Las jako zjawisko geograficzne. (Biomy leśne)

Transkrypt

1 Las jako zjawisko geograficzne (Biomy leśne)

2 Dlaczego lasy na Ziemi w Europie, Afryce, Ameryce, Azji są takie a nie inne? Są pochodną klimatu zmieniającego się w przestrzeni i czasie

3 Lasy (ekosystemy, biomy, formacje leśne) występują wszędzie tam, gdzie: - odpowiedni klimat - odpowiednia gleba - zanieczyszczenie środowiska na to pozwala (nie przekracza krytycznego progu) - człowiek ich nie usuwa bezpośrednio - wylesienia poprzez: wypalanie, karczowanie, wycinanie - na cele: rolnicze, przemysłowe, urbanizacyjne, komunikacyjne

4 Klimat (w dowolnym miejscu naszego globu) zależy między innymi od: - nachylenia osi Ziemi do ekliptyki i jej ruchu wokół Słońca - szerokości geograficznej - prądów morskich - panujących wiatrów - odległości od wybrzeża - usytuowania względem łańcuchów górskich - wysokości nad poziomem morza - topografii i innych czynników

5 Dlatego: - strefy klimatyczne nie są równomierne - strefowość gleb nie jest równomierna Z nierównomiernej strefowości klimatu i gleby wynika nierównomierna strefowość formacji roślinnych

6

7

8

9

10

11

12 Porównanie wskaźników ekologicznych trzech formacji leśnych Tropikalny las deszczowy Las liściasty strefy umiarkowanej Północny bór iglasty A. Warunki klimatyczne B. Potencjał glebowy, produktywność, krążenie materii C. Struktura i dynamika (Otto 1994)

13 A. Warunki klimatyczne Cechy Tropikalny las deszczowy Las liściasty strefy Północny bór umiarkowanej iglasty Całkowite promieniowanie roczne: 108 kj. ha Okres wegetacyjny (miesiące) Całkowite promieniowanie w okresie weget.: 108 kj. ha Średnia temperatura okresu wegetacyjnego: C Roczna suma opadów: (mm)

14 B. Potencjał glebowy, produktywność, krążenie materii Cechy Tropikalny las Las liściasty strefy deszczowy umiarkowanej Północny bór iglasty Potencjał glebowy mały: słaba sorpcja, słabe magazynowanie biogenów duży: silna sorpcja, aktywne magazynowanie i uwalnianie biogenów mały: silne zakwaszenie, słaba podaż biogenów Produkcja pierw. netto: t. ha-1. rok Fitomasa: t. ha w tym biomasa drzew w tym martwa biomasa ( głównie martwe drewno) Czas rozkładu ścioły: lata 0,1 0, Ilość ścioły: t. ha-1 właściwie brak Roczny obrót biogenów: % PPn

15 C. Struktura i dynamika Cechy Tropikalny las deszczowy Las liściasty strefy umiarkowanej Północny bór iglasty Wysokość d-w m m m Struktura lasu 3-4 trwałe piętra drzew, mało obfite runo budowa pionowa bardzo zmienna, podobnie runo (często obfite) tendencja do drzewostanów jednopiętrowych i litych, obfite runo i podszyt Różnorodność ogromna, ponad 3000 gatunkowa drzew gatunków; ogromnie dużo gatunków w ogóle duża, gat., bardzo dużo innych gatunków, szczególnie w glebie mała, gat. dość dużo innych gatunków (uboga fauna i edafon) Nisze ekologiczne wąskie i trwałe, dużo stenobiontów wąskie lub szerokie, zmienne w czasie, udział steno- i eurybiont. podobny szerokie, ściśle określone, trwałe, przewaga eurybiontów Dostosowanie brak przystosowań sezonowych, przesunięcie życia w górę, dużo gatunków nocnych silna sezonowość, zrzucanie liści, okres spoczynku, różne strategie przeżycia silna sezonowość, przystosowania mrozowe, okres spoczynku, migracje i inne strategie przeżycia. Zaburzenia bardzo mało, duża stabilność, mała elastyczność po zaburz. bardzo liczne i różnorodne, zróżnicowana stabilność, duża elastyczność po zab. regularne okresowe pożary, poza tym stabilne, po zaburzeniach elastyczne Dynamika biocenoz jeśli wystąpią zab. to dyn. sukcesji bardzo duża bardzo żywa dynamika sukcesji (wiele faz) po zaburzeniach efektywna sukc. pionierska, mało faz

16 Tematy prezentacji do wyboru: Tropikalny las deszczowy (dżungla) Las monsunowy Tropikalny las suchy i sawanna Las twardolistny i wawrzynowy Las strefy umiarkowanej (naszej szerokości geogr.) Las borealny (tajga) Las górski tropikalny Las górski strefy umiarkowanej

17 Omawiając poszczególne biomy należy zwrócić uwagę na: uwarunkowania abiotyczne (położenie, klimat, gleba ) charakterystyczne gatunki - roślin drzewiastych i zielnych - zwierząt i innych organizmów (i ich kompozycje biocenotyczne) przystosowania środowiskowe - formy życiowe roślin i ich udział - przystosowania liści, pni, korzeni - przystosowania zwierząt i innych organizmów wskaźniki ekologiczne - produkcja pierwotna i biomasa - tempo rozkładu materii organicznej - liczebność i ogólna charakterystyka gatunków - dynamika procesów sukcesyjnych

18 Źródła: Wykład: Las jako zjawisko geograficzne S. Szymański: Ekologiczne podstawy hodowli lasu, ss J. Kornaś, A. Medwecka-Kornaś: Geografia roślin, ss J. Weiner: Życie i ewolucja biosfery, ss Inne dzieła www

19 Wskazówki techniczne: Indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych około minut na jedną prezentację forma prezentacji dowolna pierwszy slajd: oprócz tytułu musi zawierać nazwiska autorów i nr grupy podawać źródła poszczególnych slajdów; ostatni slajd: spis źródeł po zakończeniu tematu biomy jedna osoba w grupie zgrywa wszystkie prezentacje na jedną płytę CD, która trafia do prowadzącego ćwiczenia pliki należy opisać następująco: tytuł prezentacji, nazwisko, grupa rzutnik do dyspozycji laptop organizują studenci oceniana jest głównie treść, ale i forma przygotowania i prezentacji można uzyskać do 10 punktów

20