Jest lepiej. LeasePL. Wydanie specjalne wyniki branży leasingowej w 2009 roku mld. War tość no wych trans ak cji na ryn ku rucho

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Jest lepiej. LeasePL. Wydanie specjalne wyniki branży leasingowej w 2009 roku. 2009 23 mld. War tość no wych trans ak cji na ryn ku rucho"

Transkrypt

1 Wydanie specjalne wyniki branży leasingowej w 2009 roku LeasePL Jest lepiej mld Łączna wartość rynku w latach (netto w mld zł) Czwarty kwartał 2009 potwierdził, że znaczący spadek obrotów na rynku leasingu został już zahamowany. Sprawdziła się prognoza wyników rynku leasingu przedstawiona przez Związek Polskiego Leasingu na konferencji podsumowującej pierwsze półrocze w lipcu 2009 r. War tość no wych trans ak cji na ryn ku rucho mo ści wy nio sła 20,9 mld zło tych, o 300 mln wię cej niż prze wi dy wał ZPL. Wię - kszy jed nak niż ocze ki wa no był spa dek na ryn ku nie ru cho mo ści, któ re go war tość wy niosła 2,1 mld. Ogó łem war tość ryn ku w 2009 wy nio sła 23 mld zł, co ozna cza spa dek o 30,2 proc. w porów na niu z ro kiem W czwar tym kwar ta le 2009 r. na stą pi ła po pra wa dy na mi ki w po rów na niu z okre sem I-III kwar tał pra wie we wszyst kich ka te go - riach. Naj wię kszy wzrost ob ro tów za no tował seg ment sa mo cho dów do staw czych (do 3,5 t). Na zwię kszo ne za in te re so wa nie ty mi sa mo - cho da mi miał wpływ wy rok ETS, któ ry przywró cił do łask sa mo cho dy z krat ką i oba wy, że ten stan nie po trwa dłu go mi ni ster fi nan - sów za po wie dział, że chce ogra ni cze nia moż li wo ści od li cza nia VAT od pa li wa i o utrzyma niu nie peł ne go od li cza nia VAT od na by cia te go ty pu sa mo cho dów. Ry nek sa mo cho dów do staw czych osią gnął w 2009 r. wy nik lep szy (wzrost o 7,9 proc.) niż rok wcześ niej, ale sła be ob ro ty w seg men cie po ja zdów cię ża ro wych ( 52,4 proc.), rzu to - wa ły jed nak spa dek w ca łej gru pie po ja zdów o 34,9 proc. Seg ment sa mo lo tów, ko lei i stat ków był je dy - nym oprócz sa mo cho dów do staw czych, któ - ry za no to wał wzrost o 6,2 proc., ale je go udział w ryn ku nie ru cho mo ści ok. 2,6 proc. jest nie wiel ki. Wy raź ne za ha mo wa nie zmniej sza nia ob ro - tów od no to wa no tak że na ryn ku le a sin gu ma ruchomości nieruchomości 23 mld

2 szyn i urzą dzeń prze my sło wych, któ ry za no - to wał spa dek o 21,3 proc. W po rów na niu do 2008 r. zmie ni ła się w za u - wa żal ny spo sób struk tu ra ryn ku ru cho mo ści. Istot nie spadł udział w ryn ku po ja zdów ( 4,89 pp.), prze de wszyst kim na rzecz maszyn i rzą dzeń (+ 3,79 pp.), Nato miast zmia na struk tu ry ryn ku nie ru cho - mo ści w 2009 r. w po rów na niu z ro kiem ubieg łym by ła za sad ni cza, odzwier cie dla jąc stan gos po dar ki spa dek pro duk cji, ogra ni cze nia w za trud nie niu i utrzy mu ją cy się po pyt konsum pcyj ny. Aż o 21 pp. z 34 do 55 proc. wzrósł udział w ryn ku od da nych w le a sing obiek tów han dlo wych i usłu go wych (ale ogól - na war tość po zo sta ła bez zmian), pod czas gdy za in te re so wa nie bu dyn ka mi prze my sło - wy mi spa dło o 20 pp. (z 34 do 14 proc. ryn - ku), a obiek ta mi biu ra mi o 12 pp. Ob ro ty 10. naj wię kszych firm na ryn ku le a - sin go wym (2,7 do 0,8 mld) spa dły o 31,9 proc., mniej sze fir my za no to wa ły spa dek o 25 proc. W sto sun ku do 2008 r. mniej sze fir my zwię kszy ły swój udział w ryn ku ru cho mo ści z 34 do 35 proc. (ZPL) Struktura rynku leasingu w 2009 r. Nieruchomości 2,1 mld 20% 14% Ruchomości 20,9 mld 2% 3% 1% 0% 11% 37% 57% 55% IX Forum Korporacyjne Obiekty handlowe i usługowe Budynki przemysłowe Obiekty biurowe Hotele i obiekty rekreacyjne Inne Te ma tem li sto pa do we go IX Fo rum Kor po - ra cyj ne go, do rocz ne go spot ka nia świa ta finan sów, gos po dar ki i ad mi ni stra cji, by ło Fi nan so wa nie pol skich przed się bior ców w okre sie wy cho dze nia ze spo wol nie nia gos po dar cze go. Wszy scy go ście Fo rum zgo dzi li się, że w III i IV kwar ta le 2009 r. wi dać by ło ozna ki ożywie nia w gos po dar ce świa to wej. Pod kre - ślo no, że pol scy przed się bior cy po trak to wa li kry zys ja ko szan sę i nie skupi li się wy łącz nie na ogra ni cza niu kosz tów. Wska za no tak że, że skut ki kry zy su bę dą wi docz ne jesz cze kil ka lat, a spo dzie wa ne odro dze nie gos po dar cze nie mu si mieć natych mia sto we go sil ne go cha rak te ru. 2 Pojazdy Maszyny i urządzenia IT Samoloty, statki, kolej Inne Na Fo rum przed sta wio no ba da nie na stro - jów przed się bior ców. W ba da niu prze pro - wa dzo nym we wrześ niu kil ku krot nie, w sto sun ku do po przed nich son da ży, wzrósł od se tek an kie to wa nych, któ rzy nie spo dzie wa li się dal sze go po gor sze nia warun ków dla ich biz ne su. Jed no cześ nie prawie 80 proc. uwa ża ło, że rząd zro bił za ma ło w związ ku z kry zy sem. W pa ne lu dys ku syj nym Je śli nie bank to kto? wziął udział prze wod ni czą cy KW ZPL, An drzej Krze miń ski. W czę ści war szta to wej Fo rum dy rek tor ge ne ral ny ZPL przed sta wił pre zen ta cję In stru men ty fi nan so we dla firm w okre sach spo wol nie nia i roz wo ju. ZPL był par tne rem ge ne ral nym Fo rum.

3 Sondaż Leasing Life Znowu w siodle son da żu wzię ło udział 80 przed sta wi cie li bran ży z 13 kra jów Eu ro py, re pre zen tu ją cych spół ki zróż ni co wa ne pod wzglę dem wła ści - ciel skim (nie za leż ne, ban ko we, itd.). W po równa niu z kwiet niem do mi nu ją cy pe sy mizm za czął się roz pra szać, aczkol wiek to nie czas jesz cze na szam pa na pi sze Le a sing Li fe. W listopadzie 2009 r. miesięcznik Leasing Life przeprowadził sondaż, którego celem było sprawdzenie, jak zmieniły się nastroje w branży w porównaniu do wiosny 2009 roku i jesieni 2008 roku. Przewidywana zmiana w następnych 6. miesiącach nowe transakcje Wli sto pa dzie 2009 r. mie sięcz nik Le a sing Li fe prze pro wa dził son daż, któ re go ce - lem by ło spraw dzenie, jak zmie ni ły się na stro - je w bran ży w po rów na niu do wios ny 2009 ro ku i je sie ni 2008 ro ku. Trzy son da że obejmują okres, w któ rym sek tor usług fi nan so wych do świad czył naj wię kszej re ce sji w okre sie po wo jen nym. W osta t nim Czy prob le my ma my już za so bą? Son daż suge ru je, że jesz cze nie, wy da je się bo wiem, że po pra wa nie do ty czy wszyst kich. Jed nak że wie lu wie rzy, że ich biz nes po ko nał wi raż i ma - ją pod sta wy do op ty miz mu. Mi mo dra ma tycz nych spad ków sprze da ży ra por to wa nych przez na ro do we związ ki firm le a sin go wych w osta t nich mie sią cach, res - pon den ci by li w swych ocze ki wa niach bar dziej op ty mi stycz nie na sta wie ni do przy szło ści niż w po przed nich son da żach w kwiet niu 2009 i wrześ niu 2008 ro ku. Pra wie 2/3 res pon den tów ocze ku je, że wartość no wej sprze da ży wzroś nie w na stęp nych 6. mie sią cach, pod czas gdy w kwiet niu by ło ich 45 proc. Tyl ko 10 proc. prze wi du je dal szy spa dek. W kwiet niu pe sy mi stów by ło 42 proc. Aczkol wiek war tość biz ne su się zwię ksza, mar że wy da je się, że sta nę ły w miej scu. Prawie po ło wa res pon den tów dwa ra zy wię cej IX 08 IV 09 XI Wzrost >25 b.p. Wzrost b.p. Wzrost < 15 b.p. Bez zmian Spadek < 15 b.p. Spadek b.p. Spadek > 25 b.p. 3

4 W son da żu li sto pa do wym 68 proc. wi dzia ło przy szłość swo jej fir my op ty mi stycz nie, a za led wie 9 proc. po zo sta ło pe sy mi sta mi. Przewidywana zmiana marż w następnych 6. miesiącach niż w kwiet niu twier dzi, że się nie zmie nią przez naj bliż sze pół ro ku. Fir my le a sin go we na le żą ce do ban ków są w tej kwe stii odro bi nę bar dziej op ty mi stycz ne niż fir my nie za leż ne, ale róż ni ca jest mar gi nal na. Z son da żu wy ni ka, że le a sin go daw cy spra wu ją coraz lep szą kon tro lę nad zły mi dłu ga mi. Tyl ko 35 proc. res pon den tów (77 proc. w kwiet niu) ocze ku je, że dłu gi te wzros ną w na stęp nych 6. mie sią cach. 25 proc. (2 proc. w kwiet niu) przewi du je nato miast zmniej sze nie złych dłu gów. Po ło wa an kie to wa nych wie rzy we wzrost zy sków swo ich firm w kwiet niu by ło ich 40 proc. Przy czym 19 proc. uwa ża, że ten wzrost bę dzie zna czą cy. Ogra ni cze nie w do stę pie do ka pi ta łu wy da je się zmniej szać, umoż li wia jąc le a sin go daw com wyj ście na prze ciw wzra sta ją cym ocze ki wa - niom klien tów. Tyl ko 9 proc. res pon den tów prze wi du je trud niej szy do stęp do ka pi ta łu przez naj bliż szych 6 mie się cy, w po rów nia niu do 30 proc. w po przed nich son da żach. Wię kszość fi nan su ją cych, wraz z po lep sze - niem płyn no ści, pla nu je wzrost, wska zu jąc przy tym kon kret nie in we sty cje w oczysz czal - nie ście ków, ener gię od na wial ną i w obszarze służ by zdro wia. 55 proc. res pon den tów uwa ża, że licz ba podmio tów kon ku ren cyj nych na ich lo kal nym ryn - ku zwiększy się (79 proc. w kwiet niu). Mi mo to, 64 proc. jest prze ko na ne, że ich po zy cja konku ren cyj na wzroś nie, a tyl ko 8, że osłab nie. We wcześ niej szych son da żach (IX 2008 i IV 2009) res pon den ci by li rów no po dzie le ni na tych, któ rzy z op ty miz mem pa trzą w naj bliż - szą przy szłość, pe sy mi stów i nie ocze ku ją - cych zmian. Tym cza sem w son da żu li sto pa do wym 68 proc. wi dzia ło przy szłość swo jej fir my op ty mi stycz nie, a za led wie 9 proc. po zo sta ło pe sy mi sta mi. W po przed nich son da żach wi docz ne by ły oba wy firm z po wo du pod wój ne go za gro że - nia: mniej szej do stęp no ści ka pi ta łu i mniej - szych zy sków za spra wą wzro stu złych dłu gów. Li sto pa do wy son daż po ka zu je, że oba wy te są mniej sze, aczkol wiek nie do ty czą wszyst kich. Z ko men ta rzy res pon den tów wy ni ka, że niektó rzy z nich prze szli przez re ce sję w znacz nie lep szej kon dy cji niż in ni i te raz są na sta wie ni na wzrost, któ ry pla nu ją osią gnąć kosz tem kon ku ren cji, bez wzglę du na to, czy ca ły ry nek się pod nie sie, czy po zo sta nie na tym sa mym po zio mie. (zpl) 50 IX 08 IV XI Wzrost > 20% Wzrost 5-20% Wzrost < 5% Bez zmian Spadek < 5% Spadek 5-20% Spadek > 20% 4

5 Leasing konsumencki coraz bliżej Postulowane od dłuższego czasu przez ZPL zmiany prawne, które umożliwią powszechne wprowadzenie na rynek nowego produktu leasingu konsumenckiego wejdą w nieodległym czasie w kolejny bardzo ważny etap prac parlamentarnych. Udział leasingu konsumenckiego w leasingu ruchomości w wybranych krajach Europy ,4 Wlk. Brytania i Irlandia 33,8 23,9 Dzię ki współ pra cy PKPP Le wia tan i ZPL pro jekt zmian w usta wach CIT i PIT do ty czą cych za wie ra nia umów le a - sin gu z kon su men ta mi stał się czę ścią przy go to wa ne go przez mi ni ster stwo gos - po dar ki pro jek tu Usta wy o ogra ni cza niu ba rier ad mi ni stra cyj nych dla oby wa te li i przed się bior ców. Pro jekt usta wy, uwzględ nia ją cej wszyst kie po stu lo wa ne przez ZPL roz wią za nia praw ne, w grud niu 2009 zo stał skie ro wa ny do kon sul ta cji spo łecz nych. W ra mach no we go mo de lu fun kcjo no wa - nia Związ ku Pol skie go Le a sin gu po wsta ła Pod gru pa ro bo cza ZPL ds. le a sin gu konsu men ckie go. Pod sta wo we za da nia te go zes po łu okre śla ją dzia ła nia, któ re fir my sto wa rzy szo ne w ZPL uzna ły za naj waż - niej sze dla efek tyw ne go wpro wa dze nia lea sin gu kon su men ckie go, a to m.in.: mo ni to ro wa nie dal szych prac nad pro jek - tem usta wy, w tym prac par la men tar nych (udział eks per cki w pra cach ko mi sji sej mowych, spot ka niach z po sła mi i se na to ra - mi), ana li za oto cze nia praw ne go re gu lu ją ce go świad cze nie usług na rzecz kon su men tów, stwo rze nie ko dek su dobrych prak tyk ryn ko wych. W chwi li obec nej moż li wość sto so wa nia i roz wo ju le a sin gu kon su men ckie go, czy li le a sin gu skie ro wa ne go do osób fi zycz nych nie pro wa dzą cych dzia łal no ści gos po dar - czej, jest ogra ni czo na. Wy ni ka to z kon - struk cji prze pi sów ustaw o po dat kach 15,6 38,12 23,6 5 18,7 Szwajcaria Estonia CEE Finlandia Słowienia Austria do cho do wych, któ re stwa rza ją na ty le istot - ne prob le my in ter pre ta cyj ne, a tak że są sprzecz ne z usta wą o kre dy cie kon su men - ckim (któ ra obej mu je część umów le a sin gu za war tych z kon su men tem), że za wie ra nie umów le a sin gu kon su men ckie go obar czo - ne jest zbyt wy so kim ry zy kiem. Tym cza sem, umoż li wie nie za wie ra nia umów le a sin gu z kon su men tem mo że prowa dzić wy łącz nie do ko rzyst nych skut ków eko no micz nych, w tym rów nież do wzro stu wpły wów bu dże to wych. Prze de wszyst kim wska zać na le ży, iż po sze rze nie ofer ty le a - sin go wej o umo wy skie ro wa ne do kon su - men tów wy wo ła wzrost po py tu na okre ślo ne pro duk ty, w tym prze de wszystkim sa mo cho dy oso bo we. Wzrost ten skutko wać bę dzie zwię ksze niem do cho dów po dat ko wych pro du cen tów, jak i firm le a - sin go wych, a jed no cześ nie kon su ment nie bę dzie upraw nio ny do do ko ny wa nia ja kich - kol wiek od pi sów po dat ko wych w związ ku z ko rzy sta niem z po ja zdu w ra mach umo wy le a sin gu. Z te go wzglę du, na grun cie skutków bu dże to wych, roz wój le a sin gu kon su - men ckie go przy czy nić się mo że wy łącz nie do wzro stu wpły wów bu dże to wych. Po nad to umoż li wie nie za wie ra nia umów le a sin gu z kon su men tem przy czy ni ło by się do ujed no li ce nia pra wa po nie waż ko deks cy wil ny w ża den spo sób nie wy łą cza konsu men tów z gru py po ten cjal nych le a sin - go bior ców. Co wię cej, roz wój le a sin gu kon su men ckie - go wpły wać bę dzie na wzrost po py tu na no we sa mo cho dy oso bo we, bądź na samo cho dy oso bo we wy ko rzy sty wa ne dotych czas przez fir my jak sa mo cho dy służ bo we w obu przy pad kach są to samo cho dy mak sy mal nie 4-let nie. Bio rąc pod uwa gę, iż śred ni wiek sa mo cho dów po ru - sza ją cych się po pol skich dro gach wy no si po wy żej 15 lat, roz wój po py tu na sa mo - cho dy no we sprzy jać bę dzie od mło dze niu par ku sa mo cho do we go wy ko rzy sty wa ne - go w Pol sce, a przez to na po pra wę bezpie czeń stwa na dro gach. Po nad to, ze wzglę du na istot nie ko rzyst niej sze pa ra - me try emi sji spa lin no wych sa mo cho dów, dzia ła nie ta kie bę dzie mia ło rów nież po zy - tyw ny wpływ na śro do wi sko na tu ral ne. (zpl)

6 Leasing szansą na większą absorpcję funduszy UE, ale Podział funduszy strukturalnych na kraje członkowskie UE w latach (w mln ) Polska Hiszpania Udział Polski - 21,9 % Włochy Czechy Niemcy Węgry Portugalia Grecja War tość pu blicz nych in we sty cji w Euro pie jest zbli żo na do war to ści le a - sin gu, któ ry w 2008 ro ku sfi nan so wał in we sty cje za 330 mld eu ro. Ale udział lea sin gu w fi nan so wa niu in we sty cji pu blicz - nych wy niósł ok. 2 proc. Bio rąc pod uwa gę, że w tym sa mym cza sie śred ni udział le a sin gu w fi nan so wa niu in we sty cji w Eu ro pie wy niósł 16 proc (w Pol sce 14 proc.), twier dze nie, że za an ga żo wa - nie le a sin gu w pro jek ty pu blicz ne ma poten cjał roz wo ju jest oczy wi ste. Le a sing to nie wy łącz nie fi nan so wa nie. To pa kiet usług, w któ rym fi nan so wa nie jest naj waż niej szym, ale tyl ko ele men tem wię - kszej ca ło ści (za kup, fi nan so wa nie, za rządza nie, sprze daż na ryn ku wtór nym, itd.), któ ra prze kła da się na ko rzyst niej sze warun ki dla le a sin go bior cy. Ta kie ro zu mie nie le a sin gu nie jest jed nak po wszech ne. Sek tor pu blicz ny czę sto po strze ga le a sing wy łącz nie ja ko in stru ment fi nan so wy. Pomimo faktu, że leasing na polskim rynku funkcjonuje już prawie 20 lat, niezmiennie pokutuje przekonanie, iż jest to komercyjna transakcja związana z samochodami, a zatem możliwości wykorzystania go w absorpcji funduszy unijnych są niewielkie. Jednak leasing to coś więcej niż samochody i oszczędności podatkowe, tym bardziej, kiedy na rynku pojawia się nowy partner sektor publiczny. Do podziału mld Rumunia Francja Słowacja Wlk. Brytania Litwa 6653 Bułgaria 4620 Łotwa 4205 Słowenia 3456 Estonia 2258 Belgia 1907 Holandia 1891 Szwecja 1716 Finlandia Austria 901 Irlandia 855 Malta 640 Cypr 613 Dania 65 Luksemburg Moż na przy to czyć tu pro stu przy kład. Je że li fir ma le a sin go wa ku pu je na ryn ku 10 ty się cy kom pu te rów rocz nie, to nie wątpli we uzy ska lep szą ce nę niż wła dze gmi - ny, ku pu ją ce 100 kom pu te rów raz na 5 lat. W pro stej trans ak cji na za kup sprzę tu IT wy star cza ru ty na firm le a sin go wych. Ale ma ją one wie dzę do świad cze nie, prze de wszyst kim bę dą ce so lid nym po ten cja łem w du żych przed sięw zię ciach in fra struk tu - ral nych re a li zo wa nych przez sek tor publicz ny, ta kich jak bu do wa szkół, szpi ta li, obiek tów spor to wych, wo do cią gów, czy oczysz czal ni ście ków. Wie le prze pro wa dzo nych w Eu ro pie udanych trans ak cji w for mu le Par tner stwa Publicz no-pry wat ne go do wo dzi, że po ten cjał wzro stu udzia łu le a sin gu w in we sty cjach sek to ra pu blicz ne go jest re al ny. Do świad - cze nia ryn ku pol skie go w wy ko rzy sta niu le a sin gu w re a li za cji za dań pu blicz nych po twier dza ją, że przed mio tem ta kich trans ak cji nie są już tyl ko środ ki ko mu ni - ka cji, czy też spe cja li stycz ne po ja zdy utrzy ma nia czy sto ści, to tak że nie ru cho - mo ści oraz sie ci in fra struk tu ral ne. Spe cy fi ka le a sin gu spra wia, że przy stę pu - jąc do prze tar gu fir ma le a sin go wa wy stę - pu je w ro li do staw cy i fi nan su ją ce go, a za tem wy bór par tne ra moż na prze pro - wa dzić w je dy nym i tym sa mym po stę po - wa niu prze tar go wym, co za pew nia osz częd ność cza su i kosz tów. A bio rąc pod uwa gę wa run ki peł ne go wy ko rzy sta nia tych fun du szy w la tach bez poś red ni be ne fi cjen ci mu - szą wy ło żyć oko ło 80 mld eu ro środ ków włas nych, co ozna cza dla nich ko niecz - ność zna le zie nia fi nan so wa nia ze wnętrz - ne go. Pol ska jest naj wię kszym be ne fi cjen tem (21 proc. z 308 mld eu ro dla 27 kra jów) po mo cy uni j nej w Eu ro pie. To właś nie ze

7 Szczególnym modelem kontraktów leasingowych, dzięki któremu samorząd może zyskać pozabudżetowe środki na inwestycje, również te dotowane z funduszy unijnych, jest leasing zwrotny. Pałac Kultury i Nauki w leasingu? wzglę du na ab sor pcję uni j nych do ta cji, nie moż li wą bez fi nan so wa nia ze wnętrz - ne go, po ten cjał wzro stu udzia łu le a sin gu w fi nan so wa niu in we sty cji pu blicz nych w Pol sce jest nie po rów ny wal nie wię kszy, niż w kra jach w nie wiel kim stop niu ko rzy - sta ją cych z uni j nych pie nię dzy. Szcze gól nym mo de lem kon trak tów le a - sin go wych, dzię ki któ re mu sa mo rząd mo - że zy skać po za bu dże to we środ ki na in we sty cje, rów nież te do to wa ne z fun du - szy uni j nych, jest le a sing zwrot ny, ale... Zda niem nie któ rych do rad ców praw nych w obec nym sta nie prawnym brak jest fak tycz nej moż li wości prze pro wa dze nia trans ak cji le a sin gu zwrot ne go nie ru cho mo ści w try bie prze pi sów Usta wy o gos - po dar ce nie ru cho mo ścia mi (ugn) oraz Pra wa za mó wień pu blicz nych (pzp). Na trans ak cję le a sin gu zwrot ne go skła da - ją się dwie umo wy sprze da ży i le a sin gu. Ratusz chce zarobić nawet miliard złotych na leasingu miejskich nieruchomości. Urzędnicy już przygotowywują listę budynków. W przyszłości nie wykluczają wpisania na nią Pałacu Kultury i Nauki. 7 Na byw cą nie ru cho mo ści a za ra zem fi nan - su ją cym le a sin go daw cą świad czą cym usłu gę fi nan so wa nia jest fir ma le a sin go - wa, sprze da ją cym i za ra zem bio rą cym nieru cho mość w le a sing (ko rzy sta ją cym z le a sin gu) ma być jed nost ka sa mo rzą du te ry to rial ne go. Aby trans ak cja le a sin gu zwrot ne go mia ła sens i aby za cho wa na zo sta ła jej isto ta fi nan su ją cym (świad czą - cym usłu gi le a sin go we) mu si zo stać ten sam pod miot (ta sa ma fir ma le a sin go wa), któ ry na był nie ru cho mość, nato miast podmiot ją sprze da ją cy mu si jed no cześ nie stać się Ko rzy sta ją cym na pod sta wie umo wy le a sin gu. Umo wa sprze da ży nie ru cho mo ści sa mo - rzą do wych pod le ga re żi mo wi usta wy o gos po dar ce nie ru cho mo ścia mi, umo wa le a sin gu nato miast usta wie Pra wo zamó wień pu blicz nych. Ugn wy ma ga przepro wa dze nia prze tar gu, by wy ło nić w ten spo sób na byw cę nie ru cho mo ści, pzp nato miast wy ma ga prze pro wa dze nia przetar gu, któ ry wy ło nić ma pod miot świad czą cy usłu gę fi nan so wa nia. Na grun cie pra wa pol skie go wy da je się, iż in sty tu cja le a sin gu zwrot ne go nie ru - cho mo ści mog ła by być wpro wa dzo na poprzez za sto so wa nie no wych re gu la cji w usta wie o gos po dar ce nie ru cho mo ścia - mi. Usta wa ta bo wiem okre śla m.in. za sa - dy gos po da ro wa nia nie ru cho mo ścia mi sta no wią cy mi włas ność Skar bu Pań stwa oraz włas ność jed no stek sa mo rzą du tery to rial ne go. W przy pad ku zde cy do wa nia się przez usta wo daw cę, na wpro wa dze - nie do ugn tej for my le a sin gu, za sad nym jest, aby zo sta ło to do pusz czo ne w przepi sie art. 13 ugn. Obec ny art. 13 ugn prze wi du je moż li wość ob ro tu nie ru cho - mo ścia mi wcho dzą cy mi w skład za so bu nie ru cho mo ści JST lub Skar bu Pań stwa m.in. po przez sprze daż, za mia nę i zrzecze nie się, od da nie w użyt ko wa nie wieczy ste, w na jem lub dzier ża wę, uży cze nie, od da nie w trwa ły za rząd, czy też ob cią ża nie ogra ni czo ny mi pra wa mi rze czo wy mi itd. Za sad nym wy da je się, aby pro ce du ra sprze da ży nie ru cho mo ści i na stęp nie wzię cia jej w le a sing przez JST na stę po - wa ła w try bie prze tar gu. Z uwa gi na spe-

8 cy fi kę trans ak cji le a sin gu zwrot ne go do ugn na le ża ło by wpro wa dzić do dat ko wy tryb prze tar gu ogra ni czo ne go. Ten do dat ko wy tryb prze tar gu ogra ni czo - ne go po wi nien prze wi dy wać, iż pod mio ta - mi mo gą cy mi brać udział w ta kim po stę po wa niu, by ły by je dy nie przed się - bior cy świad czą cy usłu gi le a sin gu zwrotne go nie ru cho mo ści. mi po le gać po win ny w pier wszej ko lej no - ści na zde fi nio wa niu po ję cia trans ak cji lea sin gu zwrot ne go nie ru cho mo ści skar bo wych i sa mo rzą do wych, a tak że na wpro wa dze niu sto sow nych re gu la cji w prze pi sach re gu lu ją cych prze targ na zby cie nie ru cho mo ści. Jed no cześ nie za za sad ne na le ży uznać za miesz cze nie w usta wie o gos po dar ce ZPL uzyskał opinię Urzędu Zamówień Publicznych, a następnie zwrócił się do Unii Metropolii Polskich z propozycją podjęcia wspólnych działań mających na celu dokonanie zmian ustawodawczych umożliwiających wprowadzenia na rynek leasingu nieruchomości komunalnych. Z tak prze pro wa dzo ne go prze tar gu tak jak ma to miej sce obec nie był by spo rządza ny pro to kół sta no wią cy pod sta wę do za war cia umo wy. Na le ży nad mie nić, iż usta wo daw ca wpro wa dza jąc tę no wa for - mę ob ro tu nie ru cho mo ścia mi do ugn winien za strzec, iż w wy ni ku tak prze pro wa- dzo ne go prze tar gu z pod - mio tem, któ ry wy grał by ten prze targ bę - dzie za wie ra na umo wa sprze da ży nie ru cho mo ści wraz z jed no czes nym zawar ciem umo wy le a sin gu. Pro jekt umo wy le a sin gu mo że sta no wić za łącz nik do ogło sze nia o prze tar gu. Oczy wi ście, ogra ni cze nia w zby wa niu danych nie ru cho mo ści (np. prze wi dzia ne w art. 34 ust 3 ugn) mia ły by za sto so wa nie rów nież do nie ru cho mo ści zby wa nych w tej spo sób. Zmia ny, któ re po win ny być wpro wa dzo ne do usta wy o gos po dar ce nie ru cho mo ścia - nie ru cho mo ścia mi prze pi su, z któ re go jed noz nacz nie wy ni ka ło by, iż przy za wie - ra niu trans ak cji le a sin gu nie ru cho mo ści skar bo wych bądź sa mo rzą do wych do zawar cia umo wy le a sin gu tych nie ru cho mo - ści nie sto su je się prze pi sów usta wy Pra wo za mó wień pu blicz nych. Ist nie je rów nież moż li wość wpro wa dze nia od dziel ne go roz dzia łu w ugn, re gu lu ją ce - go w spo sób od mien ny niż w dro dze przetar gu in sty tu cje le a sin gu, je że li ta ka pro po zy cja zo sta ła by za ak cep to wa na przez or ga ny usta wo daw cze. Po za zmia na mi w usta wie o gos po dar ce nie ru cho mo ścia mi na le ży do ko nać od po - wied nich zmian w roz po rzą dze niu Ra dy Mi ni strów z dnia 14 wrze nia 2004 r. w spra wie spo so bu i try bu prze pro wa dza - nia prze tar gów oraz ro ko wań na zby cie nie ru cho mo ści. (as) Leasing dla samorządów W śro dę 27 stycz nia od bę dzie się osta t nia z trwa ją ce go od paź dzier ni ka 2009 r. ogólno pol skie go cy klu 16. kon fe ren cji dla samo rzą dów oraz spó łek ko mu nal nych: Pla no wa nie i re a li za cja in we sty cji z udziałem fun du szy eu ro pej skich dla oży wie nia gos po dar cze go Pol ski prak tycz ne re ko - men da cje dla be ne fi cjen tów w cza sie spowol nie nia gos po dar cze go. ZPL jest par tne rem ge ne ral nym i, si ła mi firm le a - sin go wych, ak tyw nym uczest ni kiem cy klu. Kon fe ren cje po ka za ły jak w okre sie spowol nie nia gos po dar cze go da ją so bie ra dę sa mo rzą dy i jak in sty tu cje fi nan so we mo gą im po móc. W każ dym z 15 miast gosz czą - cych kon fe ren cje pre zen to wa no no wo - czes ne roz wią za nia ban ków oraz firm le a sin go wych, prak tycz ne wska zów ki pozy ska nia środ ków na wkła dy włas ne przez JST i przed się bior stwa ko mu nal ne. 8

9 Dlaczego ubezpieczenie nie jest elementem umowy leasingu i może być refakturowane ze stawką VAT zwolniony Or ga ny skar bo we za wszel ką ce ną usi łu ją znisz czyć ist nie ją cą od lat prak ty kę firm le a sin go wych, po twier dzo ną uchwa łą Są du Naj wyż sze go z paź dzier ni ka 1998 r. poz wa la - ją cą na re fak tu ro wa nie usług ubez pie cze nio - wych ze zwol nie niem od VAT. Choć po wo łu ją się przy tym na wy rok Eu ro - pej skie go Try bu na łu Spra wie dli wo ści, ich stano wi sko nie ma po twier dze nia ani w prze pi sach dy rek ty wy, ani w orzecz nic twie Try bu na łu. Pol skie or ga ny po dat ko we i są dy ad mi ni stra cyj ne ko rzy sta ją z orze czeń ETS, ale w spo sób dość do wol ny, kie ru jąc się prze - de wszyst kim ce la mi fi skal ny mi. Uzna jąc usłu - gi ubez pie cze nia za po moc ni cze wo bec usług naj mu bądź le a sin gu po wo łu ją się na orze czenie ETS w spra wie Le vob Ve rze ke rin gen BV. Tym cza sem orze cze nie to do ty czy ło zupeł nie in nych re la cji po mię dzy świad cze nia mi. Do tych czas ani or ga ny po dat ko we, ani są dy, nie od nio sły się nato miast do dość jed noz - nacz nych kon klu zji wy ni ka ją cych z orze cze nia w spra wie Tel lmer, po mi mo iż w spo sób bezpoś red ni do ty ka ono właś nie naj mu i le a sin gu oraz usług to wa rzy szą cych tym świad cze - niom. Nie wąt pli wie bo wiem pró ba po go dze nia kon klu zji wy ro ku w spra wie Tel lmer z do tych - cza so wym po dej ściem pre zen to wa nym przez pol skie or ga ny by ła by pró bą da rem ną. Zda niem ETS, i to był klu czo wy ar gu ment orze cze nia, po trak to wa nie świad cze nia do datko we go ja ko ele men tu naj mu, pod czas gdy na jem ca ma peł ną moż li wość sa mo dziel ne go zor ga ni zo wa nia te go świad cze nia, na ru sza ło - by za sa dę kon ku ren cji. Je śli od nieść to do toczą ce go się spo ru o kwa li fi ka cję usług ubez pie cze nia to wa rzy szą cych usłu gom naj - mu czy le a sin gu, stwier dzić na le ży, iż tak dłu - go jak na byw ca ta kich usług ma moż li wość ich za ku pu bez poś red nio od to wa rzy stwa ubez pie cze nio we go z za sto so wa niem zwolnie nia od VAT, tak dłu go nie pra wi dło wym jest uzna nie, że te sa me usłu gi za pew nio ne przez wy naj mu ją ce go czy le a sin go daw cę sta ją się usłu ga mi opo dat ko wa ny mi VAT (ja ko ele ment ce no twór czy naj mu czy le a sin gu). Przy ję cie ta kie go sta no wi ska na ru sza bo wiem za sa - dy kon ku ren cji. Sy tu a cja do tych cza so wa Przez osta t nich 11 lat prak ty ka spó łek le a - sin go wych w za kre sie ubez pie czeń spro wa - 9 dza ła się do te go, że przed miot le a sin gu był ubez pie cza ny na rzecz spół ki le a sin go wej, nato miast cię żar skła dek ubez pie cze nio wych po no sił le a sin go bior ca. Spół ki le a sin go we sto su ją róż ne sche ma ty ubez pie cze nia przed mio tu le a sin gu i ob cią ża nia kosz ta mi skła dek ubez pie cze nio wych le a sin go bior ców. Wie le z nich ofe ru je le a sin go bior com moż li - wość ubez pie cze nia przed mio tu le a sin gu w ra mach po lis ge ne ral nych za war tych przez spół ki le a sin go we. W ta kim przy pad ku to spół ka le a sin go wa pła ci skład ki ubez pie cze - nio we, a na stęp nie re fak tu ru je je na le a sin - go bior ców ze staw ką VAT zwol nio ną. W nie któ rych przy pad kach spół ki le a sin go we kal ku lu ją ra ty le a sin go we uwzględ nia jąc już w nich koszt ubez pie cze nia. In na moż li wość ofe ro wa na przez spół ki le a sin go we to sa mo - dziel ne ubez pie cze nie przed mio tu le a sin gu przez le a sin go bior cę u wy bra ne go przez siebie ubez pie czy cie la, z tym za strze że niem, że przed miot le a sin gu po wi nien być ubez pie - czo ny na rzecz spół ki le a sin go wej. Ta ka róż no rod ność w prak ty ce spó łek le a - sin go wych w za kre sie ubez pie czeń w le a sin - gu zo sta ła usan kcjo no wa na uchwa łą 7 sę dziów Są du Naj wyż sze go ( SN ) z 15 paź dzier ni ka 1998 r. (III ZP 8/98). Z uchwa ły tej wy ni ka, iż moż li we jest rów nież re fak tu ro wa nie usług ubez pie cze nia to wa - rzy szą cych le a sin go wi na le a sin go bior cę z uwzględ nie niem tej sa mej staw ki po dat ku VAT, któ ra by ła okre ślo na na fak tu rze wy sta - wio nej przez ubez pie czy cie la. Za sad ność ta kiej prak ty ki, przez te wszyst kie la ta, po twier dza ły tak że or ga - ny skar bo we (fir my le a sin go we po sia da ją w swo jej do ku men ta cji sto sow ne orze cze nia nie któ re urzę dy skar bo we zna laz ły się aktu al nie w kło pot li wej sy tu a cji). W ro ku 2009 or ga ny skar bo we zmie ni ły swój punkt wi dze nia opie ra jąc się na wy ro ku WSA we Wroc ła wiu, któ ry za kwe stio no - wał wy rok 7 sę dziów Są du Naj wyż sze go ja ko pod sta wę prak tyk firm le a sin go - wych z uwa gi na zmia nę de fi ni cji usłu gi w usta wie VAT po wej ściu Pol ski do UE oraz uzna jąc, że usłu ga ubez pie cze nia jest ści śle zwią za na z usłu gą le a sin gu i ma w sto sun ku do niej cha rak ter po bocz ny (uzu peł nia ją cy). Zda niem są du nie są to od ręb ne usłu gi, ale ele men ty pew nej ca ło ści, sta no wią ce z eko-

10 Niewątpliwie próba pogodzenia konkluzji wyroku ETS w sprawie Tellmer z dotychczasowym podejściem prezentowanym przez polskie organy byłaby próbą daremną. no micz ne go pun ktu wi dze nia jed no świadcze nie. Sąd orzekł, że bez usłu gi pod sta wo - wej usłu gi le a sin gu świad cze nie usłu gi ubez pie cze nia przez le a sin go daw cę utra ci - ło by swój sens. Prze pi sy wspól no to we i orzecz nic two ETS Wie lu eks per tów po dat ko wych uwa ża jednak, iż zmia na usta wy VAT nie wpły nę ła w ża den spo sób na zmia nę oto cze nia prawne go do ty czą ce go re fak tu ro wa nia usług ubez pie cze nia przez fir my le a sin go we, a zatem fir my le a sin go we w cał ko wi cie za sad ny spo sób mia ły pra wo ba zo wać w swo jej prakty ce na wy ro ku 7 sę dziów Są du Naj wyż sze - go z 1998 ro ku rów nież po wej ściu Pol ski do UE. Zda niem eks per tów po dat ko wych punkt widze nia, że usłu ga ubez pie cze nia przed mio tu le a sin gu bez ist nie nia sa mej umo wy nie miała by sen su, nie znaj du je po twier dze nia w orzecz nic twie ETS, któ ry w swo ich wy ro - kach m.in. w spra wie RLRE Tel lmer Pro per - ty sro (C-572/07 wy rok z dnia 11 czer wca 2009 r.). uznał, że: cho ciaż usłu - gi sprzą ta nia czę ści wspól nych bu dyn ku towa rzy szą ko rzy sta niu z naj ę te go do bra, to nie mu szą być ob ję te za kre sem po ję cia naj - mu w ro zu mie niu art. 13 część B lit. b) szóstej dy rek ty wy. Po nad to, sko ro na jem miesz kań oraz sprzą ta nie czę ści wspól nych bu dyn ku mo gą być, w oko licz no ściach ta kich jak w spra wie przed są dem kra jo wym, wzajem nie roz dzie lo ne, to nie moż na uznać, że sta no wią jed no świad cze nie w ro zu mie niu orzecz nic twa Try bu na łu. ETS nie po dzie lił więc po glą du, że usłu ga sprzą ta nia sta no wi uzu peł nia ją cy cha rak ter do usłu gi naj mu, po nie waż jej ist nie nie bez umo wy naj mu nie mia ło by sen su i tym sa - mym, na le ża ło by za sto so wać w tym przypad ku ta ką sa mą staw kę VAT jak dla wy naj mo wa ne go lo ka lu. Rów nież in ne wy ro - ki ETS po twier dza ją nie za sad ność ta kie go po dej ścia, ja kie za pre zen to wał w swo im orze cze niu WSA we Wroc ła wiu. W ko men ta rzach or ga nów skar bo wych po ja - wia ją się stwier dze nia, że sko ro fir my le a sin - go we nie po sia da ły li cen cji na świad cze nie usług ubez pie cze nia, to tym bar dziej nie powin ny sto so wać staw ki zw. przy re fak tu ro - 10 wa niu. Jed nak prze pi sy wspól no to we, jak pod kre śla ją eks per ci po dat ko wi, w art. 28 Dy rek ty wy 112 mó wią, że w sy tu a cji, kie dy po dat nik dzia ła jąc we włas nym imie niu, ale na rzecz oso by trze ciej, bie rze udział w świad cze niu usług, przyj mu je się, że po dat nik ten sam otrzy mał i wy świad czył te usłu gi. Za - tem, od sprze daż usłu gi po win na być postrze ga na ja ko toż sa ma ze świad cze niem usłu gi. W związ ku z tym, pra wi dło wym jest opodat ko wa nie świad cze nia usłu gi ubez pie - cze nio wej we dług za sad dla niej wła ś- ci wych co ozna cza, iż w przy pad ku refak tu ro wa nia usług ubez pie cze nio wych na le a sin go bior ców, po win no się za sto - so wać zwol nie nie z opo dat ko wa nia podat kiem VAT. W przy pad ku od sprze da ży usług nie jest istot ne kry te rium pod mio to we, tj. kto jest faktycz nym wy ko naw cą usłu gi. Pod miot odsprze da ją cy usłu gę sta je się po dat ni kiem podat ku VAT w sto sun ku do od sprze da wa nej usłu gi ze wszyst ki mi wy ni ka ją cy mi z te go kon sek wen cja mi, tj. w szcze gól no ści po wi - nien opo dat ko wać tę usłu gę we dług za sad dla niej prze wi dzia nych. Po twier dza to m.in. WSA w Rze szo wie, któ - ry w wy ro ku z 23 mar ca 2009 r. (I SA/Rz 728/08), stwier dził, że trans ak cje po le ga ją - ce na od sprze da ży w imie niu włas nym usług wy ko ny wa nych przez pod miot trze ci pod le ga ją opo dat ko wa niu tak sa mo, jak gdy - by by ły świad czo ne przez po dat ni ka. Po nad - to, zda niem WSA w Rze szo wie, pod miot do ko nu ją cy re fak tu ro wa nia nie jest zo bo wią - za ny do po sia da nia upraw nień do wy ko ny - wa nia usług bę dą cych przed mio tem re fak tu ro wa nia. Za gro że nia Nie kon sek wen tne i czę sto nie zro zu mia łe dzia ła nia or ga nów skar bo wych mo gą koszto wać po dat ni ków set ki mi lio nów zło tych. Swo ich praw bę dą oni nie wąt pli wie bro nić przed są da mi eu ro pej ski mi. Ist nie je du że praw do po do bień stwo wy da nia po zy tyw nych dla po dat ni ków wy ro ków, a wów czas bu dżet pań stwa sta nie przed ko niecz no ścią zwró cenia kwot za pła co ne go po dat ku wraz z od set - ka mi. (as)

11 Pełne odliczenia VAT od samochodów korzystne dla budżetu Co najmniej o 15 proc. wzrośnie sprzedaż przedsiębiorcom samochodów osobowych dla celów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą po wprowadzeniu pełnego odliczenia podatku VAT. Kwe stia peł ne go od li cze nia VAT od firmo wych sa mo cho dów oso bo wych jest jed nym z waż niej szych te ma tów po stu lo - wa nych w osta t nich la tach przez bran żę lea sin go wą. Szan se na ure gu lo wa nie te go prob le mu po ja wi ły się na krót ko w 2006 ro - ku. Osta tecznie jed nak Mi ni ster stwo Fi nan - sów wy co fa ło się z przy go to wa ne go pro jek tu usta wy w tym za kre sie. Już wów czas po ja wia ły się licz ne gło sy eksper tów po dat ko wych wska zu ją cych, iż obowią zu ją ce prze pi sy ogra ni cza ją ce moż li - wość od li cza nia po dat ku VAT są nie zgod ne z prze pi sa mi wspól no to wy mi. Po twier dził to w grud niu ubr. ETS. Na pod sta wie te go orze cze nia WSA w Kra ko wie uchy lił de cy zję Dy rek to ra Iz by Skar bo wej w spra wie in ter - pre ta cji do ty czą cej okre śle nia za kre su pra - wa do od li cze nia po dat ku na li czo ne go VAT za war te go w wy dat kach na pa li wo w sa mo - cho dach wy ko rzy sty wa nych do dzia łal no ści opo dat ko wa nej VAT. W uza sad nie niu Sąd stwier dził, że wprowa dzo ne od 1 ma ja 2004 ro ku ogra ni cze - nia w od li cza niu po dat ku VAT są sprzecz ne z pra wem wspól no to wym oraz ce lem VI Dy rek ty wy, a ta ka wy kład nia prze pi sów po dat ko wych, któ ra poz wo li ła - by na za cho wa nie ogra ni czeń w wer sji sprzed 1 ma ja 2004, jest nie moż li wa, ponie waż nie by ła by zgod na z pol ski mi konsty tu cyj ny mi za sa da mi pra wi dło wej le gis la cji i pew no ści pra wa. Zda niem Są - du, je dy nym wa run kiem, ja ki po dat nik mu - si speł nić, aby od li czyć w peł ni po da tek VAT od sa mo cho dów oso bo wych, jest wyka za nie, że wy stę pu je zwią zek z pro wa - dzo ną dzia łal no ścią opo dat ko wa ną po dat kiem VAT. W ocenie niektórych do rad ców po dat ko - wych ta ka oce na sy tu a cji jest jak naj bar - dziej pra wi dło wa. Uza sad nie nie i skut ki pro po no wa nych roz wią zań. Da ne pu bli ko wa ne przez bran żę mo to ry za - cyj ną wska zu je, iż przed się bior cy na by wa - ją ak tu al nie oko ło 140 tys. no wych sa mo cho dów oso bo wych rocz nie do ce lów zwią za nych bez poś red nio z pro wa dzo ną przez nich dzia łal no ścią gos po dar czą. Łącz ny rocz ny wpływ do bu dże tu pań stwa 11 z po dat ku VAT z te go ty tu łu wy no si oko ło 1.6 mld. zł. We dług obec nie obo wią zu ją cych re gu la cji przed się bior cy mo gą od li czyć nie wię cej niż zł na li czo ne go po dat ku VAT od każde go sa mo cho du oso bo we go. Łącz nie rocz nie kwo ta od li cze nia wy no si 840 mln. zł. Ozna cza to, że przy wpro wa dze niu pełne go od li cze nia po dat ku VAT do dys po zy - cji przed się bior ców po zo sta ło by oko ło 800 mln. zł rocz nie informuje w swoim raporcie z początku 2009 PZPM. Eks per ci ryn ku mo to ry za cyj ne go oce nia ją, że spo wo do wa ło by to co naj mniej oko ło 15% wzrost sprze da ży sa mo cho dów osobo wych przed się bior com dla ce lów zwią - za nych z pro wa dzo ną dzia łal no ścią gos po dar czą. Po da tek za war ty w pa li wie wy ko rzy sty wa ny do za si le nia tych po ja - zdów przy niósł by do bu dże tu oko ło 220 mln. zł do dat ko wych wpły wów. Po nad to po oko ło 3 la tach ze sprze da ży tych sa mo - cho dów przez przed się bior ców do bu dże tu pań stwa wpły nę ło by oko ło 180 mln. zł z po dat ku VAT. Tyl ko z tych dwóch po zy cji bu dżet pań stwa zy skał by oko ło 400 mln. zł. do dat ko wych wpły wów. Po zo sta łe uzy ska ne kwo ty w dużym stop niu mog ły by być prze zna czo ne przez przed się bior ców na in we sty cje i usługi. Po cią gnie to tak że za so bą zwię ksze nie kon sum pcji i związ ku z tym wię ksze wpły - wy do bu dże tu pań stwa z po dat ków ob ro - to wych. Wpro wa dze nie peł ne go od li cze nia, bę dzie mia ło tak że wpływ na od na wia nie się par ku ma szy no we go w Pol sce (obec nie śred nia wie ku po ja zdu to oko ło 15 lat), po pra wę bez pie czeń stwa na dro gach i stan śro do wi - ska na tu ral ne go. W kon sek wen cji bę dą koniecz ne mniej sze wy dat ki na ochro nę zdro wia i śro do wi ska. W związ ku z wpro wa dze niem peł ne go odli cze nia po dat ku VAT przy na by ciu po ja zdu nie wąt pli wie bę dzie mia ło w dłu gim okre sie cza su po zy tyw ny wpływ na do cho dy budże tu pań stwa i stan pol skiej gos po dar ki. Po nad to zmia na kon tro wer syj nych z pun - ktu wi dze nia zgod no ści z pra wem eu ro pej - skim re gu la cji ochro ni pań stwo pol skie przed ko niecz no ścią zwro tu czę ści po bra - ne go po dat ku VAT.

12 Uporządkujmy prawo Nieprecyzyjne i niejasne przepisy są przyczyną wydawania sprzecznych interpretacji/decyzji skarbowych w podobnych sprawach podatkowych. Decyzje te skutkują wszczynaniem długotrwałych i kosztownych działań odwoławczych, jak również grożą sankcjami, których wielkość może być nieadekwatna do winy podatnika. P rzy kła dem dzia łań, któ re ba zu jąc na sprzecz nych in ter pre ta cjach prze pi sów, na ra ża ją po dat ni ków na znacz ne kon sek wen - cje fi nan so we jest kwe stia sprze da ży pro duk - tów ubez pie cze nio wych przez fir my le a sin go we. In ny przy kład: czte ry la ta te mu bran ża le a sin go wa roz po czę ła przy go to wa nia do wpro wa dze nia na ry nek no we go pro duk tu le a sin gu kon su men ckie go. Roz po czę ta przez bran żę le a sin go wą ak cja pro mo cyj na zo sta ła wstrzy ma na w re zul ta cie po ja wie nia się sprzecz nych ze so bą in ter pre ta cji or ga - nów skar bo wych. US w War sza wie wy dał inter pre ta cję, iż fir ma le a sin go wa nie mo że za wrzeć umo wy le a sin gu fi nan so we go z kon - su men tem, nato miast ana lo gicz ny urząd we Wroc ła wiu za pre zen to wał od mien ne sta no wi - sko. Wąt pli wo ści, któ re na tym tle się zro dzi ły do dziś spra wia ją, iż kon su men ci nie ma ją dostę pu do ko rzy ści pły ną cych z le a sin gu. Ko lej nym przy kła dem wy da wa nia sprzecznych ze so bą ak tów praw nych wy wo łu ją cych nie tyl ko za mie sza nie na ryn ku, ale rzu tu ją - cych bez poś red nio na fi nan se przed się - biorstw są wpro wa dzo ne 1 ma ja 2004 ro ku ogra ni cze nia w moż li wo ści roz li cza nia po dat - ku VAT od za ku pu sa mo cho dów cię ża ro wych i ich eks plo a ta cji. Już w 2002 ro ku ETS wy dał wy rok w spra wie C-409/99 Me tro pol Tre u hand, któ ry jed noz - nacz nie po twier dzał, że wy łą cze nie lub ograni cze nie pra wa do od li cze nia po dat ku VAT mu si wy ni kać z prze pi sów pra wa kra jo we go obo wią zu ją cych przed wej ściem w Pol sce w ży cie VI Dy rek ty wy tj. przed 1 ma ja 2004 r. Za tem mi ni ster fi nan sów i pol ski usta wo daw - ca win ni więc mieć peł ną świa do mość te go, że pań stwo człon kow skie nie mo że wpro wa - dzać do pra wa kra jo we go no wych wy łą czeń z pra wa do od li cze nia po dat ku VAT z dniem przy stą pie nia do Wspól no ty. Cze mu w ta kim ra zie re gu la cje te zo sta ły wpro wa dzo ne w życie? Ko niecz nym jest pod ję cie dzia łań, przez przed sta wi cie li par la men tu/ad mi ni stra cji publicz nej, ma ją cych na ce lu zwię ksze nie przejrzy sto ści pra wa oraz bez pie czeń stwa w ob ro cie gos po dar czym. Pod da je my pod roz wa gę, czy jed nym z kie run ków prac w tym za kre sie, po win no być do ko na nie zmian w Or dy na cji po dat ko wej, któ re zo bo wią zy wa - ły by Mi ni stra Fi nan sów do za ję cia, w okre ślo - nym ter mi nie, jed noz nacz ne go sta no wi ska w przy pad kach, w któ rych po dat nik stwier dził - by roz bież ność: a. w in ter pre ta cjach in dy wi du al nych wy da - nych w po dob nych spra wach, b. w in ter pre ta cji in dy wi du al nej i de cy zji skarbo wej, c. w de cy zjach skar bo wych. Jed no cześ nie na le ża ło by za gwa ran to wać podat ni kom, któ rzy dzia ła li w wa run kach sprzecznych ze so bą de cy zji/in ter pre ta cji or ga nów skar bo wych, że nie bę dą po no sić kon sek wen - cji pod ję tych przez sie bie błęd nych de cy zji. (ZPL) Powołanie grup roboczych ZPL Zwiększenie skuteczności działania Związku w związku z większą liczbą zadań kierowała wprowadzeniem nowego modelu funkcjonowania ZPL, opartego na pracy zespołów specjalistów spośród pracowników firm członkowskich Związku. Powołano grupy robocze ZPL i szefów tych grup. Marcin Nieplowicz (EFL), Gru pa sta ty sty ki i mo ni to ro wa nia ryn ku, Ewa Kry stel (ING Le a se), Gru pa ds. do brych prak tyk i bez pie - czeń stwa dzia łal no ści le a sin go wej, Jo an na Kwaś nie wicz (EFL), Gru pa ds. do brych prak tyk i bez pie czeń stwa dzia łal no ści le a sin - go wej, Ja cek Ra kow ski (BRE Le a sing), Gru pa praw na, Krzysz tof Go zdek (ING Le a se), Pod gru pa ds. po dat ku do cho do we - go i VAT, Jo an na Sę dzi kow ska (Re if fa i sen 12 Le a sing), Pod gru pa ds. ra chun ko wo ści, An na Bą kow ska (EFL), Pod gru pa ds. le a - sin gu kon su men ckie go), Ka ro li na Szysz ko- Gło wac ka (EFL), Pod gru pa ds. pro jek tów PPP, Ma ria Awa (EFL), Pod gru pa ds. pro jek - tów sa mo rzą do wych, Gru pa ds. fun du szy uni j nych, Krzysz tof Sos now ski (ING Car Le a se), Gru pa ds. ryn ku mo to ry za cyj ne go, An na Ka miń ska (ING Le a se), Gru pa ds. PR i pro mo cji.

13 Z kalendarza Związku 27 stycz nia ZPL wraz z PKPP Le wia tan przed sta wią NKS Przy jaz ne Pań stwo po stu la - ty zmia ny prze pi sów po dat ko wych PIT, CIT i VAT. Po ewen tu al nym za ak cep to wa niu po stu - la tów przez NKS, tra fią one ja ko pro jek ty zmian usta wo wych do kon sul ta cji mię dzy re sor to - wych. ZPL kon ty nu o wał pra ce w ra mach Zes po łu me to do lo gicz ne go przy Fun da cji Cen trum PPP w związ ku z opra co wa niem ścież ki doj ścia podmio tu pu blicz ne go w pro ce sie opra co wa nia rea li za cji pro jek tu PPP. ZPL roz po czął wspól nie z Pol skim Związ kiem Prze my słu Mo to ry za cyj ne go, Związ kiem De a le - rów Sa mo cho do wych oraz Pol ską Iz bą Mo to ry - za cji dzia ła nia na rzecz re a li za cji czte rech waż nych dla bran ży mo to ry za cyj nej po stu la tów: peł ne od li cze nie VAT od aut fir mo wych, wprowa dze nie po dat ku eko lo gicz ne go, wpro wa - dze nie na ry nek le a sin gu kon su men ckie go oraz uszczel nie nie sy te mu fun kcjo no wa nia sta cji kon tro li po ja zdów. Zgod nie z usta le nia mi z wi ce pre mie rem W. Pa wla kiem ra port w tej spra wie zo sta nie prze ka za ny do Mi ni ster stwa Gos po dar ki. ZPL prze słał do MF sta no wi sko, aby w no we - li zo wa nej usta wie zo sta ły wy kre ślo ne za pi sy ogra ni cza ją ce moż li wo ści 100 proc. od li cze nia po dat ku VAT od na by wa nych (użyt ko wa - nych/le a sin go wa nych) po ja zdów wy ko rzy sty - wa nych w dzia łal no ści gos po dar czej, a tak że od kosz tów ich eks plo a ta cji, w tym na by wa - nych pa liw, a tak że znie sio ne zo sta ły ogra ni cze - nia w moż li wo ści peł nej amor ty za cji tych po ja zdów. W od nie sie niu do opo dat ko wa nia prywat ne go użyt ko wa nia aut fir mo wych, ZPL przedsta wi ła sta no wi sko, że wy so kość ob cią żeń po win na być do sto so wa na do moż li wo ści po datni ków, nie wy żej jed nak niż na li cza nych od, amor ty zo wa nej w cza sie, pod sta wy w wy so ko - ści 0,5 proc. war to ści po ja zdu (dla pra co daw cy i pra cow ni ka jed na ko wo). Re no mo wa ne kan ce la rie po dat ko we (MDDP, PWC oraz De lo it te) opub li ko wa ły w pra sie ar ty ku ły opi su ją ce prak ty kę firm le a - sin go wych w za kre sie re fak tu ro wa nia ubez pie - czeń, wspie ra ją ce ją orzecz nic two są do we, a tak że wska zu ją ce na for mal ne pod sta wy ta kich prak tyk. Pu bli ka cje te wzmac nia ją dzia ła nia lobbin go wych, któ rych ce lem jest przy go to wa nie i wy sła nie przez Mi ni ster stwo Fi nan sów pis ma okól ne go do izb i urzę dów skar bo wych w sprawie sto so wa nia sta wek po dat ko wych przy fak tu - ro wa niu ubez pie czeń przez fir my le a sin go we. Przed sta wi cie le ZPL wzię li udział w spot ka niu z Ire ną Herbst pre ze sem Fun da cji Cen trum PPP na te mat wy ko rzy sta nia le a sin gu w pro jek tach PPP. ZPL przy go tu je pro po zy cje w za kre sie le a - sin gu zwrot ne go nie ru cho mo ści ko mu nal nych. ZPL pod pi sał z Fun da cją Cen trum PPP list in tencyj ny do ty czą cy udzia łu w pro jek cie ma ją cym na ce lu po pu la ry za cję par tner stwa wśród sa mo rzą - dów. Nagrody PZWLP po raz drugi Fot. fleet.com.pl Ri coh Pol ska Sp. z o.o., Lip ski B.S. oraz Re na ult Re ta il Gro up Od dział przy ul. Le wi now skiej są te go rocz ny mi la u re a ta mi Na gród Pol skie go Związ ku Wy naj mu i Lea sin gu Po ja zdów. Uro czy stość mia ła miej sce 8 grud nia 2009 r. w War sza wie. Po dob nie jak w poprzed nim ro ku, ka te go rie Na gród PZWLP obej mo wa ły: Naj lep szy Ser wis Na praw Me cha nicz nych, Naj lep szy Ser wis Blachar sko-la kier ni czy oraz Eko Flo tę. W ka te go rii Eko Flo ta an kie to wa ni człon ko wie PZWLP uzna li fir mę Ri coh Pol ska, za Naj lep szy Ser wis Na praw Me cha nicz nych fir mę Lip ski B.S. Au to - ry zo wa ny De a ler For da z War sza wy, a Re na ult Re ta il Gro up, Od dział przy ul. Le wi now skiej w War sza wie za Naj lep - szy Ser wis Bla char sko-la kier ni czy. Kon kurs miał cha rak ter ogól no pol ski, a fir my człon kow skie PZWLP zgło si ły po nad 60 pod mio tów we wszyst kich ka te go riach: każ dy z no mi no wa nych ser wi sów otrzy my wał pun kty, mię dzy in ny mi za ter mi no wość na praw, licz bę re kla ma cji, kom ple ta cję do ku men tów, wy po sa że nie ser wi su (w tym licz bę spe cja li stycz nych sta no wisk) czy jakość ob słu gi. Biuro Związku Polskiego Leasingu, ul. Rejtana 17, Warszawa tel.: (+48 22) , fax: (+48 22) zpl@leasing.org.pl, 13

Rozwiązywanie umów o pracę

Rozwiązywanie umów o pracę Ryszard Sadlik Rozwiązywanie umów o pracę instruktaż, wzory, przykłady Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Wstęp...7 Rozdział I Wy po wie dze nie umo wy o pra cę za war tej na

Bardziej szczegółowo

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 5. Pro mie nio wa nie elek tro ma gne tycz ne (PEM) nie jo ni - zu ją ce wy stę pu je w po sta ci na tu ral nej (źró dła mi są Zie - mia, Słoń ce, zja wi ska at mos fe rycz ne) oraz sztucz nej (zwią za

Bardziej szczegółowo

Prawo pracy pierwsze kroki

Prawo pracy pierwsze kroki Prawopracy_PierwszeKroki.pdf 2014-04-23 14:24:09 Elżbieta Judasz Jak powinna być sformułowana dobra umowa o pracę? Jakie są Twoje uprawnienia jako pracownika? Kiedy będzie można skorzystać z urlopu? Dla

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE... Część 6, rozdział 1, punkt 4.1, str. 1 6.1.4. PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU 6.1.4.1. Usta no wie nie od ręb nej wła sno ści Z człon kiem spół dziel ni ubie ga ją

Bardziej szczegółowo

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key Master Key Zalety i korzyści Ochro na praw na klu cze sys te mo we pro du ko wa ne są wy łącz nie w fir mie WIL KA. Ponad to WIL KA chro ni je przed nie upraw nio ną pro duk cją, umiesz - cza jąc na nich

Bardziej szczegółowo

1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK.

1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK. PRZEWODNIK Rozdzia³ 1, str. 1 SKUTECZNE ZARZ DZANIE SPÓ DZIELNI MIESZKANIOW Spis treœci 1. PRZEWODNIK 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów

Bardziej szczegółowo

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE:

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: 44 Scenariusz 10 I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: Te ma ty ka lek cji do ty czy pod r cz ni ka Wie dza o spo e czeƒ stwie, cz Êç I. Pod

Bardziej szczegółowo

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Statut Zwi zku Kynologicznego w Polsce 2/ 1 STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Roz dzia³ I Po sta no wie nia og l ne 1 Sto wa rzy sze nie no si na zw Zwi zek Ky no lo gicz ny w Pol sceµ zwa ny

Bardziej szczegółowo

Rewolucja dziewczyn na informatyce

Rewolucja dziewczyn na informatyce Rewolucja dziewczyn na informatyce Wro ku aka de mic kim 2017/18 od no to wa no w Pol sce naj więk szy w hi sto rii przy rost licz by stu den tek kie run ków in for ma tycz nych o 1179 w ska li kra ju

Bardziej szczegółowo

JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe

JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania

Bardziej szczegółowo

Fotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej

Fotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej aparatura i technika Dr n. farm. Sławomir Wilczyński Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego z OML w Sosnowcu, SUM w Katowicach Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. fiz. Barbara Pilawa

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Instrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut 1. Spraw dê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (zadania

Bardziej szczegółowo

OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w

OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w I. DEKLARACJA WYDAWCY II. OKREعLENIA Ago ra SA, wy daw ca Ga ze ty Wy bor czej wiad czy kom plek so wà usùu gو Ne kro lo gi, po le ga jà cà na za miesz cza niu ne

Bardziej szczegółowo

Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach

Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach BAR BA RA WOY NA ROW SKA, MA RIA SO KO OW SKA, MAG DA LE NA WOY NA ROW SKA -SO DAN Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach W nowej podstawie programowej kszta³cenia

Bardziej szczegółowo

www.nie bo na zie mi.pl

www.nie bo na zie mi.pl Nie bo Na Zie mi www.nie bo na zie mi.pl Kon rad Mi lew ski Wszel kie pra wa za strze żo ne. Nie au to ry zo wa ne roz po wszech nia nie ca ło ści lub frag men tu ni niej szej pu bli ka cji w ja kiej kol

Bardziej szczegółowo

2.1. Identyfikacja Interesariuszy. G4 25a

2.1. Identyfikacja Interesariuszy. G4 25a 16 17 2.1. Identyfikacja Interesariuszy Gru py In te re sa riu szy zo sta y wy bra ne w opar ciu o ana li z dzia al - no Êci ope ra cyj nej Gru py Ban ku Mil len nium. W wy ni ku pro ce su ma - po wa nia

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11 SPIS TRE ŚCI WSTĘP.....................................................9 ROZ DZIAŁ I ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI.......................11 1. TEO RIE OR GA NI ZA CJI A NA UKI O ZAR ZĄ

Bardziej szczegółowo

Opakowania na materiały niebezpieczne

Opakowania na materiały niebezpieczne Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Opakowania na materiały 208 GGVS Opakowania na materiały 209 Opakowania na materiały Cer ty fi ko wa ne po jem ni ki Utz jest pro du cen tem sze ro kiej ga my opa ko

Bardziej szczegółowo

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego Monitor Polski B Nr 994 969 09 SPRAWOZDANIE FINANSOWE 07 SZPITAL WOJSKOWY Z PRZYCHODNI SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAK AD OPIEKI ZDROWOTNEJ 78-600 Wa³cz, ul. Ko³obrzeska 44 tel. 67 50-8-09; fax 50-8-0 REGON

Bardziej szczegółowo

przekrój prostokàtny

przekrój prostokàtny Szcze gól ne miej sce w wen ty la cji me cha nicz nej znaj du je wen ty - la cja o prze kro ju pro sto kąt nym. Co raz czę ściej sto so wa na i co raz czę ściej po szu ki wa na przez wy ko naw ców. Naj

Bardziej szczegółowo

o przetargach nieograniczonych na sprzedaż zespołów składników majątku Stoczni Gdynia SA

o przetargach nieograniczonych na sprzedaż zespołów składników majątku Stoczni Gdynia SA w po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w STOCZ NI GDYNIA S.A., pro wa dzo nym na pod sta wie prze pi sów usta wy z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze gól

Bardziej szczegółowo

Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so -

Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so - Metoda projekt w badawczych Me to da pro jek t w jest spo so bem wspie ra nia ak tyw ne go za an ga o wa nia i ce lo we go ucze nia siê oraz roz wo ju in te lek tu al ne go, a dla nie kt rych na uczy cie

Bardziej szczegółowo

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego

W p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego Monitor Polski B Nr 4 956 787 SPRAWOZDANIE FINANSOWE PRZEDSIÊBIORSTWO WODOCI GÓW I KANALIZACJI WODNIK Spó³ka z o.o. w Jeleniej Górze 58-560 Jelenia Góra, Pl. Piastowski tel. 75 755-0-9; fax 755-0-9 REGON

Bardziej szczegółowo

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni?

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? 2 Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? biuletyn informacyjny dotyczący ochrony praw pracowników USTA WA z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z. Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................

Bardziej szczegółowo

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim Jaki podatek zapłaci twórca? Zbliża się czas rozliczenia z fiskusem. Wielu twórcom rozliczenia podatkowe mogą nastręczać trudności, zwłaszcza, gdy prowadzą kilka rodzajów działalności, albo osiągają przychody

Bardziej szczegółowo

1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele

1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele 1 3Przyj 0 1cie W E S E L N E 58 magazyn wesele 1 3 Tortowy zawr t g 0 0owy C o fantazjach w 0 2wiecie s 0 0odko 0 2ci C u kier ni czy 0 2wiat roz wi ja si 0 1 w b 0 0y ska wicz - nym tem pie, ofe ru j

Bardziej szczegółowo

Medyczny laser CO2. C jaki aparat jest optymalny dla lekarza medycyny estetycznej/dermatologa?

Medyczny laser CO2. C jaki aparat jest optymalny dla lekarza medycyny estetycznej/dermatologa? 1 3aparatura i technika Dr n. farm. S 0 0awomir Wilczy Ґski Katedra i Zak 0 0ad Podstawowych Nauk Biomedycznych, Wydzia 0 0 Farmaceutyczny z OML w Sosnowcu 0 1l 0 2skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Bardziej szczegółowo

Unij ne pie nią dze na do cho do we pro jek ty

Unij ne pie nią dze na do cho do we pro jek ty LUTY 2009 15 lutego 14 marca 2009 nr 2/27 Wydawnictwo Eurosystem Warszawa www.forumsamorzadowe.pl ISSN 1897-0079 INDEX 226424 Cena 12 zł (0% VAT) FORUM SAMORZĄDOWE n i e z a l e ż n y m i e s i ę c z n

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.

Ubezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z. Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................

Bardziej szczegółowo

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Wojciech Świątek Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Praktyczne wskazówki dla specjalistów ds. ochrony środowiska Ochrona środowiska VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp.

Bardziej szczegółowo

w umowach dotyczących

w umowach dotyczących Niezbędne postanowienia w umowach dotyczących utworów audiowizualnych Produkcja utworu audiowizualnego wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych i organizacyjnych, ale również współpracy wielu podmiotów

Bardziej szczegółowo

Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u

Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Scenariusz lekcji w III klasie gimnazjum Przed sta wia my Ko le an kom i Ko le gom pro po zy cjê sce na riu sza lek cji ote ma cie nie ³a twym, szcze g l nie

Bardziej szczegółowo

SALON MATURZYSTÓW. Perspektywy 2016

SALON MATURZYSTÓW. Perspektywy 2016 Zgłoszenia nadesłane do 30 czerwca 2016 r. 5% rabatu SALON MATURZYSTÓW ZGŁOSZENIE UCZESTNICTWA CENNIK USŁUG i WYPOSAŻENIA DODATKOWEGO INFORMACJA O WYSTAWCY i ZAMÓWIENIE REKLAMY REGULAMIN SALONU www.salonmaturzystow.pl

Bardziej szczegółowo

spawany element Elektroda wykonana jest z rdzenia i otuliny. Z końcówki zdejmuje się około 15 mm otuliny i ten koniec umieszcza się w uchwycie.

spawany element Elektroda wykonana jest z rdzenia i otuliny. Z końcówki zdejmuje się około 15 mm otuliny i ten koniec umieszcza się w uchwycie. Spawanie łukowe Spawanie łukowe Jest to spo sób łą cze nia me ta li przez za sto so wa nie spa war ki elektrycznej wy twa rza się łuk (wyła do wa nie elek trycz ne) w szczeli nie mię dzy spa wa nym przedmiotem

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. Modlitwa nad darami... Któ - ry ży - e

Bardziej szczegółowo

Wpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku

Wpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Europejski Dzień Wiosny Eu ro pej ski Dzień Wio sny w Szko le Pod sta wo wej nr 59 im. Ja na Ma tej ki w kla sach na ucza nia zin te gro wa ne go za ini cjo wa li na uczy cie

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna # Modlitwa nad darami " # # K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. lub... Któ

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Śmierci lub Kalectwa

Bardziej szczegółowo

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny Ogól ne za sa dy za miesz cza nia ogło szeń wy mia ro wych i re klam w Par kie cie i je go do dat kach oraz wkład ko wa nia I. PO STA NO WIE NIA OGÓL NE 1 Ile kroć w ni niej szych za sa dach ogól nych

Bardziej szczegółowo

Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM. G d y n i a 2 0 0 9

Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM. G d y n i a 2 0 0 9 Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM G d y n i a 2 0 0 9 Program nauczania do nowej podstawy programowej (Rozporzàdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23.2.2008 r.) skonsultowany

Bardziej szczegółowo

str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3

str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 Ko men dan ta G³ówne go Pa ñ stwo wej Stra y Po a r nej z dnia 24 lu te go 2006 r. w spra wie spo so bu pro wa dze nia przez prze³o o nych do ku men

Bardziej szczegółowo

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia Gwarantowana Renta Kapitałowa Ogólne warunki ubezpieczenia OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA GWARANTOWANEJ RENTY KAPITAŁOWEJ GRK/R/4/2007 1. DE FI NI CJE Ile kroć w ni niej szych ogól nych wa run kach

Bardziej szczegółowo

Kto si boi stali z Rosji Najwi ksi europejscy producenci chcà ograniczyç import ze Wschodu STALOWEFORUM

Kto si boi stali z Rosji Najwi ksi europejscy producenci chcà ograniczyç import ze Wschodu STALOWEFORUM Stalowe Wilki rozdane Wielka gala z okazji jubileuszu Polskiej Unii Dystrybutorów Stali Nas kryzys si nie ima Rozmowa z Konradem Jaskó à, prezesem Polimexu-Mostostalu Kto si boi stali z Rosji Najwi ksi

Bardziej szczegółowo

War sza wa 2015 PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE

War sza wa 2015 PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE Pu bli ka cja po wsta ła w ra mach pro jek tu re ali zo wa ne go z do fi nan so wa niem NFOŚiGW w ra mach pro gra mu prio ry te to we go Edu ka cja eko lo gicz na Lider projektu: Wyż sza Szko ła Eko lo

Bardziej szczegółowo

FASADY FOTOWOLTAICZNE

FASADY FOTOWOLTAICZNE JANUSZ MARCHWIŃSKI FASADY FOTOWOLTAICZNE TECHNOLOGIA PV W ARCHITEKTURZE WARSZAWA 2012 SPIS TREŚCI WSTĘP...........................................................7 1. Przedmiot, uzasadnienie i cel pracy....................................7

Bardziej szczegółowo

Raport z badañ Instytutu Spraw Publicznych. Agnieszka ada

Raport z badañ Instytutu Spraw Publicznych. Agnieszka ada Partnerstwo dla Prezydencji? Wspó³praca administracji z sektorem pozarz¹dowym podczas czeskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej wnioski dla Polski Raport z badañ Instytutu Spraw Publicznych Agnieszka

Bardziej szczegółowo

Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych

Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych Kwartalnik Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Serwisów Kluczowych lipiec - sierpień - wrzesień 2012 r. nr 35 Poznań Od Re dak to ra W bieżącym 35. nu me rze naszego kwartalnika już okład - ka za

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do

Bardziej szczegółowo

100 dni programu. początek zmian. Liczymy na. Rozmowa. z wojciechem Saługą, marszałkiem województwa ŚląSkiego. Rozmowa

100 dni programu. początek zmian. Liczymy na. Rozmowa. z wojciechem Saługą, marszałkiem województwa ŚląSkiego. Rozmowa MAGAZYN KATOWICKIEJ SPECJALNEJ STREFY EKONOMICZNEJ PAŹDZIERNIK / LISTOPAD 2015 ISSN 1644-5163 100 dni programu kluczem jest motywacja Rozmowa z PiotRem wojaczkiem, PRezesem ksse początek zmian Rozmowa

Bardziej szczegółowo

l skiego Dnia Budowlanych

l skiego Dnia Budowlanych WYDANIE SPECJALNE ISSN 1643-6350 Konferencja III l skie Forum Inwestycji, Budownictwa, Nieruchomo ci wraz z obchodami l skiego Dnia Budowlanych - 2011 Katowice, 28 wrze nia 2011 r. Sala Sejmu l skiego

Bardziej szczegółowo

w sieci gazet bezpłatnych

w sieci gazet bezpłatnych n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n Ukazujemy się w sieci gazet bezpłatnych NR 34 n WTOREK 27

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Szanowni Państwo, Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zamieściliśmy

Bardziej szczegółowo

Zgod nie z no wy mi za pi sa mi usta wy o izbach le kar skich Ślą ska Izba Le kar ska po wo ła ła

Zgod nie z no wy mi za pi sa mi usta wy o izbach le kar skich Ślą ska Izba Le kar ska po wo ła ła Zgod nie z no wy mi za pi sa mi usta wy o izbach le kar skich Ślą ska Izba Le kar ska po wo ła ła me dia to ra. Zo stał nim pierw szy pre zes od ro dzo ne go w 1989 roku ślą skie go sa mo rzą du le kar

Bardziej szczegółowo

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie Nie jed no krot nie chęć po sia da nia ko min ka w dom ku let ni sko wym wy mu sza zna le zie nie ta kie go roz wią za nia, aby by ło spraw ne i bez piecz - ne, a jak to uczy nić je śli w samym dom ku

Bardziej szczegółowo

Numer 2 (77) Rok XXII Czerwiec 2017, ISSN

Numer 2 (77) Rok XXII Czerwiec 2017, ISSN Numer 2 (77) Rok XXII Czerwiec 2017, ISSN 1505-7704 WPRO WA DZI LI SI DO MIESZ KA NA SZEJ SPÓ DZIEL NI 50 LAT TE MU Pó wie ku z na mi J a ki to by ten rok 1967? Ma o kto pa - mi ta te wy da rze nia z przed

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

PL ISSN 0209 NR INDEKSU 366862

PL ISSN 0209 NR INDEKSU 366862 Numer 16 28.4.2014 r. PL ISSN 0209 NR INDEKSU 366862 Górnicy protestują przeciw postojom FOTO: GRZEGORZ VAR BOGYA DE CSEPY Górnicy protestują przeciw postojom FOTO: GRZEGORZ VAR BOGYA DE CSEPY Gór ni cy

Bardziej szczegółowo

In struk cja dla ucznia

In struk cja dla ucznia Imi i nazwisko ucznia.................................................................. Wype nia nauczyciel Klasa.................. SPRAWDZIAN KOMPETENCJI DRUGOKLASISTY Z OPERONEM 2010 Czas pracy: 2 razy

Bardziej szczegółowo

MONITOR POLSKI B. Warszawa, dnia 4 sierpnia 2010 r. Nr 1309

MONITOR POLSKI B. Warszawa, dnia 4 sierpnia 2010 r. Nr 1309 MONITOR POLSKI B DZIENNIK URZÊDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 4 sierpnia 2010 r. Nr 1309 TREŒÆ: Poz.: SPRAWOZDANIA FINANSOWE: 7231 PRZEDSIĘBIORSTWA KOMUNALNEGO Spółki z o.o. w Siemiatyczach...

Bardziej szczegółowo

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Listopad 2009 1. c) ini cja ty w lu do wà 2. b) po ma raƒ czo wà re wo lu cjà 3. c) Egipt

Bardziej szczegółowo

Montaż okna połaciowego

Montaż okna połaciowego Montaż okna połaciowego L Okna do pod da szy do star czają na pod da sze pra wie 40% świa tła wię cej niż okna o tej sa mej po wierzch ni za mon to wa ne pio no wo. Wy bór okna za le ży od: po wierzch

Bardziej szczegółowo

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Ogólne warunki dodatkowego ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego i całkowitego inwalidztwa w wyniku nieszczęśliwego wypadku Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego

Bardziej szczegółowo

Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry

Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry Tomasz LATAWIEC członek SIDiR Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry pod ziem nej miesz czą się w sze ro ko ro zu mia nej dzie - dzi nie in ży nie rii sa ni tar nej i ochro nie śro

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Broszura powstała w 2015 r., dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Spis treści. Broszura powstała w 2015 r., dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych RuSzaMy po zdrowie Broszura powstała w 2015 r., dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Opracowanie merytoryczne i zdjęcia: Tomasz Gładysz Opracowanie

Bardziej szczegółowo

Spalarnia tak, ale w innym mieście?

Spalarnia tak, ale w innym mieście? Ruszyła nowa strona internetowa Mieszkańcy sami Przez sześć najbliższych lat kluby Zagłębie Kuriera Miejskiego! zadecydują, na co Sosnowiec i Legia Warszawa będą ściśle ze sobą Pod adresem: www.kuriermiejski.com.pl

Bardziej szczegółowo

Praca w wakacje. www.pip.gov.pl

Praca w wakacje. www.pip.gov.pl www.pip.gov.pl Pierwsza praca Jeżeli chcesz podjąć pracę jako pracownik młodociany mu sisz: mieć co najmniej ukończone gimnazjum oraz po sia dać świa dec two le kar skie stwier dza ją ce, że praca którą

Bardziej szczegółowo

Rola przedszkola w przygotowaniu dzieci 6-letnich do realizacji obowiązku szkolnego

Rola przedszkola w przygotowaniu dzieci 6-letnich do realizacji obowiązku szkolnego Zmiany w systemie oświaty Rola przedszkola w przygotowaniu dzieci 6-letnich do realizacji obowiązku szkolnego Sulejówek 06.02.2014 r. Zmiany w systemie oświaty Zmiana w art. 3: Jeśli w ustawie o systemie

Bardziej szczegółowo

Pro jekt usta wy o fi nan sach pu blicz nych za kła da skró ce nie ter mi nu re zer wo we go na usta le nie bu dże tu dla sa mo rzą dów.

Pro jekt usta wy o fi nan sach pu blicz nych za kła da skró ce nie ter mi nu re zer wo we go na usta le nie bu dże tu dla sa mo rzą dów. LISTOPAD 2008 15 listopada 14 grudnia 2008 nr 11/24 Wydawnictwo Eurosystem Warszawa www.forumsamorzadowe.pl ISSN 1897-0079 INDEX 226424 Cena 12 zł (0% VAT) FORUM SAMORZĄDOWE n i e z a l e ż n y m i e s

Bardziej szczegółowo

Debata o naszych wa nych sprawach

Debata o naszych wa nych sprawach Nr 3 (48) CZERWIEC 2010 Przed nami Walne Zgromadzenie Cz onków w cz ciach GSM Luiza ISSN 1640-114X Debata o naszych wa nych sprawach W spó dziel czo ci miesz ka nio wej, ja k co ro ku, przy cho dzi czas

Bardziej szczegółowo

Źródło: Bińczycki B., Organizacja procesu rekrutacji w urzędzie administracji samorządowej na przykładzie Miasta Krakowa [w:] Doskonalenie systemów zarządzania w społeczeństwie informacyjnym, red. A. Stabryła,

Bardziej szczegółowo

Otwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia:

Otwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia: 20 Wspólny Język 2010 Wspólny J zyk 2010 Standard Otwar cie Zna cze nie Otwar cie ma na stę pu ją ce zna cze nia: A) 5 kar w si le 12 17, B) układ 4441 z czwór ką ka ro w si le 12 17, C) układ 4 ka ra,

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia..2008 r. PROJEKT w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi i wzoru tej dokumentacji

Bardziej szczegółowo

ISBN: 978-83-931598-0-2

ISBN: 978-83-931598-0-2 ISBN: 978-83-931598-0-2 Fundacja dla Polski ul. Narbutta 20/30 02-541 Warszawa tel. (0-22) 542 5880 fax.(0-22) 542 9890 e-mail: fdp@fdp.org.pl www.fdp.org.pl ISBN: 978-83-931598-0-2 Autorzy: Dominika

Bardziej szczegółowo

Świat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon -

Świat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon - 1 Plan wy ni ko wy Pol ska we współ - cze snym świe cie NA TO od zim nej woj ny do współ - ist nie nia In te gra cja eu ro - pej ska Pol ska w sys te - mie po li tycz nym i go spo dar czym Świat współczesny

Bardziej szczegółowo

Niezbędnik finansowy. Bezpieczne oszczędzanie na wymarzony cel. Produkty oszczędnościowe

Niezbędnik finansowy. Bezpieczne oszczędzanie na wymarzony cel. Produkty oszczędnościowe Niezbędnik finansowy Bezpieczne oszczędzanie na wymarzony cel Produkty oszczędnościowe Pro duk ty ofe ro wa ne przez ban ki są two rzo ne z my ślą o klien tach i ich po - trze bach. Planując co miesiąc

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej. Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010

Rada Unii Europejskiej. Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010 Rada Unii Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010 1 Autorzy: Aleksander Parzych, Aureliusz Wlaź Projekt graficzny serii: Techna Studio www.techna.pl Zdjęcia na okładce i w tekście: The Audiovisual

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież

Bardziej szczegółowo

Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk

Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk 1. DANE UBEZPIECZAJĄCEGO WNIOSEK STANOWI INTEGRALNÀ CZĘŚĆ POLISY TYP 09802 Nr jednostka organizacyjna WYPE NIĆ GRANATOWYM LUB CZARNYM D UGOPISEM, DRUKOWANYMI

Bardziej szczegółowo

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Zasady bezpieczeństwa WAŻNE Przed użyciem piły należy uważnie przeczytać instrukcję obsługi, dołączoną do urządzenia. 1. Pi łę na le ży moc no trzy mać obiema rę ka mi.

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki

Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych Ubezpieczenie Składki OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA SKŁAD KI US/J/3/2007 Ni niej sze ogól ne wa run ki ubez pie cze nia sto su je się wy

Bardziej szczegółowo

Dobra ocena funkcjonowania Spó dzielni. Dzi w numerze: Nr 2 (61) CZERWIEC Walne Zgromadzenie Cz onków GSM,,Luiza w cz ciach KO MU NI KAT

Dobra ocena funkcjonowania Spó dzielni. Dzi w numerze: Nr 2 (61) CZERWIEC Walne Zgromadzenie Cz onków GSM,,Luiza w cz ciach KO MU NI KAT Nr 2 (61) CZERWIEC 2013 ISSN 1640-114X Dzi w numerze: In for ma cja o re ali za cji usta wy mie cio wej na te re nie Za brza i Ru dy l skiej czytaj str. 2 Protoko u z obrad Walnego Zgromadzenia Cz onków

Bardziej szczegółowo

Triumf Prawa i Sprawiedliwo 0 2ci i prezydencka druga tura w 0 9om 0 4y

Triumf Prawa i Sprawiedliwo 0 2ci i prezydencka druga tura w 0 9om 0 4y 1 3P O W I A T 0 9 O M 0 3 Y 0 1 S K I, P O W I A T K O L N E 0 1 S K I, P O W I A T Z A M B R O W S K I, P O W I A T W Y S O K O M A Z O W I E C K I 18 listopada 2014 r. l nr 329 l rok Vii O dru gie miej

Bardziej szczegółowo

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony

Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Listopad 2009 1. c) ini cja ty w lu do wà 2. b) po ma raƒ czo wà re wo lu cjà 3. c) Egipt

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki

Elżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki Elżbieta Judasz Prawo pra cy pierwsze kroki War sza wa 2012 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki www.jsphoto.eu Opra co wa nie re dak cyj ne Izabella Skrzecz Opra co wa nie ty po gra ficz ne

Bardziej szczegółowo

Po cz!w szy od 19 ma ja br., roz po - Dyskusja o naszych wspólnych sprawach. Dzi! w numerze: Nr 2 (66) MAJ 2014 r.

Po cz!w szy od 19 ma ja br., roz po - Dyskusja o naszych wspólnych sprawach. Dzi! w numerze: Nr 2 (66) MAJ 2014 r. Nr 2 (66) MAJ 2014 r. ISSN 1640-114X Dzi! w numerze:! Porz!dek obrad Walnego Zgromadzenia Cz#onków GSM,,Luiza w cz"$ciach w dniach 19-23.05.2014 r. czytaj str. 2! Harmonogram zebra% WZCz w cz"$ciach czytaj

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów... 11. Wstęp (Andrzej Patulski)... 13

Wykaz skrótów... 11. Wstęp (Andrzej Patulski)... 13 Wstęp Spis treści Wykaz skrótów... 11 Wstęp (Andrzej Patulski)... 13 1. Źródła i zasady prawa pracy (Krzysztof Walczak)... 19 1.1. Wprowadzenie... 19 1.2. Fi lo zo fia pra wa pra cy... 20 1.3. Pod sta

Bardziej szczegółowo

Niech te ferie będą niezapomniane!

Niech te ferie będą niezapomniane! W O D Z I S Ł A W S K A BEZPłATNy MiESięCZNiK SPołECZNo-KUlTURAlNy ZiEMi WodZiSłAWSKiEJ NR 2/2015 (97) issn1233-9652 Nasza Dziesiątka jest Wiarygodną Szkołą 2013/2014 Niech te ferie będą niezapomniane!

Bardziej szczegółowo

Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji

Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Zajęcia zgodne z niniejszym konspektem przeprowadzono z uczniami klasy I gimnazjum podczas Klubu Młodego Odkrywcy DawBas, działającego przy Zespole Szkół w Górsku.

Bardziej szczegółowo

Numer 3 (64) Rok XIX Lipiec 2014, ISSN

Numer 3 (64) Rok XIX Lipiec 2014, ISSN Numer 3 (64) Rok XIX Lipiec 2014, ISSN 1505-7704 Pre zes Za rzą du Spół dziel ni Miesz ka nio wej ROW Jan Gra bo wiec ki wy róż nio ny ty tu łem Me ne dżer -Spół dziel ca No wo cze sne za rzą dza nie jest

Bardziej szczegółowo

Most i bul war z opóź nie niem

Most i bul war z opóź nie niem n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n gazeta BEZPŁATNA n n n NAKŁAD 15 000 egzemplarzy NR 71 l ROK III l CZWARTEK 23 WRZEŚNIA

Bardziej szczegółowo

Skąd się bie rze si ła drę czy cie li?

Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Drę czy ciel nie jest ani ta ki zły, ani ta ki sil ny, na ja kie go wy glą da. Sam, bez po mo cy dzie ci, drę czy ciel jest ni kim. q Si ła drę czy cie la bie rze

Bardziej szczegółowo

Biuletyn. informacyjny 9/2015. W numerze: Po moc dla po szko do wa nych przez su sz. Co z no we go PROW mo e byç w tym ro ku ISSN 1233-9784

Biuletyn. informacyjny 9/2015. W numerze: Po moc dla po szko do wa nych przez su sz. Co z no we go PROW mo e byç w tym ro ku ISSN 1233-9784 Biuletyn ISSN 1233-9784 informacyjny 9/2015 W numerze: Po moc dla po szko do wa nych przez su sz Pre fe ren cyj ne kre dy ty kl sko we Co z no we go PROW mo e byç w tym ro ku W numerze: MRiRW O no wych

Bardziej szczegółowo

SPIS TREЊCI ZIELONE ЊWIATЈO DLA SZEЊCIOLATKA. 35 Urszula Nadolna Ile nуg ma stonoga? 38 Anna Pawіowska-Niedbaіa. 44 Beata Szurowska Ptaszki na topoli

SPIS TREЊCI ZIELONE ЊWIATЈO DLA SZEЊCIOLATKA. 35 Urszula Nadolna Ile nуg ma stonoga? 38 Anna Pawіowska-Niedbaіa. 44 Beata Szurowska Ptaszki na topoli 82010300905005 SPIS TREЊCI PEDAGOGIKA l PSYCHOLOGIA l ORGANIZACJA 5 Iwona Samborska Komercjalizacja dzieciсstwa ZIELONE ЊWIATЈO DLA SZEЊCIOLATKA 35 Urszula Nadolna Ile nуg ma stonoga? KSZTAЈCENIE I DOSKONALENIE

Bardziej szczegółowo

Pod Wspólnym Dachem Numer 1 (54) Rok XVII Kwiecień 2012, ISSN

Pod Wspólnym Dachem Numer 1 (54) Rok XVII Kwiecień 2012, ISSN Rok założenia 1924 SPÓŁDZIELNIA MIESZKANIOWA ROW Pod Wspólnym Dachem Numer 1 (54) Rok XVII Kwiecień 2012, ISSN 1505-7704 Gazeta Spółdzielni Mieszkaniowej ROW w Wodzisławiu Śląskim Zaszczytne wyróżnienie

Bardziej szczegółowo

Maria Litwiniuk. Leczenie raka piersi. Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie

Maria Litwiniuk. Leczenie raka piersi. Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie Maria Litwiniuk Leczenie raka piersi Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie Leczenie raka piersi Poradnik dla pacjentek leczonych hormonalnie Leczenie raka piersi Poradnik dla pacjentek leczonych

Bardziej szczegółowo