Journal of Agribusiness and Rural Development
|
|
- Witold Skrzypczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 DOI: /JARD Journal of Agrbusness and Rural Development pissn eissn (38) 2015, POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI I JEGO PRZEWAGA KOMPARATYWNA W LATACH Renata Marks-Belska, Wesława Lzńska, Izabela Serocka Unwersytet Warmńsko-Mazursk w Olsztyne Abstrakt. Celem artykułu było przedstawene kerunków polskego handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym, ego wartośc struktury, a także ocena przewag komparatywne w handlu produktam. Przyęty zakres czasowy dotyczył lat Analzę przeprowadzono na podstawe danych pochodzących z publkac Instytutu Ekonomk Rolnctwa Gospodark Żywnoścowe PIB oraz Głównego Urzędu Statystycznego. Wynk badań śwadczą o stałym wzrośce wartośc obrotów handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym, a także o stablnym dodatnm blanse handlu zagrancznego tym produktam. W strukturze towarowe nawększy udzał w latach mały produkty roślnne (średno 55,37% całkowtego eksportu 65,08% całkowtego mportu). Analzuąc zmany wartośc wskaźnka Lafaya w handlu poszczególnym grupam produktów rolno- -spożywczych w latach , zaobserwować można w perwsze kolenośc obnżene wartośc tego wskaźnka w przypadku produktów zwerzęcych ogółem ( 4,24) przy ednoczesnym wzrośce przewag komparatywne w eksporce produktów roślnnych ogółem (+4,00). Słowa kluczowe: handel zagranczny, produkty rolno-żywnoścowe, przewaga komparatywna, wskaźnk Lafaya WSTĘP Proces globalzac ego ntensyfkaca w ostatnch 20 latach XX w. przyczynły sę do coraz slneszego powązana gospodarek narodowych. Proces ten est ednym z naważneszych uwarunkowań rozwou gospodarek, w tym równeż gospodark rolno-żywnoścowe (Czyżewsk Poczta-Wada, 2011, s. 9, 18). Globalzaca prowadz do gwałtownego wzrostu wymany handlowe w skal śwatowe (Kowalczyk, 2010, s. 29). Gospodarka śwatowa, z rozszerzaącym sę neustanne handlem oraz wzrostem wartośc przepływów penężnych, est bardze nezależna nż kedykolwek wcześne (Bayls n., 2014, s. 11). Globalzaca ekonomczna przyspesza przepływy czynnków wytwórczych w skal kraowe globalne. W rezultace wartość dodana est przechwytywana przez mechanzm rynkowy przepływa do podmotów slneszych ekonomczne. Dotyczy to w szczególnośc sektora rolnego (Czyżewsk, 2009, s. 1 11). Globalzaca rolnctwa est bardzo specyfczna. Wynka to m.n. z obecnośc czynnka przyrodnczego, a zwłaszcza zem, który est neprzemeszczalny nemoblny (Kułyk Kur, 2010, s. 59; Zegar, 2012, s. 223). Z te specyfk nezastąponego w rolnctwe czynnka produkc wynka odmenność wspomnanego dzału gospodark w porównanu z nnym dzałalnoścam gospodarczym. Warunk przyrodncze ne mogą być mtowane an duplkowane przez konkurentów. Z tego względu rolnctwo stwarza znaczne wększe możlwośc handlu nż np. przemysł, który może być dr hab. Renata Marks-Belska, prof. UWM, Katedra Poltyk Gospodarcze Regonalne, Unwersytet Warmńsko-Mazursk w Olsztyne, ul. M. Oczapowskego 4, Olsztyn, Poland, e-mal: renatam@uwm.edu.pl Copyrght by Wydawnctwo Unwersytetu Przyrodnczego w Poznanu
2 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD uednolcony (typzaca) czy też przemeszczony (rolnctwo est umescowone). Take okolcznośc sprzyaą wymane handlowe. Handel ma bowem sens tylko w śwece różnorodnym pod względem wytwarzanych produktów, konsumpc, kultury tp. Wówczas poawaą sę nsze do wymany konkurenc (Zegar, 2012, s. 223). Perspektywy rozwou polskego handlu artykułam rolno-spożywczym maą swoe źródło w pozome konkurencynośc gospodark żywnoścowe możlwośc e zwększana. Wolumen obrotów handlowych ako rezultat dzałalnośc konkurencyne est kształtowany zarówno pod wpływem czynnków egzogencznych (wynkaących z ewoluc stosunków w handlu mędzynarodowym, m.n. uwarunkowań zagranczne mędzynarodowe poltyk ekonomczne, a wśród nch zasługuących na szczególną uwagę procesów dalsze lberalzac śwatowych obrotów rolnych na forum WTO), ak endogencznych (zwązanych ze specyfcznym cecham gospodarek poszczególnych kraów będących następstwem ch poltyk, m.n. welkośc, akośc, struktury efektywnośc wykorzystana posadanych zasobów produkcynych) (Baer-Nawrocka Poczta, 2014, s ; Pawlak Kta, 2014, s. 112; Pawlak Poczta, 2011, s. 78). Jednym z bardze wdocznych zawsk, ake towarzyszyły transformac gospodarcze Polsk na początku lat 90. XX weku, była reorentaca geografczna polskego handlu zagrancznego. W konsekwenc w polskm handlu zagrancznym wzrosło znaczene kraów Europy Zachodne, przede wszystkm Nemec, natomast dametralne zmneszył sę udzał byłych kraów socalstycznych (zwłaszcza byłych republk Zwązku Radzeckego) oraz kraów rozwaących sę. Przez ostatne dwe dekady relace handlowe Polsk z kraam Europy Zachodne uległy eszcze wększemu zaceśnenu, na co wpłynął newątplwe rosnący strumeń bezpośrednch nwestyc zagrancznych napływaących do Polsk, natomast w perwsze dekadze XXI weku przystąpene Polsk do UE. Spowodowało to równeż zmany w strukturze towarowe polskego handlu zagrancznego, polegaące na rosnącym udzale dóbr przetworzonych przy równoległym spadku obrotów towaram surowcowo-rolnym (Gryczka, 2013, s ). Umowy dzałana realzowane na pozome całe UE kształtuą handel zagranczny Polsk (Lzńska, 2009, s. 93). Europa bez wątpena posada nabardze rozbudowaną seć porozumeń o lberalzac spośród wszystkch regonów na śwece 1. Umowy te zawarte są pomędzy weloma odmennym kraam różną sę stopnem naslena ntegrac wzaemnośc procesu lberalzac (Kandogan, 2005, s. 2). Wstąpene Polsk do UE wpłynęło na przyspeszene tempa wzrostu obrotów handlowych produktam rolno-spożywczym (Chechelsk Judzńska, 2011, s. 36). W tym wypadku można zauważyć zawska stanowące podstawę klasyczne teor strefy wolnego handlu oraz un celne tzw. efekt kreac oraz przesunęca handlu (Marks-Belska n., 2014; Molle, 2000; Vner, 1950; Wysokńska Wtkowska, 2002). Pozytywne zmany można było zaobserwować uż w 2003 r., gdy Polska po raz perwszy stała sę eksporterem netto produktów rolno-spożywczych, uzyskuąc dodatne saldo obrotów w wysokośc 454 mln euro odnotowuąc dwucyfrowe tempo wzrostu eksportu mportu. Na rozwó wymany zagranczne produktam rolno-spożywczym w okrese przystąpena Polsk do UE oprócz pełnego otwarca rynków uzyskana pełne swobody w handlu Polsk z państwam UE wpłynęło równeż dobre przygotowane polske gospodark żywnoścowe do członkostwa w UE (poprzedzone przekształcenam przemysłu spożywczego w okrese transformac systemowe). Na przygotowane to składały sę m.n. następuące elementy: przeprowadzene przez producentów welu nwestyc dostosowuących zakłady do standardów unnych, dobra znaomość rynków unnych przez producentów oraz ch duża aktywność na tych rynkach, napływ bezpośrednch nwestyc zagrancznych oraz pozyskane znacznych środków z funduszy unnych, co doprowadzło do zmneszena luk technologczne dzelące przemysł spożywczy w Polsce od takego przemysłu w kraach wysoko rozwnętych (Szczepanak, 2012, s ). Dokonała sę modernzaca szybk rozwó przemysłu rolno-spożywczego oraz włączene towarowych gospodarstw rolnych w nowoczesne łańcuchy żywnoścowe (przetwórstwo dystrybuca) (Wlkn, 2014, s. 22). Intensyfkaca wymany handlowe w ramach UE dowodz, że taryfy celne oraz ogranczena loścowe technczne obowązuące w okrese przedakcesynym były stotną barerą rozwou wzaemnych stosunków handlowych. Jednak z druge strony potwerdza wspomnane wcześne dobre przygotowane przedsęborstw 1 Porozumena preferencyne, umowy wolnego handlu, una celna oraz wspólny rynek (Vcard, 2009, s. 167)
3 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD przemysłu spożywczego do nowych warunków konkurenc (Pawlak Poczta, 2011, s. 145). Można stwerdzć, że UE est naważneszym partnerem handlowym Polsk w zakrese produktów rolno- -spożywczych (Pawlak Poczta, 2011, s. 145). Mmo że est ona stablnym przewdywalnym rynkem zbytu, to w kontekśce np. kryzysu gospodarczego stratega dywersyfkac rynków ekspans eksportowe wydae sę bezpecznym rozwązanem w przyszłośc (Szaner, 2012, s. 12). Handel produktam rolno-spożywczym w poszczególnych kraach, ako udzał w produkc rolne konsumpc, wzrasta mmo stosunkowo slnych znekształceń handlowych wahań spowodowanych sezonowoścą produkc. Dla welu kraów rozwaących sę est szansą na szybszy wzrost gospodarczy (Cheong n., 2013, s ). CEL I MATERIAŁ BADAWCZY Głównym celem artykułu było przedstawene kerunków polskego handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym, ego wartośc struktury, a także wskazane, w eksporce których produktów Polska posadała w badanym okrese przewagę komparatywną. Realzaca problemu badawczego uwarunkowana była sformułowanem dwóch hpotez badawczych: 1) tendence w handlu zagrancznym artykułów rolno-spożywczych zależą od satk geografczne tego handlu, 2) zmany przewag komparatywne są zróżncowane w poszczególnych grupach produktów. Zakres czasowy badań obął lata Dolna granca przyętego okresu warunkowana była symptomam kryzysu gospodarczego, a górna dostępnoścą danych statystycznych. Analza zman udzału wartośc polskego handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym w wartośc handlu zagrancznego ogółem w latach polegała na zestawenu tych wartośc w poszczególnych latach z podzałem na eksport mport. Przeprowadzono równeż analzę zman wartośc eksportu mportu, borąc pod uwagę strukturę geografczną handlu. Uwzględnono też strukturę towarową handlu rolno-spożywczego w celu sprawdzena, ak est udzał dóbr przetworzonych, a ak towarów surowcowo-rolnych. W celu wskazana w eksporce poszczególnych produktów przewag komparatywne wykorzystano wskaźnk Lafaya (Lafay, 1992, s. 217, 218; Szczepanak, 2011, s. 126, 133) oblczony wg wzoru: LFI x 100 x m m N 1 N 1 ( x ( x m ) m ) N x 1 ( x m m gdze: x eksport -tego produktu -tego krau, m mport -tego produktu -tego krau, N lczba produktów (ze względu na cel pracy lczba dóbr została ogranczona tylko do handlu rolno-spożywczego). Wskaźnk ten est edną z odman wskaźnka uawnonych przewag komparatywnych (RCA Revealed Comparatve Advantage) Balassa. Jego zaletą est uwzględnene w oblczenach ne tylko eksportu, ale równeż mportu (Ylmaz Ergun, 2003, s. 11; Zaghnn, 2003, s. 9 10). Wskaźnk ten nterpretue sę następuąco: gdy przymue on wartośc wyższe od zera, oznacza to, że badany kra ma względem zagrancy przewagę komparatywną w eksporce danego produktu czy grupy produktów. Jeżel natomast wartość oblczonego wskaźnka est nższa od zera, występue sytuaca odwrotna, t. badany kra ne ma przewag komparatywne względem zagrancy w eksporce danego produktu czy grupy produktów (Szczepanak, 2011). W zwązku z tym, że udzał wartośc handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym w wartośc handlu zagrancznego ogółem neustanne rośne, dokonano krótke wstępne analzy wartośc tego handlu w perwsze połowe 2014 r. Źródło danych do analz stanowły opracowana Instytutu Ekonomk Rolnctwa Gospodark Żywnoścowe PIB: Handel zagranczny produktam rolno-spożywczym (z lat ) oraz publkace Głównego Urzędu Statystycznego: Rocznk statystyczny handlu zagrancznego (z lat ). KIERUNKI, WARTOŚĆ I STRUKTURA POLSKIEGO HANDLU ZAGRANICZNEGO ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W LATACH Według wstępnych danych opracowanych przez IERGŻ PIB wartość obrotów handlu produktam rolno-spożywczym w perwsze połowe 2014 r. wzrosła w porównanu z tym samym okresem w 2013 r. Eksport wzrósł o 6,34%, mport o 3,61%, z kole saldo wzrosło aż o 13,53%. Rozwó handlu produktam rolno-spożywczym est bardzo ważny właśne ze względu na dodatne saldo. Rolnctwo przemysł spożywczy generuą ) 759
4 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD łączne około 7% PKB, przy udzale w eksporce wynoszącym średno 11% (Szaner, 2012 s. 2). Dynamka eksportu dodatnego salda handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym w ostatnch latach znaczne przewyższała dynamkę PKB. Wartość obrotów handlu zagrancznego artykułam rolno-spożywczym w latach nemal stale wzrastała pommo neznacznego spadku w latach mała coraz wększy udzał w całkowtych obrotach handlowych Polsk, borąc pod uwagę zarówno udzał w całkowtym eksporce, ak mporce (rys. 1). Tak znaczny udzał eksportu spowodowany był m.n. wysokm cenam żywnośc surowców rolnych na śwatowym rynku, co doprowadzło do znacznego wzrostu ego wartośc. Należy zaznaczyć, że wartość eksportu oraz mportu produktów rolno-spożywczych w latach , z wyątkem 2009 r., stale wzrastała. W latach zaobserwować można wzrost wartośc polskego eksportu produktam rolno-spożywczym o 78,8%, a mportu o 41,9%. Warto zauważyć, że we wszystkch analzowanych latach zanotowano generowaną w handlu żywnoścą nadwyżkę, co newątplwe ma bardzo duże znaczene w blanse polskego handlu zagrancznego (tab. 1). Nadwyżka ta z roku na rok stale rosła, bardze lub mne ntensywne, osągaąc nawyższą wartość w 2013 r., gdy osągnęła pozom 6114,7 mln euro (w stosunku do 2008 r. był to wzrost aż o 359%). Sektor rolno-spożywczy est edną z nelcznych gałęz polske gospodark, która uzyskue dodatn blans w handlu zagrancznym. Wynka to główne ze wzrastaące konkurencynośc polskego sektora żywnoścowego, ale także z dostępnośc rynku % udza eksportu produktów rolno-spoywczych w eksporce ogóem share of agrcultural and food products export n total export udza mportu produktów rolno-spoywczych w mporce ogóem share of agrcultural and food products mport n total mport Rys. 1. Udzał eksportu/mportu produktów rolno-spożywczych w całkowtym eksporce/mporce w latach Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS, oraz IERGŻ PIB, Fg. 1. Share of agr-food products export/mport n total export/mport n Source: own study based on GUS, and IERGŻ PIB, (brak barer handlowych), na który dostarcza główne towary. Wytwarzane nadwyżk dzęk wymane handlowe pozytywne oddzałue na konunkturę w welu branżach rolnctwa przemysłu rolno-spożywczego (IERGŻ PIB, 2014). Dodatne saldo oraz rosnący udzał żywnośc w polskm eksporce wyraźne potwerdzaą pozytywne zmany restrukturyzacyne modernzacyne, ake dokonały sę w rolnctwe przemyśle spożywczym, oraz ch rosnące znaczene w gospodarce narodowe (Szaner, 2012). Nawększy wpływ na polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym w latach Tabela 1. Wartość eksportu/mportu produktów rolno-spożywczych w latach (mln euro) Table 1. Value of agr-food products export/mport n (mln euro) Wyszczególnene Specfcaton Eksport produktów rolno-spożywczych Agr-food products export Import produktów rolno-spożywczych Agr-food products mport Saldo produktów rolno-spożywczych Agr-food products balance , , , , , , , , , , , , , , , , , ,7 Źródło: opracowane własne na podstawe danych IERGŻ PIB, Source: own study based on IERGŻ PIB,
5 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD oraz wcześneszych mała sytuaca ekonomczna na śwece, a w szczególnośc w Europe. Analzuąc całkowtą wartość eksportu produktów rolno-spożywczych w latach , można zauważyć stały e wzrost poza rokem 2009, w którym wartość ta zmalała m.n. z powodu śwatowego kryzysu gospodarczego (tab. 2). Ne był to ednak duży spadek wynósł zaledwe 1,26% w porównanu z rokem 2008 (wartość polskego eksportu ogółem w tym okrese spadła aż o 15,51%). Polsk handel rolno-spożywczy cechue sę dość rozproszoną strukturą geografczną, co spowodowane est m.n. łatweszym dostępem do unnych oraz pozaunnych rynków zagrancznych (lberalzaca handlu śwatowego), a także szerokm spektrum wymany handlowe. Nawększe znaczene w polskm eksporce rolno-spożywczym w cągu ostatnch klku lat mały nezmenne krae członkowske Un Europeske. Pommo klku spadków wartośc eksportu do kraów UE w ostatnch latach w 2013 r., oprócz Austr, ogólne odnotowano e wzrost (tab. 2). Udzał wszystkch kraów UE w polskm eksporce rolno- -spożywczym wynósł w 2013 r. aż 77,9%, z czego Tabela 2. Eksport produktów rolno-spożywczych do wybranych kraów w latach (mln euro) Table 2. Export of agr-food products to selected countres n (mln EUR) Eksport produktów rolno-spożywczych wg kraów Export of agr-food products by countres Nemcy Germany 2 810, , , , , ,6 Welka Brytana Unted Kngdom 806,7 771,4 942, , , ,0 Włochy Italy 533,3 578,0 766,3 781,1 878, ,5 Czechy Czech Republc 738,6 752,2 848, , , ,2 Holanda Netherlands 700,1 685,4 764,1 858,3 981, ,0 Rosa Russa 486,0 561,5 751,7 805,3 1051, ,8 Franca France 445,6 703,2 811,7 863,7 1057, ,0 Węgry Hungary 461,8 426,9 477,8 485,4 491,6 540,3 Ukrana Ukrane 422,2 311,2 353,9 352,9 498,3 457,5 Ltwa Lthuana 416,7 316,9 309,4 362,4 382,5 418,5 Słowaca Slovaka 326,5 237,7 417,4 452,2 585,4 716,1 Hszpana Span 180,1 287,3 260,5 239,7 314,4 388,5 Belga Belgum 247,1 246,4 298,8 350,1 297,7 363,9 Dana Denmark 268,7 218,2 284,5 326,0 369,1 416,8 USA Unted States 197,5 260,4 235,2 209,2 252,2 250,3 Rumuna Romana 206,2 224,1 240,0 302,5 321,8 373,0 Austra 218,7 164,0 208,2 268,2 358,9 340,6 Szweca Sweden 174,5 180,3 226,3 262,7 331,0 367,4 Łotwa Latva 138,5 118,4 147,6 168,5 182,1 221,1 Bałoruś Belarus 102,4 73,8 158,9 251,1 305,6 293,2 Łączne Total , , , , , ,2 Źródło: opracowane własne na podstawe danych IERGŻ PIB, Source: own study based on IERGŻ PIB,
6 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD udzał samych Nemec wynósł 23,07%, a Welke Brytan 7,56%. Borąc pod uwagę strukturę geografczną wartośc polskego mportu produktów rolno-spożywczych, w ostatnch sześcu latach, zauważyć można, podobne ak w przypadku eksportu, stały wzrost te wartośc z wyątkem 2009 r. w nektórych kraach 2010 r. (tab. 3). Całkowta wartość mportu artykułów rolno- -spożywczych uległa obnżenu w 2009 r. w porównanu z 2008 r. o 9,69%. Z kole w 2013 r. zanotowano wzrost wartośc mportu we wszystkch wybranych kraach oprócz: Czech, Węger, Ukrany Słowac. Podobne ak w strukturze polskego eksportu naważnes partnerzy w mporce to Nemcy (22,55% udzału w 2013 r.), następne Holanda (5,38%) Hszpana (4,69%). Analzuąc strukturę towarową handlu rolno-spożywczego, można zauważyć, że nawększy udzał zarówno w eksporce, ak mporce w latach mały produkty roślnne odpowedno średno 55,37% całkowtego eksportu 65,08% całkowtego mportu. Tabela 3. Import produktów rolno-spożywczych z wybranych kraów w latach (mln euro) Table 3. Import of agr-food products to selected countres n (mln EUR) Import produktów rolno-spożywczych wg kraów Import of agr-food products by countres Nemcy Germany 2 172, , , , , ,7 Welka Brytana Unted Kngdom 250,3 248,5 310,7 388,8 364,9 404,1 Włochy Italy 466,0 359,2 493,3 528,6 556,4 571,5 Czechy Czech Republc 406,7 355,2 374,0 454,3 492,1 453,3 Holanda Netherlands 890,5 401,5 970, , , ,0 Rosa Russa 46,8 35,6 44,8 62,3 71,2 89,8 Franca France 403,4 773,7 418,0 489,0 486,0 524,0 Węgry Hungary 238,1 168,1 207,2 276,2 309,6 293,8 Ukrana Ukrane 221,9 170,9 209,4 363,7 510,9 350,3 Ltwa Lthuana 127,5 151,2 112,4 163,4 206,0 253,3 Słowaca Slovaka 155,7 239,6 217,9 264,7 310,5 281,1 Hszpana Span 600,5 69,1 590,5 655,6 694,2 769,8 Belga Belgum 211,9 465,7 267,4 359,2 437,2 469,9 Dana Denmark 475,1 159,7 506,7 556,4 604,5 671,3 USA Unted States 177,1 530,2 244,4 186,9 222,7 378,9 Rumuna Romana 25,5 27,4 46,0 30,8 37,2 40,7 Austra 126,9 62,3 140,4 141,5 150,3 184,3 Szweca Sweden 152,4 121,1 101,3 102,9 116,9 168,9 Łotwa Latva 12,8 18,0 32,3 33,0 29,7 39,7 Bałoruś Belarus 7,4 12,9 9,6 16,3 14,7 15,4 Łączne Total , , , , , ,5 Źródło: opracowane własne na podstawe danych IERGŻ PIB, Source: own study based on data from IERGŻ PIB,
7 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD Koleną pozycę w strukturze stanowły produkty zwerzęce średno 39,18% całkowtego eksportu 29,12% całkowtego mportu (tab. 4). W latach nawyższy udzał w wartośc eksportowanych produktów mało męso przetwory (średno 19,1% całkowtego eksportu), owoce przetwory (8,9%), produkty mleczarske oraz cukry przetwory (po 8,8%). Z kole mportowano nawęce rośln olestych ch przetworów (13,1%), owoców przetworów (11,3%) oraz męsa przetworów (11%). Udzał dóbr Tabela 4. Struktura polskego eksportu mportu rolno-spożywczego w latach (%) Table 4. Structure of Polsh agr-food products export and mport n (%) Typy produktów Products type E I E I E I E I E I E I Produkty zwerzęce Anmal products 40,4 26,7 38,7 30,2 40,1 29,1 40,7 28,1 37,8 28,6 37,4 32,0 zwerzęta żywe lve anmals 1,9 1,6 2,8 2,2 1,5 2,0 1,2 2,3 1,1 3,2 0,9 4,2 męso przetwory meat and preparatons 18,5 11,0 17,8 12,6 19,7 10,9 20,6 10,6 19,2 10,5 18,7 10,5 produkty mleczarske dary products 10,6 2,7 8,1 3,0 8,8 3,3 9,0 3,8 7,9 3,5 8,3 4,6 ryby przetwory fsh and preparatons 7,0 8,6 7,4 9,3 7,7 10,3 7,5 9,1 6,9 9,0 7,1 10,4 pozostałe produkty zwerzęce other anmal products 2,4 2,8 2,6 3,1 2,3 2,5 2,4 2,3 2,7 2,3 2,5 2,2 Produkty roślnne Plant products 54,3 67,3 56,6 63,9 53,8 64,9 53,4 66,3 57,0 65,9 57,1 62,2 zboża ch przetwory 4,7 9,0 7,0 5,6 5,5 5,3 5,5 6,4 6,9 6,1 7,2 5,1 cereals and preparatons roślny oleste ch przetwory ol plants and preparatons 4,2 12,5 3,8 11,8 4,0 11,5 3,3 13,2 3,7 17,3 5,0 12,1 owoce przetwory fruts and preparatons 11,2 12,9 9,5 11,2 8,6 11,6 9,0 10,7 10,0 10,3 5,4 11,0 warzywa przetwory 4,5 4,4 4,0 4,6 4,1 5,1 3,6 4,4 3,6 4,0 3,5 4,4 vegetables and preparatons grzyby przetwory mushrooms and preparatons zemnak przetwory potatoes and preparatons 2,6 0,0 2,2 0,0 2,5 0,0 2,0 0,0 2,2 0,0 2,1 0,0 1,4 1,9 1,4 2,2 1,5 2,3 1,5 3,0 1,4 2,3 1,4 2,3 cuker przetwory sugar and preparatons 8,2 4,8 8,1 5,5 8,9 6,5 9,1 5,4 9,3 5,4 9,1 5,5 kawa, herbata, kakao coffee, tea, cocoa 2,4 6,2 2,9 7,5 2,6 7,8 3,6 8,0 3,5 7,2 3,1 6,2 tytoń paperosy tobacco and cgarettes 6,3 2,8 9,4 3,4 8,2 3,9 8,5 3,6 8,1 3,4 7,5 3,3 alkohole alcohols 1,6 3,8 1,6 3,8 2,0 3,7 1,9 3,7 1,5 3,5 1,6 3,6 wody napoe bezalkoholowe water and nonalcoholc beverages 1,5 1,2 1,6 0,8 1,3 0,8 1,2 0,6 1,1 0,7 1,2 0,6 pozostałe produkty roślnne other plant products Pozostałe produkty rolno-spożywcze Other agr-food products Źródło: opracowane własne na podstawe danych IERGŻ PIB, Source: own study based on IERGŻ PIB, ,8 7,9 5,1 7,5 4,5 6,4 4,1 7,3 5,7 5,6 6,1 7,9 5,3 6,0 4,7 5,9 6,2 6,0 5,8 5,6 5,2 5,6 5,6 5,
8 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD przetworzonych zarówno w polskm mporce, ak eksporce przewyższał udzał dóbr towarów surowcowo- -rolnych. Eksport produktów przetworzonych ułatwa promocę sektora żywnoścowego na rynkach zewnętrznych, poneważ trudne est ą przeprowadzć, eksportuąc surowce rolne lub półfabrykaty z przemysłu spożywczego wykorzystywane we wtórnym przetwórstwe żywnośc (Szaner, 2012, s. 9). WSKAŹNIK LAFAYA W POLSKIM HANDLU PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI Analzuąc zmany wartośc wskaźnka Lafaya dla poszczególnych grup produktów rolno-spożywczych w latach , zaobserwować można w perwsze kolenośc spadek tego wskaźnka w przypadku produktów zwerzęcych ogółem ( 4,24) przy ednoczesnym wzrośce przewag komparatywne w eksporce produktów roślnnych ogółem (+4,00) (tab. 5). Mmo że w 2013 r. nadal występowała przewaga komparatywna w eksporce produktam zwerzęcym (poneważ wskaźnk był dodatn), warto zwrócć uwagę, że wartośc tego wskaźnka od 2008 r. mały tendencę skokową, a od 2011 r. maleącą. Odwrotną zależność zaobserwować można w przypadku produktów roślnnych. W 2013 r. nawyższe wartośc wskaźnka Lafaya zauważyć można w następuących grupach produktów: męso przetwory (3,64), tytoń paperosy (2,03), produkty mleczarske (1,79) oraz cuker przetwory (1,77). Borąc pod uwagę zmany wartośc omawanego wskaźnka mędzy 2008 a 2013 rokem, można zaobserwować, że w nawększym stopnu wzrosły one dla zbóż ch przetworów (3,12), a zmalały dla produktów mleczarskch ( 2,11). W celu dokładnesze analzy wartośc wskaźnka Lafaya w latach zdecydowano sę na uśrednene otrzymanych wynków, aby unknąć newłaścwe oceny na podstawe krótkookresowych (ednorocznych) zman (rys. 2). Tabela 5. Wskaźnk Lafaya polskego handlu produktam rolno-spożywczym w latach Table 5. Polsh agr-food trade Lafay ndcators n Typy produktów Products type Zmana w latach Change n Produkty zwerzęce Anmal products 6,83 4,20 5,43 6,28 4,53 2,59 4,24 zwerzęta żywe lve anmals 0,14 0,28 0,24 0,51 1,06 1,63 1,77 męso przetwory meat and preparatons 3,75 2,56 4,36 4,99 4,27 3,94 +0,19 produkty mleczarske dary products 3,90 2,54 2,71 2,59 2,16 1,79 2,11 ryby przetwory fsh and preparatons 0,78 0,95 1,30 0,81 1,06 1,62 0,84 pozostałe produkty zwerzęce other anmal products 0,18 0,24 0,09 0,02 0,21 0,12 +0,30 Produkty roślnne Plant products 6,48 3,60 5,51 6,37 4,36 2,48 +4,00 zboża ch przetwory cereals and preparatons 2,11 0,71 0,09 0,42 0,41 1,01 +3,12 roślny oleste ch przetwory ol plants and preparatons 4,14 3,96 3,74 4,89 6,70 3,45 +0,69 owoce przetwory fruts and preparatons 0,84 0,85 1,49 0,86 0,17 2,73 1,89 warzywa przetwory 0,03 0,32 0,53 0,38 0,23 0,43 0,46 vegetables and preparatons zemnak przetwory potatoes and preparatons 0,27 0,38 0,38 0,70 0,44 0,46 0,
9 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD Tabela 5 cd. / Table 5 cont cuker przetwory sugar and preparatons 1,69 1,27 1,23 1,82 1,96 1,77 +0,08 kawa, herbata, kakao coffee, tea, cocoa 1,90 2,26 2,55 2,21 1,83 1,52 +0,38 tytoń paperosy tobacco and cgarettes 1,75 2,96 2,15 2,43 2,32 2,03 +0,28 alkohole alcohols 1,11 1,05 0,84 0,86 0,94 1,00 +0,11 wody napoe bezalkoholowe 0,17 0,38 0,26 0,29 0,18 0,28 +0,11 water and nonalcoholc beverages pozostałe produkty roślnne other plant products 1,01 1,18 0,94 1,59 0,03 0,91 +0,10 Pozostałe produkty rolno-spożywcze Other agr-food products Źródło: opracowane własne na podstawe danych IERGŻ PIB, Source: own study based on IERGŻ PIB, ,36 0,61 0,08 0,09 0,18 0,11 +0,25 zwerzta ywe lve anmals mso przetwory meat and preparatons produkty mleczarske dary products ryby przetwory fsh and preparatons pozost produkty zwerzce other anmal products zboa ch przetwory cereals and preparatons rolny oleste ch przetwory ol plants and preparatons owoce przetwory fruts and preparatons warzywa przetwory vegetables and preparatons zemnak przetwory potatoes and preparatons cuker przetwory sugar and preparatons kawa, herbata, kakao coffee, tea, cocoa tyto paperosy tabacco and cgarettes alkohole alcohols wody napoe bezalkoholowe water,nonalcoholc beverages pozost produkty rolnne other plant products pozost produkty rolno-spoywcze other agr-food products -6,00-4,00-2,00 0,00 2,00 4,00 6,00 Rys. 2. Średna wskaźnków Lafaya polskego handlu produktam rolno-spożywczym dla lat Źródło: opracowane własne na podstawe danych IERGŻ PIB, Fg. 2. Average for Polsh agr-food trade Lafay ndcators n Source: own study based on IERGŻ PIB,
10 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD Uśrednene wskaźnka Lafaya pozwolło na zobrazowane przewag komparatywne Polsk (lub e braku) w eksporce poszczególnych grup produktów. Polska posadała przewagę komparatywną w latach w eksporce następuących grup produktów: męso przetwory (średno 3,98), produkty mleczarske (2,62), tytoń paperosy (2,27), cuker przetwory (1,62) oraz wody napoe bezalkoholowe (0,26). W eksporce pozostałych grup produktów Polska w analzowanych latach ne mała przewag komparatywne. PODSUMOWANIE Przeprowadzona analza danych statystycznych dotyczących handlu produktam rolno-spożywczym wykazała, że zarówno wartość eksportu, ak mportu w badanym okrese sukcesywne wzrastała (przyrost eksportu w latach o 78,8%, a mportu o 41,9%). Udzał eksportu oraz mportu tym produktam w eksporce mporce ogółem w latach równeż rósł. Warto zauważyć, że we wszystkch analzowanych latach zanotowano w handlu nadwyżkę żywnoścą, co mało bardzo duże znaczene w blanse polskego handlu zagrancznego (nawyższą wartość zanotowano w 2013 r. wynosła ona 6114,7 mln euro w stosunku do 2008 r. był to wzrost aż o 359%). Zmany w handlu zagrancznym artykułam rolno- -spożywczym były w badanym okrese zróżncowane. Z edne strony uwzględnaąc eksport tych produktów do wybranych kraów UE-15, UE-10 oraz do kraów Europy Środkowo-Wschodne, zauważyć można, ż tendenca była bardzo zblżona, a wartość eksportu do tych kraów sukcesywne wzrastała (od 2009 r. do UE-15 wzrost o 79%, UE-10 69%, EŚW 112%). Zdecydowane nacze kształtował sę ednak eksport do USA. W tym przypadku tendenca w handlu artykułam rolno-spożywczym była nestablna, a wzrost wartośc eksportu stosunkowo newelk. Z kole analzuąc zmany w mporce z poszczególnych grup kraów, podobny kerunek zman można zauważyć z UE-15 oraz z EŚW (w tym przypadku wartość mportu od 2009 r. także stale wzrastała (UE-15 74%, EŚW 112%). Borąc pod uwagę UE-10, tendenca była stablna, a wartość eksportu neznaczne wzrastała. Zmany wartośc mportu z USA mały charakter skokowy w 2009 r. można było zaobserwować bardzo duży wzrost wartośc mportu (prawdopodobne spowodowany spadkem kursu dolara). W kolenych latach nastąpł powrót do wartośc mportu sprzed kryzysu gospodarczego (od 2009 r. spadek mportu o 29%). W latach Polska mała przewagę komparatywną w eksporce następuących grup produktów: męso przetwory (średno 3,98), produkty mleczarske (2,62), tytoń paperosy (2,27), cuker przetwory (1,62) oraz wody napoe bezalkoholowe (0,26). W eksporce pozostałych grup produktów Polska w analzowanych latach ne posadała przewag komparatywne. Analzuąc zmany wartośc wskaźnka Lafaya w handlu poszczególnym grupam produktów rolno-spożywczych w latach , można było zaobserwować, że zmany te były zróżncowane w poszczególnych grupach produktów. Obnżenu uległa wartość tego wskaźnka w przypadku produktów zwerzęcych ogółem ( 4,24, z tego w przypadku 3 podgrup spadek, a w 2 podgrupach neznaczny wzrost). W tym samym okrese nastąpła poprawa przewag komparatywne w eksporce produktów roślnnych ogółem (+4,00, tylko w 3 podgrupach odnotowano spadek, natomast w pozostałych 8 wzrost). LITERATURA Baer-Nawrocka, A., Poczta, W. (2014). Przemany w rolnctwe. W: J. Nurzyńska, W. Poczta (red.), Polska weś Raport o stane ws (s ). Warszawa: Wyd. Nauk. Scholar. Bayls, J., Smth, S., Owens, P. (2014). The globalzaton of world poltcs. An ntroducton to nternatonal relatons. Sxth Edoton (s. 11). Unted Kngdom: Oxford Unversty Press. Chechelsk, P., Judzńska, A. (2011). Wpływ kryzysu na polsk przemysł spożywczy. Warszawa: Instytut Ekonomk Rolnctwa Gospodark Żywnoścowe Państwowy Instytut Badawczy. Cheong, D., Jansen, M., Peters, R. (2013). Shared Harvests: Agrculture, Trade and Employment. Internatonal Labour Offce and Unted Natons Conference on Trade Development. Geneva: UNCTAD. Czyżewsk, A., Poczta-Wada, A. (2011). Poltyka rolna w warunkach globalzac: dośwadczena GATT/WTO (s. 9, 18). Warszawa: PWE. Czyżewsk, B. (2009). Kategora renty gruntowe w ekonom nurtu głównego e współczesne zastosowana. J. Agrbus. Rural Dev., 2(11) 2009, Gryczka, M. (2013). Zmany struktury geografczne towarowe polskego handlu zagrancznego w kontekśce strateg Rewerse Innovaton. Stud. Pr. Wydz. Nauk Ekon. Zarz., 33, IERGŻ PIB ( ). Handel zagranczny produktam rolno-spożywczym w latach Warszawa: Instytut Ekonomk Rolnctwa Gospodark Żywnoścowe Państwowy Instytut Badawczy
11 Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD Kandogan, Y. (2005). Trade Creaton and Dverson Effects of Europe s Regonal Lberalzaton Agreements. Wllam Davdson Inst. Work. Paper, 746, Kowalczyk, S. (2010). Agrobznes w warunkach kryzysu globalnego. W: A. Grzelak, A. Sapa (red.), Agroekonoma w warunkach rynkowych. Problemy wyzwana. Zesz. Nauk. Unw. Ekon. Pozn., 150, Kułyk, P., Kur, J. (2010). Uwarunkowana wsparca sektora rolnego w warunkach globalzac. W: A. Grzelak, A. Sapa (red.), Agroekonoma w warunkach rynkowych. Problemy wyzwana. Zesz. Nauk. Unw. Ekon. Pozn., 150, Lafay, G. (1992). The Measurement of Revealed Comparatve Advantages. In: M. G. Dagenas, P. A. Muet (eds.), Internatonal Trade Modelng. London: Chapman & Hll. Lzńska, W. (2009). Integraca z Uną Europeską a handel artykułam rolno-żywnoścowym polskch przedsęborstw z kraam trzecm. Zesz. Nauk. SGGW Ser. Ekon. Org. Gosp. Żywn., 75, Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2014). The Unted States as the Trade Partner of Poland n the Context of the Transatlantc Trade and Investment Partnershp (TTIP). Olszt. Econ. J., 9(3), Pawlak, K., Kta, K. (2014). Skutk potencalne lberalzac handlu rolnego dla sektora rolno-żywnoścowego Wspólnoty Gospodarcze Państw Afryk Zachodne (ECOWAS). J. Agrbus. Rural Dev., 2(32), Pawlak, K., Poczta, W. (2011). Mędzynarodowy handel rolny. Teore, konkurencyność, scenarusze rozwou (s. 145). Warszawa: PWE. GUS ( ). Rocznk Statystyczny Handlu Zagrancznego w latach Warszawa: GUS. Szaner, P. (2012). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym. Bul. Inf. ARR, 4, 2, 9, 12. Szczepanak, I. (2011). Konkurencyność polskego sektora rolno-spożywczego na rynku nowych państw członkowskch Un Europeske (UE-12). Probl. Roln. Śwat., 11 (XXVI), 2, Szczepanak, I. (2012). Montorng ocena konkurencynośc polskch producentów żywnośc: praca zborowa (s ). Warszawa: Instytut Ekonomk Rolnctwa Gospodark Żywnoścowe Państwowy Instytut Badawczy. Vcard, V. (2009). On trade creaton and regonal trade agreements: does depth matter? Rev. World Econ., 145, Wlkn, J. (2014). Blans 10 lat członkostwa Polsk w Un Europeske dla rolnctwa obszarów weskch. W: I. Nurzyńska, W. Poczta (red.), Polska weś Raport o stane ws (s ). Warszawa: Wyd. Nauk. Scholar. Ylmaz, B., Ergun, S. J. (2003). The foregn trade pattern and foregn trade specalzaton of canddates of the European Unon. Ezoneplus Workng Paper No. 19. Zaghnn, A. (2003). Trade advantages and specalzaton dynamcs n accedng countres. ECB, Workng Paper No Zegar, J. S. (2012). Współczesne wyzwana rolnctwa. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN. Vner, J. (1950). The customs unon ssue. Carnege Endowment for Internatonal Peace. Molle, W. (2000). Ekonomka ntegrac europeske: teora, praktyka, poltyka. Gdańsk: Fundaca Gospodarcza. Wysokńska, Z., Wtkowska, J. (2002). Integraca europeska: rozwó rynków. Warszawa-Łódź: Wyd. Nauk. PWN. POLISH AGRI-FOOD FOREIGN TRADE AND ITS COMPARATIVE ADVANTAGE IN Summary. The purpose of the artcle was to show the drectons, values, structure and assessment of comparatve advantage of Polsh foregn trade n agr-food products. Adopted tme range covered the years The analyss was based on the data from the statstcal publcatons of the Insttute of Agrcultural and Food Economcs and the Central Statstcal Offce. The results ndcate a constant ncrease n the value of foregn trade n agr-food products, as well as a stable postve balance of foregn trade of these products. In the commodty structure the largest share n the perod were plant products (an average of 55.37% of total exports and 65.08% of total mports). Analysng the changes n the value of Lafay ndcator of dfferent types of agr-food products n decrease can be observed n ths rato n the case of total anmal products ( 4.24) and a smultaneous ncrease of the comparatve advantage n the export of plant products n total (4,00). Key words: foregn trade, agr-food products, comparatve advantage, Lafay ndcator Zaakceptowano do druku Accepted for prnt: Do cytowana For ctaton Marks-Belska, R., Lzńska, W., Serocka, I. (2015). Polsk handel zagranczny produktam rolno-spożywczym ego przewaga komparatywna w latach J. Agrbus. Rural Dev., 4(38), DOI: /JARD
Ocena jakościowo-cenowych strategii konkurowania w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi. dr Iwona Szczepaniak
Ocena jakoścowo-cenowych strateg konkurowana w polskm handlu produktam rolno-spożywczym dr Iwona Szczepanak Ekonomczne, społeczne nstytucjonalne czynnk wzrostu w sektorze rolno-spożywczym w Europe Cechocnek,
Bardziej szczegółowoOcena pozycji konkurencyjnej nowych państw członkowskich UE w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi. dr Łukasz Ambroziak
Ocena pozycj konkurencyjnej nowych państw członkowskch UE w handlu zagrancznym produktam rolno-spożywczym dr Łukasz Ambrozak Zakład Ekonomk Przemysłu Spożywczego Warszawa, 22 lstopada 2013 r. Plan wystąpena
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność polskiego sektora rolno-spożywczego na rynku nowych państw członkowskich Unii Europejskiej (UE-12)
Iwona Szczepanak 1 Instytut Ekonomk Rolnctwa Gospodark Żywnoścowe Państwowy Instytut Badawczy Warszawa Konkurencyność polskego sektora rolno-spożywczego na rynku nowych państw członkowskch Un Europeske
Bardziej szczegółowoSTARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU
Ewa Szymank Katedra Teor Ekonom Akadema Ekonomczna w Krakowe ul. Rakowcka 27, 31-510 Kraków STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU Abstrakt Artykuł przedstawa wynk badań konkurencyjnośc
Bardziej szczegółowoOcena konkurencyjności polskich producentów żywności na rynkach wybranych krajów Wspólnoty Niepodległych Państw
Ocena konkurencyności polskich producentów żywności na rynkach wybranych kraów Wspólnoty Niepodległych Państw mgr Mirosława Tereszczuk IERiGŻ-PIB mgr Łukasz Ambroziak IBRKiK 24 września 2010 r. 1 Plan
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wejskego w Warszawe PROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO Tom 12 (XXVII) Zeszyt 4 Wydawnctwo SGGW Warszawa 2012 Elżbeta Kacperska 1 Katedra Ekonomk Rolnctwa Mędzynarodowych
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność polskiego eksportu rolno-spożywczego
Konkurencyjność polskiego eksportu rolno-spożywczego mgr Mirosława Tereszczuk 15 marca 2018 r. 1 Konkurencyjność eksportu rolno-spożywczego Przyjęta w badaniach IERiGŻ-PIB definicja konkurencyjności polskich
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich
Iwona Szczepaniak Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich Konferencja nt. Rozwój obszarów wiejskich stan obecny i perspektywy IUNG-PIB, UP w Lublinie, Lublin,
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność eksportu rolno-spożywczego i dekompozycja jego zmian w okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej
Konkurencyjność eksportu rolno-spożywczego i dekompozycja jego zmian w okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej dr Iwona Szczepaniak, dr Łukasz Ambroziak Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego Józefów,
Bardziej szczegółowoKształtowanie się firm informatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu
PRACE KOMISJI GEOGRAFII PRZEMY SŁU Nr 7 WARSZAWA KRAKÓW 2004 Akadema Pedagogczna, Kraków Kształtowane sę frm nformatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu Postępujący proces rozwoju
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ZIEMNIAKAMI I ICH PRZETWORAMI W LATACH
46 Rocznk Wesław Naukowe Dzwonkowsk Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu 217 tom XIX zeszyt 3 do: 1.564/1.31.1.3214 wpłynęło: 27.6.217 akceptacja: 8.8.217 Wesław Dzwonkowsk Instytut Ekonomk Rolnctwa
Bardziej szczegółowo196 Elżbieta M. STOWARZYSZENIE Kacperska EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU
196 Elżbieta M. STOWARZYSZENIE Kacperska EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 6 Elżbieta M. Kacperska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie HANDEL ARTYKUŁAMI
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wejskego w Warszawe PROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO Tom 16 (XXXI) Zeszyt 2 Wydawnctwo SGGW Warszawa 2016 Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wejskego w
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy mgr Mirosława Tereszczuk Warszawa, 25 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Wyszczególnienie Polski Ukraina Polska 2012 2015
Bardziej szczegółowoKwartalny przegląd danych statystycznych dotyczących polskiego meblarstwa
Kwartalny przegląd danych statystycznych dotyczących polskego meblarstwa oraz wybrane nformacje o rynkach zagrancznych III kw. 2019 Andrzej.Kochman@pfr.pl Mchal.Kolasa@pfr.pl Najcekawsze w tym kwartale
Bardziej szczegółowoPODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2011 Jan Pawlak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Streszczenie W
Bardziej szczegółowoROLA WYMIANY WEWNĄTRZGAŁĘZIOWEJ W POLSKIM HANDLU ZAGRANICZNYM PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI
Rola wymany wewnątrzgałęzowej w polskm handlu zagrancznym produktam... STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Rocznk Naukowe tom XIII zeszyt 2 477 Iwona Szczepanak Instytut Ekonomk Rolnctwa
Bardziej szczegółowoZróżnicowanie rolnictwa krajów Unii Europejskiej na podstawie wybranych cech
Dorota A. Janszewska 1 Luza Ossowska 2 Katedra Poltyk Ekonomcznej Regonalnej, Poltechnka Koszalńska Zróżncowane rolnctwa krajów Un Europejskej na podstawe wybranych cech Dversfcaton of agrculture n the
Bardziej szczegółowoPolski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji
Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w trzech kwartałach 2015 r.
mld EUR Biuro Analiz i Programowania Warszawa, 28 grudnia 2015 r. Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w trzech kwartałach 2015 r. Od akcesji Polski do Unii Europejskiej obroty towarami rolno-spożywczymi
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ INTERWENCJONIZMU PAŃSTWOWEGO W GOSPODARKĘ ŻYWNOŚCIOWĄ UKRAINY. Wstęp
Efektywność STOWARZYSZENIE nterwencjonzmu EKONOMISTÓW państwowego ROLNICTWA w gospodarkę I AGROBIZNESU żywnoścową Ukrany Rocznk Naukowe tom XVI zeszyt 2 33 Georgj Czerewko Lwowsk Narodowy Unwersytet Agrarny
Bardziej szczegółowoJournal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(12) 2009, 221-231 OCENA KONKURENCYJNOŚCI SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO W POLSCE NA TLE INNYCH NOWYCH PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE Iwona
Bardziej szczegółowoZMIANY W POLSKIM HANDLU ZAGRANICZNYM
PRZEGLĄ D ZACHODNIOPOMORSKI ROCZNIK XXIX (LVIII) ROK 2014 ZESZYT 3 VOL. 2 ELŻBIETA KACPERSKA * Warszawa ZMIANY W POLSKIM HANDLU ZAGRANICZNYM ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU. Karolina Pawlak
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU KATEDRA EKONOMII I POLITYKI GOSPODARCZEJ W AGROBIZNESIE Karolina Pawlak ZMIANY W POLSKIM HANDLU ZAGRANICZNYM PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoHandel produktami rolnymi - dobre perspektywy
.pl https://www..pl Handel produktami rolnymi - dobre perspektywy Autor: Ewa Ploplis Data: 23 października 2017 Nadwyżka w handlu produktami rolnymi zwiększyła się w bieżącym roku. Eksport produktów rolno-spożywczych
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWA KONKURENCYJNOŚĆ KRAJÓW WYSOKO ROZWINIĘTYCH W USŁUGACH CZYNNIKOWYCH I NIECZYNNIKOWYCH
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 677 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 43 2011 KATARZYNA NOWACKA-BANDOSZ Unwersytet Szczecńsk MIĘDZYNARODOWA KONKURENCYJNOŚĆ KRAJÓW WYSOKO ROZWINIĘTYCH
Bardziej szczegółowoEkonomiczne uwarunkowania wzmocnienia współpracy i transferu wiedzy mi dzy instytucjami naukowymi i przedsi biorstwami na terenie polsko ukrai
Ekonomczne uwarunkowana wzmocnena współpracy transferu wedzy mędzy nstytucjam naukowym przedsęborstwam na terene polsko ukrańskego obszaru transgrancznego Dla potrzeb wykonanego w ramach projektu Opracowane
Bardziej szczegółowoROZWÓJ WYBRANYCH PRZEDSIĘBIORSTW MLECZARSKICH I PRZETWÓRSTWA OWOCOWO-WARZYWNEGO W LATACH
Rozwó STOWARZYSZENIE wybranych przedsęborstw EKONOMISTÓW mleczarskch ROLNICTWA przetwórstwa I owocowo-warzywnego... AGROBIZNESU Rocznk Naukowe tom XVII zeszyt 2 139 Sławomr Lsek Unwersytet Rolnczy m. Hugona
Bardziej szczegółowoMiejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej. dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska
Miejsce Polski w handlu zagranicznym produktami rolno-spożywczymi Unii Europejskiej dr Łukasz Ambroziak mgr Małgorzata Bułkowska Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego Warszawa, 10 października 2014 r.
Bardziej szczegółowoJournal of Agribusiness and Rural Development
pissn 1899-5241 eissn 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(28) 2013, 225-234 HANDEL MIĘDZYNARODOWY ARTKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W POLSCE W LATACH 2007-2011 Iwona Soczewka,
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w I kwartale 2014 r.
Biuro Analiz i Programowania Warszawa, 15 maja 2014 r. Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w I kwartale 2014 r. Od akcesji Polski do UE obroty towarami rolno-spożywczymi sukcesywnie rosną. Trend
Bardziej szczegółowoZadane 1: Wyznacz średne ruchome 3-okresowe z następujących danych obrazujących zużyce energ elektrycznej [kwh] w pewnym zakładze w mesącach styczeń - lpec 1998 r.: 400; 410; 430; 40; 400; 380; 370. Zadane
Bardziej szczegółowoANALIZA PREFERENCJI SŁUCHACZY UNIWERSYTETU TRZECIEGO WIEKU Z WYKORZYSTANIEM WYBRANYCH METOD NIESYMETRYCZNEGO SKALOWANIA WIELOWYMIAROWEGO
Artur Zaborsk Unwersytet Ekonomczny we Wrocławu ANALIZA PREFERENCJI SŁUCHACZY UNIWERSYTETU TRZECIEGO WIEKU Z WYKORZYSTANIEM WYBRANYCH METOD NIESYMETRYCZNEGO SKALOWANIA WIELOWYMIAROWEGO Wprowadzene Od ukazana
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowa konkurencyjność przemysłu spożywczego w okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej
Iwona Szczepaniak Międzynarodowa konkurencyjność przemysłu spożywczego w okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej Bułgarsko Polska Konferencja Naukowa Rolnictwo i obszary wiejskie Polski i Bułgarii
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy Andrzej Drozd Toruń, 30 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Polski Wyszczególnienie Ukraina Polska 2012 2015 2015 Ludność
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO Tom 12 (XXVII) Zeszyt 4 Wydawnictwo SGGW Warszawa 2012 Marcin Krzemiński 1 Zakład Badań Rynkowych Instytut
Bardziej szczegółowoAnaliza przestrzennych zmian regionalnego produktu krajowego brutto w Polsce w latach 1995-2008
Barbara Batóg * Jacek Batóg ** Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego brutto w Polsce w latach 1995-2008 Wstęp Badana przeprowadzane w zakrese kształtowana sę rozwou gospodarczego w uęcu
Bardziej szczegółowoi żywienie w XXI wieku wizja rozwoju polskiego sektora spożywczego 4 grudnia 2009 r. Politechnika Łódzka
Żywność i żywienie w XXI wieku wizja rozwoju polskiego sektora spożywczego 4 grudnia 2009 r. Politechnika Łódzka Dlaczego foresight? Lech Michalczuk Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 8 Polityka makroekonomiczna w gospodarce otwartej. Model Mundella-Fleminga
Makroekonoma Gospodark Otwartej Wykład 8 Poltyka makroekonomczna w gospodarce otwartej. Model Mundella-Flemnga Leszek Wncencak Wydzał Nauk Ekonomcznych UW 2/29 Plan wykładu: Założena analzy Zaps modelu
Bardziej szczegółowoStosunki handlowe Polski z Niemcami w latach 2003-2012 ze szczególnym uwzględnieniem handlu artykułami rolnospożywczymi
Elżbieta M. Kacperska 1 Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Stosunki handlowe Polski z Niemcami w latach 2003-2012 ze
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w 2013 r.
Biuro Analiz i Programowania Warszawa, marzec 2014 r. Handel zagraniczny towarami rolno-spożywczymi w 2013 r. Od akcesji Polski do UE sukcesywnie rosły obroty towarami rolnospożywczymi oraz ich udział
Bardziej szczegółowoCo kupić a co sprzedać 2015-06-11 10:10:09
Co kupić a co sprzedać 2015-06-11 10:10:09 2 Greckie towary sprzedawane są głównie do krajów UE - Włoch, Niemiec, Bułgarii i na Cypr. Polska jako partner handlowy zajmuje 27. miejsce. W 2013 roku 46,4
Bardziej szczegółowoWPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU
WPŁYW GLOBALNEGO KRYZYSU GOSPODARCZEGO NA POZYCJĘ KONKURENCYJNĄ UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Tomasz Białowąs Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej, UMCS w Lublinie bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Bardziej szczegółowoKrzysztof Borowski Zastosowanie metody wideł cenowych w analizie technicznej
Krzysztof Borowsk Zastosowane metody wdeł cenowych w analze technczne Wprowadzene Metoda wdeł cenowych została perwszy raz ogłoszona przez Alana Andrewsa 1 w roku 1960. Trzy lne wchodzące w skład metody
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZGAŁĘZIOWA WYMIANA HANDLOWA POLSKI W WARUNKACH INTEGRACJI
Sylwa Talar Unwersytet Ekonomczny w Katowcach WEWNĄTRZGAŁĘZIOWA WYMIANA HANDLOWA POLSKI W WARUNKACH INTEGRACJI Wprowadzene Proces ntegracj Polsk z systemem gospodark śwatowej oraz równolegle gospodarką
Bardziej szczegółowoAnaliza empiryczna struktury handlu międzynarodowego. Zajęcia z TWM dr Leszek Wincenciak
Analza empryczna struktury handlu mędzynarodowego Zajęca z TWM dr Leszek Wncencak 15.12.2014 Uwag ogólne Celem zajęć jest przedstawene dwóch zagadneń: analzy służącej określanu specyfk struktury przewag
Bardziej szczegółowoWPŁYW AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ NA ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO. Lidia Luty
74 LIDIA LUTY ROCZNIKI NAUKOWE EKONOMII ROLNICTWA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, T. 11, z. 1, 214 WPŁYW AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ NA ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Lda Lut Katedra Statstk Matematcznej
Bardziej szczegółowoŻywność polską specjalnością 2015-06-03 11:01:23
Żywność polską specjalnością 2015-06-03 11:01:23 2 W 2015 roku Polska może wyeksportować żywność o wartości nawet 25 mld euro - mówił w maju 2015 minister rolnictwa Marek Sawicki. W 2014 r. eksport produktów
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE METOD WAP DO OCENY POZIOMU PRZESTRZENNEGO ZRÓŻNICOWANIA ROZWOJU ROLNICTWA W POLSCE
Inżynera Rolncza 1(126)/2011 ZASTOSOWANIE METOD WAP DO OCENY POZIOMU PRZESTRZENNEGO ZRÓŻNICOWANIA ROZWOJU ROLNICTWA W POLSCE Katedra Zastosowań Matematyk Informatyk, Unwersytet Przyrodnczy w Lublne w Lublne
Bardziej szczegółowoZeszyty Naukowe nr 845 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. w handlu tymi produktami oraz ustalenie obszarów przewagi konkurencyjnej
Zeszyty Naukowe nr 845 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 - - w handlu tymi produktami oraz ustalenie obszarów przewagi konkurencyjnej 102 Agnieszka Hajdukiewicz Wyszczególnienie Eksport produktów
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r.
Warszawa, dnia 29 grudnia 2017 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoRozwój i rola polskiego przemysłu spożywczego w warunkach akcesji do Unii Europejskiej
Wydział Ekonomiczno-Społeczny Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Rozwój i rola polskiego przemysłu spożywczego w warunkach akcesji do Unii Europejskiej prof. dr hab. Walenty Poczta
Bardziej szczegółowo1. Komfort cieplny pomieszczeń
1. Komfort ceplny pomeszczeń Przy określanu warunków panuących w pomeszczenu używa sę zwykle dwóch poęć: mkroklmat komfort ceplny. Przez poęce mkroklmatu wnętrz rozume sę zespół wszystkch parametrów fzycznych
Bardziej szczegółowoPiesi jako ofiary śmiertelnych wypadków analiza kryminalistyczna
Pes jako ofary śmertelnych wypadków analza krymnalstyczna Potr Kodryck, Monka Kodrycka Pozom bezpeczeństwa ruchu drogowego klasyfkuje Polskę na jednym z ostatnch mejsc wśród krajów europejskch. Wskaźnk
Bardziej szczegółowoUJAWNIONA PRZEWAGA KOMPARATYWNA POLSKI W HANDLU Z NIEMCAMI W LATACH 1995-2011
Małgorzata Fronczek Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach UJAWNIONA PRZEWAGA KOMPARATYWNA POLSKI W HANDLU Z NIEMCAMI W LATACH 1995-2011 Wprowadzenie Handel zagraniczny jest jednym z istotnych czynników
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE ANALIZY HARMONICZNEJ DO OKREŚLENIA SIŁY I DŁUGOŚCI CYKLI GIEŁDOWYCH
Grzegorz PRZEKOTA ZESZYTY NAUKOWE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH ZASTOSOWANIE ANALIZY HARMONICZNEJ DO OKREŚLENIA SIŁY I DŁUGOŚCI CYKLI GIEŁDOWYCH Zarys treśc: W pracy podjęto problem dentyfkacj cykl gełdowych.
Bardziej szczegółowoRANKING PAŃSTW UE ZE WZGLĘDU NA WYBRANE WSKAŹNIKI CHARAKTERYZUJĄCE ROLNICTWO EKOLOGICZNE
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XVI, 015, str. 5 36 RANKING PAŃSTW UE ZE WZGLĘDU NA WYBRANE WSKAŹNIKI CHARAKTERYZUJĄCE ROLNICTWO EKOLOGICZNE Karol Kukuła, Lda Luty Katedra Statystyk Ekonometr,
Bardziej szczegółowoANALIZA PORÓWNAWCZA WYNIKÓW UZYSKANYCH ZA POMOCĄ MIAR SYNTETYCZNYCH: M ORAZ PRZY ZASTOSOWANIU METODY UNITARYZACJI ZEROWANEJ
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XVI/3, 2015, str. 248 257 ANALIZA PORÓWNAWCZA WYNIKÓW UZYSKANYCH ZA POMOCĄ MIAR SYNTETYCZNYCH: M ORAZ PRZY ZASTOSOWANIU METODY UNITARYZACJI ZEROWANEJ Sławomr
Bardziej szczegółowoKONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY. Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy
KONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy Konkurencyjność produkcji wyznaczają wskaźniki: jakości, właściwości
Bardziej szczegółowoTENDENCJE ZMIAN I DYNAMIKA HANDLU ROLNO- SPOŻYWCZEGO PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
TENDENCJE ZMIAN I DYNAMIKA HANDLU ROLNO- SPOŻYWCZEGO PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA Mgr Andrzej Kalicki Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych FAMMU
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY NAWOZAMI MINERALNYMI I ŚRODKAMI OCHRONY ROŚLIN W LATACH
Stowarzyszenie Polski handel zagraniczny Ekonomistów nawozami mineralnymi Rolnictwa i środkami i Agrobiznesu ochrony roślin... Roczniki Naukowe tom XV zeszyt 3 267 Arkadiusz Piwowar Uniwersytet Ekonomiczny
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wejskego w Warszawe PROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO Tom 6 (XXXI) Zeszyt 2 Wydawnctwo SGGW Warszawa 206 Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wejskego w Warszawe
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny Polska-Japonia :48:49
Handel zagraniczny Polska-Japonia 2013-09-02 07:48:49 2 W 2012 r. w handlu pomiędzy Polską i Japonią odnotowano znaczny spadek obrotów do poziomu 2,7 mld USD (w porównaniu z 3,3 mld USD w 2011 r.). Wynik
Bardziej szczegółowoAnaliza porównawcza rozwoju wybranych banków komercyjnych w latach 2001 2009
Mara Konopka Katedra Ekonomk Organzacj Przedsęborstw Szkoła Główna Gospodarstwa Wejskego w Warszawe Analza porównawcza rozwoju wybranych banków komercyjnych w latach 2001 2009 Wstęp Polska prywatyzacja
Bardziej szczegółowoPERSPECTIVES OF PRODUCTION AND TURNOVER OF FRUIT AND VEGETABLES PRESERVES
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 254 (47), 257 262 Lech PAŁASZ PERSPEKTYWY PRODUKCJI I OBROTU PRZETWORAMI OWOCOWO-WARZYWNYMI PERSPECTIVES OF PRODUCTION
Bardziej szczegółowoUsługi KPMG oferowane polskim przedsiębiorcom
Usług KPMG oferowane polskm przedsęborcom Czyl jak w czym pomagamy polskm frmom kpmg.pl 1 Usług KPMG oferowane polskm przedsęborcom 2013 Usług KPMG oferowane polskm przedsęborcom Doradztwo fnansowe ksęgowe
Bardziej szczegółowoRegulacje i sądownictwo przeszkody w konkurencji między firmami w Europie Środkowej i Wschodniej
Łukasz Goczek * Regulacje sądownctwo przeszkody w konkurencj mędzy frmam w Europe Środkowej Wschodnej Wstęp Celem artykułu jest analza przeszkód dla konkurencj pomędzy frmam w Europe Środkowej Wschodnej.
Bardziej szczegółowoStosunki handlowe Unii Europejskiej z USA. Tomasz Białowąs
Stosunki handlowe Unii Europejskiej z USA Tomasz Białowąs Rola USA i UE w gospodarce światowej (2008) 70,0% 60,0% 50,0% 53,8% 45,7% 52,3% 60,6% 54,2% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% PKB (nominalne) Eksport
Bardziej szczegółowoRyzyko kursowe a handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi Polski
Ryzyko kursowe a handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi Polski dr Łukasz Ambroziak dr Iwona Szczepaniak Zakład Ekonomiki Przemysłu Spożywczego Jachranka, 23-25 listopada 2016 r. Plan wystąpienia
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z USA w latach 2009 2013 i w okresie I VII 2014 r.
BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA Warszawa, 14-9-6 Handel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z USA w latach 9 13 i w okresie I VII 14 r. Stany Zjednoczone utrzymują pozycję największej i najbardziej
Bardziej szczegółowoANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH
Potr Mchalsk Węzeł Centralny OŻK-SB 25.12.2013 rok ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH Celem ponższej analzy jest odpowedź na pytane: czy wykształcene radnych
Bardziej szczegółowoCo kupić, a co sprzedać :58:22
Co kupić, a co sprzedać 2015-06-11 13:58:22 2 Głównym partnerem handlowym Hiszpanii jest strefa euro. Hiszpania przede wszystkim eksportuje żywność i samochody, importuje zaś surowce energetyczne i chemię.
Bardziej szczegółowoPełen tekst raportu:
1 S t r o n a Raport powstał w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Gospodarki. Publikację przygotowała: Agnieszka Górniak Pełen tekst raportu: WWW.MOG.MALOPOLSKA.PL Małopolskie Obserwatorium Gospodarki
Bardziej szczegółowoSubiektywny dobrobyt osobisty i społeczny w krajach europejskich Tomasz Panek Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Subektywny dobrobyt osobsty społeczny w krajach europejskch Tomasz Panek Szkoła Główna Handlowa w Warszawe Konferencja Polska a Europa. Kontynuacje zmany Warszawa, 15 styczna 2014 1 PLAN PREZENTACJI 1.
Bardziej szczegółowoModel IS-LM-BP. Model IS-LM-BP jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak
Ćwczena z Makroekonom II Model IS-LM- Model IS-LM- jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak gospodarka taka zachowuje sę w krótkm okrese, w efekce dzałań podejmowanych w ramach
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU OBSERWACJI NIETYPOWYCH NA WYNIKI MODELOWANIA REGIONALNEJ WYDAJNOŚCI PRACY
STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 36, T. 1 Barbara Batóg *, Jacek Batóg ** Unwersytet Szczecńsk ANALIZA WPŁYWU OBSERWACJI NIETYPOWYCH NA WYNIKI MODELOWANIA REGIONALNEJ WYDAJNOŚCI
Bardziej szczegółowoLogistyka - nauka. Sytuacja na rynku pracy w transporcie. dr Paweł Antoszak Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy
dr Paweł Antoszak Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Sytuacja na rynku pracy w transporcie Wstęp Sytuacja na rynku pracy należy do podstawowych oraz istotnych zagadnień współczesnej ekonomii. Dotyczy
Bardziej szczegółowoBADANIE STABILNOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA BETA AKCJI INDEKSU WIG20
Darusz Letkowsk Unwersytet Łódzk BADANIE STABILNOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA BETA AKCJI INDEKSU WIG0 Wprowadzene Teora wyboru efektywnego portfela nwestycyjnego zaproponowana przez H. Markowtza oraz jej rozwnęca
Bardziej szczegółowoPlan wykładu: Typowe dane. Jednoczynnikowa Analiza wariancji. Zasada: porównać zmienność pomiędzy i wewnątrz grup
Jednoczynnkowa Analza Waranc (ANOVA) Wykład 11 Przypomnene: wykłady zadana kursu były zaczerpnęte z podręcznków: Statystyka dla studentów kerunków techncznych przyrodnczych, J. Koronack, J. Melnczuk, WNT
Bardziej szczegółowoSTOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE Z INNYMI KLUCZOWYMI PODMIOTAMI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ
STOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE Z INNYMI KLUCZOWYMI PODMIOTAMI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ CEL PREZENTACJI CELEM TEJ PREZENTACJI JEST PRZEDSTAWIENIE ORAZ OMÓWIENIE NAJWAŻNIEJSZYCH INFORMACJI DOTYCZĄCYCH ZEWNĘTRZNYCH STOSUNKÓW
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 5 WERYFIKACJA HIPOTEZ NIEPARAMETRYCZNYCH
STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 5 WERYFIKACJA HIPOTEZ NIEPARAMETRYCZNYCH 1 Test zgodnośc χ 2 Hpoteza zerowa H 0 ( Cecha X populacj ma rozkład o dystrybuance F). Hpoteza alternatywna H1( Cecha X populacj
Bardziej szczegółowoModel ASAD. ceny i płace mogą ulegać zmianom (w odróżnieniu od poprzednio omawianych modeli)
Model odstawowe założena modelu: ceny płace mogą ulegać zmanom (w odróżnenu od poprzedno omawanych model) punktem odnesena analzy jest obserwacja pozomu produkcj cen (a ne stopy procentowej jak w modelu
Bardziej szczegółowoKONIUNKTURA GOSPODARCZA A TENDENCJE W POLSKIM HANDLU ZAGRANICZNYM PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI
STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe tom XIV zeszyt 1 251 Mirosława Kozłowska-Burdziak Uniwersytet w Białymstoku KONIUNKTURA GOSPODARCZA A TENDENCJE W POLSKIM HANDLU ZAGRANICZNYM
Bardziej szczegółowoMikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 2
Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 2 Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Unia celna efekty handlowe Unia celna. Analiza na modelu
Bardziej szczegółowoWpływ zmian cen surowców na rynkach światowych na ceny w handlu zagranicznym Polski oraz ich efekty makroekonomiczne
Wpływ zmian cen surowców na rynkach światowych na ceny w handlu zagranicznym Polski oraz ich efekty makroekonomiczne Janusz Chojna Konferencja Ceny w handlu zagranicznym Polski na tle nowych tendencji
Bardziej szczegółowoCENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 117 122 Bogusław GOŁĘBIOWSKI, Agata WÓJCIK CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW
Bardziej szczegółowoBadanie optymalnego poziomu kapitału i zatrudnienia w polskich przedsiębiorstwach - ocena i klasyfikacja
Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk Badane optymalnego pozomu kaptału zatrudnena w polskch przedsęborstwach - ocena klasyfkacja Prowadząc dzałalność gospodarczą przedsęborstwa kerują sę jedną z dwóch zasad
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO Tom 16 (XXXI) Zeszyt 2 Wydawnictwo SGGW Warszawa 216 Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
Bardziej szczegółowoZnaczenie wymiany handlowej produktami rolno-spożywczymi w handlu zagranicznym Polski ogółem
Znaczenie wymiany handlowej produktami rolno-spożywczymi w handlu zagranicznym Polski ogółem dr Iwona Szczepaniak Konferencja Przemysł spożywczy otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja zagraniczna IERiGŻ-PIB,
Bardziej szczegółowoMIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ
MIEJSCE POLSKIEGO PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W UNII EUROPEJSKIEJ mgr Małgorzata Bułkowska mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Konferencja: Przemysł spożywczy otoczenie rynkowe, inwestycje, ekspansja
Bardziej szczegółowoSzkolimy z pasją. tel.(012)2623040; 0601457926; 0602581731 www.aiki-management.pl
Szkolmy z pasją Warsztaty Samura Game Godność Przywództwo Integracja Komunkacja Budowane Zespołu Honor Samura Game www.samuragame.org jest unkalną rzucającą wyzwane symulacją z obszaru budowana zespołu
Bardziej szczegółowoMIEJSCE ROLNICTWA POLSKIEGO W UNII EUROPEJSKIEJ
SZKOŁA WYŻSZA im. PAWŁA WŁODKOWICA w PŁOCKU Radosław Knap MIEJSCE ROLNICTWA POLSKIEGO W UNII EUROPEJSKIEJ Płock 2004 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I TEORIA I PRAKTYKA STREFY WOLNEGO HANDLU I UNII CELNEJ
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty piąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoGospodarcza mapa świata w XXI wieku. Najważniejsze trendy współczesnej gospodarki światowej GOSPODARKA ŚWIATOWA
Gospodarcza mapa świata w XXI wieku. Najważniejsze trendy współczesnej gospodarki światowej GOSPODARKA ŚWIATOWA Cele Zaprezentowanie rysu historycznego Zarysowanie wybranych trendów współczesnej gospodarki
Bardziej szczegółowoTENDENCJE W HANDLU ZAGRANICZNYM PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W POLSCE W LATACH 1995-2013. Stanisław Stańko *, Aneta Mikuła **
TENDENCJE W HANDLU ZAGRANICZNYM PRODUKTAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W POLSCE... 41 ROCZNIKI NAUKOWE EKONOMII ROLNICTWA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, T. 101, z. 1, 2014 TENDENCJE W HANDLU ZAGRANICZNYM PRODUKTAMI
Bardziej szczegółowoPLATFORMA ŻYWNOŚCIOWA
PLATFORMA ŻYWNOŚCIOWA GOSPOSTRATEG strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty szósty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU EKONOMICZNEGO POWIATÓW POLSKI WSCHODNIEJ
Studa Materały. Mscellanea Oeconomcae Rok 19, Nr 4/2015, tom I Wydzał Zarządzana Admnstracj Unwersytetu Jana Kochanowskego w Kelcach Zntegrowane podejśce do spójnośc rola statystyk publcznej Paweł Dykas
Bardziej szczegółowoPrognozy gospodarcze dla
Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej
Bardziej szczegółowoUDZIAŁ POLSKI W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM MLEKIEM I JEGO PRZETWORAMI W LATACH
EKONOMIA XXI WIEKU ECONOMICS OF THE 21ST CENTURY 3(3) 2014 ISSN 2353-8929 Anna Kowalska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu UDZIAŁ POLSKI W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM MLEKIEM I JEGO PRZETWORAMI W LATACH 2003-2014
Bardziej szczegółowo