średniej wielkości (do 10kg). Żyją parami albo w większych grupach. Są wszystkożerne z przewagą pokarmu roślinnego. Lemury są doskonale przystosowane do życia nadrzewnego. Niektóre gatunki poruszają się po ziemi skokami na tylnych kończynach.
9 Niezwykły palczak Palczak to nocna, wysoce wyspecjalizowana małpiatka. Żywi się głównie larwami chrząszczy żyjącymi w próchniejącym drewnie. Wyspecjalizowany, cienki i długi środkowy palec lewej ręki służy mu do opukiwania drewna i wyciągania larw z głębokich korytarzy.
10 Indri. Sifaki. Sifaka biała Sifaka ndri jest jedynym lemurem właściwym z krótkim ogonem.
11 Lemury katta i wari Kilka podgatunków wari ma różne umaszczenie Lemury katta. Na ogonach rozprowadzają substancję zapachową. Żyją grupowo.
12 Małpy właściwe Małpy właściwe dzielą się na trzy rodziny: wyraki, małpy szerokonose i małpy wąskonose. Wyraki są małymi naczelnymi, wyspecjalizowanymi w nocnym, nadrzewnym trybie życia. Małpy szerokonose ewoluowały w Ameryce Południowej, a równolegle rozwijały się w Afryce małpy wąskonose. Obie linie tworzą złożone struktury społeczne i mają stosunkowo bardzo duże mózgi. W toku ewolucji większość małp przeszła od owadożerności do wszystkożerności i prawie wszystkie zmieniły tryb życia na dzienny.
13 Wyraki (Tarsjusze) T. pumilus Wyraki żyją w tropikalnej Azji i są bardzo podobne z wyglądu i trybu życia do galago. należą jednak do podrzędu małp właściwych, nie małpiatek. Mają ogromne oczy bez błony Odblaskowej. Nigdy nie schodzą z drzew, są aktywne nocą, żywią się owadami. Wyrak sundajski (T. bancanus) Wyrak upiór (T. spectrum)
14 Małpy szerokonose Wszystkie małpy szerokonose (małpy Nowego Świata) występują w Ameryce Południowej i Środkowej, wszystkie prowadzą nadrzewny tryb życia. Podzielone na 16 rodzajów. Przeważają gatunki małe. Większość z nich żywi się głównie owadami, owocami i kwiatami. Ciągle jeszcze w głębi dżungli amazońskiej odkrywane są nowe gatunki małp, występujące na niewielkich obszarach. Wycinanie dżungli może doprowadzić do wytępienia wielu nieznanych jeszcze gatunków.
15 Wyjce 9 gatunków. Liściożerne. Wyjec czarny a Wyjec płaszczowy Wyjce rude
16 Kapucynki Podstawowym pokarmem kapucynek są owoce. Żyją w niewielkich grupach rodzinnych, które często siedzą obok siebie splecione ogonami. Kapucynki rozbijają orzechy kamieniami, wynajdując odpowiednie zagłębienia, w kamieniach, w których je umieszczają. Kapucynka czarnobiała Titi Kapucynka czubata
17 Małpy szerokonose Ponocnica jest jedyną małpą właściwą prowadzącą nocny tryb życia. Uakari biały Sajmiri Marmozeta lwia Marmozeta złotogłowa
18 Małpy szerokonose Czepiak czarny Czepiak belzebub Wełniak szary Czepiak Geoffroya Czepiaki i wełniaki przemieszczają się po drzewach podobnie jak gibbony, ale w odróżnieniu od nich mają długie, chwytne ogony.
19 Małpy wąskonose Małpy wąskonose (małpy Starego Świata) ewoluowały w Afryce, skąd rozprzestrzeniły się także na Azję. Wyróżniono 15 rodzajów i 80 gatunków. Wiele gatunków prowadzi częściowo, lub całkowicie naziemny tryb życia. Przeważa wszystkożerność, choć częste jest przejście do całkowitej roślinożerności. Dwa gatunki (pawian i szympans) regularnie polują. Wszystkie gatunki żyją społecznie i wytwarzają skomplikowane układy społeczne. Małpy człekokształtne i człowiek należą do podrzędu małp wąskonosych.
20 Afrykańskie małpy wąskonose. Koczkodany. Koczkodan diana Patas Koczkodan zielony Koczkodany (27 gatunków) zawsze żyją w dużych grupach. Czasem tworzą grupy międzygatunkowe. Różne gatunki koczkodanów mają odmienne preferencje pokarmowe, więc nie konkurują ze sobą, a wspólnie się ostrzegają i bronią.
21 Pawian i Dżelada Pawiany są wszystkożerne, polują na małe ssaki. Żyją w grupach mieszanych na sawannach Afryki. Dżelada jest ściśle trawożerna. Tworzy haremy i grupy samców. Nocuje na urwiskach. Żyje w Etiopii
22 Afrykańskie małpy wąskonose Gereza abisyńska Gereza białobroda Mangaba rudoczelna Mandryl Gerezy żywią się liśćmi. Mają wielokomorowy, pojemny żołądek. Wykonują dalekie skoki z drzewa na drzewo. Częsta ofiara polowań szympansów. Mangaby również żyją na drzewach, żywią sie głównie owocami. Mandryl jest największą małpą wąskonosą (poza naczelnymi). Nocuje na drzewach, pożywienia szuka na ziemi. Tworzy stada do 200 sztuk.
23 Badania AIDS Mangaby czarne są naturalnymi nosicielami wirusa SIV, pokrewnego HIV. Wirus ten występuje u nich w bardzo wysokich stężeniach, nie powodując objawów chorobowych. Mechanizmy kontroli namnażania się wirusa SIV u tych małp są badane w nadziei znalezienia sposobu kontroli infekcji HIV u ludzi, tak, by nie dawała symptomów AIDS.
24 Makaki 16 gatunków makaków żyje w Azji, a jeden w Maroko i Gibraltarze. Żyją w dużych grupach mieszanych (samce, samice i młode), o skomplikowanej hierarchii. Przewodzi grupie dominujący samiec. Grupa broni terytorium, które uważa za swoje. Opanowały zarówno bardzo gorące, jak i bardzo zimne środowiska. Wszystkożerne, w grupie uczą się od siebie zdobywania pokarmu.
25 Małpy azjatyckie - makaki Makak niedźwiedzi Lapunder Makak japoński Rezus Wanderu Magot (Pn Afryka i Gibraltar)
26 Małpy azjatyckie Nosacz Hulman (langur) Langury żyją w dużej liczbie w Indiach, także w miastach. Tworzą haremy i grupy wygnanych samców. Samce ustalają hierarchię popisując się ryzykownymi wyczynami. Po przejęciu haremu samce zabijają dzieci. Nosacze żyją w grupach rodzinnych w przybrzeżnych lasach Indochin. Są ściśle liściożerne. Wydłużony nos mają tylko dorosłe samce.
27 Gibbony Gibbon czubaty samiec Siamang Gibbon białoręki (lar) Hulok Gibbon czubaty samica Wybitnie nadrzewne. Żyją w Azji. Tworzą grupy rodzinne. Wykonują wielometrowe skoki między koronami drzew. Żywią się głownie owocami.
28 Hominidae małpy człekokształtne
29 Orangutan Orangutan jest jedyną małpą właściwą która żyje samotnie. Jego populacja na Borneo i Sumatrze kurczy się zastraszająco na skutek wycinania lasów tropikalnych.
30 Goryl Goryl to największy gatunek naczelnych (samce ważą do 270 kg) Jest ściśle roślinożerny, je dużo liści. Istnieją dwa podgatunki goryli górski i nizinny. Dorosłe goryle prawie nigdy nie wchodzą na drzewa.
31 Szympans
32 Życie społeczne szympansów Badania terenowe Jane Lavick Goodall w Afryce ogromnie posunęły nasze zrozumienie psychiki tych najbliższych krwnych człowieka Terytorium władają samce, które nie migrują. Migrują dorastające samice. Samce i samice mają odrębne hierarchie, ale samice ustępują na ogół samcom. Jednak gdy zagrożone są ich dzieci, mogą boleśnie poturbować nawet samca alfa. Kopulują tylko samice w rui (raz na 3-4 lata). Młode dojrzewają w 5-6 roku życia. Samce toczą prawdziwe wojny z innymi grupami o władanie terytorium. Szympansy są agresywne i niezwykle silne, często nieprzewidywalne. Bardzo inteligentne, uczą się od siebie, tworzą kultury. Próby nauczenia ich języka migowego doprowadziły do opanowania kilkudziesięciu znaków, ale nie gramatyki.
33 Bonobo (szympans karłowaty) Bonobo żyją w dżunglach Kongo. Nawiązują kontakty społeczne i rozwiązują konflikty oferując seks, niezależnie od płci partnerów. Dużo łagodniejsze od szympansów właściwych.
34 Co jest najbardziej uciążliwe dla małp przetrzymywanych w zamknięciu? Brak kontaktów społecznych Ciasnota pomieszczenia Nuda Żaden gatunek małp nie nadaje się na zwierzę towarzyszące. Małpy są zwierzętami aktywnymi, inteligentnymi, społecznymi, walczącymi o dominację. Często nie uwzględniano tego w ogrodach zoologicznych i ośrodkach badawczych. Spotykane dawniej bardzo złe warunki utrzymania zmieniają się pod wpływem badań etologicznych (Jean Goodall)
35 Nowe przepisy utrzymywania małp w czasie doświadczeń (Australia) Utrzymywanie zwierząt pojedyńczo w klatkach jest dozwolone tylko w przypadku krótkich doświadczeń (do kilku tygodni), lub gdy zwierzę nie jest w pełni sprawne i inne mogą mu zagrażać fizycznie. Klatki co najmniej 2m 2 podłogi i tak wysokie, by zwierzę mogło swobodnie zwisać z siatki sufitu Wzbogacanie środowiska W typowych przypadkach utrzymywanie w kilkuosobowych grupach, w wolierach o powierzchni 5-8 m 2 na osobnika
36 Gatunek Homo sapiens
37 Pytania 1. Na jakie podstawowe grupy dzielą się naczelne, jakich znasz przedstawicieli naczelnych i co wiesz o ich zachowaniu. 2. Wymień gatunki małp człekokształtnych i napisz, co wiesz o ich zachowaniu.
Temat 4. Środowisko i tryb życia naczelnych
Temat 4 Środowisko i tryb życia naczelnych Rozmieszczenie biomów Zasięg naczelne Głównie rejony gorące (obszar międzyzwrotnikowy) i wilgotne (las, sawanna). Na innych obszarach występują jedynie pojedyncze
Bardziej szczegółowoRóżnorodność świata zwierząt
Różnorodność świata zwierząt Dwiczenie 15 SSAKI NACZELNE Więcej informacji: Fleagle. 1998. Primate Adaptation and Evolution. Academic Press. Sylwia Łukasik Zakład Biologii Ewolucyjnej Człowieka Instytut
Bardziej szczegółowoTemat 9. Lokomocja naczelnych
Temat 9 Lokomocja naczelnych Lokomocja nadrzewna problemy Problemy związane z poruszaniem się po drzewach: gałąź pionowa grawitacja wnoszenia ciężaru ciała trudne dla dużych gatunków, gałąź pozioma konieczność
Bardziej szczegółowoMałpa. Małpy żyją w stadach albo grupach rodzinnych. Niektóre małpy łączą się w pary na całe życie. Większość małp żyje w lasach tropikalnych.
Małpa Jest wiele gatunków małp. Dzielimy je na te z Nowego Świata i te ze Starego Świata. Stary Świat to Europa, Azja i Afryka. Małpy z tych kontynentów nazywamy małpami wąskonosymi. Wśród małp ze Starego
Bardziej szczegółowoTemat 10. Relacje międzyosobnicze u naczelnych
Temat 10 Relacje międzyosobnicze u naczelnych Relacje wewnątrzgatunkowe Relacje pozytywne (protekcjonizm, kooperacja): działania jednego osobnika korzystne dla drugiego: kojarzenie cel reprodukcyjny, opieka
Bardziej szczegółowoTemat 7. Rozród i rozwój osobniczy naczelnych
Temat 7 Rozród i rozwój osobniczy naczelnych Strategie rozwojowe W momencie narodzin (lub, u ptaków, wyklucia) rozwój może być słabo lub mocno zaawansowany. Gniazdowniki (ang. altricial, nieporadne): ciąża
Bardziej szczegółowoTemat 3. Specyfika i zróżnicowanie naczelnych
Temat 3 Specyfika i zróżnicowanie naczelnych Metody badania ekologii naczelnych Badanie zwierząt żyjących: na wolności (dziko żyjące), na wpół-wolności (na wpół dziko żyjące): dokarmianie, opieka ze strony
Bardziej szczegółowoTemat 8. Dieta naczelnych
Temat 8 Dieta naczelnych Potrzeby pokarmowe Wraz z pokarmem dostarczane są: cukry (=węglowodany) i tłuszcze energia, białko budulec, sole mineralne budulec (kości, zęby), regulacja (ciśnienie, reakcje
Bardziej szczegółowoTemat 2. Ekologia, ewolucja, naczelne podstawy
Temat 2 Ekologia, ewolucja, naczelne podstawy Ekologia (1) Ekologia: wymiana materii, energii i informacji między strukturami żywymi a środowiskiem. Autekologia: ekologia osobników = relacje osobnika ze
Bardziej szczegółowoPsychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie.
Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Klad Afroteria Klad jest to jednostka obejmująca kilka blisko spokrewnionych
Bardziej szczegółowoPytania na egzamin z Ekologii ewolucyjnej naczelnych
Pytania na egzamin z Ekologii ewolucyjnej naczelnych Temat 1 Wprowadzenie 1 Co to jest ekologia? Jakie są jej główne definicje? Która jest najlepsza w odniesieniu do naczelnych? 2 Co to jest ewolucja?
Bardziej szczegółowoWygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.
Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe. Występowanie Orzesznica
Bardziej szczegółowoSygnały i komunikacja u naczelnych. (materiał dodatkowy do konwersatoriów z Sygnałów i komunikacji u człowieka)
Sygnały i komunikacja u naczelnych (materiał dodatkowy do konwersatoriów z Sygnałów i komunikacji u człowieka) Wstęp Są powody, by sądzić, że międzyosobnicze przekazywanie informacji u naczelnych będzie
Bardziej szczegółowoKARTA PRACY - SAWANNA klasa IV-VI
Imie i nazwisko kl. 1. Uzupe³nij poni szy tekst wyrazami z ramki. Gnu to jedna z najliczniejszych antylop afrykañskiej.... yje w du ych.... Wystêpuje najczêœciej z zebrami, yrafami i innymi gatunkami antylop.
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat
Ewolucja człowieka Ostatnie 5 milionów lat 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne
Bardziej szczegółowoCzęść 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
GDZIE JEST MAŁEJ LAMY MAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy?
Dnia 6 czerwca 2013 roku odbyła się prezentacja projektów edukacyjnych przygotowanych przez uczniów klasy II gimnazjum. Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy? Uczennice próbowały odpowiedzieć
Bardziej szczegółowoSowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
Bardziej szczegółowoCzęść 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
MAŁA LAMA W ŁÓŻKU SAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Bardziej szczegółowoTemat 11. Przekazywanie informacji
Temat 11 Przekazywanie informacji Istota przekazu informacji między osobnikami Jeden osobnik (odbiorca) odbiera zmysłowo bodziec fizyczny (sygnał, oznaka) pochodzący z ciała innego osobnika (nadawca),
Bardziej szczegółowoRestytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym
Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. pogłębienie wiedzy o biologii żubra, 2. kształcenie umiejętności prowadzenia
Bardziej szczegółowoE: Rekonstrukcja ewolucji. Algorytmy filogenetyczne
E: Rekonstrukcja ewolucji. Algorytmy filogenetyczne Przypominajka: 152 drzewo filogenetyczne to drzewo, którego liśćmi są istniejące gatunki, a węzły wewnętrzne mają stopień większy niż jeden i reprezentują
Bardziej szczegółowoPsychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski
Psychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Ssaki łożyskowe Ssaki łożyskowe (ponad 4500
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoEwolucja molekularna człowieka okiem bioinformatyka. Justyna Wojtczak Jarosław Jeleniewicz
Ewolucja molekularna człowieka okiem bioinformatyka Justyna Wojtczak Jarosław Jeleniewicz Informatyka w biologii - bioinformatyka Jest to szeroka dziedzina zajmująca się tworzeniem zaawansowanych baz danych,
Bardziej szczegółowoTemat 6. Wielkość ciała naczelnych
Temat 6 Wielkość ciała naczelnych Wielkość ciała zakres Najmniejszy naczelny: lemurek myszaty, 50g, 13cm długości + 12cm ogon. Największy naczelny: goryl, 200kg. Największa małpiatka: indris, 10kg. Najmniejsza
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJA NACZELNYCH
KLASYFIKACJA NACZELNYCH Rząd: Primates (Naczelne) Podrząd: Prosimii (Małpiatki) Zespół: Lemuriformes (Lemurokształtne) Zespół: Tarsiiformes (Wyrakokształtne) Podrząd: Anthropoidea (Małpy właściwe) Infrarząd:
Bardziej szczegółowoLwy na wolności żyją w Afryce i w Indiach tu ich liczba jest bardzo mała. Wcześniej zamieszkiwały obie Ameryki, Europę, Azję i Afrykę.
Lew to jedyny kot, który żyje w socjalnych grupach zorganizowanych. Potrafi ryczeć, jest drugim co do wielkości kotem (po tygrysie) i jednym z tzw. wielkiej piątki Afryki (najbardziej niebezpiecznych zwierząt).
Bardziej szczegółowo(Cricetinae) podrodzina gryzoni z rodziny chomikowatych (Cricetinae).
Gryzonie (Rodentia, od łacińskiego rodere, obgryzać) rząd ssaków charakteryzujący się pojedynczą parą ciągle wzrastających siekaczy zarówno w szczęce, jak i w żuchwie. Zalicza się doń około 40% gatunków
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoCo kto je? Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP:
Co kto je? Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Zakres materiału z płyty: Plansza 1 najważniejsze pojęcia z bioróżnorodności Bezpośrednie nawiązania do treści nauczania z PP: wskazuje organizmy samożywne
Bardziej szczegółowoGinące Gatunki. Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski. Rozdziały
Ginące Gatunki Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski Rozdziały Polskie rośliny na wyginięciu Zagraniczne rośliny na wyginięciu Polskie zwierzęta na wyginięciu Zagraniczne zwierzęta na wyginięciu Ratujmy
Bardziej szczegółowoRegiony biogeograficzne
Regiony biogeograficzne Królestwa i krainy zoogeograficzne 1. Królestwo holarktyczne (Holarctis) - kraina nearktyczna (Nearctis) - kraina palearktyczna (Palaearctis) 2. Królestwo paleotropikalne (Palaeotropis)
Bardziej szczegółowoOFERTA EDUKACYJNA na rok szkolny 2015/2016
OFERTA EDUKACYJNA na rok szkolny 2015/2016 Drodzy nauczyciele! Serdecznie zapraszamy do korzystania z oferty Centrum Edukacji Przyrodniczej w Lubinie w nowym roku szkolnym 2015/2016. Poniżej przedstawiamy
Bardziej szczegółowoKto jest wrogiem zająca? Zające padają ofiarą ptaków drapieżnych (orły, sokoły), lisów, dzikich psów ale przede wszystkich człowieka.
ZAJĄC HAREN Jak poznać zająca? Tylne nogi zająca (skoki) są znacznie dłuższe niż przednie. Oczy zajęcy mają jasny kolor, a uszy (słuchy) są dłuższe od głowy. Skóra zająca pokryta jest kożuchem który ma
Bardziej szczegółowoTemat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.
Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach. Stawonogi to najliczniejsza gatunkowo grupa zwierząt występujących na Ziemi. Organizmy te żyją w wodach słodkich i słonych oraz niemal we wszystkich
Bardziej szczegółowoSpis treści : Blobfish Golec Gwiazdonos Kondor Kalifornijski Kot Sfinks Latimeria Mitsukurina Nosacz Palczak Madagaskarski Żaba Purpurowa
Spis treści : Blobfish Golec Gwiazdonos Kondor Kalifornijski Kot Sfinks Latimeria Mitsukurina Nosacz Palczak Madagaskarski Żaba Purpurowa Blobfish - Najbrzydsza ryba świata a zarazem najsmutniejsza. Z
Bardziej szczegółowoANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA
ANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA 1. STANOWISKO SYSTEMATYCZNE CZŁOWIEKA Przedstaw systematykę człowieka, korzystając z przedstawionego poniżej schematu, ilustrującego uproszczone drzewo genealogiczne
Bardziej szczegółowoŚladami mamutów. W wykładzie szczegółowo poruszone zostały następujące zagadnienia: 1. Przynależność systematyczna mamutów
Śladami mamutów. W dniu 20.10.2012 r. tj. sobota, wybraliśmy się z nasza Panią od geografii do Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego na tegoroczną XI już edycję cyklu Tajemnice Ziemi
Bardziej szczegółowoSPECJALNOŚĆ - BIOLOGIA CZŁOWIEKA
SPECJALNOŚĆ - BIOLOGIA CZŁOWIEKA 1. Naczelne odróżnia od innych ssaków to że: a. maja strzemiączko b. mają zamknięty oczodół c. są nadrzewne d. mają paznokcie 2. Haplorhini należą do: a. Rzędu Simiae i
Bardziej szczegółowoEwolucja 11. ANTROPOGENEZA. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW
Ewolucja 11. ANTROPOGENEZA Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 POCZĄTKI naczelnych Dryomomys paleocen 55 mln lat Bloch et al. (2007) tupaje najbliższymi krewniakami są gryzonie
Bardziej szczegółowoBliskie spotkania z ma³pami
KLASY IV-VI SZKO A PODSTAWOWA Imiê i nazwisko:... Klasa:... 1. Rozwi¹ krzy ówkê 4 6 1 5 A 7 8 2 H R Y 3 Ñ M 9 Poziomo: 1. Ma³py podobne do cz³owieka. 2. Najwiêksza ma³pa, bohater filmów o King Kongu. 3.
Bardziej szczegółowoTypy pustyń: 1. Kamienista (wsch. Tien-Szan) 2. Żwirowa (Mongolska) 3. Piaszczysta (pn. Sahara) 4. Pylasta (Szatt al- Dżarid) (1) (2) (3) (4)
Pustynia teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów.
Bardziej szczegółowoNie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie
Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie Co to jest metamorfoza? Metamorfoza proces charakteryzujący się znacznymi zmianami w formie lub strukturze organizmu. Rodzaje przeobrażeń Ametabolia
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów klas VII - VIII i gimnazjum w ramach projektu Puszcza i ludzie.
Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII - VIII i gimnazjum w ramach projektu Puszcza i ludzie. Temat: Jesień w Puszczy Cele ogólne: wzmocnienie więzi ze środowiskiem; poznanie różnorodności biologicznej
Bardziej szczegółowo10 przyrodniczych cudów świata
10 przyrodniczych cudów świata Afryka, Ameryka Południowa a może Australia? Zastanawiasz się, czasem gdzie mieszka najwięcej gatunków zwierząt, a przyroda wręcz tętni życiem? Naukowcy mają dla Ciebie odpowiedź!
Bardziej szczegółowoCuda świata. Obszerny przewodnik po cudach świata
Cuda świata Obszerny przewodnik po cudach świata Niesamowite zwierzęta Królestwo zwierząt 8 Dzikie koty 9 SPIS TREŚCI Ogromne zwierzęta 10 Małpy 11 Psy 12 Gady 13 Ptaki 14 Fakty 15 Życie w oceanach 16
Bardziej szczegółowoCechy charakterystyczne: uszy długie, z czarnymi zakończeniami. Wielkość: długość ciała ok. 60 cm, ogona 10 cm, masa ciała ok. 4 kg.
ZAJĄC Królestwo: zwierzęta Typ: strunowce Podtyp: kręgowce Gromada: ssaki Podgromada: łożyskowce Rząd: zajęczaki Rodzina: zającowate Rodzaj: zając Gatunek: zając europejski (Lepus europaeus) Cechy charakterystyczne:
Bardziej szczegółowoWilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie
ubarwienie bardzo zróżnicowane od białego, przez żółto-pomarańczowe, brązowe, szare do czarnego puszysty ogon stanowi prawie 1/3 długości ciała (pełni istotną rolę w komunikacji i utrzymaniu równowagi)
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach!1 Złożone zagadki Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi Przodkowie, czy boczne
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach Gdyby Ziemia istniała 1 rok 26 XII wymierają dinozaury 28 XII małpy 31 XII, 14:00 rozdzielenie linii przodków ludzi i szympansów 31 XII, 20:00 Homo erectus
Bardziej szczegółowoEwolucja 11. ANTROPOGENEZA. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW
Ewolucja 11. ANTROPOGENEZA Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 POCZĄTKI naczelnych Dryomomys paleocen 55 mln lat Bloch et al. (2007) tupaje sutki jak u nietoperzy i góralków
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ KOŃCOWA: 8. Na zakończenie lekcji uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania. 9. Podsumowanie zajęć. Podziękowanie.
KONSPEKT TEMAT BLOKU: Życie lasu TEMAT ZAJĘĆ: Zwierzęta leśne. PRZEDMIOT: Przyroda KLASA: Uczniowie klasy IV Szkoły Podstawowej Specjalnej CZAS TRWANIA: godzina lekcyjna NAUCZYCIEL: Beata Solarska CELE
Bardziej szczegółowoTemat 5. Zmysły naczelnych
Temat 5 Zmysły naczelnych Zmysły funkcje Po co zmysły: rozpoznanie sytuacji przestrzennej i pogody, detekcja pożywienia, wody, drapieżników, partnerów seksualnych i skuteczne reagowanie na nie, komunikacja
Bardziej szczegółowoEdukacja przyrodnicza klas I-III
Edukacja przyrodnicza klas I-III Autor: Administrator 01.02.2015. Szkoła Podstawowa nr 5 w Grudziądzu Edukacja przyrodnicza Wymagania edukacyjne klas I-III Ocena celująca 6 klasa I klasa I - II klasa I
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II
KRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II OCENA WSPANIALE BARDZO DOBRZE WYMAGANIA Wykazuje szczególne zainteresowanie przyrodą; Korzysta z dodatkowej literatury;
Bardziej szczegółowoEwolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska
Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska KOSZALIN 2019 Podstawa programowa VI. Ewolucja życia. Uczeń: 1) wyjaśnia istotę procesu ewolucji organizmów
Bardziej szczegółowozdolny Ślązak Gimnazjalista
Wynik sumaryczny (wypełnia WKK) WPISZ SWÓJ KOD zdolny Ślązak Gimnazjalista XIII Dolnośląski Konkurs Polonistyczny DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH Finał przedmiotowy - część pisemna III ETAP WOJEWÓDZKI
Bardziej szczegółowodr hab. Maciej Witek, prof. US TEORIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ rok akademicki 2016/2017, semestr letni
dr hab. Maciej Witek, prof. US http://kognitywistyka.usz.edu.pl/mwitek TEORIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ rok akademicki 2016/2017, semestr letni Temat 7: M. Tomasello o rozwoju języka i zdolności komunikacyjnych
Bardziej szczegółowoAutor scenariusza: Marzena Klimaszewska. Blok tematyczny: Nasza ziemia. Scenariusz nr 3
Autor scenariusza: Marzena Klimaszewska Blok tematyczny: Nasza ziemia Scenariusz nr 3 I. Tytuł scenariusza: Zwierzęta naszej planety. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje (3 wiodące):
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 4 Biologia I MGR
GEETYKA POPULACJI Ćwiczenia 4 Biologia I MGR Ad. Ćwiczenia Liczba możliwych genotypów w locus wieloallelicznym Geny sprzężone z płcią Prawo Hardy ego-weinberga p +pq+q = p+q= m( m ) p P Q Q P p AA Aa wszystkich_
Bardziej szczegółowoWYJAZD DO POZNAŃSKIEGO ZOO
WYJAZD DO POZNAŃSKIEGO ZOO We wtorek 29.09.2015 uczniowie klas VIa, VIb i IA gimnazjum pod opieką wychowawców wybrali się do Poznańskiego Zoo. Wyjazd został zaplanowany w związku z zajęciami terenowymi
Bardziej szczegółowoWilgotne lasy równikowe. Położenie, warunki klimatyczne fauna i flora, zwierzęta, mieszkańcy
Wilgotne lasy równikowe Położenie, warunki klimatyczne fauna i flora, zwierzęta, mieszkańcy Informacje ogólne i położenie Wilgotny las równikowy zwany jest również lasem deszczowym, tropikalnym, dżunglą.
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów liceum w ramach projektu Puszcza i ludzie.
Scenariusz zajęć dla uczniów liceum w ramach projektu Puszcza i ludzie. Temat: Jesień w Puszczy Cele ogólne: wzmocnienie więzi ze środowiskiem; pogłębienie wiedzy na temat różnorodności biologicznej Puszczy
Bardziej szczegółowoSamica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych
Samica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych Odpowiedź nr 2. Samice wychowujące młode żyją zwykle: 1. wspólnie (samica i samiec) 2. samotnie (samice) 3. w grupach, tzw.
Bardziej szczegółowoZAGROŻONE GATUNKI ZWIERZĄT
ZAGROŻONE GATUNKI ZWIERZĄT NOSOROŻEC CZARNY MIEJSCE POCHODZENIA Afryka, na południe od Sahary CECHY BUDOWY ZEWNĘTRZNEJ PRZYSTOSOWUJĄCE DO ŚRODOWISKA ŻYCIA - ma bardzo grubą skórę pokrytą wrażliwym naskórkiem
Bardziej szczegółowoJESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka
Bardziej szczegółowoLas jako zjawisko geograficzne. (Biomy leśne)
Las jako zjawisko geograficzne (Biomy leśne) Dlaczego lasy na Ziemi w Europie, Afryce, Ameryce, Azji są takie a nie inne? Są pochodną klimatu zmieniającego się w przestrzeni i czasie Lasy (ekosystemy,
Bardziej szczegółowoRegiony biogeograficzne
Regiony biogeograficzne Królestwa i krainy zoogeograficzne 1. Królestwo holarktyczne (Holarctis) - kraina nearktyczna (Nearctis) - kraina palearktyczna (Palaearctis) 2. Królestwo paleotropikalne (Palaeotropis)
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE FORMY OCHRONY PRZYRODY NM G
MIĘDZYNARODOWE FORMY OCHRONY PRZYRODY 1 Plan zajęć 1) Zrównoważony ekorozwój 2) międzynarodowe inicjatywy ochrony przyrody 3) sieci ekologiczne 4) rezerwaty biosfery 5) organizacje pozarządowe 2 Zrównoważony
Bardziej szczegółowoZrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
Bardziej szczegółowoPrzyroda Lasu Bielańskiego
www.kosciolbielanski.pl Przyroda Lasu Bielańskiego konspekt zajęć dla kl. 4-6 szkoły podstawowej KLASA: 4-6 SP CZAS: 1,5 godz. CELE: uczeń zna nazwy drzew występujących w Lesie Bielańskim uczeń rozumie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO 1) z dnia r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO 1) z dnia... 2014 r. w sprawie wykazu zwierząt z rzędu naczelnych niestanowiących potomstwa zwierząt z rzędu naczelnych hodowanych w niewoli Na podstawie
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW
INFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW KOMARY I INNE OWADY KRWIOPIJNE przyjaznym środowiskiem dla bytowania komarów są tereny podmokłe, wilgotne, rozlewiska wody, gdzie w mule
Bardziej szczegółowoPolskie niedźwiedzie są zagrożone!
Polskie niedźwiedzie są zagrożone! WWF -Canon / SANCHEZ & LOPE WWF -Canon / Cat HOLLOWAY Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to największy polski drapieżnik. W Polsce żyje ich około 90. Występują w Karpatach,
Bardziej szczegółowoPRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC
PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC Tetranychus urticae Koch 1835 1. Systematyka Królestwo: Typ: Podtyp Gromada: Podgromada Rząd: Rodzina: Rodzaj: Gatunek: Animalia Arthropoda Chelicerata Arachnida Acari Trombidiformes
Bardziej szczegółowoPoznajemy zwierzęta domowe i leśne
Poznajemy zwierzęta domowe i leśne 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna cechy charakterystyczne zwierząt domowych i leśnych, zna zwierzęta mięsożerne, roślinożerne i wszystkożerne. b) Umiejętności Uczeń:
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE OPS.7122.2.7.2018 Przysucha, 19 kwietnia 2018r Urząd Gminy i Miasta Urzędy Gmin - wszystkie - Komunikaty o zagrożeniu
Bardziej szczegółowodziecka, wśród których jest poczucie bezpieczeństwa.
2 O programie Dziecko w wieku przedszkolnym jest dla nas dorosłych malutkim człowieczkiem, którym należy się bardzo opiekować, przewidywać zagrożenia, rozwiązywać za niego jego problemy, by miało łatwiej.
Bardziej szczegółowoHI H V? AI A DS D? J.Kadowska 2006
W Ŝyciu jak w tańcu kaŝdy krok ma znaczenie. HIV? AIDS? J.Kadowska 2006 HIV? To ludzki wirus upośledzenia odporności AIDS? To zespół nabytego upośledzenia odporności to końcowy etap zakażenia wirusem HIV
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ PROJEKTU EDUKACYJNEGO NR 1/I
SCENARIUSZ PROJEKTU EDUKACYJNEGO NR 1/I Klasa pierwsza Temat dnia Inwentaryzacja drzew i krzewów w otoczeniu szkoły Obszary - edukacja polonistyczna edukacyjne - edukacja przyrodnicza - edukacja matematyczna
Bardziej szczegółowoSłowne: pogadanka, analiza wykresów, praca z tekstem, indywidualna, grupowa.
1. Cele lekcji a) Wiadomości zna charakterystyczne cechy biologii ptaków drapieżnych, zna środowisko życia ptaków drapieżnych, wie, jakie cechy musi posiadać środowisko, aby stanowiło dogodną przestrzeń
Bardziej szczegółowoKod ucznia. Data urodzenia ucznia. Wojewódzki Konkurs Biologiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego ETAP WOJEWÓDZKI.
Kod ucznia Wojewódzki Konkurs Biologiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego ETAP WOJEWÓDZKI Rok szkolny 2013/2014 Data urodzenia ucznia Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź czy test zawiera
Bardziej szczegółowoLasy w Tatrach. Lasy
Lasy w Tatrach Lasy h c a r t a T w Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Bardziej szczegółowoWEEKEND Z CZŁEKOKSZTAŁTNYMI Ape s weekend Emisje w sobotę 6 stycznia i niedzielę 7 stycznia od godz. 16:00
WYBRANE PROPOZYCJE PROGRAMOWE National Geographic styczeń 2018 r. WEEKEND Z CZŁEKOKSZTAŁTNYMI Ape s weekend Emisje w sobotę 6 stycznia i niedzielę 7 stycznia od godz. 16:00 Początek ludzkości Od małpy
Bardziej szczegółowoSłoń. (w języku angielskim: elephant; niemieckim: die Elefanten; francuskim: l'éléphant;)
Słoń (w języku angielskim: elephant; niemieckim: die Elefanten; francuskim: l'éléphant;) Obecnie żyją trzy gatunki słoni. Jest największym zwierzęciem żyjącym na lądzie. Najbardziej szczególnym elementem
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT DRYF GENETYCZNY EFEKTYWNA WIELKOŚĆ POPULACJI PRZYROST INBREDU
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT DRYF GENETYCZNY EFEKTYWNA WIELKOŚĆ POPULACJI PRZYROST INBREDU DRYF GENETYCZNY ) Każdy żywy organizm wytwarza więcej gamet, niż zdolne jest przetrwać (Darwin). 2) Przypadek
Bardziej szczegółowoHistoria informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej
Bardziej szczegółowoTak chodziły australopiteki: https://www.youtube.com/watch?v=b1ozky8xefq#t=107 Film BBC.
W etiopskim stanowisku Aramis, w środkowym biegu rzeki Auasz w Afarze, odkopano szczątki pięknie zachowanego i bardzo starego przodka człowieka w linii prostej ardipiteka. Dr Marcin Ryszkiewicz, ewolucjonista.
Bardziej szczegółowoLAS I JEGO MIESZKAŃCY Scenariusz zajęć na lekcje przyrody w klasie V w Szkole Specjalnej. (dwie jednostki lekcyjne)
Beata Solarska LAS I JEGO MIESZKAŃCY Scenariusz zajęć na lekcje przyrody w klasie V w Szkole Specjalnej. (dwie jednostki lekcyjne) TEMAT BLOKU: Środowisko życia organizmów żywych. TEMAT ZAJĘĆ: Las i jego
Bardziej szczegółowoInterakcje. wykład 6 Konsekwencje behawioralne
Interakcje wykład 6 Konsekwencje behawioralne Terytorializm terytorium aktywnie bronione, areał nie terytorializm może się wiązać z obroną zasobów dotyczy konkurencji wewnątrz- i międzygatunkowej Lottia
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata
Bardziej szczegółowoTemat: Ssaki kręgowce żywiące mlekiem młode
Scenariusze lekcji Listopad 2012 Nauka na co dzień Rozumienie tekstu Przyjrzyjcie się uważnie zdjęciom i tytułom na kolejnych stronach. Spróbujcie odgadnąć, o czym będzie mowa w artykule. Nieustraszony
Bardziej szczegółowoPORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY
PORÓWNYWANIE POPULACJI POD WZGLĘDEM STRUKTURY obliczanie dystansu dzielącego grupy (subpopulacje) wyrażonego za pomocą indeksu F Wrighta (fixation index) w modelu jednego locus 1 Ćwiczenia III Mgr Kaczmarek-Okrój
Bardziej szczegółowoZadania do planszy PRACE W LESIE LATO
1 Ewa Sulejczak Zadania do planszy PRACE W LESIE LATO 1. Przyjrzyj się planszy i napisz, jakie zabiegi wykonuje się w lesie latem. Określ także ich cel. Spostrzeżenia wpisz w tabeli. Zabiegi Cel 2. Rozpoznaj
Bardziej szczegółowoCzerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem
Czerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem gatunków organizmów. Ukazała się po raz pierwszy w 1963
Bardziej szczegółowo