Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Sabina Krupa
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vol. 3/2003 Nr 2(3) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Hormonalna stymulacja dojrzewania płuc płodu: korzyści i zagrożenia dla dziecka Hormone induction of fetal lung maturity: benefits and risks for children 1 Remigiusz Urban, 1 Jerzy Przepieść, 2 Mirosława Urban 1 Klinika Perinatologii Akademii Medycznej w Białymstoku 2 II Klinika Chorób Dzieci Akademii Medycznej w Białymstoku Adres do korespondencji: Remigiusz Urban, Klinika Perinatologii i Położnictwa, ul. M. Skłodowskiej-Curie 24 A, Białystok, tel./fax (085) , urbanrem@amb.edu.pl Słowa kluczowe: przedporodowa terapia steroidowa, tyreoliberyna, zespół niewydolności oddechowej, zachorowalność noworodków Key words: antenatal steroids, thyrotropin-releasing hormone, respiratory distress syndrome, neonatal morbidity STRESZCZENIE/ABSTRACT Główną przyczyną umieralności noworodków urodzonych przedwcześnie jest zespół niewydolności oddechowej (RDS respiratory distress syndrome). Szacuje się, że 75% wszystkich zgonów okołoporodowych dotyczy wcześniaków, a 2/3 tych zgonów ogranicza się do noworodków urodzonych przed upływem 32 tygodni ciąży. Kortykosteroidy są najbardziej efektywnym środkiem do przedporodowej indukcji dojrzałości płuc płodu, a swoje działanie wywierają poprzez zmiany strukturalne i biochemiczną stymulację wytwarzania surfaktantu. Podanie matce kortykosteroidów przed 34 tygodniem ciąży zagrożonej porodem przedwczesnym związane jest z istotnym obniżeniem umieralności noworodków, a także częstości występowania RDS, krwawień dokomorowych i leukomalacji okołokomorowej, uważanej za istotny wykładnik rozwoju porażenia mózgowego. Syntetyczne kortykosteroidy w wyniku łączenia się z receptorami w korze mózgowej płodu, jądrach podkorowych i śródmózgowiu mogą prowadzić do przejściowego spadku jego aktywności biofizycznej. Terapia steroidowa wpływa także na obniżenie dopplerowskich parametrów przepływu krwi w tętnicy środkowej mózgu płodu i ma związek ze skróceniem czasu trwania ciąży. Wielokrotne kursy kortykosteroidów mogą zaburzać rozwój ośrodkowego układu nerwowego u płodu, zwiększać ryzyko infekcji oraz powodować zahamowanie wzrastania. Kliniczne zastosowanie hormonów tarczycowych do stymulacji dojrzewania płuc płodu jest ograniczone ze względu na ich niewielki pasaż łożyskowy, podanie zaś tyreoliberyny (TRH) ciężarnej może powodować przejściową supresję osi przysadka-tarczyca. Ze względu na potencjalne synergistyczne działanie TRH i kortykosteroidów proponuje się rozważenie skojarzonej terapii w sytuacjach, gdy egzogenny surfaktant jest niedostępny. Respiratory distress syndrome (RDS) is a key factor affecting mortality in preterm babies. About 75% of perinatal deaths occur in infants born prematurely, with two thirds of these arising in the preterm infants who are delivered before 32 weeks gestation. Antenatal use of corticosteroids is the most effective therapy for induction of fetal lung maturation. Steroids stimulated structural development and production and secretion of surfactant in the lung. The Vol. 3/2003, Nr 2(3) 55
2 Praca przeglądowa Endokrynol. Ped., 3/2003;2(3):55-60 lecenia w klinicznej praktyce od 1995 roku. Autorzy badania sugerują, że wzrost częstości stosowania tej formy terapii mógłby potencjalnie zredukować umieralność noworodków w Kanadzie o 10%. Pomimo istnienia przekonujących dowodów o celowości stosowania przedporodowej stymulacji dojrzałości płuc płodu już na początku lat 90. XX wieku, w zestawieniu obejmującym 13 międzynarodowych badań w okresie podawanie kortykosteroidów stwierdzono średnio w 12% porodów przedwczesnych [4]. Do czynników przyśpieszających dojrzewanie płuc, związanych z przebiegiem ciąży, należą: nadciśnienie indukowane ciążą, przewlekłe nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążeniowo-sercowego u ciężarnej, hemoglobinopatie. Z kolei rozwój płuc płodu może być opóźniony w ciąży powikłanej: cukrzycą, chorobą hemolityczną płodu, częściej również występuje u noworodków płci męskiej. Farmakologiczne czynniki akceleracyjne to: kortykosteroidy, ACTH, camp, metyloksantyny, hormony tarczycy, prolaktyna, intralipid, ambroksol. Hamujący wpływ spośród środków farmakologicznych na dojrzewanie płuc mają m.in.: insulina, testosteron, barbiturany [5]. Po upływie ponad 30 lat od pionierskiej pracy Ligginsa i Howie [6], którzy jako pierwsi zastosowali kortykosteroidy w celu przedporodowej stymulacji dojrzałości płuc płodu, nikt dziś nie może podważyć stwierdzenia zawartego w rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej (PTMP) w 2002 roku, iż kortykosteroidy są najefektywniejszym środkiem podawanym ciężarnej celem stymulacji dojrzałości płuc płodu [7]. Na podstawie przeprowadzonych do tej pory 18 randomizowanych badań klinicznych stwierdzono, że podanie kortykosteroidów w ciąży zagrożonej porodem przedwczesnym było związane ze znaczną redukcją ilorazu szans (Odds Ratio OR) w odnieroutine administration of corticosteroids to women at risk of preterm delivery before 34 weeks gestation has greatly reduced mortality in preterm infants, RDS, intraventricular hemorrhage and the risk of periventricular leukomalacia, which is a strong predictor of cerebral palsy. Steroid receptors, widely expressed in fetal cerebral cortical tissue, subcortal nuclei and in the midbrain, have a very high affinity for synthetic corticosteroids and their occupancy temporally suppresses biophysical activities. Steroids treatment is also associated with reduction of Doppler parameters of fetal middle cerebral artery and decrease in duration of gestation at delivery. An increasing body of evidence raises the concern of adverse consequences from the use of multiple courses of antenatal steroids. These include reduction in birth head circumference, lower birth weights and increased neonatal infection rates. The potential clinical use of thyroid hormones to enhance fetal lung maturation is hindered by their poor transplacental passage. There may be a role for antenatal corticosteroid plus thyrotropin-releasing hormone (TRH) therapy; however, TRH did produce transient suppression of the pituitary thyroid axis. Some authors suggest that addition of antenatal TRH should be considered in those situations where exogenous surfactant is not available. Pomimo znacznego postępu w technologii medycznej, poród przedwczesny, który kończy blisko 1/10 wszystkich ciąż, stanowi wciąż główne źródło śmiertelności i zachorowalności noworodków. Szacuje się, że 75% wszystkich zgonów okołoporodowych dotyczy dzieci urodzonych przedwcześnie, a 2/3 tych zgonów ogranicza się do noworodków urodzonych przed upływem 32 tygodni ciąży [1]. Główną przyczyną umieralności wcześniaków są ciężkie zaburzenia oddechowe, określane terminem respiratory distress syndrome (RDS), który w polskim mianownictwie medycznym występuje jako zespół zaburzeń oddechowych, bądź zespół niedomogi oddechowej lub zespół niewydolności oddechowej. Próby poprawy tej dramatycznej sytuacji są prowadzone w 3 kierunkach i polegają na: zapobieganiu, wczesnej identyfikacji i bardziej efektywnym leczeniu porodu przedwczesnego, poprawie opieki śródporodowej i neonatalnej oraz na indukowaniu dojrzałości płuc płodu [2]. W sytuacji klinicznej, gdy poród przedwczesny jest nieuchronny lub konieczne jest ukończenie ciąży niedonoszonej ze względów medycznych, wdrożenie postępowania stymulującego dojrzewanie układu oddechowego płodu stało się dziś standardem w perinatologii, chociaż wiele szczegółów związanych z tym rodzajem działania pozostaje niewyjaśnionych i kontrowersyjnych, a częstość, z jaką jest ono praktykowane też nie napawa pełnym optymizmem. Jak wykazują opublikowane w 2002 roku badania kanadyjskie, przeprowadzone w grupie noworodków przyjętych do oddziałów intensywnego nadzoru neonatologicznego w latach , jedynie 59% dzieci urodzonych w wieku tygodni ciąży otrzymało przedporodową terapię kortykosteroidową [3]. Trzeba tu nadmienić, że przedporodowe podawanie steroidów w celu indukcji dojrzewania płuc ma w Kanadzie status za- 56
3 Urban R. i inni Hormonalna stymulacja dojrzewania płuc płodu... sieniu do: umieralności noworodków o 40%, RDS o 47%, krwawień dokomorowych, o 52% [8]. Brakuje jednoznacznych danych o częstości występowania martwiczego zapalenia jelit oraz przetrwałego przewodu tętniczego po podaniu kortykosteroidów. Badania dopplerowskie przepływu krwi przez przewód tętniczy (DA ductus arteriosus) u płodów pomiędzy 26 a 32 tygodniem ciąży, przeprowadzone przez Levy i wsp. [9], wykazały synergistyczny wpływ kortykosteroidów i indometacyny na częstość wystąpienia i stopień zwężenia DA. Zwężenie DA występowało dwukrotnie częściej przy leczeniu zagrażającego porodu przedwczesnego indometacyną i betametazonem (73,3%) niż przy stosowaniu samej indometacyny (37,2%). Przy pojedynczym kursie kortykosteroidów ten efekt był przemijający, bez szkodliwych następstw dla krążenia płodowego i noworodkowego. Badania kohortowe Canterino i wsp. [10] wskazują, że noworodki poddane w okresie przedporodowym terapii kortykosteroidowej mają o 56% obniżone prawdopodobieństwo wystąpienia leukomalacji okołokomorowej z krwawieniem do komór oraz o 58% obniżone prawdopodobieństwo izolowanej leukomalacji okołokomorowej, która jest uważana za istotny wykładnik rozwoju porażenia mózgowego. Jest jeszcze jeden argument uzasadniający przedporodową stymulację płuc płodu kortykosteroidami ekonomiczny. Według Simpsona i wsp. [11] oszczędności wynikające z zastosowania przedporodowej terapii kortykosteroidowej wynoszą od 200 tysięcy do 500 tysięcy dolarów w przeliczeniu na 100 noworodków. Uważa się, że kortykosteroidy przyspieszają dojrzałość płuc u ludzi na drodze: zmian w architektonice komórek i biochemicznej stymulacji wytwarzania surfaktantu. Zmiany strukturalne polegają m.in.: na przyspieszeniu ścieńczenia podwójnej pętli naczyniowej i formowaniu cienkich ścian umożliwiających wymianę gazową w woreczkach lub pęcherzykach płucnych, a także na przyspieszeniu powstawania pęcherzyków płucnych, przy jednoczesnej redukcji ich liczby. Zmiany strukturalne są uważane za nieodwracalne i stałe. W odniesieniu do surfaktantu stwierdzono, że kortykosteroidy nasilają jego syntezę oraz biorą udział we włączeniu choliny do dwupalmitylofosfatydylocholiny i ciałek lamelarnych w pneumocytach II typu. To działanie z kolei jest prawdopodobnie odwracalne i zanika po upływie 7 dni. Uważa się jednak, że zwiększona dojrzałość strukturalna i zróżnicowanie komórek, a nie przyśpieszenie zmian biochemicznych mogą decydować o poprawie funkcji układu oddechowego i zdolności przeżycia wcześniaków [12, 13]. Działanie kortykosteroidów na poziomie molekularnym odbywa się poprzez wzrost wytwarzania mrna, do którego dochodzi pod wpływem podwyższonej aktywności receptorów kortykosteroidowych. Podanie egzogennych kortykosteroidów powoduje po 24 godzinach maksymalną produkcję mrna, a po 48 godzinach szczyt wytwarzania białka [13]. Ta obserwacja ma istotne implikacje kliniczne, służące ustaleniu optymalnego sposobu podawania steroidów. Zorganizowane przez National Institutes of Health (NIH) w 1994 i 2000 roku konferencje, dotyczące wpływu stymulacji kortykosteroidami układu oddechowego na wynik okołoporodowy, zaleciły rozważenie stosowania kortykosteroidów: we wszystkich przypadkach zagrażającego porodu przedwczesnego pomiędzy 24 a 34 tygodniem ciąży oraz w ciążach powikłanych, gdzie istnieje wysokie prawdopodobieństwo konieczności ukończenia ciąży [14]. PTMP w swoich rekomendacjach formułuje dodatkowe wskazania do stosowania kortykosteroidów: zagrażający poród przedwczesny po 34 tygodniu, jeżeli badania wskazują na niedojrzałość płuc płodu, choroba hemolityczna płodu, ciąża wielopłodowa. W odniesieniu do dwóch ostatnich zaleceń nie zostały podane żadne informacje ani szczegóły, co do wieku ciążowego, w którym ta terapia byłaby optymalna [7]. Stosowanie kortykosteroidów w porodzie przedwczesnym powikłanym przedwczesnym pęknięciem błon płodowych (PROM) nie jest tak oczywiste jak przy zachowanych błonach płodowych. Sceptycyzm wobec kortykosteroidów ma źródło w przekonaniu, że ryzyko infekcji, które jest i tak podwyższone w PROM, dodatkowo wzrasta po podaniu kortykosteroidów, a on sam ma akceleracyjny wpływ na proces dojrzewania układu oddechowego płodu [15]. Mimo braku jednolicie zgodnego stanowiska, wyniki połączonej analizy prospektywnych i retrospektywnych badań sugerują, że może istnieć korzystny wpływ przedporodowego podawania kortykosteroidów na częstość i głębokość objawów RDS [16]. Znalazło to odzwierciedlenie w zaleceniach NIH, który rekomenduje stosowanie kortykosteroidów w PROM między 24 a 32 tygodniem ciąży [14]. Przeciwwskazania do stosowania przedporodowej terapii kortykosteroidami są zbliżone do tych, które odnoszą się do hamowania zagrażającego porodu przedwczesnego: zakażenie wewnątrzowodniowe, objawy zagrożenia życia płodu, ciężki 57
4 Praca przeglądowa krwotok, uogólniona grzybica, ostre choroby infekcyjne, zespół Cushinga, niewyrównane nadciśnienie tętnicze, niewyrównana cukrzyca [2, 7]. Wszechstronna analiza farmakologiczna oddziaływania kortykosteroidów na układ oddechowy płodu wykazała, że najlepsze do stymulacji płuc są: betametazon, podawany w dwóch 12 mg dawkach co 24 godziny oraz deksametazon, który powinien być podawany w czterech 6 mg dawkach, co 12 godzin. Obydwa kortykosteroidy powinny być stosowane na drodze domięśniowej [12]. Metaanaliza randomizowanych badań klinicznych, przeprowadzona przez Crowley w 1994 roku, wykazała, że oba środki obniżają częstość RDS, ale tylko betametazon zmniejsza umieralność noworodków [17]. Po przeanalizowaniu wszystkich dostępnych badań dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności NIH uznał, że nie ma istotnych z naukowego punktu widzenia dowodów, które uzasadniałyby preferowanie betametazonu zamiast deksametazonu [14]. Optymalny efekt działania steroidów rozpoczyna się już po 24 godzinach od początku terapii i trwa 7 dni. Wyrażony jest poprzez wewnątrzkomórkowe receptory steroidowe i/lub stymulowane kortykosteroidami parakrynne oddziaływania pomiędzy komórkami [13]. Steroidy przechodzą przez łożysko osiągając w surowicy płodowej wartość odpowiadającą 1/3 stężenia w surowicy krwi matki. Receptory steroidowe, zlokalizowane w korze mózgowej płodu i jądrach podkorowych łącznie ze śródmózgowiem, wykazują wysokie powinowactwo dla syntetycznych kortykosteroidów, co w efekcie połączenia prowadzi do zmniejszenia jego biofizycznej aktywności [18]. Wykazano, że przedporodowa terapia stereroidowa pacjentek z ryzykiem porodu przedwczesnego powoduje przejściowo: spadek ruchów oddechowych płodu, zmniejszenie ruchów tułowia i kończyn, spadek zmienności krótkoterminowej i długoterminowej częstości pracy serca płodu oraz wydłużenie okresów jego spoczynku [19]. Rotmensch i wsp. [20] dokonali ultrasonograficznej oceny stanu płodu w 30-minutowych okresach połączonej z dopplerowskim badaniem przepływu krwi w tętnicy pępowinowej (UA) i środkowej mózgu płodu (MCA) w 48 i 96 godzinie od rozpoczęcia terapii betametazonem. Wpływ betametazonu na parametry biofizycznego profilu płodu (BPP) wyrażał się przejściowym, znamiennym zmniejszeniem ruchów oddechowych, ruchów tułowia i kończyn płodu oraz punktacji BPP w 48 godzinie od rozpoczęcia leczenia w relacji do wartości przed terapią. Nie obserwowano zmian w dopplerowskich Endokrynol. Ped., 3/2003;2(3):55-60 parametrach przepływu krwi w MCA płodu i UA. Chitrit i wsp. [21], badając u ciężarnych z przedwczesną czynnością skurczową macicy wpływ przedporodowej terapii deksametazonem na przepływ krwi w tętnicach płodu, stwierdzili przejściowy spadek indeksu pulsacji (PI) w MCA płodu w 72 godzinie od rozpoczęcia terapii. Chociaż przypuszczalny mechanizm opisanego spadku oporu w krążeniu mózgowym płodu pozostaje do końca niejasny, to jednak zdaniem autorów może mieć związek z: konstrykcyjnym działaniem deksametazonu na przewód tętniczy, bezpośrednim wpływem kortykosteroidów na tętnice mózgowe płodu oraz na łożyskową stymulację syntezy i uwalniania kortykoliberyny (CRH). CRH działa rozkurczowo na naczynia płodowe poprzez indukcję syntazy tlenku azotu. Ponad 10% spadek MCA PI miał związek ze statystycznie istotnym skróceniem czasu trwania ciąży i obniżeniem masy urodzeniowej noworodka. Wielokrotne stosowanie terapii kortykosteroidowej stało się bardzo powszechną praktyką, przybierając nierzadko formę cotygodniowego podawania leków, począwszy od 24 tygodnia ciąży, mimo że w żadnym z opublikowanych randomizowanych badań nie porównano skuteczności pojedynczych i powtarzalnych kursów steroidów w celu potwierdzenia celowości stosowania tych ostatnich. Dowody naukowe sugerują, że korzyści w postaci niższego wskaźnika RDS i spadku użycia tlenu, uzyskane w wyniku stosowania kursów powtarzalnych, mogą nie przewyższać potencjalnych niebezpieczeństw, takich jak zaburzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego płodu, zwiększona chorobowość z powodu zakażeń, prenatalne lub postnatalne zahamowanie wzrastania i możliwość przyspieszania porodu przedwczesnego [22]. French i wsp. [23] przeprowadzili prospektywne badania 477 noworodków urodzonych przed 33 tygodniem ciąży. Zaobserwowali, że wraz ze zwiększeniem się liczby kursów steroidów dochodzi do redukcji masy urodzeniowej noworodka (o 9%, p = 0,014) i zmniejszenia obwodu główki (o 4%, p = 0,002). Vermillion i wsp. [24] stwierdzili, że powtarzalne kursy kortykosteroidów u pacjentek z przedwczesnym pęknięciem błon płodowych były znamiennie związane z uogólnionym zakażeniem (OR 5,0, 95%) i zgonem noworodka (OR 2,92, 95%). Na zorganizowanej w 2000 roku przez NIH konferencji poświęconej powtarzaniu kursów przedporodowej terapii kortykosteroidowej stwierdzono, że z powodu niewystarczających danych naukowych, dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa, powtarzanie kursów terapii, kor- 58
5 Urban R. i inni Hormonalna stymulacja dojrzewania płuc płodu... tykosteroidami nie powinno być stosowane rutynowo. Taką formę leczenia należy zarezerwować dla pacjentek włączonych do randomizowanych badań klinicznych [14]. Mimo stwierdzenia korzystnego wpływu hormonów tarczycowych na rozwój i dojrzewania układu oddechowego płodu ich kliniczne zastosowanie jest ograniczone ze względu na niewielki pasaż łożyskowy. Stwierdzono, że podanie tyreoliberyny (TRH) ciężarnej zwiększa stężenia TSH, trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) w surowicy krwi pępowinowej i produkcję lipidów surfaktantu, jednakże może powodować przejściową supresję osi przysadka-tarczyca [25]. Ze względu na potencjalne synergistyczne działanie TRH i kortykosteroidów niektórzy autorzy proponują rozważenie zastosowania skojarzonej terapii w sytuacjach, gdy egzogenny surfaktant jest niedostępny [26]. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Morrison J.J., Rennie J.M.: Clinical, scientific and ethical aspects of fetal and neonatal care at extreme preterm period of gestation. Br. J. Obstet. Gynaecol., 1997:104, [2] Goldenberg R.L.: The management of preterm labor. Obstet. Gynecol., 2002:100, [3] Chien L.Y., Ohlsson A., Seshia M.M. et al.: Variation in antenatal corticosteroid therapy: a persistent problem despite 30 years of evidence. Obstet. Gynecol. 2002:99, [4] Ryan C.A., Finer N.N.: Antenatal corticosteroid therapy to prevent respiratory distress syndrome. J. Pediatr., 1995:126, [5] Roberts W.E., Morrison J.C.: Pharmacologic induction of fetal lung maturity. Clin. Obstet. Gynecol., 1991:34, [6] Liggins G.C., Howie R.N.: A controlled trial of antepartum glucocorticoid treatment for prevention of respiratory distress syndrome in premature infants. Pediatrics, 1972:50, [7] Gadzinowski J., Breborowicz G.H.: Rekomendacje postępowań w medycynie perinatalnej. Ośrodek Wydawnictw Naukowych PAN, Poznań [8] Crowley P.: Prophylactic corticosteroids for preterm birth (Cochrane Review). [w:] The Cochrane Library, Issue 3. Oxford, UK: Update software, [9] Levy R., Matitiau A., Arie A.B. et al.: Indomethacin and corticosteroids: an additive constructive effect on the fetal ductus arteriosus. Am. J. Perinatol., 1999:8, [10] Canterino J.C., Verma U., Visintainer P.F.: Antenatal steroids and neonatal periventricular leukomalacia. Obstet. Gynecol., 2001:97, [11] Simpson K.N., Lynch S.R.: Cost savings from the use of antenatal steroids to prevent respiratory distress syndrome and related conditions in premature infants. Am. J. Obstet. Gynecol., 1995:173, [12] Ballard P.L., Ballard R.A.: Scientific basis and therapeutic regiments for use of antenatal glucocorticoids. Am. J. Obstet. Gynecol., 1995:173, [13] Vidaeff A.C., Mastrobattista J.M.: Controversies in the use of antenatal steroids for fetal maturation. Semin. Perinatol., 2001: 6, [14] ACOG Committee Opinion No Antenatal corticosteroid therapy for fetal maturation. Obstet. Gynecol., 2002:99, [15] Imseis H.M., Iams J.D.: Glucocorticoid use in patiens with preterm premature rupture of membranes. Semin. Perinatol. 1996: 20, [16] Chen B., Yancey M.K.: Antenatal corticosteroids in preterm premature rupture of membranes. Clin. Obstet. Gynecol., 1998: 41, [17] Crowley P.A.: Antenatal corticosteroid therapy: a meta-analysis of the randomized trials, 1972 to Am. J. Obstet. Gynecol., 1995:173, [18] Gross I.: Regulation of fetal lung maturation. Am. J. Physiol. 1990:259, [19] Derks J.B., Mulder E.J., Visser G.H.: The effects of maternal betamethazone administration on the fetus. Br. J. Obstet. Gynaecol., 1995:102, [20] Rotmensch S., Liberati M., Celentano C. et al.: The effect of betamethazone on fetal biophysical activities and Doppler velocimetry of umbilical and middle cerebral arteries. Acta Obstet. Gynecol. Scand., 1999:78, [21] Chitrit Y., Caubel P., Herrero R. et al.: The effect of maternal dexamethazone administration on fetal Doppler flow velocity waveforms. Br. J. Obstet. Gynaecol., 2000:107,
6 Praca przeglądowa Endokrynol. Ped., 3/2003;2(3):55-60 [22] Walfisch A., Hallak M., Mazor M.: Multiple course of antenatal steroids: Risks and benefits. Obstet. Gynecol., 2001:98, [23] French N.P., Hagan R., Evans S.F. et al.: Repeated antenatal corticosteroids: Size at birth and subsequent development. Am. J. Obstet. Gynecol., 1999:180, [24] Vermillion S.T., Soper D.E., Newman R.B.: Neonatal sepsis and death after multiple course of antenatal bethametazone therapy. Am. J. Obstet. Gynecol., 2000:183, [25] Ballard P.L., Ballard R.A., Ning Y. et al.: Plasma thyroid hormones in premature infants: effect of gestational age and antenatal Thyrotropin-Releasing Hormone treatment. Pediatr. Res., 1998:44, [26] Gross I., Moya F.R.: Is there a role for antenatal TRH therapy for prevention of neonatal lung disease? Semin. Perinatol., 2001:25,
STEROIDOTERAPIA PRENATALNA
I KATEDRA I KLINIKA POŁOŻNICTWA I GINEKOLOGII UNIWERSYTECKIE CENTRUM ZDROWIA KOBIETY I NOWORODKA STEROIDOTERAPIA PRENATALNA Mirosław Wielgoś Poród przedwczesny znaczenie problemu Podstawowy medyczno-społeczny
Bardziej szczegółowoINSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoMetody monitorowania stanu płodu. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM
Metody monitorowania stanu płodu I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM MONITOROWANIE DOBROSTANU PŁODU Rozpoznawanie stanów zagrożenia płodu, objawów ostrego lub przewlekłego niedotlenienia
Bardziej szczegółowoCiąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków
Ginekol Pol. 2015, 86, 137-142 P R A C E O R Y G I N A L N E Ciąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków Twin pregnancy as the risk factor for neonatal
Bardziej szczegółowoJak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży
GRZEGORZ JAKIEL Jak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży I Klinika Położnictwa i Ginekologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Peri- viable birth Poród na granicy przeżywalności AGENDA
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Bardziej szczegółowoPodsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017
Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoIUGR. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski
IUGR prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski definicja postacie znaczenie diagnostyka monitoring decyzje porodowe mały płód - SGA prawidłowy - brak cech wad, chorób genetycznych, infekcji nieprawidłowy
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoWspółczesna rola surfaktantu na Sali porodowej
Współczesna rola surfaktantu na Sali porodowej dr n. med. Anita Chudzik Historia surfaktantu 1. 1959r. -AveryiMeadniedobórsurfaktantu odgrywa kluczowa rolę w patogenezierds. 2. 1972 r. -Enhorningand Robertsonpierwszedotchawiczepodanie
Bardziej szczegółowoW Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska.
W Polsce ok. 6-7% ciąż kończy się przedwczesnymi porodami, a 20-25% z nich związane jest z chorobą łożyska. Dzięki wczesnej diagnostyce możemy wykryć 94% takich przypadków i podjąć leczenie, zapobiegając
Bardziej szczegółowoDefinicja. Problemy noworodka urodzonego przedwcześnie. Powikłania wcześniactwa
Problemy noworodka urodzonego przedwcześnie Powikłania wcześniactwa Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM Zaburzenia oddychania (ZZO / RDS) Przetrwały przewód tętniczy (PDA) i hipotensja
Bardziej szczegółowo8. STRESZCZENIE Celem niniejszej pracy jest:
8. STRESZCZENIE Zadaniem lekarza pracującego w oddziale neonatologicznym jest dbanie, aby przebieg adaptacji noworodka do życia zewnątrzmacicznego był prawidłowy, została nawiązana więź między matką a
Bardziej szczegółowoStandardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
praca POGLĄDOWA Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 1, strony 1 9 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2451 0122 Standardy opieki okołoporodowej w przypadkach występowania określonych powikłań
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoUltrasonografia diagnostyczna i interwencyjna
Ultrasonografia diagnostyczna i interwencyjna Click to edit Master subtitle style dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Dr hab. n. med. Renata Złotkowska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Dr hab. n. med. Renata Złotkowska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu Czy zanieczyszczenie powietrza jest szkodliwe dla zdrowia i dlaczego?
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Łukasz Adamkiewicz Health and Environment Alliance (HEAL) 10 Marca 2014, Kraków HEAL reprezentuje interesy Ponad 65 organizacji członkowskich
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoWpływ przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM) na stan noworodka
Ginekol Pol. 2010, 81, 277-282 P R A C E O R Y G I N A L N E Wpływ przedwczesnego pęknięcia błon płodowych (PROM) na stan noworodka The impact of premature rupture of membranes (PROM) on neonatal outcome
Bardziej szczegółowodr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii
dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii najbardziej popularna metoda wizualizacji duża dostępność względnie
Bardziej szczegółowoMetody monitorowania stanu płodu. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM
Metody monitorowania stanu płodu I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii WUM MONITOROWANIE DOBROSTANU PŁODU Rozpoznawanie stanów zagrożenia płodu, objawów ostrego lub przewlekłego niedotlenienia
Bardziej szczegółowoCharakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie ciąży ektopowej. Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych
Diagnostyka i leczenie ciąży ektopowej Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Co to jest ciąża ektopowa? Ciąża ektopowa- lokalizacja Ciąża ektopowa - lokalizacja Najczęstsza lokalizacja bańka jajowodu
Bardziej szczegółowoCytrynian kofeiny w codziennej praktyce u wcześniaków z Zespołem Zaburzeń Oddychania wyniki badania ogólnopolskiego
Cytrynian kofeiny w codziennej praktyce u wcześniaków z Zespołem Zaburzeń Oddychania wyniki badania ogólnopolskiego Iwona Sadowska-Krawczenko Oddział Kliniczny Noworodków, Wcześniaków z Intensywną Terapią
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowopoło nictwo Kornacki Jakub 1, Kornacka Alicja 2, Rajewski Marcin 1, Goździewicz Tomasz 1, Skrzypczak Jana 1, Szczapa Jerzy 2
Ginekol Pol. 2009, 80, 839-844 P R A C E O R Y G I N A L N E poło nictwo Czy nieprawidłowe wyniki badania dopplerowskiego u płodów z wewnątrzmacicznym ograniczeniem wzrastania zwiększają częstość powikłań
Bardziej szczegółowow sprawie sposobu prowadzenia badań klinicznych z udziałem małoletnich
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobu prowadzenia badań klinicznych z udziałem małoletnich (Dz. U. z dnia 1 maja 2004 r.) Na podstawie art. 37h ust. 2 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoHubert Huras Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum
Hubert Huras Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum W krajach rozwijających się problem hipotrofii dotyka 3-10% noworodków. Dla 36 letniej nieródki ryzyko IUGR
Bardziej szczegółowoPRZEDWCZESNE PĘKNIĘCIE BŁON PŁODOWYCH (PPBP) (oocystoruptura praecox)
PRZEDWCZESNE PĘKNIĘCIE BŁON PŁODOWYCH (PPBP) (oocystoruptura praecox) 1. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych (PPBP) przerwanie ciągłości pęcherza płodowego przed rozpoczęciem akcji porodowej Czasowe
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoVIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Stare problemy nowe możliwości kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Stare problemy nowe możliwości 12-13 kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje PROGRAM 12 kwietnia 2019 r. (piątek) 8:30-11:00 Sesja I : Poród
Bardziej szczegółowoWanda Siemiątkowska - Stengert
Wanda Siemiątkowska - Stengert Wpływ zabiegu odsysania z tchawicy na ciśnienie śródczaszkowe i układ krążenia noworodków wymagających wentylacji zastępczej, po zastosowaniu różnej premedykacji farmakologicznej.
Bardziej szczegółowoSzew okrężny jako metoda leczenia niewydolności szyjki macicy a częstość infekcji wrodzonej u noworodków
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 31-35, 2009 Szew okrężny jako metoda leczenia niewydolności szyjki macicy a częstość infekcji wrodzonej u noworodków MAŁGORZATA POKRZYWNICKA
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoBianca A. Almeida 1, Livia T. Rios 2, Edward Araujo Júnior 2, Luciano M. Nardozza 2, Antonio F. Moron 2, Marília G. Martins 3.
Praca oryginalna Cytowanie: Almeida BA, Rios LT, Araujo Júnior E, Nardozza LM, Moron AF, Martins MG: Antenatal corticosteroid treatment for the prevention of peri-intraventricular haemorrhage in preterm
Bardziej szczegółowoDoustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi Żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny
Bardziej szczegółowoJakie metody diagnostyki obrazowej powinny być zastosowane w przypadku niedotlenienia-niedokrwienia u noworodków?
Jakie metody diagnostyki obrazowej powinny być zastosowane w przypadku niedotlenienia-niedokrwienia u noworodków? A. USG przezciemiączkowe B. USG i w drugiej kolejności TK C. USG i MR D. USG, TK i MR Badanie
Bardziej szczegółowoElektywne cięcie cesarskie wybór terminu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 3, 131-135, 2013 Elektywne cięcie cesarskie wybór terminu KRZYSZTOF DREWS, AGNIESZKA SEREMAK-MROZIKIEWICZ, MAGDALENA BARLIK Streszczenie W ostatnich
Bardziej szczegółowoRola stosunku seksualnego w indukcji porodu
Rola stosunku seksualnego w indukcji porodu Teoretyczne podstawy wpływu aktywności seksualnej na indukcję porodu Aktywność seksualna w okresie terminu porodu może prowadzić do przyśpieszenia dojrzewania
Bardziej szczegółowoNoworodek z ciąży wielopłodowej wymagający intensywnej terapii problem narastający czy malejący?
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 4, 6-64, 8 Noworodek z ciąży wielopłodowej wymagający intensywnej terapii problem narastający czy malejący? MARIA K. KORNACKA, ANNA SONCZYK Streszczenie
Bardziej szczegółowoEWA HELWICH Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
VI KONGRES Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Poznań, 26 28 września 2013 Polska Sieć Neonatologiczna EWA HELWICH Instytut Matki i Dziecka w Warszawie Nadzór celowany w odniesieniu do najważniejszych
Bardziej szczegółowoWmedycynie dorosłych badanie fizykalne pacjenta ma
169 5 Przedporodowa ocena płodu za pomocą ultrasonografii: profil biofizyczny płodu Martin R. Chavez, Yinka Oyelese i Anthony M. Vintzileos Technika przeprowadzania oceny profilu biofizycznego Profil biofizyczny:
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu położnictwa
Pytania z zakresu położnictwa - 2017 1. Proszę omówić zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminowe u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia profilaktyki jodowej.
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 13
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 13 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 24-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoProblemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Maria Kłopocka Bydgoszcz
Problemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit Maria Kłopocka Bydgoszcz Płodność Przebieg ciąży i poród Bezpieczeństwo leczenia w okresie ciąży i karmienia Sytuacje szczególne Edukacja
Bardziej szczegółowoMaria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Maria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 1.ZARZĄDZENIE MINISTRA 2.REKOMENDACJE TOWARZYSTW NAUKOWYCH 3.OPINIE EKSPERTÓW
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Aneta Gawlik
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii
Bardziej szczegółowoMARTYNA MUSIK 1, GRZEGORZ SŁAWIŃSKI 1, MARTA SZYMANKIEWICZ 2
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 2, 67-72, 213 Charakterystyka kliniczna noworodków z ciąż bliźniaczych wymagających intensywnej terapii hospitalizowanych na Oddziale Intensywnej
Bardziej szczegółowoRaport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka
Raport Euro-Peristat 2015 Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka 13.02.2019 https://www.europeristat.com/ Celem działania projektu Euro-Peristat jest stworzenie uzasadnionych naukowo i wiarygodnych
Bardziej szczegółowoWewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR)
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 2, 112-116, 2014 SYTUACJA KLINICZNA #18 Wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR) Pacjentka l. 36 przyjęta została do szpitala w 32.
Bardziej szczegółowoSepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie
Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Sepsa, wstrząs septyczny, definicja,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Zdrowie i płodność kobiety. Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 45
Rozdział I Zdrowie i płodność kobiety Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 1 1. Okresy życia kobiety Michał Bokiniec... 2 1.1. Okres dojrzewania, pokwitania... 2 1.2. Okres dojrzałości płciowej...
Bardziej szczegółowoNitraty -nitrogliceryna
Nitraty -nitrogliceryna Poniżej wpis dotyczący nitrogliceryny. - jest trójazotanem glicerolu. Nitrogliceryna podawana w dożylnym wlewie: - zaczyna działać po 1-2 minutach od rozpoczęcia jej podawania,
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoIndukcja (wywoływanie) porodu Informacje dla kobiet w ciąży, ich partnerów i rodzin
Polish translation of Induction of labour - Information for pregnant women, their partners and families Indukcja (wywoływanie) porodu Informacje dla kobiet w ciąży, ich partnerów i rodzin Niniejsza broszura:
Bardziej szczegółowoRetrograde diastolic blood flow in the aortic isthmus is not a simple marker of abnormal fetal outcome in pregnancy complicated by IUGR a pilot study
Retrograde diastolic blood flow in the aortic isthmus is not a simple marker of abnormal fetal outcome in pregnancy complicated by IUGR a pilot study Obecność wstecznego przepływu rozkurczowego w cieśni
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoAneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta
Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Uwaga: Niniejsze zmiany do streszczenia charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta są wersją obowiązującą
Bardziej szczegółowoPołożnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoNoworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania.
Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. M. Kęsiak, A. Stolarczyk, T. Talar, B. Cyranowicz, E. Gulczyńska Klinika Neonatologii ICZMP, kierownik kliniki
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowoPomiar utlenowania mózgowego metodą NIRS - 30 lat "razem" dr n. med. Łukasz Karpiński
Pomiar utlenowania mózgowego metodą NIRS - 30 lat "razem" dr n. med. Łukasz Karpiński Spektroskopia w bliskiej podczerwieni Metoda opracowana w 1977 roku. Po raz pierwszy wykorzystana u noworodków w latach
Bardziej szczegółowoAneks III. Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta
Aneks III Uzupełnienia odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta Uwaga: Charakterystyka Produktu Leczniczego i Ulotka dla pacjenta są wynikiem zakończenia procedury
Bardziej szczegółowoRekomendacje dotyczące postępowania z matką oraz noworodkiem urodzonym na granicy możliwości przeżycia z uwzględnieniem aspektów etycznych
Rekomendacje dotyczące postępowania z matką oraz noworodkiem urodzonym na granicy możliwości przeżycia z uwzględnieniem aspektów etycznych Pod redakcją: prof. nadzw. Magdalena Rutkowska Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu 20 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej dotyczącej produktów leczniczych zawierających lewonorgestrel
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoPatofizjologia krążenia płodowego
Patofizjologia krążenia płodowego Krążenie płodowe w warunkach prawidłowych W łożysku dochodzi do wymiany gazów i składników odżywczych pomiędzy oboma krążeniami Nie dochodzi do mieszania się krwi w obrębie
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoRozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 3, 136-140, 2013 Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku TOMASZ MACIEJEWSKI Streszczenie Celem opieki perinatalnej jest zapewnienie
Bardziej szczegółowoAneks I Wnioski naukowe i podstawy zawieszenia pozwolenia na dopuszczenie do obrotu przedstawione przez Europejską Agencję Leków
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zawieszenia pozwolenia na dopuszczenie do obrotu przedstawione przez Europejską Agencję Leków 1 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej dotyczącej kwasu nikotynowego/laropiprantu
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 14
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 14 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 32 letnia pacjentka zgłosiła się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoWyniki badań dopplerowskich u płodów matek z wczesną i późną postacią stanu przedrzucawkowego
Wyniki badań dopplerowskich u płodów matek z wczesną i późną postacią stanu przedrzucawkowego Results of Doppler examinations in fetuses of mothers with earlyand late-onset preeclampsia Klinika Rozrodczości,
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoCel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt
Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt Zapewnienie wszystkim w każdym wieku zdrowego życia oraz promowanie dobrostanu stanowi podstawę zrównoważonego rozwoju.
Bardziej szczegółowoMARIA KWIATKOWSKA, ANITA CHUDZIK, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 53-57, 2010 Analiza wcześniactwa, zaburzeń klinicznych i wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania u noworodków w przypadkach histopatologicznych
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoDlaczego warto wykonywać znieczulenie podpajęczynówkowe
Dlaczego warto wykonywać znieczulenie podpajęczynówkowe Andrzej Daszkiewicz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Śląski Uniwersytet Medyczny Potencjalne korzyści krwawienie okołooperacyjne przetoczenie
Bardziej szczegółowoMetody intensywnego nadzoru w ciąży i porodzie
Metody intensywnego nadzoru w ciąży i porodzie Jacek Sieńko II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Nadzór położniczy Nad płodem Samoocena aktywności ruchowej
Bardziej szczegółowo2013-07-03. Co nam daje bank mleka ludzkiego? Historia. Banki mleka na świecie. Maria Wilińska
Co nam daje bank mleka ludzkiego? MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO-SZKOLENIOWA "NEONATUS 2013" 24-25 maja 2013 r. Maria Wilińska Historia 2013-05-24 2 Banki mleka na świecie 2013-05-24 3 1 Banki mleka
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne
Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zagrożenia zdrowotne Health and Environment Alliance, 2015 Główne źródła zanieczyszczeń powietrza Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w Polsce zaliczamy: Emisje
Bardziej szczegółowoWentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Bardziej szczegółowoStosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Bardziej szczegółowoLosy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik
Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoOcena zmian hemodynamicznych układu krąŝ
Ocena zmian hemodynamicznych układu krąŝ ąŝenia u noworodków. w. Renata Bokiniec Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM Adaptacja Stabilizacja i utrzymanie prawidłowej wymiany gazowej
Bardziej szczegółowoKtórzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej
Którzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej D. Payen i E. Gayat Critical Care, listopad 2006r. Opracowała: lek. Paulina Kołat Cewnik do tętnicy płucnej PAC, Pulmonary
Bardziej szczegółowoSpodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość
Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoKOBIETY CIĘŻARNE ZE SCHORZENIAMI UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO,
KOBIETY CIĘŻARNE ZE SCHORZENIAMI UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO, Z UWZGLĘDNIENIEM STANDARDÓW KARDIOLOGICZNYCH Krzysztof Rytlewski Klinika Położnictwa i Perinatologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Bardziej szczegółowoTOMASZ FUCHS, MICHAŁ POMORSKI, ARTUR WIATROWSKI, MARIUSZ ZIMMER
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 1, 22-26, 2011 Ocena stanu płodu w przypadkach wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu (IUGR) oraz nadciśnienia indukowanego ciążą (PIH),
Bardziej szczegółowoRak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu 11 Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu Po rozważeniu zalecenia PRAC z dnia
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 2
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowo