Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI Warszawa, dnia 22 września 2009 r. ELEKTRONICZNEJ Anna StreŜyńska DART-SMP /09 (22) Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 34, art. 36, art. 38, art. 40, art. 42 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r., Nr 171, poz z późn. zm., zwanej dalej ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT ) i 2 pkt 2 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. z 2004 r., Nr 242, poz. 2420), zwanym dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury lub Rozporządzeniem ) oraz w związku z art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., Nr 85, poz. 716) oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071, z późn. zm. zwanej dalej kpa) w związku art. 206 ust. 1 PT: I. Ustalam, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie, zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie występuje skuteczna konkurencja. II. Wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie, zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia. III. Utrzymuję następujące obowiązki regulacyjne nałoŝone na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie decyzją z dnia 18 września 2006 roku, znak DRTD-SMP /06(25):

2 1. Obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie dostępu telekomunikacyjnego w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie, w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŝe oferowanie usług oraz udostępnianie informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi. 2. Obowiązek, o którym mowa w art. 38 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej w sposób umoŝliwiający identyfikację przepływów transferów wewnętrznych związanych z działalnością w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, zgodnie z przepisami art ustawy Prawo telekomunikacyjne i odpowiednimi aktami wykonawczymi. IV. Zmieniam następujące obowiązki regulacyjne nałoŝone na Telekomunikację Polską S.A decyzją z dnia 18 września 2006 roku, znak DRTD-SMP /06(25): 1. Obowiązek, o którym mowa w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, nadając mu następujące brzmienie: obowiązek uwzględniania uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŝytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. poprzez: a) zapewnienie określonych elementów sieci telekomunikacyjnej, w tym linii i łączy, b) przyznawanie dostępu do interfejsów, protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, w tym usług sieci wirtualnych, c) zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej, kolokacji oraz innych form wspólnego korzystania z budynków, d) zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, w tym świadczenia usług w sieciach inteligentnych, e) zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych, f) prowadzenie negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w dobrej wierze oraz utrzymywaniu uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego do określonych sieci telekomunikacyjnych, urządzeń lub udogodnień towarzyszących, 2

3 oraz przez zapewnienie kaŝdej innej formy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego dostarczanych w formie minut lub pojemności, w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie. 2. Obowiązek, o którym mowa w art. 42 ustawy Prawo telekomunikacyjne, poprzez modyfikację zakresu oferty ramowej o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie połączenia sieci, określonego w załączniku nr 2, stanowiącym integralną część decyzji. W pozostałym zakresie obowiązek ten pozostaje bez zmian. V. Nakładam obowiązek, o którym mowa w art. 40 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ustalaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego w celu świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, w oparciu o ponoszone koszty operatora; VI. Znoszę obowiązek, nałoŝony na Telekomunikację Polską S.A decyzją z dnia 18 września 2006 roku, znak DRTD-SMP /06(25), o którym mowa w art. 39 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na: 1) kalkulacji uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego, według metody zorientowanych przyszłościowo długookresowych kosztów przyrostowych, zgodnie z przepisami odpowiednich aktów wykonawczych, według zatwierdzonego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej opisu kalkulacji kosztów; 2) stosowaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, uwzględniających zwrot uzasadnionych kosztów operatora. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. 1. Przebieg postępowania UZASADNIENIE 1. W dniu 15 lipca 2008 r. Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, (zwany dalej równieŝ Prezesem UKE, Regulatorem lub organem regulacyjnym ) zwrócił się do Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej równieŝ TP S.A., TP lub Spółką ) o przekazanie danych do analizy rynku zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A. na podstawie art. 21 ust. 3 PT. Pismem z dnia 4 sierpnia 2008 r., TP S.A. odpowiedziała na część pytań Prezesa UKE oraz wniosła o przesunięcie terminu odpowiedzi na pozostałe pytania do dnia 12 sierpnia 2008 r. W wyznaczonym terminie Spółka uzupełniła niezbędne dane. 2. W dniu 26 lutego 2009 r. Prezes UKE zawiadomił Spółkę o wszczęciu 3

4 postępowania w sprawie wyznaczenia TP S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń zgodnym z obszarem stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A. i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 3. Pismem z dnia 27 marca 2009 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej równieŝ Prezesem UOKiK ) o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego dotyczącego projektu decyzji w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia TP S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 4. W dniu 27 marca 2009 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej (zwanej dalej równieŝ Komisją lub KE ) projekt decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń zgodnym z obszarem stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A., nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia TP S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 5. W dniu 1 kwietnia 2009 r. Komisja zwróciła się do Prezesa UKE z prośbą o dostarczenie informacji dotyczących obowiązków kosztowych, jakie mogą być nałoŝone na operatora o znaczącej pozycji rynkowej, o uszczegółowienie pojęcia inne w aspekcie metod ustalania opłat lub weryfikacji kosztów oraz o wskazanie terminu obowiązywania aktualnych stawek za zakańczanie połączeń w sieci TP S.A. 6. W dniu 6 kwietnia 2009 r. Prezes UKE przekazał Komisji Europejskiej odpowiedzi na zadanie pytania. 7. W dniu 24 kwietnia 2009 r. Komisja Europejska przedstawiła Prezesowi UKE uwagi na temat proponowanych środków. KE zgłosiła uwagi dotyczące między innymi potrzeby przejrzystości i spójności w notyfikowaniu środków naprawczych w ramach procedury konsultacji wspólnotowych oraz uwagę dotyczącą obowiązku kontroli cen i księgowania kosztów, w kontekście potrzeby spójnego podejścia do kwestii regulacji hurtowych stawek za zakańczanie połączenia. Wyraziła tym samym pogląd, Ŝe stawki za zakańczanie połączeń winny być ustalane na poziomie kosztów jakie ponosiłby efektywny operator świadczący daną usługę. 8. W dniu 24 kwietnia 2009 r. do Prezesa UKE wpłynęło niezastrzeŝone stanowisko konsultacyjne Telekomunikacji Polskiej S.A., natomiast w dniu 29 kwietnia 2009 r. Prezes UKE otrzymał niezastrzeŝone stanowisko konsultacyjne Prezesa UOKiK. Stanowiska uczestników postępowania konsultacyjnego oraz komentarz Prezesa UKE dotyczący uwag i opinii zgłoszonych w trakcie przedmiotowego postępowania zostały opublikowane w dniu 22 maja 2009 r. 9. W dniu 9 czerwca 2009 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK projekt rozstrzygnięcia przygotowany po postępowaniu konsultacyjnym i konsolidacyjnym 4

5 z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie. 10. W dniu 26 czerwca 2009 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 25 czerwca 2009 roku, znak: DOK /09/KR, w którym Prezes UOKiK stwierdził, co następuje: na rynku zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A. zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia nie występuje skuteczna konkurencja; TP S.A. posiada pozycję znaczącą na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia; zasadne jest utrzymanie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 36 oraz 38 PT, nałoŝonych na TP S.A. decyzją Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 18 września 2006 roku, znak DRTD-SMP /06(25); zasadna jest zmiana obowiązków regulacyjnych nałoŝonych na TP S.A decyzją z dnia 18 września 2006 roku, znak DRTD-SMP /06(25), określonych w art. 34 oraz 42 PT; zasadne jest zniesienie obowiązku regulacyjnego, nałoŝonego na TP S.A decyzją z dnia 18 września 2006 roku, znak DRTD-SMP /06(25), o którym mowa w art. 39 PT; zasadne jest nałoŝenie na TP S.A. obowiązku regulacyjnego określonego w art. 40 PT. Prezes UOKiK stwierdził w niniejszym postanowieniu, iŝ nałoŝone przez Prezesa UKE obowiązki spełniają wymogi ustawowe w zakresie adekwatności, proporcjonalności oraz uwzględniają cele ustawy Prawo telekomunikacyjne. Działania regulatora powinny, zdaniem Prezesa UOKiK, ułatwić prowadzenie działalności operatorom, którzy będą chcieli skorzystać z usług oferowanych przez TP S.A. na analizowanym rynku hurtowym. Powinny teŝ zagwarantować operatorowi pewność regulacyjną na przedmiotowym rynku. 11. W dniu 30 czerwca 2009 r. Prezes UKE zawiadomił TP S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz poinformował Spółkę o moŝliwości zapoznania się z materiałami zebranymi podczas postępowania do dnia 9 lipca 2009 roku. 12. W dniu 7 lipca 2009 r. TP S.A. złoŝyła ostateczne stanowisko w przedmiotowej sprawie. Spółka podniosła przede wszystkim, iŝ krajowe organy regulacyjne powinny brać pod uwagę opinie innych krajów członkowskich oraz Komisji Europejskiej, które zgłoszone zostały podczas procesu notyfikacji. Operator opiera się w tym miejscu na punkcie III (Uwagi) opinii Komisji Europejskiej z dnia 24 kwietnia 2009 r. (SG-Greffe (2009) D/2381). Zgodnie z powyŝszą opinią, metodologia, którą wybrał 5

6 Prezes UKE polegająca na ustalaniu opłat w oparciu o ponoszone koszty nie wydaje się promować efektywności i tym samym naleŝy ją traktować jako środek jedynie tymczasowy do momentu wejścia w Ŝycie zalecenia Komisji. TP wskazuje, iŝ wspomniane przez Komisję zalecenie weszło juŝ w Ŝycie w dniu 7 maja 2009 r., co w świetle przytoczonej opinii oraz obowiązujących przepisów powinno spowodować zmianę proponowanego w projekcie decyzji obowiązku kosztowego, poprzez utrzymanie ciąŝącego obecnie na TP obowiązku stosowania opłat w oparciu o koszty uzasadnione. Ponadto zdaniem TP S.A. decyzja Prezesa UKE o zniesieniu obowiązku określonego w art. 39 PT ciąŝącego do tej pory na TP S.A. i nałoŝeniu obowiązku określonego w art. 40 przedmiotowej ustawy nie przyczyni się do wzrostu inwestycji, a moŝe je wręcz zahamować. Podstawą do podjęcia jakichkolwiek inwestycji jest uzyskanie pewności odnośnie poziomu opłat, które przedsiębiorca będzie mógł na tym rynku stosować i pewności co do zwrotu z poczynionych inwestycji. Takiej pewności nie daje jednak obowiązek stosowania opłat w oparciu o ponoszone koszty. Zdaniem TP, za nierelewantny do usług zakańczania połączeń naleŝy równieŝ uznać obowiązek polegający na oferowaniu usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego przedsiębiorcę. W ocenie TP nie ma moŝliwości, aby ta usługa (zakańczanie połączeń w stacjonarnej sieci telefonicznej TP S.A.) była następnie sprzedawana przez innego operatora. Odnosząc się do powyŝszych uwag TP S.A., Prezes UKE naleŝy przede wszystkim wskazać, iŝ zastosowane w niniejszej decyzji środki regulacyjne są adekwatne i proporcjonalne do zidentyfikowanych problemów na analizowanym rynku, co zostało szczegółowo omówione w dalszej części decyzji. Odnosząc się do kwestii uwag KE w sprawie zastosowanych obowiązków kosztowych, podkreślenia wymaga fakt, iŝ Komisja Europejska dopuszcza stosowanie obowiązku ustalania opłat w oparciu o ponoszone koszty, jako środek tymczasowy. Z kolei we wspomnianym przez TP zaleceniu w sprawie uregulowań dotyczących stawek za zakańczanie połączeń w sieciach stacjonarnych i ruchomych Komisja uznaje, iŝ krajowe organy regulacyjne powinny zapewnić stawki oparte na kosztach efektywnego operatora i symetryczne do końca 2012 roku. Niemniej, w wyjątkowych okolicznościach, kiedy Regulator nie jest w stanie w tym okresie zbudować modelu kosztowego oraz moŝna wskazać, iŝ metodologia inna niŝ model bottom-up LRIC doprowadzi do wyników spójnych z tym Zaleceniem, moŝna rozwaŝyć ustalanie stawek na podstawie alternatywnego podejścia do lipca 2014 roku. NałoŜenie obowiązku ustalania opłat w oparciu o ponoszone koszty powinno w ocenie Prezesa UKE przyczynić się do zwiększenia inwestycji, m. in. dzięki zastosowaniu prostszych metod raportowania i kalkulacji kosztów. Niemniej w przypadku stwierdzenia przez Prezesa UKE braku wspomnianych wcześniej zwiększonych działań inwestycyjnych przez TP S.A., które powinny być bezpośrednim następstwem nałoŝenia i stosowania obowiązku określonego w art. 40 PT, Regulator rozwaŝy moŝliwość nałoŝenia na TP S.A. dodatkowych obowiązków regulacyjnych. Natomiast po przeanalizowaniu, uwagi TP S.A. odnośnie obowiązku oferowania usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego 6

7 przedsiębiorcę Prezes UKE uznał ją za zasadną, w związku z czym treść przedmiotowej decyzji została odpowiednio zmieniona. 13. W wyniku uwag zgłoszonych w toczącym się postępowaniu, Prezes UKE uznał za niezasadne stosowanie na tym rynku obowiązku, o którym mowa w art. 34 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne (obowiązek oferowania usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego przedsiębiorcę). W związku z tym analogicznie zmieniona została równieŝ sentencja oraz uzasadnienie projektu decyzji dla przedmiotowego rynku, co spowodowało konieczność ponownego zajęcia stanowiska przez Prezesa UOKiK w tej sprawie. W dniu 6 sierpnia 2009 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK zmodyfikowany projekt rozstrzygnięcia oraz zawiadomił o tym Telekomunikację Polską S.A. 14. W dniu 24 sierpnia 2009 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 20 sierpnia 2009 r., znak: DOK /09, w którym Prezes UOKiK zmienił postanowienie z dnia 25 czerwca 2009 r., znak: DOK /09/KR, uznając za zasadną zmianę w projektowanym rozstrzygnięciu. W opinii Prezesa UOKiK modyfikacja ww. rozstrzygnięcia, dokonana przez Prezesa UKE w zakresie wykreślenia obowiązku regulacyjnego polegającego na oferowaniu usług na warunkach hurtowych w celu ich dalszej sprzedaŝy przez innego przedsiębiorcę, na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Telekomunikacji Polskiej S.A jest uzasadniona i zasługuje na uwzględnienie. Ze względu bowiem na specyfikę analizowanego rynku, tj. fakt, Ŝe usługę zakończenia połączenia moŝe obecnie świadczyć, bezpośrednio lub za pośrednictwem innego podmiotu, wyłącznie Spółka, do której połączenie jest kierowane, nie ma moŝliwości, by usługa ta była sprzedawana przez innego przedsiębiorcę niŝ Telekomunikacja Polska S.A. 15. Dnia 25 sierpnia 2009 r. Prezes UKE zawiadomił TP S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz poinformował Spółkę o moŝliwości zapoznania się z materiałami zebranymi podczas postępowania do dnia 28 sierpnia 2009 roku. Spółka nie skorzystała z moŝliwości przeglądania akt zebranych podczas postępowania, ani teŝ nie przesłała swojego stanowiska w sprawie. 16. Pismem z dnia 11 września 2009 r. Prezes UKE zawiadomił Spółkę o włączeniu do materiału dowodowego następujących dokumentów: a) Zalecenie Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. (nr 2007/879/WE) w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej, b) Wytyczne KE 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. U. C165/6 z 2002 r.), c) Kopia decyzji nr DRTD-WUD /06 z dnia 7 listopada 2006 r., d) Nota Wyjaśniająca do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. (nr 2007/879/WE), e) Raport z badań odbiorców usług hurtowych TP S.A. wykonany dla Urzędu Komunikacji Elektronicznej przez firmę Audytel w czerwcu 2008 r., 7

8 f) Kopia decyzji nr DRTD-SMP /06(25) z dnia 18 września 2006 r. Biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny Prezes UKE zauwaŝył, co następuje. Na wstępie rozwaŝań prawnych naleŝy zaznaczyć, iŝ w dniu 6 lipca 2009 r. weszła w Ŝycie ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz. U. z 2009 r., Nr 85, poz. 716) o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw, zwana dalej nowelą PT. Zgodnie z art. 13 ust. 1 noweli PT do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w Ŝycie noweli PT stosuje się przepisy dotychczasowe, z zastrzeŝeniem ust. 2 i 3. W myśl art. 13 ust. 3 noweli PT w zakresie opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego do spraw wszczętych i nie zakończonych przed dniem wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy stosuje się art. 39 i art. 40 PT, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Z przytoczonego wyŝej przepisu wynika, Ŝe w przedmiotowej sprawie naleŝy stosować przepisy dotychczasowe, z uwagi na fakt, iŝ postępowanie w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte przed dniem wejścia w Ŝycie noweli PT, z wyjątkiem przepisów art. 39 i 40 PT, które zgodnie z art. 13 ust. 3 noweli PT naleŝy stosować w brzmieniu nadanym nowelą PT. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Zgodnie z definicją, określoną w art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Kryteriami stosowanymi przez Prezesa UKE przy ocenie pozycji znaczącej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego na rynku właściwym są, w szczególności (art. 24 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne): 1) udział przedsiębiorcy w rynku właściwym, 2) brak technicznej i ekonomicznej zasadności budowy alternatywnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) istnienie przewagi technologicznej przedsiębiorcy, 4) brak albo niewielki poziom równowaŝącej siły nabywczej, 5) łatwy bądź uprzywilejowany dostęp przedsiębiorcy do rynków kapitałowych bądź zasobów finansowych, 6) ekonomie skali, 7) ekonomie zakresu, 8) pionowe zintegrowanie przedsiębiorcy, 9) poziom rozwoju sieci dystrybucji i sprzedaŝy przedsiębiorcy, 8

9 10) brak potencjalnej konkurencji, 11) istnienie barier dla dalszego rozwoju przedsiębiorcy oraz rynku właściwego, 12) istnienie barier wejścia na rynek właściwy. Jednocześnie naleŝy mieć na względzie, Ŝe zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne, uznanie przedsiębiorcy za posiadającego znaczącą pozycję rynkową moŝe nastąpić na podstawie wyników oceny kryteriów, o których mowa wyŝej, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. Stosownie do normy art. 25 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, decyzje dotyczące wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców o znaczącej pozycji na rynku właściwym lub nałoŝenia obowiązków regulacyjnych określonych w ustawie są wydawane przez Prezesa UKE w porozumieniu z Prezesem UOKiK. W przedmiotowych decyzjach Prezes UKE nakłada, utrzymuje, zmienia lub znosi jeden lub więcej obowiązków regulacyjnych, o których mowa w art. 34, art , art. 42, art i art. 72 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, biorąc pod uwagę adekwatność danego obowiązku do zidentyfikowanego problemu, proporcjonalność oraz cele określone w art. 1 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jakimi jest stworzenie warunków dla: 1) wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, 2) rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, 3) zapewnienia ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, 4) zapewnienia uŝytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie róŝnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, 5) zapewnienia neutralności technologicznej, z uwzględnieniem art. 1 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, tj. biorąc pod uwagę, Ŝe przepisy ustawy nie naruszają przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331, z późn. zm., zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów ) oraz przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., Nr 253, poz. 2531, z późn. zm.). 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się, zgodnie z art. 4 pkt 9, ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie 9

10 barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, wydał stosowne rozporządzenie, w którym wymienił rynki, podlegające analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego dalej równieŝ Prezesem URTiP ). Jednym z nich jest odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz uŝytkowników końcowych rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych ( 2 pkt 2 Rozporządzenia). Wytyczne KE 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. U. C165/6 z 2002 r.) zwane dalej równieŝ Wytycznymi, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalania pozycji znaczącej przewidują, iŝ na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w Zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej, zwanej dalej dyrektywą ramową 1. W dniu 17 grudnia 2007 r. Komisja Europejska wydała Zalecenie 2007/879/WE w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz. U. L344/65 z 2007 r.) zwane dalej równieŝ Zaleceniem, dotyczące właściwych rynków produktów i usług, w którym określony został rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i zasady podejścia do jego analizy. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ jest to kolejne zalecenie Komisji dotyczące właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante. Pierwsze Zalecenie Komisji z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante równieŝ obejmowało analizowany rynek. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, jak równieŝ w Zaleceniu, to w aktach tych brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyŝsze, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak równieŝ odniesienie się do wskazanego w Rozporządzeniu rynku geograficznego Rynek produktowy Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej przedstawionym w Nocie 1 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4) 10

11 Wyjaśniającej do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. (nr 2007/879/WE) w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej 2 - Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŝy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŝy i popytu uŝytkowników końcowych, naleŝy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŝy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŝytkowników końcowych 3. Mając powyŝsze na uwadze, Prezes UKE przed określeniem zakresu produktowego rynku hurtowego zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A., przeanalizował odpowiadający mu rynek na szczeblu detalicznym. Analiza ta wskazuje, które produkty oferowane na rynku detalicznym są powiązane z rynkiem zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne połączeniem telefonicznym jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną jest natomiast usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŝytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŝb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej (art. 2 pkt 30 ustawy Prawo telekomunikacyjne). Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. KaŜdy uŝytkownik końcowy powinien mieć moŝliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez róŝnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Odpowiednikiem na rynku detalicznym hurtowej usługi zakańczania połączeń są więc wszystkie te połączenia telefoniczne zainicjowane przez uŝytkowników końcowych, do realizacji których wymagane jest zakończenie połączeń z wywoływanymi lokalizacjami lub abonentami w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Będą to więc połączenia telefoniczne: rozpoczynane i zakańczane w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (w tym połączenia lokalne, strefowe, międzystrefowe i międzynarodowe), połączenia rozpoczynane w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych i zakańczane w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, 2 ( _markets/en1_2003_497.pdf) 3 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 2.1.) 11

12 komutowane (wdzwaniane) do sieci Internet, do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych, do numerów abonenckich usług specjalnych (AUS). KaŜdy z ww. rodzajów połączeń wiąŝe się z zakończeniem połączenia w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (sieci PSTN). Zakończenie połączenia następuje w stałej lokalizacji (adresie), przyporządkowanej określonej sieci stacjonarnej naleŝącej do operatora telekomunikacyjnego. W Polsce, podobnie jak w Europie, w ramach systemu rozliczania usług telekomunikacyjnych obowiązuje zasada dzwoniący płaci (ang. calling party pays ). Oznacza to, iŝ brak jest presji ze strony abonentów, do których wykonywane są połączenia, by operator, do którego sieci są przyłączeni, obniŝał swoje stawki za zakańczanie połączeń przychodzących z sieci innych operatorów. PowyŜszy mechanizm jest jeszcze wzmocniony przez fakt, iŝ brak jest moŝliwości technicznych, które pozwoliłyby na zakończenie połączenia w sieci danego operatora, przez inny podmiot, niŝ ten, w którego sieci następuje zakończenie połączenia. W ten sposób popyt na rynku hurtowym jest całkowicie uzaleŝniony od popytu na rynku detalicznym, na którym uŝytkownicy zainteresowani są moŝliwościami skontaktowania się z konkretnymi abonentami w danej sieci stacjonarnej. Zakupienie usługi zakańczania połączeń od operatora abonenta wywoływanego jest jedyną istniejąca moŝliwością dla strony popytowej na poziomie hurtowym Rynek produktowy na poziomie hurtowym Główne elementy niezbędne do świadczenia omówionych wyŝej detalicznych usług telefonicznych, to rozpoczynanie połączeń, przekazywanie połączeń oraz zakończenie połączeń. Stosownie do tego, zgodnie z Zaleceniem Komisji, zostały wyodrębnione trzy rynki hurtowe zapewniające realizację połączeń w publicznej stacjonarnej sieci na poziomie hurtowym, tj. rynek rozpoczynania, zakańczania i tranzytu połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Usługi na hurtowych rynkach rozpoczynania, zakańczania i tranzytu połączeń w stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych mogą być dostarczane w formie minut lub pojemności. Rynkiem hurtowym, wymienionym w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, podlegającym analizie w niniejszej decyzji, jest rynek świadczenia usług zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych (sieciach PSTN). Zakup usługi zakańczania połączeń telefonicznych w sieciach stacjonarnych, pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym realizować połączenia telefoniczne pomiędzy róŝnymi adresami (numerami), w tym pomiędzy uŝytkownikami róŝnych sieci telekomunikacyjnych. Dzięki zakupowi tej usługi moŝliwe jest dotarcie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego do uŝytkowników poszczególnych operatorów telekomunikacyjnych. 12

13 Zakańczanie połączeń jest więc usługą oferowaną przez operatorów telekomunikacyjnych, posiadających stacjonarną publiczną sieć telefoniczną z przydzieloną pulą numerów geograficznych i niegeograficznych (strona podaŝowa rynku). Klientami tworzącymi popyt na tym rynku są ci wszyscy przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej i ruchomej, którzy świadczą uŝytkownikom końcowym usługi połączeń telefonicznych. Zakańczanie połączeń telefonicznych moŝliwe jest poprzez zakup u operatora, posiadającego stacjonarną publiczną sieć telefoniczną, określonej ilości minut bądź pojemności połączeń zakończonych w tej sieci. Realizacja usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych polega zaś na tym, Ŝe operator sieci stacjonarnej, w której zakańczane jest połączenie telefoniczne, kieruje połączenie od miejsca styku z dostawcą, świadczącym usługę połączeń telefonicznych do miejsca stałej lokalizacji zakończenia w swojej sieci (przydzielonego numeru geograficznego lub niegeograficznego). Obrazuje to poniŝszy schemat. Rysunek 1 Schemat usługi zakańczania połączeń Rozpoczynanie połączeń Tranzyt połączeń Zakańczanie połączeń Międzyoperatorski punkt styku Szkieletowa sieć telefoniczna Międzyoperatorski punkt styku Sieć telefoniczna Sieć telefoniczna UŜytkownik inicjujący połączenie Miejsce przyłączenia uŝytkownika (LSU / RSU) Miejsce przyłączenia uŝytkownika (LSU / RSU) UŜytkownik odbierający połączenie Uwzględniając powyŝsze moŝna wyróŝnić następujące rodzaje zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej: Zakańczanie połączeń telefonicznych (inicjowanych zarówno w sieci stacjonarnej, jak w sieci ruchomej), kierowanych do abonentów poszczególnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym na zapewnienie uŝytkownikom końcowym realizacji połączeń telefonicznych do abonentów poszczególnych publicznych stacjonarnych sieci telefonicznych. 13

14 Świadcząc usługę zakańczania połączeń telefonicznych operator stacjonarnej sieci dostępowej, przyjmuje połączenia od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń i przekazuje połączenie abonentowi przyłączonemu do jego sieci (zakańcza połączenie). W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń opłaty za realizację połączeń telefonicznych będą uzaleŝnione od ilości zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych), bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Zakańczanie połączeń do numerów sieci teleinformatycznych (NDSI) Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numerów sieci teleinformatycznych operator stacjonarnej sieci dostępowej, przyjmuje połączenia od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń i realizuje połączenie do sieci teleinformatycznej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń opłaty za realizację połączeń do numerów sieci teleinformatycznych będą uzaleŝnione od ilości zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych), bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym oferować uŝytkownikom końcowym usługi wdzwanianego dostępu do sieci Internet. Zakańczanie połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (0-80X) Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (m.in.: 0-800, 0-801), operator sieci dostępowej, w której te numery funkcjonują, przyjmuje połączenie od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń. Następnie operator sieci dostępowej zakańcza połączenia do tych właśnie numerów. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe operator sieci dostępowej, któremu przydzielono numerację dostępu do usług sieci inteligentnych, moŝe obsługiwać je samodzielnie bądź robią to przedsiębiorcy, którzy poprzez ten numer świadczą usługi o wartości dodanej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń opłaty za realizację połączeń będą uzaleŝnione od ilości zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych), bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym zapewnić abonentom połączenia do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych i korzystanie ze świadczonych tam usług informacyjnych wykonywanych przez operatora danej sieci, jak i inne podmioty mające dostęp do jego sieci (dostawcy usług o wartości dodanej). Zakańczanie połączeń do numeracji dostępu do usług audioteksowych 14

15 w sieciach inteligentnych (np. 0-70X) Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numeracji dostępu do usług audioteksowych sieci inteligentnych, operator sieci dostępowej, w której te numery funkcjonują, przyjmuje połączenia od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń. Następnie operator sieci dostępowej zakańcza połączenia do tych właśnie numerów. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe operator sieci dostępowej, któremu przydzielono numerację dostępu do usług audioteksowych sieci inteligentnych, moŝe obsługiwać je samodzielnie bądź robią to przedsiębiorcy, którzy poprzez ten numer świadczą usługi o wartości dodanej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń opłaty za realizację połączeń będą uzaleŝnione od ilości zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych), bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku (LPSS). Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym zapewnić abonentom połączenia do numeracji dostępu do usług audioteksowych sieci inteligentnych (0-70X,0-400, 0-300), świadczonych zarówno przez operatora danej sieci, jak i inne podmioty mające dostęp do jego sieci (dostawcy usług o wartości dodanej). Zakańczanie połączeń do numerów AUS Numery AUS to numery abonenckich usług specjalnych. Przydzielane są w numeracji skróconej i polegają na udzielaniu róŝnych informacji, przyjmowaniu zleceń oraz przyjmowaniu wywołań alarmowych dotyczących wypadków i innych zagroŝeń. Uwzględniając powyŝsze w ramach tych numerów, wyróŝniamy 3-cyfrowe numery alarmowe (policja, straŝ poŝarna, pogotowie ratunkowe itp.), 4-cyfrowe numery, za pośrednictwem których przyjmowane są zlecenia lub udzielane róŝnego typu informacje (usługi Radio Taxi, usługi udzielania informacji handlowych) oraz numery 6-cyfowe, przeznaczone do świadczenia usług biura numerów. Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numerów AUS, operator sieci dostępowej, w której te numery funkcjonują, przyjmuje połączenie od operatora, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń i przekazuje połączenie do tego numeru funkcjonującego w jego sieci (zakańcza połączenie). NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe operator telekomunikacyjny, któremu przydzielono numery AUS, obsługuje je samodzielnie bądź robią to przedsiębiorcy, którzy poprzez ten numer świadczą róŝne usługi o charakterze handlowym. Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym zapewnić uŝytkownikom końcowym połączenia do numerów AUS, w tym co jest bardzo istotne do numerów alarmowych. Zdaniem Prezesa UKE, w skład rynku produktowego zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej nie wchodzą zakończenia połączeń 15

16 do numerów sieci informatycznych (NDSI), do numerów niegeograficznych i do numerów abonenckich usług specjalnych (AUS), gdyŝ w przypadku usług realizowanych poprzez te numery nie mamy do czynienia ze stałą lokalizacją zakończenia w sieci danego operatora. PowyŜsze skutkuje tym, Ŝe istnieją róŝne warunki konkurencyjne pomiędzy zakańczaniem połączeń do numerów geograficznych, a zakańczaniem połączeń do ww. grup numerów niegeograficznych uŝywanych przez usługodawców. Wybór operatora zakańczającego połączenie i wynikająca z tego cena będą miały wpływ na przychody wywoływanego usługodawcy, tak więc w odróŝnieniu od typowego rynku zakańczania połączeń strona, do której się dzwoni jest zarówno świadoma, jak i wraŝliwa na cenę usługi zakończenia połączenia. W przypadku połączeń do usługodawców, usługodawca moŝe zakupić zakańczanie połączeń od jakiegokolwiek operatora sieciowego i ma moŝliwość zmiany operatora w celu zwiększenia swoich zysków i/lub zmniejszenia kosztów. Operator zakańczający połączenie jest zatem poddany ograniczeniom ze strony konkurencji. W przypadku próby nałoŝenia zbyt wysokich stawek za zakańczanie połączeń, usługodawca moŝe przenieść się do sieci innego operatora, a operator zakańczający połączenia utraci przychody związane z połączeniami wykonywanymi do tego usługodawcy. PowyŜsza sytuacja nie odnosi się jedynie do przypadku usługi zakańczania połączeń do numerów abonenckich usług specjalnych (AUS), które są numerami alarmowymi: 99X, 98X, 112 (przydzielonymi słuŝbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy) i usług zakańczania połączeń do numeru AUS Usługi Biura Numerów TP S.A. (118XXX), w stosunku do których istnieje obowiązek ich realizacji, wynikający z art. 67 i 77 ustawy Prawo telekomunikacyjne. PowyŜsze uzasadnia konieczność włączenia ich w zakres produktowy badanego rynku właściwego na poziomie hurtowym. Podsumowując, Prezes UKE uznał, Ŝe rynek właściwy na poziomie hurtowym składa się z usług zakańczania: połączeń telefonicznych, kierowanych do abonentów poszczególnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych, połączeń do numerów alarmowych (99X, 98X, 112 przydzielonych słuŝbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy) oraz zakańczania połączeń do numeru AUS Usługi Biura Numerów TP S.A. (118 XXX), realizowanych przez TP S.A. w ramach wykonywania zobowiązań nałoŝonych ustawą Prawo telekomunikacyjne. NaleŜy przy tym wskazać, Ŝe powyŝsze kategorie połączeń mogą być realizowane zarówno poprzez łącza analogowe jak i cyfrowe, przy uŝyciu następujących mediów transmisyjnych: - kabli z miedzianymi torami symetrycznymi, - kabli z miedzianymi torami współosiowymi, - kabli z torami światłowodowymi, - urządzeń radiowych. Są to najczęściej wykorzystywane do tego celu technologie, co nie oznacza jednak, 16

17 iŝ poszczególni operatorzy nie mogą wykorzystywać innych technologii. Przyjęcie takiej zasady jest zgodne z ustawą Prawo telekomunikacyjne, która stwierdza, iŝ regulując rynki telekomunikacyjne Prezes UKE kieruje się zasadą neutralności technologicznej Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŝowane w proces popytu i podaŝy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŝna odróŝnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŝające warunki konkurencji są znacząco róŝne. Definicja rynku geograficznego nie wymaga tego, by warunki konkurencji pomiędzy handlowcami lub dostawcami usług były doskonale jednorodne. Wystarczy, gdy będą one podobne lub dostatecznie jednorodne, a zatem tylko te obszary, na których warunki konkurencji są niejednorodne nie mogą stanowić jednego rynku. 4 Podobną definicję rynku geograficznego zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Zgodnie z tą definicją rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. W aspekcie geograficznym, hurtowy rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń ze względu na swe właściwości będzie posiadał szczególny wymiar i charakter. Specyficzny sposób definiowania tego rynku, akcentują zarówno Minister Infrastruktury w rozporządzeniu w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa URTiP, jak i Komisja Europejska w Zaleceniu, gdzie mówi się o zakańczaniu połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych. Tak więc zasięg geograficzny będziemy odnosić do poszczególnych stacjonarnych sieci telefonicznych. Podyktowane jest to zasadniczo dwoma elementami: brakiem substytucji po stronie podaŝy dla usługi zakańczania połączeń w sieciach stacjonarnych (realną alternatywą mogłaby być np. sytuacja, w której lokalizacje stacjonarne byłyby podłączone do dwóch lub więcej sieci). Komisja podkreśla, Ŝe kluczowym aspektem będącym bodźcem do podniesienia opłat za zakończenie połączenia [wskazującym na brak substytucji dla tego typu usługi] jest fakt, Ŝe nie ma technicznej alternatywy zakończenia połączenia (innej niŝ przez operatora sieci, której abonentem jest odbiorca połączenia) oraz w zasadzie, Ŝe dzwoniący pokrywa w całości opłatę za rozmowę 5. PowyŜsze odnosi się równieŝ do usług zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych sieciach telefonicznych na terenie Polski. W kaŝdym przypadku, uŝytkownik końcowy inicjujący połączenie płaci w całości cenę detaliczną za jego zakończenie w sieci danego operatora. Z tych względów na co zwraca się uwagę w Zaleceniu Komisji właściwym rynkiem powinno być zakończenie połączeń w sieciach indywidualnych, tj. w sieciach poszczególnych operatorów. Mamy tu więc do czynienia z sytuacją, w której kaŝdy operator stacjonarnej 4 Wytyczne Komisji w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej /C 165/03 (pkt 56) 5 Nota wyjaśniająca (pkt ) 17

18 publicznej sieci telefonicznej jest jedynym dostawcą usługi zakańczania połączeń we własnej sieci. Oznacza to, Ŝe tylko w obszarze sieci konkretnego operatora moŝna mówić o jednorodnej usłudze zakańczania połączeń. Lokalizacja stacjonarna jest bowiem ściśle związana z siecią danego operatora. Przyłączenie uŝytkownika końcowego do sieci operatora powoduje, Ŝe tylko on uzyskuje techniczną moŝliwość zakańczania połączeń kierowanych do lokalizacji (numerów) funkcjonujących w jego sieci. Tak więc, to zasięg poszczególnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych decyduje o zakresie dostępności usługi zakańczania połączeń dla dostawców usług zainteresowanych jej kupnem. Warunki zakupu tej usługi mogą więc róŝnić się w zaleŝności od wielkości sieci i jej poziomu technologicznego. Wreszcie to operator danej sieci będzie decydował o stawce międzyoperatorskiej za świadczenie tej usługi. Z tych względów Prezes UKE uznaje za zasadne wyodrębnienie tylu rynków właściwych zakańczania połączeń, ile funkcjonuje zarządzanych przez poszczególnych operatorów stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych. NaleŜy zatem podkreślić, Ŝe rynek właściwy określony przez Ministra Infrastruktury w rozporządzeniu, nie będzie rynkiem stricte krajowym, ale rynkiem odnoszącym się do zasięgu stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych poszczególnych operatorów. Nie oznacza to jednak, Ŝe naleŝy całkowicie pominąć ten element, albowiem mamy tu do czynienia z takimi sieciami, które nie wykraczają swym zasięgiem poza obszar Polski. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę co podkreśla się zresztą takŝe w Wytycznych Komisji Ŝe: w sektorze łączności elektronicznej zasięg geograficzny właściwego rynku tradycyjnie był determinowany poprzez odniesienie się do dwóch głównych kryteriów: (a) obszaru objętego zasięgiem sieci (b) występowaniem prawnych i innych instrumentów regulacyjnych. 6 Uwzględniając te dwa kryteria, będziemy więc wyodrębniać w odniesieniu do usługi zakańczania połączeń tyle rynków właściwych, ile funkcjonuje odrębnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych. W analizowanej sprawie mamy więc do czynienia z rynkiem, który w ujęciu geograficznym będzie zgodny z obszarem stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej TP S.A. 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego Analizując strukturę podmiotową rynku zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych, naleŝy ponownie podkreślić, iŝ jest to rynek usług powiązanych z dostarczaniem sieci telekomunikacyjnej. Tylko bowiem operatorzy telekomunikacyjni, posiadający i kontrolujący stacjonarną telefoniczną sieć dostępową i przyłączonych do niej uŝytkowników mogą świadczyć 6 Wytyczne Komisji w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej /C 165/03 (pkt 59) 18

19 usługę zakańczania połączeń. Dysponują bowiem adresami zakończeń w swoich sieciach stacjonarnych, tj.: pulą numerów geograficznych i niegeograficznych (połączenia bezpłatne i o podwyŝszonej opłacie), przydzielanych poszczególnym uŝytkownikom, do których realizowane są połączenia telefoniczne. W efekcie, sieć kaŝdego operatora telekomunikacyjnego stanowi odrębny rynek hurtowych usług zakańczania połączeń. W przedmiotowej decyzji analizowanym operatorem jest TP S.A Działalność TP S.A. na rynku detalicznym TP S.A. jest największym polskim operatorem i dostawcą usług telekomunikacyjnych na rynku telefonii stacjonarnej. Spółka powstała w grudniu 1991 roku poprzez wydzielenie z przedsiębiorstwa państwowego Polska Poczta, Telegraf i Telefon części telekomunikacyjnej w postaci spółki akcyjnej Skarbu Państwa. W dniu 1 stycznia 1992 roku rozpoczęła ona działalność pod nazwą Telekomunikacja Polska S.A. W 1998 roku Spółka została sprywatyzowana i od listopada 1998 r. jej akcje zaczęły być notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w formie GDR-ów (globalnych kwitów depozytowych) na Giełdzie Papierów Wartościowych w Londynie. W połowie 2000 roku inwestorem strategicznym TP S.A. zostało konsorcjum France Telecom i Kulczyk Holding S.A, obejmując 35 proc. udziałów w firmie. We wrześniu 2001 roku konsorcjum zwiększyło swój udział do 47,5 proc. Tabela 1 Struktura własnościowa TP S.A. (na dzień 28 kwietnia 2009 roku) Nazwa Akcjonariusza Udział w kapitale akcyjnym spółki w % France Telecom 49,79 Capital Research and Management Company 10,11 Skarb Państwa 4,15 Pozostali akcjonariusze 35,95 Suma 100,00 Źródło: Strona internetowa.tp-ir.pl. Kapitał zakładowy (akcyjny) spółki wynosił na koniec 2007 roku: 4,1 mld PLN 7. Swoją działalność TP prowadzi na terenie całego kraju. TP S.A. zajmuje się przede wszystkim świadczeniem usług telefonii stacjonarnej oraz dostępu do sieci Internet. Na koniec 2007 roku TP posiadała 8,9 miliona łączy abonenckich, co pod tym względem daje jej udział 85,4%. Z szerokopasmowego dostępu do sieci Internet w sieci TP (neostrada TP) korzystało i korzysta w chwili obecnej ponad 2 mln uŝytkowników. Zaznaczyć naleŝy, Ŝe TP S.A. stanowi fundament Grupy TP, będącej największą grupą telekomunikacyjną w Europie Środkowej i działającą na rynku telefonii stacjonarnej, telefonii komórkowej, Internetu, transmisji danych, dzierŝawy łączy oraz transmisji satelitarnej. W skład Grupy TP wchodzą następujące spółki: 1. Polska Telefonia Komórkowa Centertel sp. z o.o. (zwana dalej równieŝ PTK 7 Źródło: Sprawozdanie finansowe operatora. 19