KLASYFIKACJA NACZELNYCH
|
|
- Natalia Baran
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 KLASYFIKACJA NACZELNYCH Rząd: Primates (Naczelne) Podrząd: Prosimii (Małpiatki) Zespół: Lemuriformes (Lemurokształtne) Zespół: Tarsiiformes (Wyrakokształtne) Podrząd: Anthropoidea (Małpy właściwe) Infrarząd: Platyrrhini (Małpy szerokonose ) Nadrodzina: Ceboidea ( Małpy Nowego Świata) Infrarząd: Catarrhini (Małpy wąskonose) Nadrodzina: Cercopithecoidea (Małpy zwierzokształtne Starego Świata) Nadrodzina: Hominoidea (Człekopodobne = Małpy człekokształtne i ludzie) MIEJSCE CZŁOWIEKA W SYSTEMATYCE ZOOLOGICZNEJ Królestwo: Zwierzęta (Zoa) Typ: Strunowce (Chordata) Podtyp: Kręgowce (Vertebrata) Gromada: Ssaki (Mammalia) Rząd: Naczelne (Primates) Podrząd: Małpy (Anthropoidea) Zespół: Małpy wąskonose (Catarrhini) Nadrodzina: Człekopodobne (Hominoidea) Rodzina: Człowiekowate (Hominidae) Rodzaj: Człowiek (Homo) Gatunek: Człowiek rozumny (Homo sapiens) Cechy różniące człowieka od innych ssaków: ogromny rozwój mózgu związany z niezwykle bogatym repertuarem zachowań, umożliwiającym wytworzenie świadomości, kultury i nauki oraz języka posiadanie chwytnej kończyny górnej nadającej się do precyzyjnego manipulowania przedmiotami, w tym narzędziami dwunożny chód i związana z nim spionizowana postawa ciała zanik owłosienia na większości powierzchni ciała EWOLUCJA NACZELNYCH Pierwsze naczelne (Primates) Środowisko: lasy; nadrzewny tryb życia Czas: ok. 60 mln lat temu Pierwsi przedstawiciele: Adapidae, Omomyidae Pierwsze człekopodobne (Hominoidea) Środowisko: lasy; nadrzewny tryb życia Czas: ok. 25 mln lat temu Pierwsi przedstawiciele: Proconsul Pierwsze człowiekowate (Hominidae) Środowisko: sawanna; pionizacja ciała Czas: 6 mln lat temu Pierwsi przedstawiciele: Orrorin, Australopithecus Pierwsi ludzie (Homo sp.)
2 Środowisko: sawanna, stepy; rozwój psychiki Czas: ok. 2,5 mln lat temu Pierwsi przedstawiciele: Homo habilis Pierwsze naczelne (Primates) Plesiadapidae? Omomyidae Aegyptopithecus Pierwsze człekopodobne (Hominoidea) Proconsul Afropithecus Kenyapithecus Sivapithecus Dryopithecus Gigantopithecus Pierwsze człowiekowate (Hominidae) Orrorin tugenensis Ardipithecus ramidus Kenyanthropus platyops Australopithecus afarensis Australopithecus africanus Paranthropus aethiopicus Paranthropus boisei Paranthropus robustus Pierwsi ludzie (Homo sp.) Homo habilis Homo (=Pithecanthropus) erectus Homo neardenthalensis Człowiek rozumny Homo sapiens Aegyptopithecus zeuxis żył ok. 33 (28) mln lat temu (oligocen), łączył cechy małp zwierzokształtnych i człekokształtnych. Uważany jest za ogniwo łączące małpiatki z następującymi po nich człekopodobnymi (Hominoidea). Żył w środowisku tropikalnej puszczy, żywił się owocami i miękkimi częściami roślin w koronach drzew Proconsul africanus, żył ok mln lat temu (miocen), uznawany za wspólnego przodka szympansa i człowieka Proconsul żył zarówno w lasach tropikalnych, jak i w rejonach suchszych, o zmiennym klimacie. Żywił się głównie owocami. Budowa szkieletu Proconsula stanowi mieszninę cech prymitywnych i zaawansowanych. Cechy prymitywne to, m.in.: kształt części twarzowej, brak łuków brwiowych, cienkie szkliwo, budowa stawu barkowego i biodrowego podobna do małp. Cechy zaawansowane to, m.in.: stosunkowo duży mózg, powiększona powierzchnia zębów trzonowych i szersze siekacze, dłoń o całkowicie przeciwstawnym kciuku, kostki i stopy bardziej ruchome niż u małp. Afropithecus (Afryka Wsch.), Kenyapithecus (Afryka Wsch.), Sivapithecus (wł. z Ramapithecus) (Azja Wsch.) żyły mln lat temu, prawdopodobnie w niezbyt przyjaznym środowisku, co związane było ze zmianami klimatu w tym okresie (środkowy miocen). Klimat stał się suchszy Ważne zdobycze ewolucyjne:
3 zgrubienie szkliwa na zębach trzonowych, co stanowi zabezpieczenie przed ścieraniem na skutek żucia twardego pokarmu i wiąże się z usprawnieniem procesów fizjologicznych mocniejsza czaszka ze względu na większy nacisk mięśni szczęk Afropithecus żył ok mln lat temu; miał powiększone zęby przedtrzonowe o zgrubiałym szkliwie) i bardzo mocne kły, oraz masywną czaszkę o wydłużonej części twarzowej. Uważany za prawdopodobnego przodka Hominidae i małp człekokształtnych. Dryopithecus istoty o cechach budowy prymitywnych (np. delikatne szczęki i cienkie szkliwo zębów) i zaawansowanych (np. budowa innych kości zbliżona do dzisiejszych człekopodobnych) nie występujących u prokonsula, czy afropiteka. Żył w pd zach. i środkowej Europie i był prawdopodobnie potomkiem imigrantów Afrykańskich. Być może, to on był prawdopodobnym przodkiem Hominidae i małp człekokształtnych. Gigantopithecus blacki został opisany poraz pierwszy na podstawie jednego zęba przez niemieckiego paleontologa Ralpha von Koenigswalda w Od tego czasu znaleziono wiele innych fragmentów czaszki. Gigantopithecus blacki - gigantyczna małpa Blacka został nazwany na cześć archeologa Davidsona Blacka. Żył od 6,3 mln do 200 tys. lat temu w południowo wschodniej Azji Żywił się bambusami, durianem. Posiadał szeroką, stosunkowo płaską twarz z masywną szczęką i zębami przystosowanymi do ogryzania pędów bambusa. Wymiary ciała: wzrost ok. 300 cm, waga ok. 544 kg. Osobniki męskie były znacznie większe od żeńskich. Na młode osobniki mógł polować Homo erectus. Być może przyczynił się do powstania legendy o Yeti. Sahelanthropus tchadensis Toumai odkryty w Czadzie, żył około 6-7 mln lat temu. Prawdopodobnie żył wcześniej niż Orrorin. Orrorin tugenensis człowiek millenium żył ok. 6 mln lat temu, prawdopodobnie w okresie, kiedy linie rodowe prowadzące do goryla, szympansa i człowieka uległy rozdzieleniu Ardipithecus ramidus żył między 5,8 a 4,5 mln lat temu na obszarze dzisiejszej Etiopii (znaleziony w obniżeniu Afar) ardi ziemia, podłoga ramid korzeń (jęz. afar) nie byłistotą w pełni dwunożną. Być może był formą pośrednią pomiędzy małpami człekokształtnymi a Australopithecus afarensis. Kenyanthropus platyops żył między 4,6 a 1,6 mln lat temu (środkowy pliocen), znaleziony na zachodnim brzegu jeziora Turkana w Kenii Australopithecus afarensis południowa małpa z Afar Żył ok. 3,9 3.0 mln lat temu we wschodniej Afryce, nad brzegami rzek i jezior. Żywił się owocami, orzechami, nasionami, ptasimi jajami, ptakami i małymi ssakami. Wymiary ciała: : 152cm / 45kg; 107cm / 28 kg. Rozmiary mózgu:35% wielkości mózgu człowieka współczesnego. Pierwsza forma dwunożna Australopithecus afarensis żył prawdopodobnie w grupach złożonych z osobników z wyraźną strukturą dominacji. Świadectwo dwunożności Australopiteków kopalne ślady stóp w popiele wulkanicznym, zamienionym w błoto przez deszcz, pozostawione przez dwa dorołe osobniki i jedno dziecko, ok. 3,5 mln lat temu. Laetoli, Tanzania, ok 50 km na pd od Wąwozu Olduvai Australopithecus africanus został odkryty w Afryce Południowej. Żył 3-2,4 mln lat temu.
4 Rozmiary ciała: : 1,4 m / 41kg; : 1,15 m / 30 kg Wielkość mózgu: ml Paranthropus aethiopicus uważany za wspólnego przodka P. robustus i A. boisei, jest prawdopodobnie ogniwem łączącym A. afarensis z P. boisei. Żył ok. 2,5 mln lat temu. Najbardziej znaną skamieniałością tego gatunku jest czarna czaszka znaleziona nad jeziorem Turkana w Kenii. Paranthropus boisei nazwany na cześć Charlesa Boise, który sponsorował badania prowadzone przez rodzinę Leakey`ow. Żył mln. lat temu we Wschodniej Afryce (Etiopia, Tanzania, Kenia). Żywił się orzechami, bulwami, termitami i prawdopodobnie kłączami papirusa. Rozmiary ciała: : 137cm / 49kg; : 124cm / 34kg Rozmiary mózgu: 39% rozmiarów mózgu człowieka współczesnego. Paranthropus boisei żył prawdopodobnie w grupach zorganizowanych w haremy, gdzie jeden samiec kopulował z wieloma samicami. Samce były masywniejsze i posiadały o wiele większą część twarzową czaszki Środowiskiem życia Paranthropus boisei były tereny otwarte, zadrzewione lub trawiaste. W tym czasie lasy tropikalne Afryki Wschodniej zanikały, stwarzając deficyt roślinnego pożywienia o miękkiej konsystencji, np. owoców. P. boisei posiadał masywne szczęki i wyjątkowo duże tylne zęby umożliwiające rozłupywanie orzechów i kruszenie innego twardego pokarmu, a taki był dostępny w środowisku, w którym żył. Homo rudolfensis - żył ok mln lat temu, we wschodniej Afryce. Żywił się różnorodnym pokarmem. Wymiary ciała: : 160cm / 60kg : 150cm / 51kg. Wielkość mózgu: 56% wielkości mózgu współczesnego człowieka Homo rudolfensis żył współcześnie z Homo habilis; w porównaniu z nim, miał większą i bardziej płaską twarz oraz duże zęby trzonowe, był od niego większy i masywniejszy. Niektórzy badacze uważają że jest przedstawicielem Australopiteków, lub że był przodkiem Homo habilis. Homo habilis został znaleziony w 1960 roku, w wąwozie Olduvai w Tanzanii. Habilis zręczny używający narzędzi. Homo habilis uważany jest za przodka H. ergaster/erectus. Homo habilis żył ok mln lat temu we wschodniej i południowej Afryce. Był wszystkożerny. Rozmiary ciała: M: 131cm / 37kg : 100cm / 32 kg. Wielkość mózgu: 47% wielkości mózgu człowieka współczesnego Homo ergaster człowiek pracujący odkryty w 1975 roku, żył między 1,9 a 0,6 mln lat temu w Afryce; po kolonizacji innych kontynentów (Azja, Europa) znany jest jako Homo erectus. Żywił się różnorodnym pokarmem z dużym udziałem mięsa. Rozmiary ciała: : 180 cm / 66 kg. : 160 cm / 56 kg. Wielkość mózgu: 74% wielkości mózgu człowieka współczesnego. Homo ergaster był wysoki i muskularny. Długie nogi umożliwiały przemieszczanie się na duże odległości. Homo erectus (= Pithecanthropus erectus) żył ok. 1,8 0,3 mln lat temu Rozmiary ciała: :1,7 m / 58 kg; : 1.5m / 53 kg Wielkość mózgu: ml Homo ergaster/erectus to pierwszy przedstawiciel rodzaju Homo, który opuścił Afrykę ok. 1 mln lat temu.
5 Homo antecessor człowiek archaiczny żył ok. 800,000 lat temu; reprezentuje najdawniejsze europejskie hominidy; są dowody, że uprawiał kanibalizm. Homo heidelbergensis uważany jest za przodka Neandertalczyka. Posiadał większy mózg, lżejszy szkielet i był wyższy niż poprzednie formy Homo. Człowiek z Heidelbergu żył ok lat temu w Europie i Afryce. Żywił się różnorodnym pokarmem z dużym udziałem mięsa. Wymiary ciała: : 180cm / 80kg; : 157cm / 51kg. Wielkość mózgu: 93% rozmiarów mózgu współczesnego człowieka Homo neandertalensis Człowiek z Neandertalu żył 230,000-28,000 lat temu, w Europie, Azji Środkowej i na Bliskim Wschodzie. Żywił się głównie mięsem. Wymiary ciała: : 166cm / 77kg : 154cm / 66kg. Wielkość mózgu: 12% większy niż mózg współczesnego człowieka Człowiek z Cro-Magnon jest uważany za pierwszego przedstawiciela Homo sapiens w Europie. Żył między ok. 10,000 a 35,000 lat temu. Przybył z Afryki, gdzie wyewoluował ok lat temu. Ludzie ci stworzyli pierwszy kalendarz ok lat temu. Nazwa człowiek z Cro Magnon pochodzi od nazwy jaskini Cro Magnon w dolinie Dordogne we Francji, gdzie odkryto pierwsze szkielety w 1868 roku. Stworzyli kulturę określaną jako Górny Paleolit, wytwarzali narzędzia z kamienia, kości i rogów, używali włóczni i stworzyli pierwsze malowidła naskalne. Wielki skok ok lat temu (górny paleolit): ewolucję biologiczną zastępuje ewolucja kulturowa. Czynniki kulturowe zmieniały w coraz większym stopniu siłę i działanie selekcji naturalnej. Dzięki nim mogły zachować się formy nie mające szans przetrwania w warunkach wolnej przyrody. Kulturowe środki adaptacji powodują, że aparat przystosowawczy człowieka jest bardziej plastyczny niż u jakiegokolwiek zwierzęcia. Dzięki temu ludzie mogą żyć także w środowiskach, do których ich biologiczne właściwości nie są szczególnie dobrze dostosowane. Od czasów co najmniej młodszego paleolitu, w wyniku postępującej autodomestykacji, tempo prawdziwych zmian ewolucyjnych w obrębie ludzkości zmalało, a głównym czynnikiem kształtującym oblicze populacji stały się czynniki historyczne: ruchy migracyjne ludności klęski żywiołowe wojny, najazdy rozwój kultury, zwłaszcza urbanizacja postępy higieny i medycyny Najważniejsze wydarzenia w historii kultury człowieka >2 mln lat temu pojawienie się pierwszych narzędzi (pięściaków) 700 tys. lat temu pierwsze ślady używania ognia 100 tys. lat temu pierwsze pochówki zmarłych 30 tys. lat temu pierwsze zabytki sztuki, malowidła naskalne w jaskiniach
6 >10 tys. lat temu początek uprawy roli i hodowli >6,5 tys. lat temu pierwsze miasta Fazy rozwoju istot człowiekowatych I. Faza przedludzka tzw. etap dwunożnych małp stepowych: osiągnięcie naziemnego dwunożnego chodu pionizacja postawy ciała rozwój mózgowia Australopithecus I. Faza przejściowa człowiekowate o cechach granicznych obu form rozwojowych Homo habilis I. Faza ludzka rozwój psychiki, kultury, powstanie mowy: zwiększenie masy komplikacja struktur mózgowia Homo sapiens Procesy i zjawiska związane z ewolucją człowieka Nadrzewny tryb życia powstanie chwytnej ręki z przeciwstawnym kciukiem Przejście od życia w lesie do życia w środowiskach bardziej otwartych (zmiany klimatyczne powodujące stepowienie zamieszkiwanych obszarów) osiągnięcie naziemnego dwunożnego chodu i pionizacja postawy ciała Wykorzystanie kończyn górnych do przenoszenia przedmiotów, narzędzi lub młodych osobników rozwój mózgu Rozwój mózgu rozwinięcie relacji społecznych, powstanie języka, dalszy rozwój mózgu
ANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA
ANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA 1. STANOWISKO SYSTEMATYCZNE CZŁOWIEKA Przedstaw systematykę człowieka, korzystając z przedstawionego poniżej schematu, ilustrującego uproszczone drzewo genealogiczne
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat
Ewolucja człowieka Ostatnie 5 milionów lat 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach Gdyby Ziemia istniała 1 rok 26 XII wymierają dinozaury 28 XII małpy 31 XII, 14:00 rozdzielenie linii przodków ludzi i szympansów 31 XII, 20:00 Homo erectus
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach!1 Złożone zagadki Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi Przodkowie, czy boczne
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach Gdyby Ziemia istniała 1 rok 26 XII wymierają dinozaury 28 XII małpy 31 XII, 14:00 rozdzielenie linii przodków ludzi i szympansów 31 XII, 20:00 Homo erectus
Bardziej szczegółowoRóżnorodność świata zwierząt
Różnorodność świata zwierząt Dwiczenie 15 SSAKI NACZELNE Więcej informacji: Fleagle. 1998. Primate Adaptation and Evolution. Academic Press. Sylwia Łukasik Zakład Biologii Ewolucyjnej Człowieka Instytut
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach Gdyby Ziemia istniała 1 rok 26 XII wymierają dinozaury 28 XII małpy 31 XII, 14:00 rozdzielenie linii przodków ludzi i szympansów 31 XII, 20:00 Homo erectus
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka 1
1 Ewolucja cz owieka Z ożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne odgałęzienia drzewa 2
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach Źródła informacji Analiza sekwencji współczesnych inferencja filogenetyczna koalescencja Badanie antycznego DNA (adna) częściowe i kompletne sekwencje
Bardziej szczegółowoKonspekt lekcji historii
Konspekt lekcji historii 1. Szkoła: Liceum Ogólnokształcące 2. Klasa: I (poziom rozszerzony) 3. Temat lekcji: Najdawniejsze dzieje człowieka (w dobie gospodarki przyswajającej) 4. Cele: a) uczeń po lekcji
Bardziej szczegółowoAntropogeneza - konspekt lekcji z wykorzystaniem technologii komputerowej.
Antropogeneza - konspekt lekcji z wykorzystaniem technologii komputerowej. Cele edukacyjne i wychowawcze wymagania. Po zajęciach uczeń potrafi: Wiadomości: - zdefiniować terminy: antropogeneza, hominizacja.
Bardziej szczegółowoMałpa. Małpy żyją w stadach albo grupach rodzinnych. Niektóre małpy łączą się w pary na całe życie. Większość małp żyje w lasach tropikalnych.
Małpa Jest wiele gatunków małp. Dzielimy je na te z Nowego Świata i te ze Starego Świata. Stary Świat to Europa, Azja i Afryka. Małpy z tych kontynentów nazywamy małpami wąskonosymi. Wśród małp ze Starego
Bardziej szczegółowoEwolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska
Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska KOSZALIN 2019 Podstawa programowa VI. Ewolucja życia. Uczeń: 1) wyjaśnia istotę procesu ewolucji organizmów
Bardziej szczegółowoNajdawniejsze dzieje człowieka
Najdawniejsze dzieje człowieka Wprowadzenie Film Interaktywne ćwiczenia mul medialne Podsumowanie Słowniczek Dla nauczyciela Wprowadzenie Historia to nauka o dziejach, zajmująca się badaniem przeszłości
Bardziej szczegółowoEwolucja 11. ANTROPOGENEZA. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW
Ewolucja 11. ANTROPOGENEZA Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2016 POCZĄTKI naczelnych Dryomomys paleocen 55 mln lat Bloch et al. (2007) tupaje sutki jak u nietoperzy i góralków
Bardziej szczegółowoTak chodziły australopiteki: https://www.youtube.com/watch?v=b1ozky8xefq#t=107 Film BBC.
W etiopskim stanowisku Aramis, w środkowym biegu rzeki Auasz w Afarze, odkopano szczątki pięknie zachowanego i bardzo starego przodka człowieka w linii prostej ardipiteka. Dr Marcin Ryszkiewicz, ewolucjonista.
Bardziej szczegółowoSzczypta (al)chemii i nauk pokrewnych. ... dla humanistów. Wojciech Grochala. Wykład VII Homo sapiens
Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych Uniwersytet Warszawski Centrum Nowych Technologii... dla humanistów Mózg Relatywna wielkość mózgu w stosunku do reszty ciała small birds 1/12 human 1/40 mouse 1/40
Bardziej szczegółowoWspólne pochodzenie. Ślady ewolucji.
Wspólne pochodzenie Ślady ewolucji. Wspólne pochodzenie Wspólni przodkowie Dla wszystkich organizmów na Ziemi można odnaleźć wspólnego przodka przeszłość Wspólny przodek Drzewo i klasyfikacja hierarchiczna
Bardziej szczegółowoArkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NADZORUJĄCY miejsce na naklejkę z kodem
Układ graficzny CKE 2010 Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. KOD UCZNIA UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NADZORUJĄCY PESEL miejsce na naklejkę z
Bardziej szczegółowoTemat 9. Lokomocja naczelnych
Temat 9 Lokomocja naczelnych Lokomocja nadrzewna problemy Problemy związane z poruszaniem się po drzewach: gałąź pionowa grawitacja wnoszenia ciężaru ciała trudne dla dużych gatunków, gałąź pozioma konieczność
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy?
Dnia 6 czerwca 2013 roku odbyła się prezentacja projektów edukacyjnych przygotowanych przez uczniów klasy II gimnazjum. Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy? Uczennice próbowały odpowiedzieć
Bardziej szczegółowoRestytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym
Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. pogłębienie wiedzy o biologii żubra, 2. kształcenie umiejętności prowadzenia
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia
Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia Dowody wspierające wspólne pochodzenie } Skamieniałości } Homologia } Cechy szczątkowe } Hierarchiczna klasyfikacja } Zgodność drzew dla różnych genów } Biogeografia
Bardziej szczegółowoEwolucja cz owieka. Historia i przysz ość
Ewolucja cz owieka Historia i przysz ość Z ożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne odgałęzienia
Bardziej szczegółowoTemat 3. Specyfika i zróżnicowanie naczelnych
Temat 3 Specyfika i zróżnicowanie naczelnych Metody badania ekologii naczelnych Badanie zwierząt żyjących: na wolności (dziko żyjące), na wpół-wolności (na wpół dziko żyjące): dokarmianie, opieka ze strony
Bardziej szczegółowoEwolucja 11. ANTROPOGENEZA. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW
Ewolucja 11. ANTROPOGENEZA Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 POCZĄTKI naczelnych Dryomomys paleocen 55 mln lat Bloch et al. (2007) tupaje najbliższymi krewniakami są gryzonie
Bardziej szczegółowoAntropogeneza i człowiek - Jako gatunek biologiczny Definicja Antropogeneza (z języka greckiego anthropos - człowiek, genesis - początek) - filogeneza człowieka, historia rodowa człowieka i człowiekowatych;
Bardziej szczegółowoTemat: Świat ssaków. Ssaki gromadą królestwa zwierząt lądowych wodnych stałocieplności Hibernację Estywację
Temat: Świat ssaków. Ssaki, w ujęciu systematycznym, są gromadą i należą do królestwa zwierząt. Są szeroko rozpowszechnione na Ziemi żyją we wszystkich środowiskach, zarówno lądowych, jak i wodnych. Tę
Bardziej szczegółowoCechy charakterystyczne: uszy długie, z czarnymi zakończeniami. Wielkość: długość ciała ok. 60 cm, ogona 10 cm, masa ciała ok. 4 kg.
ZAJĄC Królestwo: zwierzęta Typ: strunowce Podtyp: kręgowce Gromada: ssaki Podgromada: łożyskowce Rząd: zajęczaki Rodzina: zającowate Rodzaj: zając Gatunek: zając europejski (Lepus europaeus) Cechy charakterystyczne:
Bardziej szczegółowoJeże - rodzina jeżowatych - znane dzikie ssaki pokryte twardymi i ostrymi kolcami na grzbiecie i miękką sierścią na brzuchu i wokół pyszczka.
Systematyka i występowanie jeży na świecie Jeże - rodzina jeżowatych - znane dzikie ssaki pokryte twardymi i ostrymi kolcami na grzbiecie i miękką sierścią na brzuchu i wokół pyszczka. Domena: Królestwo:
Bardziej szczegółowoA. Ewolucja to proces powolnych zmian budowy i funkcji organizmów prowadzacy do powstawania nowych gatunków.
ID Testu: J2U2382 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Rozstrzygnij, które zdania sa prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio P (prawda) lub F (fałsz). Zdania P/F A.
Bardziej szczegółowoKatarzyna A. Kaszycka
Tom 58 2009 Numer 3 4 (284 285) Strony 559 570 Katarzyna A. Kaszycka Instytut Antropologii Wydział Biologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Umultowska 89, 61-614 Poznań E-mail: kaszycka@amu.edu.pl POCHODZENIE
Bardziej szczegółowoŚladami mamutów. W wykładzie szczegółowo poruszone zostały następujące zagadnienia: 1. Przynależność systematyczna mamutów
Śladami mamutów. W dniu 20.10.2012 r. tj. sobota, wybraliśmy się z nasza Panią od geografii do Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego na tegoroczną XI już edycję cyklu Tajemnice Ziemi
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH
SCENARIUSZ ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH TEMAT: Od australopiteka do homo sapiens sapiens czyli spotkanie z prehistorią CELE ZAJĘĆ: Uczeń - zna etapy rozwoju człowieka, - potrafi scharakteryzować warunki życia
Bardziej szczegółowoCiekawie o Somalii Somalia w Pigułce państwo w północno-wschodniej części Afryki położone na Półwyspie Somalijskim (zwanym Rogiem Afryki ). Przylega do Oceanu Indyjskiego i Zatoki Adeńskiej. Na północnym
Bardziej szczegółowoKs. Krzysztof Rajewicz PRZYRODNICZE A TEOLOGICZNE UJĘCIE GENEZY I ROZWOJU CZŁOWIEKA
Ks. Krzysztof Rajewicz PRZYRODNICZE A TEOLOGICZNE UJĘCIE GENEZY I ROZWOJU CZŁOWIEKA Praca doktorska napisana na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu na seminarium naukowym z filozofii pod kierunkiem
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9
GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9 I PLANETA ZIEMIA. ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 1. Pierwotne wyobrażenia o kształcie Ziemi i ich ewolucja 11 2. Wszechświat. Układ Słoneczny 12 3. Ruch obrotowy Ziemi i jego konsekwencje
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE PÓŁROCZNE I ROCZNE Z PRZEDMIOTU GEOGRAFIA DLA KLAS 8
WYMAGANIA PROGRAMOWE PÓŁROCZNE I ROCZNE Z PRZEDMIOTU GEOGRAFIA DLA KLAS 8 Podstawa programowa www.men.gov.pl Po I półroczu nauki w klasie ósmej uczeń potrafi: Wybrane problemy i regiony geograficzne Azji
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3
Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoOd autorów Z perspektywy czasu... 12
Spis treści Od autorów... 11 Z perspektywy czasu... 12 1. Wiadomości ogólne... 15 Zadania modelarstwa i rysunku we współczesnej protetyce dentystycznej. 15 Mianownictwo i ogólne uwagi o kształcie zębów...
Bardziej szczegółowoKONSPEKT LEKCJI DLA KLAS PODSTAWOWYCH
1. KONSPEKT LEKCJI DLA KLAS PODSTAWOWYCH Temat lekcji: Początek dziejów ludzkości oraz poszczególnych etapów rozwoju człowieka Cel lekcji: Zapoznanie się z początkiem dziejów ludzkości oraz poszczególnych
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 3 września 2014 r. Pozycja 49
Warszawa, dnia 3 września 2014 r. Pozycja 49 OBWIESZCZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO 1) z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie raportu o liczbie zwierząt wykorzystanych do celów doświadczalnych
Bardziej szczegółowo21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?
Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.
Bardziej szczegółowoCzęść 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
MAŁA LAMA W ŁÓŻKU SAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Bardziej szczegółowoCzęść 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.
GDZIE JEST MAŁEJ LAMY MAMA Część 1 1. Co to jest lama Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam. 2. Pytania-ciekawostki dotyczące lam: Czy lama ma garb Nie, chociaż należy do rodziny wielbłądowatych,
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca wymienić charakterystyczne Afryki.
Bardziej szczegółowoKARTA KONKURSOWA DLA GRUPY I
Dane osoby do kontaktu KARTA KONKURSOWA DLA GRUPY I DANE O KLASIE/GRUPIE BIORĄCEJ UDZIAŁ W KONKURSIE Pełna nazwa placówki Ulica, nr Kod pocztowy Miasto Województwo www szkoły e-mail szkoły Dyrektor Imię
Bardziej szczegółowoCo to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą
Zoogoegrafia wysp Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą Co to jest wyspa? W sensie biogeograficznym: ekosystem otoczony innymi, stanowiącymi wyraźne bariery
Bardziej szczegółowoTematyka prac dyplomowych 2016/2017 Instytut Antropologii UAM Zakład Biologii Rozwoju Człowieka Kierownik: prof. dr hab.
Zakład Biologii Rozwoju Człowieka Kierownik: prof. dr hab. Maria Kaczmarek Prace dyplomowe licencjackie Prof. UAM dr hab. Magdalena Kosińska pokój 2.32 gdusia@amu.edu.pl Główne zagadnienie proponowanych
Bardziej szczegółowoUczeń potrafi: przedstawić cechy. środowiska przyrodniczego. wyróżniające Europę na tle innych kontynentów. wyjaśnić przyczyny. zróżnicowania ludów
Tematy lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca DZIAŁ 1. EUROPA. RELACJE PRZYRODA - CZŁOWIEK - GOSPODARKA 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele
Bardziej szczegółowoOd powstania życia na Ziemi do rozwoju centralnego układu nerwowego i diachronicznej zmienności mózgu rodzaju Homo. Część II.
Od powstania życia na Ziemi do rozwoju centralnego układu nerwowego i diachronicznej zmienności mózgu rodzaju Homo. Część II. From appearance of life on Earth until development of central nervous system
Bardziej szczegółowoEwolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach
Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy
Bardziej szczegółowoWykład 15. GRYZONIE I NACZELNE. Jerzy Dzik. Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW. Warszawa 2006
Wykład 15. GRYZONIE I NACZELNE Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW Warszawa 2006 PLACENTALIA SZCZUR naszym krewnym pokrewieństwa molekularne wiążą nadrzewne tupaje i naczelne z gryzoniami
Bardziej szczegółowoPakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis
Wydra - opis oczy chronione są trzecią powieką, która podczas nurkowania chroni je nie ograniczając jednocześnie widzenia długie smukłe ciało umożliwia wysoką zwinność i zwrotność w wodzie mała spłaszczona
Bardziej szczegółowoAntropogeneza KATARZYNA A. KASZYCKA 1. CZ OWIEK A SSAKI NACZELNE
KATARZYNA A. KASZYCKA Antropogeneza 1. CZ OWIEK A SSAKI NACZELNE Termin antropogeneza (gr. anthropos cz³owiek, genesis pocz¹tek) odnosi siê do pochodzenia cz³owieka, lub inaczej ewolucji biologicznej,
Bardziej szczegółowoOcena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca. Uczeń potrafi:
1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia podstawowe jednostki Europy; wymienić podstawowe
Bardziej szczegółowoWygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.
Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe. Występowanie Orzesznica
Bardziej szczegółowoTest sprawdzający z biologii - Organizm człowieka. Skóra. II gimnazjum 1. Na kongresie naukowym jeden z profesorów przedstawił wyniki swojej pracy dotyczącej budowy ciała człowieka. Podaj nazwę dziedziny
Bardziej szczegółowoNAUKI O CZŁOWIEKU. Osteologia Kości zwierzęce
NAUKI O CZŁOWIEKU Osteologia Kości zwierzęce Pierwszy krok: Czy to naprawdę kość? ludzka kośd udowa fragment drewna mocno zwietrzała kośd Pierwszy krok: Czy to naprawdę kość? kośd zabarwiona od miedzi
Bardziej szczegółowoETNOLOGIA RELIGII. Andrzej Szyjewski. Spis treści
Wprowadzenie Część pierwsza: PODSTAWY ETNOLOGII RELIGII Rozdział I: Etnologia, antropologia, etnologia religii a) ab origines b) antropologia i jej zakres c) antropologiczne rozumienie i definicja kultury
Bardziej szczegółowoGeografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia podstawowe jednostki Europy; wymienić podstawowe
Bardziej szczegółowoKARTA PRACY - SAWANNA klasa IV-VI
Imie i nazwisko kl. 1. Uzupe³nij poni szy tekst wyrazami z ramki. Gnu to jedna z najliczniejszych antylop afrykañskiej.... yje w du ych.... Wystêpuje najczêœciej z zebrami, yrafami i innymi gatunkami antylop.
Bardziej szczegółowoGeografia Bliżej geografii Część 3 Przedmiotowy system oceniania. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
NAUCZYCIEL: DOROTA BARCZYK WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII W KLASIE III B G SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ŻARNOWCU W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM
SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny GEOGRAFIA KLASA 3 GIMNAZJUM 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie
Bardziej szczegółowoCopyright Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., Warszawa 2013
Copyright Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., Warszawa 2013 Wydanie I Opracowanie tekstu: Natalia Kawałko Redakcja i korekta: Natalia Kawałko, Elżbieta Wójcik Opracowanie graficzne, skład, okładka i przygotowanie
Bardziej szczegółowoJak powstają nowe gatunki. Katarzyna Gontek
Jak powstają nowe gatunki Katarzyna Gontek Powstawanie gatunków (specjacja) to proces biologiczny, w wyniku którego powstają nowe gatunki organizmów. Zachodzi na skutek wytworzenia się bariery rozrodczej
Bardziej szczegółowoOpracował Arkadiusz Podgórski
Ewolucja jako źródło róŝnorodności biologicznej Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja Ewolucja (łac. evilutio rozwinięcie) ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych
Bardziej szczegółowoŚRODOWISKO NATURALNE CZŁOWIEKA: BIOSFERA CZY CYWILIZACJA? WYKŁAD 8 BIOLOGICZNA NATURA CZŁOWIEKA CZEGO NAM TRZEBA?
ŚRODOWISKO NATURALNE CZŁOWIEKA: BIOSFERA CZY CYWILIZACJA? WYKŁAD 8 BIOLOGICZNA NATURA CZŁOWIEKA CZEGO NAM TRZEBA? POZYCJA TAKSONOMICZNA CZŁOWIEKA Królestwo zwierzęta Animalia Typ strunowce Chordata Podtyp
Bardziej szczegółowoPsychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie.
Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Klad Afroteria Klad jest to jednostka obejmująca kilka blisko spokrewnionych
Bardziej szczegółowo77 Co to jest mapa? Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa. 78 Wielkie odkrycia geograficzne. Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa
Plan wynikowy Przedmiot nauczania: Przyroda Klasa VI Miesiąc: Kwiecień / Maj / Czerwiec Opracował: mgr Jarosław Garbowski Nazwa programu nauczania: Na tropach przyrody Wydawnictwo Nowa Era 19 Nr lekcji
Bardziej szczegółowoWykład Bioinformatyka 2012-09-24. Bioinformatyka. Wykład 7. E. Banachowicz. Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM. Ewolucyjne podstawy Bioinformatyki
Bioinformatyka Wykład 7 E. Banachowicz Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM http://www.amu.edu.pl/~ewas 1 Plan Bioinformatyka Ewolucyjne podstawy Bioinformatyki Filogenetyka Bioinformatyczne narzędzia
Bardziej szczegółowoKręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a
grupa a Kręgowce Poniższy test składa się z 19 zadań Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą Imię i nazwisko do uzyskania za prawidłowe odpowiedzi Za rozwiązanie całego sprawdzianu możesz uzyskać
Bardziej szczegółowoInstytucje gospodarki rynkowej
Instytucje gospodarki rynkowej Teoria ewolucji techno-fizjologicznej i koncepcja kapitału fizjologicznego Roberta Fogla (Tabele i wykresy: J. Godłów-Legiędź, 2010) Blok 13 Bezustanny pesymizm, pomimo niekwestionowanych
Bardziej szczegółowoPytania na egzamin z Ekologii ewolucyjnej naczelnych
Pytania na egzamin z Ekologii ewolucyjnej naczelnych Temat 1 Wprowadzenie 1 Co to jest ekologia? Jakie są jej główne definicje? Która jest najlepsza w odniesieniu do naczelnych? 2 Co to jest ewolucja?
Bardziej szczegółowoCopyright by Wydawnictwo Lingo sp. j., Warszawa 2014 ISBN:
HISTORIA Autorzy: Szymon Krawczyk, Mariusz Włodarczyk Redaktor serii: Marek Jannasz Korekta: Paweł Pokora Koncepcja graficzna serii: Teresa Chylińska-Kur, KurkaStudio Opracowanie graficzne: Piotr Korolewski
Bardziej szczegółowoGEOPOLITYKA - GEOGOSPODARKA - GEOLOGISTYKA
GEOPOLITYKA - GEOGOSPODARKA - GEOLOGISTYKA O szansach i zagrożeniach związanych z przebiegunowaniem politycznym i gospodarczym świata i miejscu Polski w tym procesie. Profesor Robert Gwiazdowski 25 LAT
Bardziej szczegółowoTemat 2. Ekologia, ewolucja, naczelne podstawy
Temat 2 Ekologia, ewolucja, naczelne podstawy Ekologia (1) Ekologia: wymiana materii, energii i informacji między strukturami żywymi a środowiskiem. Autekologia: ekologia osobników = relacje osobnika ze
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania
1 Przedmiotowy system oceniania 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia Islandia wskazać na mapie
Bardziej szczegółowoDział I Powitanie biologii
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoPsychologia zwierząt
Psychologia zwierząt WYKŁAD 15 Ssaki 5 Rząd naczelne Krzysztof Turlejski Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN WSZiP im. H. Chodkowskiej Rząd naczelne Jest to stary rząd (ponad 60 mln lat),
Bardziej szczegółowoUzębienie jelenia z grandlami
szczęka żuchwa Uzębienie jelenia z grandlami Ustawienie zębów szczęki i żuchwy u jeleniowatych Uzębienie żuchwy jeleniowatych Stałe zęby policzkowe (boczne) jelenia: P 1, P 2, P 3 przedtrzonowe, M 1, M
Bardziej szczegółowoCzerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem
Czerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem gatunków organizmów. Ukazała się po raz pierwszy w 1963
Bardziej szczegółowo2 Podróż w czasie Co czyni nas ludźmi? Od kiedy istnieje człowiek? Jak stary jest świat, w którym żyjemy? Czy zawsze byliśmy sami na ziemi?
1 Pewna dolina i jej tajemnica Czy człowiek neandertalski był odkryciem Joachima Neandera? Czy dolina wyglądała kiedyś tak samo jak i dzisiaj? Czy obecnie możliwe jest zwiedzanie jaskini? Czy Neandertalczyk
Bardziej szczegółowoLwy na wolności żyją w Afryce i w Indiach tu ich liczba jest bardzo mała. Wcześniej zamieszkiwały obie Ameryki, Europę, Azję i Afrykę.
Lew to jedyny kot, który żyje w socjalnych grupach zorganizowanych. Potrafi ryczeć, jest drugim co do wielkości kotem (po tygrysie) i jednym z tzw. wielkiej piątki Afryki (najbardziej niebezpiecznych zwierząt).
Bardziej szczegółowozdolny Ślązak Gimnazjalista
Wynik sumaryczny (wypełnia WKK) WPISZ SWÓJ KOD zdolny Ślązak Gimnazjalista XIII Dolnośląski Konkurs Polonistyczny DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH Finał przedmiotowy - część pisemna III ETAP WOJEWÓDZKI
Bardziej szczegółowoW latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.
Zakopane miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto miało 26 737 mieszkańców i było drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem
Bardziej szczegółowoLUDY CZY MAŁPOLUDY PEOPLE OR MANAPES
LUDY CZY MAŁPOLUDY PEOPLE OR MANAPES Piotr Lenartowicz SJ PEOPLE OR MANAPES Jesuit University of Philosophy and Education Ignatianum CRACOW 2010 Piotr Lenartowicz SJ LUDY CZY MAŁPOLUDY Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Biologicznych. Kierunek Biologia Człowieka
Kierunek Biologia Człowieka Kierunek prowadzony jest w Katedrze Biologii Człowieka Proponowany kierunek w wyraźny sposób akcentuje wszystkie główne nurty badawcze realizowane w Katedrze Biologii Człowieka:
Bardziej szczegółowoTemat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne
Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
Bardziej szczegółowoGinące Gatunki. Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski. Rozdziały
Ginące Gatunki Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski Rozdziały Polskie rośliny na wyginięciu Zagraniczne rośliny na wyginięciu Polskie zwierzęta na wyginięciu Zagraniczne zwierzęta na wyginięciu Ratujmy
Bardziej szczegółowoDENTES I C P M DECIDUI 3/3 1/1 3/3 0/0 PERMANENTES 3/3 1/1 3/3 3/3 DENTES I C P M DECIDUI 0/4 0/0 3/3 0/0 PERMANENTES 0/4 0/0 3/3 3/3
ROZPOZNAWANIE WIEKU U ZWIERZĄT I- dentes incisivi C- d. canini P- d. praemolares M- d. molares KOŃ DECIDUI 3/3 1/1 3/3 0/0 PERMANENTES 3/3 1/1 3/3 3/3 Ogiery i wałachy 40 zębów, klacze- 36 PRZEŻUWACZE
Bardziej szczegółowoKARTA KONKURSOWA DLA GRUPY II
Dane osoby do kontaktu KARTA KONKURSOWA DLA GRUPY II DANE O KLASIE/GRUPIE BIORĄCEJ UDZIAŁ W KONKURSIE Pełna nazwa placówki Ulica, nr Kod pocztowy Miasto Województwo www szkoły e-mail szkoły Dyrektor Imię
Bardziej szczegółowoRóżnorodność życia na Ziemi
Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska-Małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji chemicznych
Bardziej szczegółowo