Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. ul. Rotterdamska Gdynia

Transkrypt

1 projekt do konsultacji PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Warszawa, dnia 2008 r. Anna StreŜyńska DART-SMP /08 ( ) Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. ul. Rotterdamska Gdynia DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 34, art. 36 oraz art. 37 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm., zwanej dalej ustawą Prawo telekomunikacyjne lub PT) i 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420, zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury lub rozporządzeniem) oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art Kodeksu postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.): I. ustalam, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., (zwanej dalej ZMP Gdynia S.A. lub Spółką), zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie występuje skuteczna konkurencja; II. wyznaczam Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. jako przedsiębiorcę telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia; III. nakładam na Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. następujące obowiązki regulacyjne:

2 1. obowiązek, o którym mowa w art. 34 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na uwzględnianiu uzasadnionych wniosków przedsiębiorców telekomunikacyjnych o zapewnienie im dostępu telekomunikacyjnego, w tym uŝytkowania elementów sieci oraz udogodnień towarzyszących, w zakresie świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. poprzez: a) zapewnienie elementów sieci telekomunikacyjnej niezbędnych do korzystania z usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., b) przyznawanie dostępu do interfejsów protokołów lub innych kluczowych technologii niezbędnych dla interoperacyjności usług, c) zapewnienie infrastruktury telekomunikacyjnej niezbędnej do korzystania z usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., d) zapewnienie funkcji sieci niezbędnych do zapewnienia pełnej interoperacyjności usług, e) zapewnienie połączenia sieci lub urządzeń telekomunikacyjnych oraz udogodnień z nimi związanych niezbędnych dla korzystania z usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., f) prowadzenie w dobrej wierze negocjacji w sprawie dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. oraz utrzymywaniu uprzednio ustanowionego dostępu telekomunikacyjnego w tym zakresie; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 36 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na równym traktowaniu przedsiębiorców telekomunikacyjnych co do dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., w szczególności przez oferowanie jednakowych warunków w porównywalnych okolicznościach, a takŝe oferowanie usług oraz udostępnianie informacji na warunkach nie gorszych od stosowanych w ramach własnego przedsiębiorstwa lub w stosunkach z podmiotami zaleŝnymi; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 37 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na ogłaszaniu informacji w sprawach zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., dotyczących specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci, a takŝe opłat, przy czym: - zakres ogłaszanych informacji obejmuje wszystkie informacje dotyczące specyfikacji technicznych sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, charakterystyki sieci, zasad i warunków świadczenia usług oraz korzystania z sieci a takŝe opłat, niezbędne do przygotowania przez zainteresowanych przedsiębiorców telekomunikacyjnych wniosku w sprawie zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. - publikacja wskazanych powyŝej informacji nastąpi w formie elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej (www) Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., 2

3 - informacje naleŝy ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia niniejszej decyzji, a w przypadku zmiany zakresu bądź treści publikowanej informacji naleŝy ją ogłosić niezwłocznie, nie później jednak niŝ w terminie 1 tygodnia od wprowadzonej zmiany; IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2 i ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji, do zakresu działania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanego dalej Prezesem UKE lub Regulatorem) przeszły dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego równieŝ Prezesem URTiP). Na podstawie art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa URTiP w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa UKE i niezakończone przed dniem wejścia w Ŝycie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne. Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w Ŝycie ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego i stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszej decyzji. 1. Przebieg postępowania w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałoŝenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne 1. Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja. 2. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone do dnia 9 lutego 2006 r. 3. Wraz z wejściem w Ŝycie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja, stało się z mocy prawa postępowaniem w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na tym rynku oraz nałoŝenia obowiązków regulacyjnych. 3

4 4. W związku z prowadzonym postępowaniem zwrócono się do operatorów telefonii stacjonarnej o wypełnienie formularzy informacyjnych. Dane i informacje przekazane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy uŝyto takŝe informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na ich oficjalnych stronach internetowych. 5. Pismem z dnia 25 marca 2008 r. Prezes UKE powiadomił ZMP Gdynia S.A. o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyŝej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne. 6. Pismem z dnia 25 marca Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., zgodnym z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia ZMP Gdynia S.A jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 7. W dniu 25 marca Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej projekt decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie ustalenia, Ŝe na rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń zgodnym z obszarem stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia ZMP Gdynia S.A. jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałoŝenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm. zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące róŝnice cen i koszty transportu, panują zbliŝone warunki konkurencji. Rynki właściwe podlegające analizie i regulacji przez Prezesa UKE, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, wydał rozporządzenie w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa URTiP, w którym wymienił rynki podlegające analizie. Jednym z nich jest odnoszący się do wyrobów i usług telekomunikacyjnych koniecznych dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych do świadczenia usług na rzecz uŝytkowników końcowych [szczebel hurtowy] rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych ( 2 pkt 2 rozporządzenia). 4

5 Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.U. C165/6 z 2002 r.) zwane dalej Wytycznymi, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej przewidują, iŝ na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji, tak jak zostały one przedstawione przez Komisję w zaleceniu dotyczącym właściwych rynków produktów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy ramowej 1. W dniu 17 grudnia 2007 r. Komisja Europejska wydała Zalecenie 2007/879/WE w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (Dz. U. L344/65 z 2007 r.) zwane dalej Zaleceniem, dotyczące właściwych rynków produktów i usług. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ jest kolejne zalecenie Komisji dotyczące właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante. Pierwsze Zalecenie Komisji z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante równieŝ obejmowało rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyŝsze, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak równieŝ odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego Rynek produktowy Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej przedstawionym w Nocie Wyjaśniającej do Zalecenia Komisji z dnia 11 lutego 2003 r. (nr 2003/311/WE) w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej society/policy/ecomm/doc/info_centre/recomm_guidelines/relevant_markets/en1_2003_497.p df.) zwaną dalej Notą wyjaśniającą Punktem wyjścia dla definicji i określenia rynków jest scharakteryzowanie rynków detalicznych w perspektywie czasowej z uwzględnieniem substytucji po stronie popytu i po stronie podaŝy. Po scharakteryzowaniu i określeniu rynków detalicznych, czyli rynków, na których odbywa się gra podaŝy i popytu uŝytkowników końcowych, naleŝy określić właściwe rynki hurtowe, czyli rynki, na których odbywa się gra popytu i podaŝy produktów dla osób trzecich zaopatrujących uŝytkowników końcowych. 2 NaleŜy zauwaŝyć, iŝ takie samo stanowisko zawiera projekt nowej noty wyjaśniającej do Zalecenia Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. ( ecomm/library/proposals/ index_en.htm). Mając powyŝsze na uwadze, Prezes UKE przed określeniem zakresu produktowego rynku hurtowego zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., przeanalizował odpowiadający mu rynek na szczeblu detalicznym. Analiza ta ustaliła, które produkty oferowane na rynku detalicznym są powiązane z rynkiem zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. 1 Wytyczne Komisji (pkt 1.1.4) 2 Nota wyjaśniająca (ust. 3.1.) 5

6 Rynek produktowy na szczeblu detalicznym Zgodnie z art. 2 pkt 26 ustawy Prawo telekomunikacyjne połączeniem telefonicznym jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną, zgodnie z art. 2 pkt. 30 ustawy Prawo telekomunikacyjne jest natomiast usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu uŝytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do słuŝb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. Usługa połączeń telefonicznych zakłada więc zarówno inicjowanie, jak i odbieranie połączeń telefonicznych. KaŜdy uŝytkownik końcowy powinien więc mieć moŝliwość odbierania połączeń telefonicznych, realizowanych przez róŝnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Odpowiednikiem na rynku detalicznym hurtowej usługi zakańczania połączeń są więc wszystkie te połączenia telefoniczne zainicjowane przez uŝytkowników końcowych, dla realizacji których wymagane jest zakończenie połączeń z wywoływanymi lokalizacjami lub abonentami w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Będą to więc połączenia telefoniczne: - połączenia rozpoczynane i zakańczane w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (w tym połączenia lokalne, strefowe, międzystrefowe i międzynarodowe), - połączenia rozpoczynane w ruchomych publicznych sieciach telefonicznych i zakańczane w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, - komutowane (wdzwaniane) do sieci Internet, - do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych, - do numerów abonenckich usług specjalnych (AUS). KaŜdy z ww. rodzajów połączeń wiąŝe się z zakończeniem połączenia w lokalizacji stacjonarnej (stałym adresie), przyporządkowanej określonej sieci stacjonarnej naleŝącej do operatora telekomunikacyjnego z wyjątkiem połączeń kierowanych do numerów niegeograficznych. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ w Polsce, podobnie jak w Europie w ramach systemu rozliczania usług telekomunikacyjnych obowiązuje zasada dzwoniący płaci (ang. calling party pays ). Oznacza to, iŝ brak jest presji ze strony abonentów, do których wykonywane są połączenia, by operator, do którego sieci są przyłączeni, obniŝał swoje stawki za zakańczanie połączeń przychodzących z sieci innych operatorów. PowyŜszy mechanizm jest jeszcze wzmocniony przez fakt, iŝ brak jest moŝliwości technicznych, które pozwoliłyby na zakończenie połączenia w sieci danego operatora, przez inny podmiot, niŝ ten, w którego sieci następuje zakończenie połączenia. W ten sposób, popyt na rynku hurtowym, jest całkowicie uzaleŝniony od popytu na rynku detalicznym, na którym uŝytkownicy zainteresowani są moŝliwościami skontaktowania się z konkretnymi abonentami w danej sieci stacjonarnej. W ten sposób nie istnieje inna moŝliwość dla strony popytowej na poziomie hurtowym, jak tylko zakupienie usługi zakańczania połączeń od operatora abonenta wywoływanego. Technologie świadczenia usług na rynku detalicznym 6

7 Świadczenie usługi połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej zapewnione jest dzięki połączeniu telekomunikacyjnego urządzenia końcowego uŝytkownika zainstalowanego w jego lokalu z siecią operatora za pomocą systemu dostępu i utrzymaniu w gotowości takiego połączenia. Do realizacji usług połączeń telefonicznych za pośrednictwem łączy analogowych i cyfrowych wykorzystywane są jako medium transmisyjne: - kable miedziane, - kable światłowodowe, - łącza bezprzewodowe Rynek produktowy na poziomie hurtowym Główne elementy niezbędne do świadczenia omówionych wyŝej detalicznych usług telefonicznych, to rozpoczęcie połączeń, przekazywanie (tranzyt) połączeń oraz zakończenie połączeń. Stosownie do tego, w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury zostały wyodrębnione trzy rynki hurtowe zapewniające realizację połączeń w publicznej stacjonarnej sieci na poziomie hurtowym, tj. rynek rozpoczynania, rynek zakańczania i rynek tranzytu połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Usługi na hurtowych rynkach rozpoczynania, zakańczania i tranzytu połączeń w stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych mogą być dostarczane w formie minut lub pojemności. Rynkiem hurtowym, wymienionym w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, podlegającym analizie w niniejszej decyzji, jest rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych. Zakup usługi zakańczania połączeń telefonicznych w sieciach stacjonarnych pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym realizować połączenia telefoniczne pomiędzy róŝnymi adresami (numerami), w tym pomiędzy uŝytkownikami róŝnych sieci telekomunikacyjnych. Dzięki zakupowi tej usługi moŝliwe jest dotarcie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego do uŝytkowników końcowych poszczególnych operatorów telekomunikacyjnych. Zakańczanie połączeń jest więc usługą oferowaną przez operatorów telekomunikacyjnych, posiadających stacjonarną publiczną sieć telefoniczną z przydzieloną pulą numerów geograficznych i niegeograficznych (strona podaŝowa rynku). Klientami (kupującymi) tworzącymi popyt na tym rynku są ci wszyscy przedsiębiorcy telekomunikacyjni działający na rynku telefonii stacjonarnej i ruchomej, którzy świadczą uŝytkownikom końcowym usługi połączeń telefonicznych. Zakańczanie połączeń telefonicznych moŝliwe jest poprzez zakup u operatora, posiadającego stacjonarną publiczną sieć telefoniczną, określonej ilości minut bądź pojemności połączeń zakończonych w tej sieci. Realizacja usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych polega zaś na tym, Ŝe operator sieci stacjonarnej, w której zakańczane jest połączenie telefoniczne, kieruje połączenie od miejsca styku z dostawcą, świadczącym usługę połączeń telefonicznych, do miejsca stałej lokalizacji zakończenia w swojej sieci (przydzielonego numeru geograficznego lub niegeograficznego). Obrazuje to poniŝszy schemat. 7

8 Rys. 1. Schemat usługi zakańczania połączeń Rozpoczynanie połączeń Tranzyt połączeń Zakańczanie połączeń Międzyoperatorski punkt styku Szkieletowa sieć telefoniczna Międzyoperatorski punkt styku Sieć telefoniczna Sieć telefoniczna UŜytkownik inicjujący połączenie Miejsce przyłączenia uŝytkownika (LSU / RSU) Miejsce przyłączenia uŝytkownika (LSU / RSU) UŜytkownik odbierający połączenie Uwzględniając powyŝsze, naleŝy stwierdzić, Ŝe rynek zakańczania połączeń w poszczególnych sieciach stacjonarnych obejmuje następujące usługi (produkty): Zapewnianie zakańczania połączeń telefonicznych (inicjowanych zarówno w sieci stacjonarnej, jak i w sieci ruchomej), kierowanych do abonentów poszczególnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych Świadcząc usługę zakańczania połączeń telefonicznych operator stacjonarnej sieci dostępowej, przyjmuje połączenie od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń i przekazuje połączenie abonentowi przyłączonemu do jego sieci (zakańcza połączenie). W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń telefonicznych, będą uzaleŝnione od ilości, zaangaŝowanych w przesył sygnału, elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem, na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku. Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym na zapewnienie uŝytkownikom końcowym realizacji połączeń telefonicznych do abonentów poszczególnych publicznych stacjonarnych sieci telefonicznych. Zapewnianie zakańczania połączeń do numerów sieci teleinformatycznych (NDSI) Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numerów sieci teleinformatycznych operator stacjonarnej sieci dostępowej, przyjmuje połączenie od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń i realizuje połączenie do sieci teleinformatycznej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń do numerów sieci teleinformatycznych, będą uzaleŝnione od ilości, zaangaŝowanych w przesył sygnału, elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku. 8

9 Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym oferować uŝytkownikom końcowym usługi wdzwanianego dostępu do sieci Internet. Zapewnianie zakańczania połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (0-80X) Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych (m.in.: 0-800, 0-801), operator sieci dostępowej, w której te numery funkcjonują, przyjmuje połączenie od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń. Następnie operator sieci dostępowej zakańcza połączenia do tych właśnie numerów. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe operator sieci dostępowej, któremu przydzielono numerację dostępu do usług sieci inteligentnych, moŝe obsługiwać je samodzielnie bądź robią to przedsiębiorcy, którzy poprzez ten numer świadczą usługi o wartości dodanej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń, będą uzaleŝnione od ilości zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku. Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym zapewnić abonentom połączenia do numeracji dostępu do usług sieci inteligentnych i korzystanie ze świadczonych tam usług informacyjnych wykonywanych przez operatora danej sieci, jak i inne podmioty mające dostęp do jego sieci (dostawcy usług o wartości dodanej). Zapewnianie zakańczania połączeń do numeracji dostępu do usług audioteksowych w sieciach inteligentnych (m.in.: 0-70X, 0-400, 0-300) Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numeracji dostępu do usług audioteksowych sieci inteligentnych, operator sieci dostępowej, w której te numery funkcjonują, przyjmuje połączenia od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń. Następnie operator sieci dostępowej zakańcza połączenia do tych właśnie numerów. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe operator sieci dostępowej, któremu przydzielono numerację dostępu do usług audioteksowych sieci inteligentnych, moŝe obsługiwać je samodzielnie bądź robią to przedsiębiorcy, którzy poprzez ten numer świadczą usługi o wartości dodanej. W zaleŝności od przyjętego modelu rozliczeń, opłaty za realizację połączeń, będą uzaleŝnione od ilości zaangaŝowanych w przesył sygnału elementów sieci (np. central tranzytowych) bądź od odległości między abonentem na rzecz którego ma być świadczona usługa zakańczania połączeń, a określonym punktem styku. Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym zapewnić abonentom połączenia do numeracji dostępu do usług audioteksowych sieci inteligentnych (0-70X,0-400, 0-300), świadczonych zarówno przez operatora danej sieci, jak i inne podmioty mające dostęp do jego sieci (dostawcy usług o wartości dodanej). 9

10 Zapewnianie zakańczania połączeń do numerów AUS Numery AUS to numery abonenckich usług specjalnych. Przydzielane są w numeracji skróconej i polegają na udzielaniu róŝnych informacji, przyjmowaniu zleceń oraz przyjmowaniu wywołań alarmowych dotyczących wypadków i innych zagroŝeń. Uwzględniając powyŝsze w ramach tych numerów, wyróŝniamy 3-cyfrowe numery alarmowe (policja, straŝ poŝarna, pogotowie ratunkowe itp.), 4-cyfrowe numery, za pośrednictwem których przyjmowane są zlecenia lub udzielane róŝnego typu informacje (usługi Radio Taxi, usługi udzielania informacji handlowych) oraz numery 6-cyfowe, przeznaczone do świadczenia usług biura numerów. Świadcząc usługę zakańczania połączeń do numerów AUS, operator sieci dostępowej, w której te numery funkcjonują, przyjmuje połączenie od operatora, który zakupuje od niego usługę zakańczania połączeń i przekazuje połączenie do tego numeru funkcjonującego w jego sieci (zakańcza połączenie). NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe operator telekomunikacyjny, któremu przydzielono numery AUS, obsługuje je samodzielnie bądź robią to przedsiębiorcy, którzy poprzez ten numer świadczą róŝne usługi o charakterze handlowym. Usługa ta pozwala przedsiębiorcom telekomunikacyjnym zapewnić uŝytkownikom końcowym połączenia do numerów AUS, w tym co jest bardzo istotne do numerów alarmowych. Zdaniem Prezesa UKE, w skład rynku produktowego zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej nie wchodzą zakończenia połączeń do numerów sieci informatycznych (NDSI), do numerów niegeograficznych i do numerów abonenckich usług specjalnych AUS (z wyjątkiem numerów abonenckich usług specjalnych, które są numerami alarmowymi: 99X, 98X, 112, przydzielonymi słuŝbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy) - gdyŝ w przypadku usług realizowanych poprzez te numery nie mamy do czynienia ze stałą lokalizacją zakończenia w sieci danego operatora. PowyŜsze skutkuje tym, Ŝe istnieją róŝne warunki konkurencyjne pomiędzy zakańczaniem połączeń do numerów geograficznych, a zakańczaniem połączeń do ww. grup numerów niegeograficznych uŝywanych przez usługodawców. W przypadku numerów niegeograficznych uŝytkownik końcowy nie wybiera numeru osoby, której obojętna jest płacona przez stronę dzwoniącą opłata za zakończenie połączenia. Wybór operatora zakańczającego połączenie i wynikająca z tego cena będą miały wpływ na przychody wywoływanego usługodawcy, tak więc w odróŝnieniu od typowego rynku zakańczania połączeń strona, do której się dzwoni jest zarówno świadoma jak i wraŝliwa na cenę usługi zakańczania połączeń. W przypadku połączeń do usługodawców, usługodawca moŝe zakupić zakańczanie połączeń od jakiegokolwiek operatora sieciowego i ma moŝliwość zmiany operatora w celu zwiększenia swoich zysków i/lub zmniejszenia kosztów. Operator zakańczający połączenie jest zatem poddany ograniczeniom ze strony konkurencji: w przypadku próby nałoŝenia zbyt wysokich stawek za zakańczanie połączeń, usługodawca moŝe przenieść się do sieci innego operatora, a operator zakańczający połączenia utraci przychody związane z połączeniami wykonywanymi do tego usługodawcy. PowyŜsza sytuacja nie odnosi się jedynie do przypadku usług zakańczania połączeń do numerów abonenckich usług specjalnych (AUS), które są numerami alarmowymi: 99X, 98X, 112, przydzielonymi słuŝbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy. Włączenie do 10

11 analizowanego rynku powyŝszych usług wynika bezpośrednio z art. 77 ust. 1 PT, który mówi, iŝ dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych jest obowiązany zapewnić uŝytkownikom końcowym swojej sieci, w tym korzystającym z aparatów publicznych, bezpłatne połączenie z numerami alarmowymi. Ponadto art. 77 ust. 2 PT wyraźnie stwierdza, iŝ dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych jest obowiązany zapewnić kierowanie połączeń do numerów alarmowych właściwych terytorialnie jednostek ustawowo powołanych do niesienia pomocy. Jednocześnie naleŝy wskazać, iŝ szereg czynników takich jak: uwarunkowania historyczne (Telekomunikacja Polska S.A., zwana dalej równieŝ TP S.A., która przez wiele lat była operatorem narodowym), zasięg sieci TP S.A. itp., spowodowało, iŝ umowy na świadczenie i realizację połączeń kierowanych na numery alarmowe podpisywane były głównie pomiędzy TP S.A. a słuŝbami ustawowo powołanymi do niesienia pomocy. W związku z powyŝszym połączenia do numerów alarmowych inicjowane w sieci operatorów alternatywnych są w większości przypadków zakańczane przez TP S.A. w jej własnej sieci. Nie zawsze jednak tak się dzieje i niektórzy operatorzy alternatywni sami świadczą usługę zakańczania połączeń na numery alarmowe. Mając na uwadze powyŝszy fakt oraz świadomość, iŝ po stronie operatorów alternatywnych, w tym po stronie ZMP Gdynia S.A istnieje techniczna moŝliwość zakańczania połączeń na numery alarmowe w ich własnej sieci, Prezes UKE postanowił włączyć w zakres rynku produktowego niniejsze usługi. Podsumowując, Prezes UKE uznał, Ŝe z punktu widzenia produktowego rynek właściwy na poziomie hurtowym składa się z usług zakańczania: połączeń telefonicznych, kierowanych do abonentów poszczególnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych, połączeń do numerów alarmowych (99X, 98X, 112 przydzielonych słuŝbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy) NaleŜy przy tym wskazać, Ŝe powyŝsze kategorie połączeń mogą być realizowane w oparciu o łącza analogowe i cyfrowe, przy uŝyciu następujących mediów transmisyjnych: - kabli miedzianych, - kabli światłowodowych, - łączy bezprzewodowych Geograficzny rynek właściwy Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangaŝowane w proces popytu i podaŝy właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar moŝna odróŝnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przewaŝające warunki konkurencji są znacząco róŝne. Definicja rynku geograficznego nie wymaga tego, by warunki konkurencji pomiędzy handlowcami lub dostawcami usług były doskonale jednorodne. Wystarczy, gdy będą one podobne lub dostatecznie jednorodne, a zatem tylko te obszary, na których warunki konkurencji są niejednorodne nie mogą stanowić jednego rynku. 3 3 Wytyczne (pkt 56) 11

12 Podobną definicję rynku geograficznego zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego, o której była juŝ mowa w punkcie 2.1 niniejszej decyzji. W aspekcie geograficznym, hurtowy rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń ze względu na swe właściwości będzie posiadał szczególny wymiar i charakter. Specyficzny sposób definiowania tego rynku akcentują zarówno Minister Infrastruktury w rozporządzeniu, jak i Komisja Europejska w Zaleceniu, gdzie mówi się o zakańczaniu połączeń w poszczególnych publicznych sieciach telefonicznych w stałej lokalizacji. Tak więc zasięg geograficzny będziemy odnosić do poszczególnych stacjonarnych sieci telefonicznych. Podyktowane jest to zasadniczo dwoma elementami: brakiem substytucji po stronie podaŝy dla usługi zakańczania połączeń w poszczególnych sieciach stacjonarnych (w praktyce jest mało realne, aby lokalizacje stacjonarne podłączone do jednej sieci były jednocześnie podłączone do drugiej). Komisja podkreśla, Ŝe kluczowym aspektem będącym bodźcem do podniesienia opłat za zakończenie połączenia [wskazującym na brak substytucji dla tego typu usługi] jest fakt, Ŝe nie ma technicznej alternatywy zakończenia połączenia (innej niŝ przez operatora sieci, której abonentem jest odbiorca połączenia) oraz Ŝe w zasadzie dzwoniący pokrywa w całości opłatę za rozmowę 4. RównieŜ w projekcie noty wyjaśniającej do Zalecenia z dnia 17 grudnia 2007 r. Komisja zauwaŝa Ŝe, naleŝy ocenić moŝliwości substytucyjności popytu i podaŝy, która mogłaby ograniczyć ustalenie opłat za zakańczanie połączenia w danej sieci. Gdyby wszystkie (lub przynajmniej znacząca ich liczba) lokalizacje stacjonarne lub abonenci w danym obszarze geograficznym byli połączeni za pomocą dwóch lub więcej sieci, wówczas istniałyby alternatywne moŝliwości zakańczania połączeń z danymi lokalizacjami. Inne potencjalne źródła substytucji podaŝy mogłyby się pojawić, gdyby było technicznie moŝliwe, Ŝeby połączenia z danymi lokalizacjami lub uŝytkownikami końcowymi były zakańczane przez inne przedsiębiorstwo niŝ to, które obsługuje sieć w danej lokalizacji. Obecnie nie jest moŝliwa taka substytucja podaŝy. Opłaty za zakańczanie na rynkach hurtowych w danej sieci mogą być ograniczone przez substytucję popytu, jednak obecnie nie ma moŝliwości substytucji popytu na rynkach hurtowych. 5 PowyŜsze odnosi się równieŝ do usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych sieciach telefonicznych na terenie Polski. W kaŝdym przypadku, uŝytkownik końcowy inicjujący połączenie, płacąc cenę detaliczną za to połączenie, pokrywa równieŝ opłatę za jego zakończenie w sieci danego operatora. Z tych względów na co zwraca uwagę Komisja w Zaleceniu właściwym rynkiem powinno być zakończenie połączeń w sieciach indywidualnych, tj. w sieciach poszczególnych operatorów. Mamy tu więc do czynienia z sytuacją, w której kaŝdy operator stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej jest jedynym dostawcą usługi zakańczania połączeń we własnej sieci. Oznacza to, Ŝe tylko w obszarze sieci konkretnego operatora moŝna mówić o jednorodnej usłudze zakańczania połączeń. Lokalizacja stacjonarna jest bowiem ściśle związana z siecią danego operatora. Przyłączenie uŝytkownika końcowego do sieci operatora powoduje, Ŝe tylko on uzyskuje techniczną moŝliwość zakańczania połączeń kierowanych do lokalizacji (numerów) funkcjonujących w jego sieci. Tak więc, to zasięg poszczególnych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych decyduje o zakresie dostępności usługi zakańczania połączeń dla dostawców usług zainteresowanych 4 Nota wyjaśniająca (pkt ) 5 projekt Noty wyjaśniającej (pkt 4.2) 12

13 jej kupnem. Warunki zakupu tej usługi mogą więc róŝnić się w zaleŝności od wielkości sieci i jej poziomu technologicznego. Wreszcie to operator danej sieci będzie decydował o stawce międzyoperatorskiej za świadczenie tej usługi. Z tych względów Prezes UKE uznaje za zasadne wyodrębnienie tyle rynków właściwych zakańczania połączeń, ile funkcjonuje dostarczanych przez poszczególnych operatorów stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych. NaleŜy zatem podkreślić, Ŝe rynek właściwy określony przez Ministra Infrastruktury w rozporządzeniu, jest rynkiem odnoszącym się do zasięgu stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych poszczególnych operatorów. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę co podkreśla się zresztą takŝe w Wytycznych Komisji Ŝe: w sektorze łączności elektronicznej zasięg geograficzny właściwego rynku tradycyjnie był determinowany poprzez odniesienie się do dwóch głównych kryteriów: (a) obszaru objętego zasięgiem sieci oraz (b) występowaniem prawnych i innych instrumentów regulacyjnych. 6 W analizowanej sprawie mamy więc do czynienia z rynkiem, który w ujęciu geograficznym będzie zgodny z obszarem stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., w której następuje zakończenie połączenia. 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego Analizując strukturę podmiotową rynku zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych, naleŝy raz jeszcze podnieść, iŝ jest to rynek usług powiązanych z dostarczaniem sieci telekomunikacyjnej. Tylko bowiem operatorzy telekomunikacyjni, posiadający publiczną, stacjonarną telefoniczną sieć dostępową i przyłączonych do niej uŝytkowników mogą świadczyć usługę zakańczania połączeń. Dysponują bowiem adresami zakończeń w swoich sieciach stacjonarnych. W efekcie, w obszarze sieci kaŝdego takiego operatora co wykazano wyŝej istnieje odrębny rynek świadczenia hurtowej usługi zakańczania połączeń. Przedmiotem niniejszej decyzji jest analiza rynku świadczenia usługi zakańczania połączeń zgodnego z obszarem stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A. operatora telekomunikacyjnego świadczącego usługi w sieci stacjonarnej na poziomie detalicznym i hurtowym Działalność Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. na rynku detalicznym Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. został powołany w dniu 30 listopada 1999 roku przez Skarb Państwa i Gminę Gdynia, natomiast działalność statutową rozpoczął z dniem 1 stycznia 2000 roku. ZMP Gdynia S.A. jest podmiotem zarządzającym o charakterze spółki uŝyteczności publicznej, odpowiedzialnej za właściwe gospodarowanie majątkiem portowym oraz planowanie rozwoju, poprzez poprawę stanu infrastruktury i tworzenie korzystnych warunków dla działalności operatorów portowych. ZMP Gdynia S.A. równieŝ jest operatorem telekomunikacyjnym świadczącym usługi telekomunikacyjne zarówno dla klientów indywidualnych jak i klientów biznesowych. 6 Wytyczne (pkt 59) 13

14 W ofercie ZMP Gdynia S.A. znajdują się następujące usługi: 1. dostęp do publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej; 2. usługi telefoniczne w zakresie abonamentu i połączeń (połączenia lokalne, strefowe i międzystrefowe oraz do sieci ruchomych) 3. transmisja danych; 4. usługi dostępu do sieci Internet; 5. usługi telekomunikacyjne świadczone w radiowej sieci dyspozytorskiej typu rankingowego; 6. dzierŝawa łączy. Liczba abonentów ZMP Gdynia S.A. na koniec 2006 roku wynosiła: (w tym...(dane zastrzeŝone)). Z powyŝszego moŝe wynikać, Ŝe ZMP Gdynia S.A. wykorzystuje swoją sieć dostępową do kompleksowej obsługi klientów firm działających na terenie Portu Gdynia i korzystających z portowej infrastruktury. Natomiast nie rozwija działalności telekomunikacyjnej poza teren Portu Gdynia Opis infrastruktury telekomunikacyjnej ZMP Gdynia S.A. KaŜdy przedsiębiorca telekomunikacyjny do świadczenia usług telekomunikacyjnych wykorzystuje infrastrukturę techniczną, która jest jego własnością lub jest dzierŝawiona od innego operatora w celu świadczenia usług telekomunikacyjnych. Wielkość sieci zaleŝy przede wszystkim od zasięgu oferowanych usług telekomunikacyjnych ale równieŝ od rodzaju świadczonych usług. Najbardziej rozbudowaną sieć telekomunikacyjną posiadają operatorzy, którzy oferują róŝnorodne usługi telekomunikacyjne (połączenia głosowe, dostęp do sieci Internet, transmisję danych i inne) na duŝym obszarze np. na obszarze całego kraju. Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. posiada sieć telekomunikacyjną składającą się z:...(dane zastrzeŝone) Aktualna wartość infrastruktury telekomunikacyjnej brutto wynosi prawie PLN (dane zastrzeŝone) Zgodnie z przedstawionymi informacjami sieć przedsiębiorcy zajmuje mniej niŝ...% (dane zastrzeŝone) powierzchni kraju, a liczba uŝytkowników korzystających z sieci ZMP Gdynia S.A. stanowi % (dane zastrzeŝone) ludności Polski. Dodać naleŝy, Ŝe ZMP Gdynia S.A. obsługuje głównie abonentów biznesowych na koniec 2006 roku Spółka świadczyła usługi telefoniczne tylko dla (dane zastrzeŝone) Z powyŝszego wynika, Ŝe operator posiada sieć dostępową o niewielkim zasięgu, stworzoną w celu obsługi klientów korzystających z infrastruktury portowej czyli firm działających na terenie Portu Gdynia i korzystających z infrastruktury obsługiwanej przez ZMP Gdynia S.A. 4. Brak skutecznej konkurencji na rynku właściwym Jak wskazano wyŝej rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych sieciach telefonicznych jest rynkiem charakterystycznym jeśli chodzi o pozycję rynkową przedsiębiorców na nim działających. Mamy tu bowiem do czynienia z sytuacją, w której kaŝdy operator stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej jest jedynym dostawcą usługi zakańczania połączeń we własnej sieci. Oznacza to, Ŝe tylko w obszarze sieci konkretnego operatora moŝna mówić o jednorodnej 14

15 usłudze zakańczania połączeń. Lokalizacja stacjonarna jest bowiem ściśle związana z siecią danego operatora. Przyłączenie uŝytkownika końcowego do sieci operatora powoduje, Ŝe tylko on uzyskuje techniczną moŝliwość zakańczania połączeń kierowanych do lokalizacji (numerów) tego uŝytkownika, funkcjonujących w jego sieci. Oznacza to, Ŝe kaŝdy operator jest monopolistą w zakresie zakańczania połączeń we własnej sieci. Opisana powyŝej sytuacja występuje na rynku zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A. Spółka posiada zatem pozycję znaczącą w rozumieniu art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, co stanowi pozycję równowaŝną pozycji dominującej w rozumieniu prawa konkurencji i prawa wspólnotowego. Zajmowanie takiej pozycji oznacza w ocenie Prezesa UKE Ŝe działa on w sposób niezaleŝny od swych kontrahentów. Taka siła rynkowa zapewnia mu bowiem swobodę przy podejmowaniu działań, bez konieczności liczenia się z otoczeniem rynkowym. PowyŜsze oznacza zaś, Ŝe rynek, na którym taki podmiot działa, nie jest rynkiem skutecznie konkurencyjnym. W ten sam sposób do powyŝszego problemu podchodzi równieŝ Komisja Europejska. W Wytycznych w punkcie 112 Komisja podnosi, Ŝe pojęcie skutecznej konkurencji oznacza, iŝ na właściwym rynku nie istnieje przedsiębiorstwo posiadające dominację. Innymi słowy, ustalenie iŝ właściwy rynek jest skutecznie konkurencyjny w rezultacie polega na stwierdzeniu, iŝ na tym rynku nie istnieje ani pojedyncza ani wspólna dominacja. Odmiennie do powyŝszego, ustalenie, Ŝe właściwy rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, oznacza stwierdzenie, iŝ istnieje pojedyncza lub wspólna dominacja na tym rynku. Biorąc powyŝsze pod uwagę, Prezes UKE stwierdził, Ŝe rynek świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., zgodny z obszarem sieci, w której następuje zakończenie połączenia, nie jest skutecznie konkurencyjny. 5. Analiza rynku pod kątem występowania znaczącej pozycji rynkowej 5.1. Prawne podstawy do wyznaczenia znaczącej pozycji na rynku właściwym Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, jeŝeli Prezes UKE ustali, Ŝe na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja, wyznacza przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakłada obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie. Prawo telekomunikacyjne zawiera definicje pozycji znaczącej oraz kolektywnej pozycji znaczącej. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne: znaczącą pozycję rynkową zajmuje przedsiębiorca telekomunikacyjny, który na rynku właściwym samodzielnie posiada pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Z kolei kolektywna pozycja znacząca została określona w art. 24 ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne następująco: Dwóch lub więcej przedsiębiorców telekomunikacyjnych zajmuje pozycję znaczącą jeŝeli nawet przy braku powiązań organizacyjnych lub innych związków między nimi posiadają na rynku właściwym pozycję ekonomiczną odpowiadającą dominacji w rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego. Prawo telekomunikacyjne zobowiązuje Prezesa UKE do stosowania, przy ocenie obu pozycji znaczących szeregu kryteriów, pozwalających na ustalenie, czy podmioty działające na rynku 15

16 posiadają indywidualną lub kolektywną pozycję znaczącą. Kryteria te określone zostały jako katalog otwarty w art. 24 ust. 3 i 24 ust. 5 PT. Jednocześnie naleŝy zauwaŝyć, iŝ zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy Prawo telekomunikacyjne uznanie przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych za posiadających znaczącą pozycję rynkową następuje na podstawie wyników oceny kryteriów, o których mowa w art. 24 ust. 3 lub 5 PT, przy czym kryteria te nie muszą być spełnione łącznie. PowyŜsze regulacje są zgodne z zapisami prawa wspólnotowego w kwestiach związanych z pojęciem dominacji, o której mowa w art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany, uwzględniający zmiany wprowadzone Traktatem z Nicei, Dziennik Urzędowy UE C 325 z 24 grudnia 2002 r.). Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (zwanego dalej: ETS) 7 : Pozycja dominująca, o której mowa w tym artykule [82 TWE], oznacza pozycję siły ekonomicznej posiadanej przez danego przedsiębiorcę, która umoŝliwia mu powstrzymanie skutecznej konkurencji na danym rynku poprzez swobodę zachowania się w duŝej mierze niezaleŝnie od konkurentów, klientów (dostawców) i w końcu konsumentów. W punkcie 5 Wytycznych, stwierdza się, Ŝe Komisja oraz NRA muszą: opierać się na zasadach prawa konkurencji i metodologiach słuŝących definiowaniu rynków, podlegających regulacji ex-ante oraz określeniu czy przedsiębiorstwo posiada znaczącą pozycję rynkową na tych rynkach. Jak podkreślają to Wytyczne Komisji, na podstawie zasad wywodzących się z orzecznictwa, udział w rynku przedsiębiorstwa stanowi zasadnicze kryterium, odzwierciedlające siłę rynkową, to znaczy pozycję dominującą na tym rynku. Orzecznictwo wspólnotowe oparte jest na przekonaniu, Ŝe posiadanie duŝych udziałów w rynku przekraczających 50% pozwala, poza wyjątkowymi okolicznościami załoŝyć, Ŝe dane przedsiębiorstwo posiada pozycję dominującą. Poza tym, ewolucja odpowiednich udziałów w rynku przedsiębiorstwa i jego konkurentów stanowi dodatkowy czynnik przy ocenie posiadania pozycji dominującej na danym rynku. Poza tym, zgodnie z Wytycznymi Komisji, wymiar dynamiczny i przyszłościowy analiz, które mają zostać przeprowadzone na potrzeby regulacyjne, oznacza, Ŝe wymagane informacje obejmują okres odpowiednio długi. Niemniej jednak samo kryterium dotyczące udziałów w rynku nie moŝe wystarczać do ustalenia pozycji dominującej (znaczącej) przedsiębiorstwa. Na podstawie aktów prawa wspólnotowego i krajowego naleŝy wziąć pod uwagę takŝe inne wskaźniki określone w art. 24 ust. 3 i 24 ust. 5 PT (odpowiednio kryteria do ustalania indywidualnej i kolektywnej pozycji znaczącej). Niniejsza analiza, prowadzona jest w aspekcie przyszłościowym, mając na celu określenie moŝliwości regulacyjnych ex-ante na rynku. MoŜe więc prowadzić do wyników odmiennych niŝ te, które wynikałyby z zastosowania reguł konkurencji ex-post (w rozumieniu ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów). Przedmiotem niniejszej analizy nie jest bowiem badanie zachowań rynkowych przedsiębiorców w przeszłości, w szczególności pod kątem potencjalnego naduŝywania pozycji dominującej lub zawierania niedozwolonych przez prawo konkurencji porozumień ograniczających konkurencję. Analizy dokonywane przez Regulatora róŝnią się takŝe od przyszłościowo zorientowanych analiz, które przeprowadzają organy ochrony konkurencji podczas badania koncentracji przedsiębiorstw. 7 Case 27/76; [1978] ECR 207; [1978] 1 CMLR 429 za Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Problem naduŝywania pozycji dominującej w świetle przepisów i orzecznictwa wspólnotowego, Warszawa 2003, str

17 5.2. Udział przedsiębiorcy w rynku właściwym Punktem wyjścia do analizy występowania podmiotu bądź podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej jest analiza udziałów rynkowych. Kryterium to jest pierwszym na liście wśród wskaźników wymienionych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. RównieŜ zdaniem Komisji Europejskiej 8 udział w rynku ma zasadnicze znaczenie jako wyznacznik dominacji rynkowej. Ponadto wskaźnik ten jest najczęściej wykorzystywanym kryterium oceny posiadania pozycji znaczącej na rynku właściwym, a jednocześnie stanowi wiarygodny i bardzo waŝny argument w analizie siły rynkowej przedsiębiorców. Dokonując powyŝszej analizy, trzeba zaznaczyć, iŝ na rynku zakańczania połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej ZMP Gdynia S.A., jak i na kaŝdym innym rynku zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych sieciach telefonicznych innych operatorów, zachodzi specyficzna sytuacja. Wynika to z uwarunkowań technicznych świadczenia usługi zakańczania połączeń. Jej świadczenie związane jest z realizacją połączeń, inicjowanych czy to w sieci stacjonarnej czy to w sieci ruchomej, które kończone są w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej operatora, a konkretnie u uŝytkownika przyłączonego do tej sieci. Adres (numer) takiego uŝytkownika, przypisany mu w danej sieci stacjonarnej, jest niepowtarzalny i kaŝde połączenie kierowane na ten numer jest zakańczane przez operatora, w którego sieci ten konkretny numer funkcjonuje. Uwzględniając powyŝsze, naleŝy stwierdzić, Ŝe w obrębie rynku zakańczania połączeń w sieciach stacjonarnych brak jest alternatywnych dostawców usługi zakańczania połączeń. PoniewaŜ po stronie podaŝowej na szczeblu hurtowym nie ma moŝliwości nabycia usługi zakańczania połączenia od innego podmiotu niŝ ten, w którego sieci chcemy zakończyć połączenie, oznacza to, iŝ operator kontrolujący (dostarczający) daną sieć jest jedynym dostawcą tej usługi w swojej sieci. W związku z tym kaŝdy operator publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej posiada z uwagi na brak substytucji podaŝy dla tego rodzaju usługi 100% udziałów w rynku zakańczania połączeń. Nie mają tutaj równieŝ znaczenia takie czynniki jak zasięg sieci, stopień jej technologicznego zaawansowania czy liczba abonentów. Czynniki te mogą wpływać na zainteresowanie zakupem od operatora, działającego na przedmiotowym rynku hurtowym, usługi zakończenia połączenia, nie mają jednak znaczenia dla określenia posiadanego w nim udziału rynkowego przedsiębiorcy. NaleŜy przy tym podkreślić, iŝ udziały kaŝdego operatora na tak oznaczonym rynku są niezmienne od lat, albowiem od początku prowadzenia takiej działalności (świadczenia usługi zakańczania połączeń w stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych) kaŝdy operator jest na nim naturalnym monopolistą. Mamy tu więc do czynienia ze stałą wielkością udziałów na poszczególnych rynkach zakańczania połączeń w poszczególnych stacjonarnych publicznych sieciach telefonicznych. Co więcej, z uwagi na brak technologii, mogącej zmienić opisaną wyŝej sytuację, naleŝy stwierdzić, Ŝe w perspektywie najbliŝszych dwóch lat nie pojawi się substytucja dla usługi zakańczania połączeń świadczonej przez operatora danej sieci. Posiadanie 100% udziału w rynku jest równoznaczne z posiadaniem pozycji monopolistycznej. Pozycja monopolistyczna jest kwalifikowaną formą pozycji dominującej występującą w prawie konkurencji i w prawie wspólnotowym. Na gruncie unijnego prawa łączności elektronicznej w aspekcie regulacji ex-ante obowiązuje termin znaczącej pozycji 8 Punkt 3.1. Wytycznych 17