Psychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski
|
|
- Kazimiera Kaczmarek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Psychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
2 Ssaki łożyskowe Ssaki łożyskowe (ponad 4500 gatunków) to główna obecnie linia rozwojowa ssaków. Powstały one równolegle z torbaczami, a znacznie później niż ssaki jajorodne. Ich ciąża jest dłuższa, a w jej przebiegu dochodzi do wytworzenia łożyska między błonami płodowymi a macicą, co umożliwia odżywianie większego płodu. Większość ssaków łożyskowych jest wielkości myszy lub szczura. Najliczniejsze rzędy to: gryzonie (ok. 2300), nietoperze (ok. 1000) i owadożerne (428). Stanowią one w sumie ok. 80% wszystkich gatunków ssaków łożyskowych. Najliczniejsze rzędy, w których wystepuja większe ssaki to naczelne (360), drapieżne (278) i parzystokopytne (211).
3 Rząd szczerbaki Jest to najstarszy, bardzo wcześnie (ponad 100 mln lat temu) odszczepiony rząd ssaków łożyskowych. Należą tu: mrówkojady, leniwce i pancerniki, w sumie 29 gatunków. Szczerbaki mają uwstecznione zęby, a mrówkojady nie maja ich wcale (mają za to umięśniony żołądek, jak ptaki). Mózg szczerbaków jest mały, a przemiana materii niska Stosunkowo niedawno (5-10 tys. lat temu) w Ameryce żyły leniwce wieksze od słoni i pancerniki rozmiarów nosorożca. Prawdopodobnie zostały wytępione przez ludzi.
4
5
6 Rząd łuskowce Jest to również bardzo stary rząd, dziś reprezentowany jedynie przez 7 gatunków występujących w Afryce i południowej Azji. Jako jedyne ssaki maja ciało pokryte łuskami, które są przekształconymi włosami. Łuski są zrzucane przez całe życie, a w ich miejsce odrastają nowe. Wsytuacji zagrożenia zwijają się w kulę (jak jeże). Nawet duże drapieżniki (lwy, lamparty) nie są w stanie zmiażdżyć zwiniętego łuskowca. Mają niezwykle długi język (do 40 cm), który zwijają w pysku. Żywią się termitami i mrówkami.
7
8 Rząd owadożerne Bardzo stary rząd owadożernych jest dziś reprezentowany przez 428 gatunków ryjówek, kretów i jeży. Wszystkie owadożerne żyją samotnie, nie tworzą grup społecznych. Niegdyś zaliczano tu tenreki (podobne do jeży), które obecnie są zaliczane do Afroteria. Są one jednymi z najprymitywniejszych ssaków. Najliczniejsza rodzina ryjówek obejmuje zwierzęta małe, o wysokiej przemianie materii, często bardzo wyspecjalizowane.
9
10 RYJÓWKI Około 400 gatunków. Ryjówki są bardzo małymi zwierzętami. Najmniejsza z nich waży zaledwie 2,5 grama i konkuruje do tytułu najmniejszego ssaka świata (podobnej wielkości jest jeden z nietoperzy). Największa ryjówka waży około 85 gram. Wiekszość ryjówek żywi się bezkregowcami, część poluje również na kręgowce, a niektóre są wszystkożerne. Ryjówki dzielą się na dwie wielkie gałęzie: - Zębiełkowate (Crocidurinae ) mają białe zęby, niższą przemianę materii i codziennie wpadają w torpor, w czasie którego ich temperatura spada do ok. 20 o C. Nie hibernują. Żyją w tropikach, a w chłodniejszych krajach w pobliżu siedzib ludzkich, czasem nawet w domach. - Soricine, u których korony zębów sa zabarwione na brunatno solami żelaza. Ich metabolizm jest bardzo wysoki, nie wpadaja w torpor, ani nie hibernują, mają po kilka cyklów aktywności na dzień. Występują w chłodnych ekosystemach, także w wysokich górach i w tundrze.
11
12
13
14
15
16 Rząd Nietoperze Są to jedyne ssaki, które opanowały zdolność aktywnego lotu i jeden z dwóch rzędów, które wykształciły aktywną echolokację (obok delfinów). Nietoperze dzielą się na dwa wielkie podrzedy: - duże, które są owocożerne i w większości nie stosują echolokacji - małe, w większości owadożerne, które stosuja echolokację. Dwa gatunki wampirów żywią się krwią zlizywaną z zadawanych przez nie ran. Roznoszą wściekliznę. Wiele małych nietoperzy tropikalnych żywi się mieszaniną owadów wydobywanych z kwiatów, pyłku i nektaru. W tropikach wiele roślin jest zapylanych przez nietoperze. Ich kwiaty rozwijają się nocą.
17
18
19
20
21
22
23 Rząd zajęczaki Zajęczaki były niegdyś uważane za rodzinę gryzoni. Ich zęby także rosna przez całe życie. Jednak zajęczaki różnią się od gryzoni anatomicznie i genetycznie. Najbardziej widoczna różnica, to obecność u zajęczaków dwóch par siekaczy, podczas gdy gryzonie maja jedna parę. Współcześnie żyją 82 gatunki zajęczaków, należących do dwóch rodzin: szczekuszek i zającowatych (tu należą zające i króliki). Występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Australii, od tundry do tropików. Króliki zostały introdukowne do Australii. Zajęczaki są ważnym pokarmem wielu drapieżników, wykształciły więc doskonały wzrok i słuch, by w porę unikać niebezpieczeństwa. Szybko też dojrzewają i wykazują wysoką rozrodczość, by zrekompensować straty w populacji. Ciąża trwa krótko i może byc powtarzana kilka razy w roku. U zająca w lewym i prawym rogu macicy mogą być płody w różnym wieku. Wszystkie zającowate są roślinożerne. Podstawą pozywienia jest trawa i kora drzew. Włókna roślinne są rozkładane w jelicie grubym. Jego zawartość jest wydalana oddzielnie od grudek kału i ponownie zjadana, a rozłożone substancje są wchłaniane w jelicie cienkim.
24
25
26
27 Rząd gryzonie Najstarsze znane szczątki gryzoni pochodza sprzed 57 mln lat. Najliczniejsza linia ewolucyjna gryzoni, myszopodobne (ponad 1000 gatunków) jest stosunkowo młoda powstała przed 5 milionami lat. Najbliższymi krewnymi gryzoni są naczelne. Obecnie znanych jest 2010 gatunków gryzoni. Jest to najliczniejszy rząd ssaków ponad 40% gatunków ssaków to gryzonie! Gryzonie są roślinożerne lub wszystkożerne. Mają po jednej parze dłutowatych siekaczy w dolnej i górnej szczęce, które służą im do ścinania twardego materiału roślinnego. Nie maja kłów a między siekaczami a zębami przedtrzonowymi jest przerwa. Ich zęby rosną i ścierają się przez całe życie. Gryzonie opanowały wszystkie kontynenty, z wyjątkiem Antarktydy.
28 Gryzonie wiewiórkopodobne Jest to niezwykle zróżnicowana grupa. Należą tu: wiewiórki, wiewiórki ziemne, wiewiórki latające, susły, świstaki, bobry, szczuroskoczki i inne. W grupie tej obserwujemy wiele specjalizacji ekologicznych, a także większą złożoność budowy mózgu, niż u innych gryzoni.
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46 Niezwykłe golce Golce są nieco większe od myszy. Są nagie i ślepe. Żyją wyjątkowo długo (do 30 lat) i do końca nie wykazują objawów starzenia, nie podlegają też procesowi nowotworzenia. Żyją w Afryce, w bardzo suchych, półpustynnych okolicach. Całe życie spędzają pod ziemią, gdzie kolonia golców (10-40 sztuk) kopie rozległą sieć nor, często mających kilkaset metrów długości. Kopią je zębami, które wyrastają przed wargi. Ich głównym pokarmem są duże, ale rzadko spotykane bulwy roślin, które wypuszczają liście tylko w porze suchej. Jak u pszczół, płodna jest tylko jedna samica, która feromonalnie hamuje płodność innych samic. Golce żyją w atmosferze bardzo ubogiej w tlen, a bogatej w dwutlenek węgla. Mają bardzo mało zakończeń bólowych w skórze, która nie reaguje zapalnie na kapsaicynę z papryki.
Temat: Świat ssaków. Ssaki gromadą królestwa zwierząt lądowych wodnych stałocieplności Hibernację Estywację
Temat: Świat ssaków. Ssaki, w ujęciu systematycznym, są gromadą i należą do królestwa zwierząt. Są szeroko rozpowszechnione na Ziemi żyją we wszystkich środowiskach, zarówno lądowych, jak i wodnych. Tę
Bardziej szczegółowoPsychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie.
Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Klad Afroteria Klad jest to jednostka obejmująca kilka blisko spokrewnionych
Bardziej szczegółowo(Cricetinae) podrodzina gryzoni z rodziny chomikowatych (Cricetinae).
Gryzonie (Rodentia, od łacińskiego rodere, obgryzać) rząd ssaków charakteryzujący się pojedynczą parą ciągle wzrastających siekaczy zarówno w szczęce, jak i w żuchwie. Zalicza się doń około 40% gatunków
Bardziej szczegółowoCo kto je? Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP:
Co kto je? Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Zakres materiału z płyty: Plansza 1 najważniejsze pojęcia z bioróżnorodności Bezpośrednie nawiązania do treści nauczania z PP: wskazuje organizmy samożywne
Bardziej szczegółowoKręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a
grupa a Kręgowce Poniższy test składa się z 19 zadań Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą Imię i nazwisko do uzyskania za prawidłowe odpowiedzi Za rozwiązanie całego sprawdzianu możesz uzyskać
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoCechy charakterystyczne: uszy długie, z czarnymi zakończeniami. Wielkość: długość ciała ok. 60 cm, ogona 10 cm, masa ciała ok. 4 kg.
ZAJĄC Królestwo: zwierzęta Typ: strunowce Podtyp: kręgowce Gromada: ssaki Podgromada: łożyskowce Rząd: zajęczaki Rodzina: zającowate Rodzaj: zając Gatunek: zając europejski (Lepus europaeus) Cechy charakterystyczne:
Bardziej szczegółowoTemat: Organizmy różnią się sposobem odżywiania
4 Pomysły na lekcje z multibookiem POMYSŁY NA LEKCJE Z MULTIBOOKIEM Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia. Temat: Organizmy różnią się sposobem odżywiania Cel ogólny Zdobycie wiedzy o odżywianiu się organizmów
Bardziej szczegółowoTemat: Ptaki kręgowce latające.
Temat: Ptaki kręgowce latające. 1.Układ oddechowy ptaków. Układ oddechowy ptaków składa się z dróg oddechowych oraz płuc. Drogi oddechowe doprowadzają tlen do płuc. W płucach następuje wymiana gazowa.
Bardziej szczegółowoKto jest wrogiem zająca? Zające padają ofiarą ptaków drapieżnych (orły, sokoły), lisów, dzikich psów ale przede wszystkich człowieka.
ZAJĄC HAREN Jak poznać zająca? Tylne nogi zająca (skoki) są znacznie dłuższe niż przednie. Oczy zajęcy mają jasny kolor, a uszy (słuchy) są dłuższe od głowy. Skóra zająca pokryta jest kożuchem który ma
Bardziej szczegółowoSamica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych
Samica nietoperza zwykle rodzi: 1. 10-15 młodych 2. 1-2 młodych 3. 3-5 młodych Odpowiedź nr 2. Samice wychowujące młode żyją zwykle: 1. wspólnie (samica i samiec) 2. samotnie (samice) 3. w grupach, tzw.
Bardziej szczegółowoŻywność w łańcuchu troficznym człowieka
Żywność w łańcuchu troficznym człowieka Łańcuch troficzny jest to szereg grup organizmów ustawionych w takiej kolejności, że każda poprzednia jest podstawą pożywienia dla następnej. ELEMENTY ŁAŃCUCHA TROFICZNEGO
Bardziej szczegółowoŚladami mamutów. W wykładzie szczegółowo poruszone zostały następujące zagadnienia: 1. Przynależność systematyczna mamutów
Śladami mamutów. W dniu 20.10.2012 r. tj. sobota, wybraliśmy się z nasza Panią od geografii do Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego na tegoroczną XI już edycję cyklu Tajemnice Ziemi
Bardziej szczegółowoTemat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne
Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie
Bardziej szczegółowoModel odpowiedzi i schemat oceniania arkusza
Nr zad. Model odpowiedzi i schemat oceniania arkusza Konkurs biologiczny etap wojewódzki 2012/2013 Gimnazjum Oczekiwana odpowiedź ucznia i punktacja Zakres punktacji za zadania 1. D. odruchem bezwarunkowym.
Bardziej szczegółowoTypy pustyń: 1. Kamienista (wsch. Tien-Szan) 2. Żwirowa (Mongolska) 3. Piaszczysta (pn. Sahara) 4. Pylasta (Szatt al- Dżarid) (1) (2) (3) (4)
Pustynia teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów.
Bardziej szczegółowoTemat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.
Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach. Stawonogi to najliczniejsza gatunkowo grupa zwierząt występujących na Ziemi. Organizmy te żyją w wodach słodkich i słonych oraz niemal we wszystkich
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Bardziej szczegółowoCzęść 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
MAŁA LAMA W ŁÓŻKU SAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Bardziej szczegółowoCzęść 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
GDZIE JEST MAŁEJ LAMY MAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Bardziej szczegółowoUczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów
Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoKONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE.
KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE. autor: Wioletta Budkowska Kozak PSP z OI nr 7 w Stalowej Woli CELE OPERACYJNE: UCZEŃ: wymienia grupy zwierząt należące do kręgowców, na podstawie
Bardziej szczegółowoi na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, klasa II, pakiet 133, s. 1 KARTA:... Z KLASY:...
Ad@ i J@ś na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, klasa II, pakiet 133, s. 1 1 Dinozaury Przeczytaj uważnie informacje o dinozaurach. Dinozaury fascynujące stworzenia sprzed setek milionów lat wciąż
Bardziej szczegółowoMałpa. Małpy żyją w stadach albo grupach rodzinnych. Niektóre małpy łączą się w pary na całe życie. Większość małp żyje w lasach tropikalnych.
Małpa Jest wiele gatunków małp. Dzielimy je na te z Nowego Świata i te ze Starego Świata. Stary Świat to Europa, Azja i Afryka. Małpy z tych kontynentów nazywamy małpami wąskonosymi. Wśród małp ze Starego
Bardziej szczegółowoWygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.
Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe. Występowanie Orzesznica
Bardziej szczegółowoLwy na wolności żyją w Afryce i w Indiach tu ich liczba jest bardzo mała. Wcześniej zamieszkiwały obie Ameryki, Europę, Azję i Afrykę.
Lew to jedyny kot, który żyje w socjalnych grupach zorganizowanych. Potrafi ryczeć, jest drugim co do wielkości kotem (po tygrysie) i jednym z tzw. wielkiej piątki Afryki (najbardziej niebezpiecznych zwierząt).
Bardziej szczegółowoNAUKI O CZŁOWIEKU. Osteologia Kości zwierzęce
NAUKI O CZŁOWIEKU Osteologia Kości zwierzęce Pierwszy krok: Czy to naprawdę kość? ludzka kośd udowa fragment drewna mocno zwietrzała kośd Pierwszy krok: Czy to naprawdę kość? kośd zabarwiona od miedzi
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń
Bioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń Różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach których są częścią.
Bardziej szczegółowoCZY W PRZYRODZIE JEST MIEJSCE DLA KOMARÓW I MYSZY?
Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autorka: Ewa Żemojtel- Soszka EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA, SZKOŁA PODSTAWOWA I ETAP EDUKACYJNY CZY W PRZYRODZIE JEST MIEJSCE
Bardziej szczegółowoTemat 3. Specyfika i zróżnicowanie naczelnych
Temat 3 Specyfika i zróżnicowanie naczelnych Metody badania ekologii naczelnych Badanie zwierząt żyjących: na wolności (dziko żyjące), na wpół-wolności (na wpół dziko żyjące): dokarmianie, opieka ze strony
Bardziej szczegółowoMIEJSCA, W KTÓRYCH ZNAJDZIESZ DRZEWA PAULOWNI
OXYTREE PREZENTACJA MIEJSCA, W KTÓRYCH ZNAJDZIESZ DRZEWA PAULOWNI Miejsce pochodzenia: Azja Południowo-Wschodnia. Drzewa z rodzaju Paulowni możemy spotkać na wszystkich pięciu kontynentach zamieszkanych
Bardziej szczegółowo(forskere) twierdzą, że powodem wyginięcia był wielki meteoryt, który spadł na Ziemię i spowodował ogromne zniszczenia oraz zmianę klimatu.
DINOZAURY DINOSAURER Wiele milionów lat temu, zanim na Ziemi pojawili się ludzie, żyły na naszej planecie inne zwierzęta niż obecnie. Między innymi były to dinozaury. Zwierzęta te były gadami (krypdyr)
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6
1 Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6 1. Ogólna charakterystyka zwierząt 2. Tkanki zwierzęce nabłonkowa i łączna 3. Tkanki zwierzęce mięśniowa i nerwowa 4. Charakterystyka,
Bardziej szczegółowoGady chronione w Polsce
Gady chronione w Polsce W Y K O N A Ł A M A Ł G O R Z A T A R A W I Ń S K A Gady Gady są zmiennocieplne. Skóra gadów jest sucha, prawie pozbawiona gruczołów, pokryta rogowymi wytworami naskórka - łuskami
Bardziej szczegółowoFormy nauczania lekcja zajęcia edukacyjne (zmiana roli nauczyciela z osoby przekazującej wiedzę w osobę wspomagającą uczenie się uczniów).
1 Hanna Będkowska Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie bedkowska.lzd@interia.pl Temat lekcji Ssaki naszych lasów (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele: Cele kształcenia Wiadomości.
Bardziej szczegółowoSINCE Dla gryzoni i innych małych ssaków. Care+ XtraVital Nature
SINCE 1942 Dla gryzoni i innych małych ssaków Care+ XtraVital Nature Zalety karmy Beaphar Care+: 1. Kompletne pożywienie zawierające wszystkie niezbędne witaminy i minerały w stabilnej formie 2. Jednorodne
Bardziej szczegółowoZadanie 1. (2 p.) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę elementu komórki roślinnej pełniącego podaną funkcję.
Zadanie 1. (2 p.) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę elementu komórki roślinnej pełniącego podaną funkcję. Uwalnianie energii z pokarmu Magazynowanie wody i zbędnych substancji Kierowanie czynnościami życiowymi
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów klas VII - VIII i gimnazjum w ramach projektu Puszcza i ludzie.
Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII - VIII i gimnazjum w ramach projektu Puszcza i ludzie. Temat: Jesień w Puszczy Cele ogólne: wzmocnienie więzi ze środowiskiem; poznanie różnorodności biologicznej
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ KOŃCOWA: 8. Na zakończenie lekcji uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania. 9. Podsumowanie zajęć. Podziękowanie.
KONSPEKT TEMAT BLOKU: Życie lasu TEMAT ZAJĘĆ: Zwierzęta leśne. PRZEDMIOT: Przyroda KLASA: Uczniowie klasy IV Szkoły Podstawowej Specjalnej CZAS TRWANIA: godzina lekcyjna NAUCZYCIEL: Beata Solarska CELE
Bardziej szczegółowoSowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
Bardziej szczegółowoJESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka
Bardziej szczegółowoRóżnorodność świata zwierząt
Różnorodność świata zwierząt Dwiczenie 15 SSAKI NACZELNE Więcej informacji: Fleagle. 1998. Primate Adaptation and Evolution. Academic Press. Sylwia Łukasik Zakład Biologii Ewolucyjnej Człowieka Instytut
Bardziej szczegółowoInterakcje pomiędzy roślinami i zwierzętami
Interakcje pomiędzy roślinami i zwierzętami Rośliny: energia dla wyższych poziomów troficznych Zwierzęta zależne pośrednio (drapieżniki, pasożyty) lub bezpośrednio: rośliny jako pokarm: liście, łodygi,
Bardziej szczegółowo21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?
Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.
Bardziej szczegółowoPowiatowy Konkurs Ekologiczno - Przyrodniczy pod hasłem,,człowiek jako element przyrody dla uczniów szkół gimnazjalnych
Powiatowy Konkurs Ekologiczno - Przyrodniczy pod hasłem,,człowiek jako element przyrody dla uczniów szkół gimnazjalnych Test zawiera 30 pytań, z których każde ma tylko jedną prawidłową odpowiedź. Prawidłową
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONKURSU TEMATYCZNEGO Wiedzy o Wielkopolskim Parku Narodowym
REGULAMIN KONKURSU TEMATYCZNEGO Wiedzy o Wielkopolskim Parku Narodowym 1 REGULAMIN KONKURSU Wiedzy o Wielkopolskim Parku Narodowym Rozdział 1 CELE KONKURSU 1. Rozwijanie i pogłębianie u uczniów zainteresowań
Bardziej szczegółowoAnna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW
Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW Co to jest FAS? FAS czyli Alkoholowy Zespół Płodowy (Fetal Alkohole Syndrome) to zespół zaburzeń występujących u dziecka, będący wynikiem
Bardziej szczegółowoNie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie
Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie Co to jest metamorfoza? Metamorfoza proces charakteryzujący się znacznymi zmianami w formie lub strukturze organizmu. Rodzaje przeobrażeń Ametabolia
Bardziej szczegółowoCzerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem
Czerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem gatunków organizmów. Ukazała się po raz pierwszy w 1963
Bardziej szczegółowoKomórka organizmy beztkankowe
Grupa a Komórka organizmy beztkankowe Poniższy test składa się z 12 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU
Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU wyróżnia elementy żywe i nieożywione w obserwowanym ekosystemie oblicza zagęszczenie wybranej rośliny na badanym terenie określa znaczenie wiedzy ekologicznej w życiu
Bardziej szczegółowoCo to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą
Zoogoegrafia wysp Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą Co to jest wyspa? W sensie biogeograficznym: ekosystem otoczony innymi, stanowiącymi wyraźne bariery
Bardziej szczegółowoCzego można się dowiedzieć badając rozmiary zwierząt? Skalowanie allometryczne
Wykład. Modelowanie interdyscyplinarne w biologii i medycynie: Czego można się dowiedzieć badając rozmiary zwierząt? Skalowanie allometryczne Dr hab. Agata Fronczak, prof. PW Wydział Fizyki Politechniki
Bardziej szczegółowoPoznajemy zwierzęta domowe i leśne
Poznajemy zwierzęta domowe i leśne 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna cechy charakterystyczne zwierząt domowych i leśnych, zna zwierzęta mięsożerne, roślinożerne i wszystkożerne. b) Umiejętności Uczeń:
Bardziej szczegółowoPOWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data
POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data 1. Struktura organizmu i funkcje, jakim ona służy ( komórki,
Bardziej szczegółowoPrzyroda Lasu Bielańskiego
www.kosciolbielanski.pl Przyroda Lasu Bielańskiego konspekt zajęć dla kl. 4-6 szkoły podstawowej KLASA: 4-6 SP CZAS: 1,5 godz. CELE: uczeń zna nazwy drzew występujących w Lesie Bielańskim uczeń rozumie
Bardziej szczegółowoŚrodowiska naturalne i organizmy na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka
Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka Ukształtowanie towanie powierzchni Ziemi Podstawy ekologii Ekologia nauka zajmująca się badaniem czynników w rządz dzących rozmieszczeniem
Bardziej szczegółowoZwalczanie szczurów i mysz za pomocą trutki TOXAN płynny STANISŁAW
Zwalczanie szczurów i mysz za pomocą trutki TOXAN płynny STANISŁAW IGNATOWICZ KONSULTACJE ENTOMOLOGICZNE Mysz domowa Mysz domowa potrzebuje mało wody, ale chętnie pije, gdy dostępna. Pije wtedy 1-2 ml
Bardziej szczegółowoPakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis
Wydra - opis oczy chronione są trzecią powieką, która podczas nurkowania chroni je nie ograniczając jednocześnie widzenia długie smukłe ciało umożliwia wysoką zwinność i zwrotność w wodzie mała spłaszczona
Bardziej szczegółowoDział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja
Wykaz obserwacji i doświadczeń ujętych w podstawie programowej przedmiotu przyroda i biologia Dział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja I klasa V na intensywność procesu fotosyntezy I klasa
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat
Ewolucja człowieka Ostatnie 5 milionów lat 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne
Bardziej szczegółowoKonkurencja. Wykład 4
Konkurencja Wykład 4 W terenie Eksperyment w terenie 1. manipulacja liczebnością jednego lub dwóch konkurentów 2. obserwacja zmian przeżywalności, płodności itd. 3. porównanie z parametrami obserwowanymi
Bardziej szczegółowoPLAN METODYCZNY LEKCJI
PLAN METODYCZNY LEKCJI Data: 24. 0 2014 r. Klasa: VI b Przedmiot: przyroda Czas trwania lekcji: 45 minut Nauczyciel: mgr Iwona Gładyś Temat lekcji: Jakie jest znaczenie owadów w przyrodzie i w życiu człowieka?
Bardziej szczegółowoTEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV
Sabina Wójcik Katowice, dnia 14.10.2003 r. Szkoła Podstawowa nr21 ul. Malczewskiego 1 40 748 Katowice TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV Instrukcja dla ucznia W górnym prawym
Bardziej szczegółowoPrawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi. Nr zad. Za poprawne wykonanie poleceń A, B, C i D po 1 pkt.
Nr zad. KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY Max punktów 1. 6 pkt. A. Wpływ natężenia światła na zawartość azotanów w roślinie. / Czy zawartość azotanów w roślinie zależy od ilości światła?
Bardziej szczegółowoGinące Gatunki. Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski. Rozdziały
Ginące Gatunki Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski Rozdziały Polskie rośliny na wyginięciu Zagraniczne rośliny na wyginięciu Polskie zwierzęta na wyginięciu Zagraniczne zwierzęta na wyginięciu Ratujmy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W królestwie zwierząt wspólne
Bardziej szczegółowoPlan testu dwustopniowego z przyrody kl. VI dział - krajobrazy Ziemi
Opracowała: mgr Danuta Słaboń. Plan testu dwustopniowego z przyrody kl. VI dział - krajobrazy Ziemi Wymagania programowe Cele nauczania. Zakres materiału. Podstawowe (P) Rozszerzające (R) Waga materiału.
Bardziej szczegółowoMODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ II ETAPU KONKURSU BIOLOGICZNEGO
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ II ETAPU KONKURSU BIOLOGICZNEGO Uwagi do modelu. 1. Ukośniki zastosowane w tekstach modelu rozdzielają alternatywne ucznia (np. nazwy, pojęcia, przymiotniki,
Bardziej szczegółowoRÓŻNORODNOŚĆ KRAJOBRAZÓW ZIEMI
Strefy klimatyczne zależą od: RÓŻNORODNOŚĆ KRAJOBRAZÓW ZIEMI szerokości geograficznej, oddalenia od morza (klimat morski), oddalenia od rozległego lądu (klimat kontynentalny), prądów morskich, wysokości
Bardziej szczegółowo1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Zadanie 1 Schemat budowy przewodu pokarmowego pijawki lekarskiej. Pijawka ta odżywia się krwią kręgowców. Wyjaśnij, jakie
Bardziej szczegółowoLasy w Polsce. Agata Konefeld. Klasa 6a
Lasy w Polsce Agata Konefeld Klasa 6a Spis treści Co to właściwie jest las?... 3 Piętrowa budowa lasu, pospolite zwierzęta oraz rośliny w nich występujące... 4 NajwaŜniejsze funkcje lasu... 6 Las naturalny,
Bardziej szczegółowoBiologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku
Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich
Bardziej szczegółowoQUIZ EKOLOGICZNY. 1. Wśród powracających do nas z ciepłych krajów ptaków wędrujących spotkać można skowronka. wróbla. wronę.
QUIZ EKOLOGICZNY 1. Wśród powracających do nas z ciepłych krajów ptaków wędrujących spotkać można skowronka. wróbla. wronę. 2. Wiosenny kwiat pierwiosnek: nie znosi mrozów. znosi lekkie mrozy. jest bardzo
Bardziej szczegółowoMetodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem dr Piotr Szafranek Opracowanie przygotowane w ramach zadania 1.15 Aktualizacja istniejących i opracowanie nowych integrowanych
Bardziej szczegółowoWymagania programowe z przyrody. Klasa 4. Dział 1 MY I PRZYRODA. Dział 2 MOJA OKOLICA
Wymagania programowe z przyrody Klasa 4 Dział 1 MY I PRZYRODA wyjaśnia, co to jest przyroda, wymienia elementy przyrody ożywionej i nieożywionej oraz wskazuje zachodzące między nimi zależności, wymienia
Bardziej szczegółowoScenariusz 15. Gimnazjum. temat: Bobry i piramida troficzna. autor: Krzysztof Kus. Cele ogólne: Cele operacyjne: Miejsce: sala.
Scenariusz 15 autor: Krzysztof Kus Gimnazjum temat: Bobry i piramida troficzna. Cele ogólne: przedstawienie zależności występujących w sieciach pokarmowych i piramidzie troficznej, kształtowanie pojęć
Bardziej szczegółowoCharakterystyka przedmiotu zamówienia
Wykonawca: Załącznik Nr 1c do formularza oferty... (pieczątka wykonawcy) Charakterystyka przedmiotu zamówienia Część : Przewodniki i atlasy do przeprowadzania doświadczeń, pokazów, obserwacji na zajęciach
Bardziej szczegółowoSTOP ŚMIERCI NA PRZYDROśNYCH DRZEWACH! KSTAŁTOWANIE BEZPIECZEŃSTWA ZIELONEGO OTOCZENIA DROGI. KATOWICE Edward Woźniak.
STOP ŚMIERCI NA PRZYDROśNYCH DRZEWACH! KSTAŁTOWANIE BEZPIECZEŃSTWA ZIELONEGO OTOCZENIA DROGI. KATOWICE 23.04.2009. Edward Woźniak. STREFY ŚMIERCI STREFA BEZPIECZEŃSTWA BŁĘDY LUDZKIE STAN NAWIERZCHNI
Bardziej szczegółowoMiody. Wpisał Piotrek i Magda
MIÓD PSZCZELI: produkt wytworzony przez pszczoły robotnice z nektaru roślin lub spadzi jako pokarm dla rodziny pszczelej. Miód zawiera cukry proste, witaminy i mikroelementy, dzięki czemu jest on bardzo
Bardziej szczegółowoPhylum Arthropoda stawonogi Nadgromada Myriapoda wije
Phylum Arthropoda stawonogi Nadgromada Myriapoda wije Podział systematyczny stawonogów Typ Arthropoda - stawonogi dzieli się na 4 podtypy: TRILOBITOMORPHA TRYLOBITOWCE CHELICERATA (CHELICERIFORMES) SZCZĘKOCZUŁKOWCE
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ PIJMY WODĘ NA ZDROWIE!
SCENARIUSZ PIJMY WODĘ NA ZDROWIE! CELE: 1. Przekazanie dzieciom wiedzy na temat znaczenia wody dla ludzi, zwierząt i roślin. 2. Uświadomienie dzieciom wagi picia wody. 3. Przekazanie dzieciom wiedzy na
Bardziej szczegółowoEkosystemy do usług!
Ekosystemy do usług! Adaptacje do zmian klimatu inspirowane przez różnorodność biologiczną ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY W TEORII I PRAKTYCE, 5 maja 2016 r. Anna Kalinowska UCBS, UW Czy wobec skutków zmian klimatu
Bardziej szczegółowoZ życzeniami sukcesów na sprawdzianach Autorki
Wstêp Książka Trzecioteścik testy sprawdzające została przygotowana dla uczniów klasy trzeciej szkoły podstawowej. Zaproponowane testy pozwolą ustalić poziom ich wiadomości i umiejętności. Biorąc pod uwagę
Bardziej szczegółowoSpis elementów multimedialnych zawartych w multibooku (cz. 2)
6 Spis elementów multimedialnych zawartych w multibooku (cz. 2) Pokazy prezentują dodatkowe zdjęcia i informacje wzbogacające treść lekcji służą utrwalaniu wiedzy i umiejętności poszerzają wiedzę i rozbudzają
Bardziej szczegółowo25. WITAMINA B12 U INNYCH ZWIERZĄT
25. WITAMINA B12 U INNYCH ZWIERZĄT Niektórzy sugerują, że weganie nie mają potrzeby wzbogacać diety witaminą B12, ponieważ inne gatunki roślinożerne tego nie robią. Z tego właśnie powodu dołączyłem następującą
Bardziej szczegółowoEwolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska
Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska KOSZALIN 2019 Podstawa programowa VI. Ewolucja życia. Uczeń: 1) wyjaśnia istotę procesu ewolucji organizmów
Bardziej szczegółowoKONKURS BIOLOGICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 24 lutego 2007 r. zawody III stopnia (finał)
KOD UCZNIA... Suma punktów... KONKURS BIOLOGICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 24 lutego 2007 r. zawody III stopnia (finał) Przed Tobą test, który składa się z zadań otwartych. Udzielaj
Bardziej szczegółowoPraca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV Umiejętność może doprowadzić Cię na szczyt, ale potrzebujesz charakteru, by na nim pozostać." Zig Ziglar Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy
Bardziej szczegółowoNACIONALINIS EGZAMINŲ CENTRAS
2017 NACIONALINIS EGZAMINŲ CENTRAS Imię, Nazwisko Klasa Kod ucznia 4 POZNAWANIE ŚWIATA 4KLASA 4. POZNAWANIE ŚWIATA 1 Podaj nazwę jednego drapieżnika zamieszkującego Litwę. 2 Czym drapieżnik różni się od
Bardziej szczegółowoBiologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny
Biologia klasa 6 Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W świecie zwierząt. Uczeń: wymienia wspólne
Bardziej szczegółowoTEMAT I ABC wiedzy o nietoperzach
TEMAT I ABC wiedzy o nietoperzach PODSTAWOWE INFORMACJE Większość informacji pochodzi z książki Nietoperze Polski autorstwa Konrada Sachanowicza i Mateusza Ciechanowskiego (MULTICO Oficyna Wydawnicza,
Bardziej szczegółowoDATA... IMIĘ I NAZWISKO... klasa... I. TEST WYBRANE EKOSYSTEMY: LAS, POLE, JEZIORO.
DATA... IMIĘ I NAZWISKO... klasa... I. TEST WYBRANE EKOSYSTEMY: LAS, POLE, JEZIORO. INSTRUKCJA: Test składa się z 24 pytań. W każdym pytaniu podano cztery odpowiedzi: a, b, c, d, z których tylko jedna
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej Dział Temat 1. W królestwie zwierząt 2. Tkanki: nabłonkowa, mięśniowa i nerwowa I. Świat zwierząt ocena dopuszczająca wymienia wspólne cechy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań 1. W królestwie zwierząt ocena dopuszczająca ocena dostateczna
Bardziej szczegółowoOFERTA EDUKACYJNA na rok szkolny 2015/2016
OFERTA EDUKACYJNA na rok szkolny 2015/2016 Drodzy nauczyciele! Serdecznie zapraszamy do korzystania z oferty Centrum Edukacji Przyrodniczej w Lubinie w nowym roku szkolnym 2015/2016. Poniżej przedstawiamy
Bardziej szczegółowo