WOJSKOWE ZAKŁADY LOTNICZE NR

Transkrypt

1 WOJSKOWE ZAKŁADY LOTNICZE NR 4 SPÓŁKA AKCYJNA WARSZAWA ul. KSIĘCIA BOLESŁAWA 1/3 Dokument stanowi własność Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4. Powielanie i rozpowszechnianie wymaga pisemnej zgody Pełnomocnika ds. Zarządzania Jakością WZL-4 S.A. KSIĘGA JAKOŚCI WYDANIE 14 WARSZAWA, czerwiec 2018 Opracował: Witold CZURYŁO Rozdziałów X Egz. nr Zatwierdził: Leszek WALCZAK Str. 1 Na str. 63

2 Zał. Nr 4 do Instrukcji Publikowania wewnętrznych aktów normatywnych KSIĘGA JAKOŚCI (Nazwa dokumentacji) (Nr dokumentu) Ark. Nr 2 Na ark. 63 ARKUSZ REJESTRACJI KART ZMIAN L.p. Nr Karty Zmian Nr Oper. NrArk. Data wprowadzenia Obowiązuje od dnia Nazwisko wprowadzającego Podpis i pieczątka Stanowisko Nazwisko Podpis Data Opracował Zmiana Nr zmiany Data Podpis

3 Str. / na str. 3 / 63 UWAGI DLA UŻYTKOWNIKÓW Księga Jakości jest uporządkowanym zbiorem elementów Systemu Zarządzania Jakością zapewniającym zgodność z postawionymi wymaganiami obejmującymi obszar zaopatrzenia, produkcji/usługi, transportu, pakowania, wysyłki wyrobów, instalowania i serwisu. Dokument ten jest opisem Systemu Zarządzania Jakością w oparciu o normy ISO 9001, AQAP 2110, AQAP 2310 oraz AS 9100 wyd. D. Dokument ten jest własnością WZL-4 S.A. Uwagi: 1. Księga Jakości przeznaczona jest dla: Użytkowników wewnętrznych; Instytucji Certyfikujących; Władz nadzorujących; Klientów. 2. Wykonywanie kopii, publikowanie lub udostępnianie tego dokumentu osobom trzecim bez pisemnego upoważnienia Pełnomocnika ds. Zarządzania Jakością jest zabronione. 3. Ustala się następujący podział egzemplarzy Ksiąg Jakości na: podlegające aktualizacji; nie podlegające aktualizacji. Użytkownicy Księgi Jakości wewnętrzni i zewnętrzni otrzymują rejestrowane i aktualizowane egzemplarze oraz nie aktualizowane egzemplarze za pośrednictwem Pełnomocnika ds. Zarządzania Jakością. Użytkownicy posiadający egzemplarze nie aktualizowane mają na stronie tytułowej napis Egzemplarz nie podlega aktualizacji. Każdorazowo Pełnomocnik ds. Zarządzania Jakością ustala wariant dokumentu dla danego użytkownika. 4. Aktualny poziom zmian poszczególnych rozdziałów Księgi Jakości podaje strona aktualizacji. 5. Istotne wymagania dla Systemu Zarządzania Jakością i normy AS 9100 wyd. D wyeksponowane są drukiem pogrubionym. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP /4.2.3/NJ;

4 Str. / na str. 4 / 63 Spis treści Strona Arkusz rejestracji Kart Zmian. 2 Uwagi dla użytkowników.. 3 Spis treści. 4 Wstęp. 7 I SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ.. 9 II NORMATYWNE DOKUMENTY ZWIĄZANE III TERMINY I DEFINICJE IV KONTEKST ORGANIZACJI 4.1 Zrozumienie organizacji i jej kontekstu Zrozumienie potrzeb i oczekiwań stron zainteresowanych Określenie zakresu systemu zarządzania jakością Zakres systemu Nie realizowane wymogi System zarządzania jakością i jego procesy Procesy w WZL-4 S.A Udokumentowane informacje 16 V PRZYWÓDZTWO 5.1 Przywództwo i zaangażowanie Postanowienia ogólne Orientacja na klienta Polityka Jakości Ustanowienie polityki jakości Komunikowanie polityki jakości Odpowiedzialność i uprawnienia. 19 VI PLANOWANIE 6.1 Działania odnoszące się do ryzyk i szans Ogólne zasady planowania działań Planowanie i ograniczanie skutków ryzyka Planowanie i realizacja celów jakościowych Planowanie Realizacja celów jakościowych Planowanie zmian.. 23 VII WSPARCIE 7.1 Zasoby Postanowienia ogólne Ludzie Infrastruktura Środowisko funkcjonowania procesów Zasoby do monitorowania i pomiarów Postanowienia ogólne Spójność pomiarowa. 25

5 Str. / na str. 5 / Wiedza organizacji Kompetencje Świadomość Komunikacja Udokumentowane informacje Postanowienia ogólne Opracowywanie i aktualizowanie Nadzór nad udokumentowanymi informacjami 30 VIII DZIAŁANIA OPERACYJNE 8.1 Planowanie i nadzór nad działaniami operacyjnymi Zarządzanie projektem Zarządzanie ryzykiem Zarządzanie konfiguracją Bezpieczeństwo wyrobu Ochrona przed nieoryginalnymi częściami Nadzorowanie przeniesienia prac Wymagania dotyczące wyrobów i usług Komunikacja z klientem Określenie wymagań dotyczących wyrobów i usług Przegląd wymagań dotyczących wyrobów i usług Przegląd wymagań Udokumentowane informacje dotyczące przeglądu Zmiany wymagań dotyczących wyrobów i usług Projektowanie i rozwój wyrobów i usług Nadzór nad procesami, wyrobami i usługami dostarczanymi z zewnątrz Postanowienia ogólne Zasady postępowania Rodzaj i zakres nadzoru Informacje dla zewnętrznych dostawców Produkcja i dostarczanie usługi Nadzorowanie produkcji i dostarczania usługi Weryfikacja procesu produkcji Nadzorowanie zmian w procesie produkcji Nadzorowanie sprzętu produkcyjnego, narzędzi oraz oprogramowania Wsparcie po dostawie Identyfikacja i identyfikowalność Własność należąca do klientów lub dostawców zewnętrznych Zabezpieczenie Działania po dostawie Nadzór nad zmianami Zwolnienie wyrobów i usług Nadzór nad niezgodnymi wyjściami Identyfikacja i nadzór nad wyrobem niezgodnym Dokumentowanie niezgodności wyrobu. 54

6 Str. / na str. 6 / 63 IX OCENA EFEKTÓW DZIAŁANIA 9.1 Monitorowanie, pomiary, analiza i ocena Postanowienia ogólne Zadowolenie klienta Analiza i ocena Audit wewnętrzny Postanowienia ogólne Zasady prowadzenia auditów Przegląd zarządzania Postanowienia ogólne Dane wejściowe do przeglądu zarządzania Dane wyjściowe z przeglądu zarządzania 60 X DOSKONALENIE 10.1 Postanowienia ogólne Niezgodności i działania korygujące Zasady postępowania z niezgodnościami Dokumentowanie działań Ciągłe doskonalenie 63

7 Str. / na str. 7 / 63 WSTĘP 1. SŁOWO WSTĘPNE PREZESA ZARZĄDU WZL-4 S.A. Od czasu powstania przedsiębiorstwa w 1951 r. jesteśmy firmą związaną z lotnictwem wojskowym a naszym nadrzędnym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania naszych produktów. Jako firma specjalizująca się w remontach lotniczych silników turbinowych do wojskowych statków powietrznych, ponosimy na tym polu ogromną odpowiedzialność. Remontowane przez nas silniki są jednostkami napędowymi wielu typów statków powietrznych, a od ich niezawodności i bezawaryjnej pracy zależy szeroko rozumiane bezpieczeństwo lotnicze. To dzięki rzetelnej pracy wielu pracowników naszego zakładu cel ten mogliśmy realizować przez prawie 70 lat i pragniemy wypełniać naszą misję przez kolejne lata. Należy pamiętać, że technika lotnicza stale się rozwija. Powstają nowe konstrukcje i rozwiązania technologiczne, metody badawcze i pomiarowe, a wymagania jakościowe dla procesów kontroli stanu technicznego i napraw części silników wymagają stosowania coraz bardziej zaawansowanych i nowoczesnych technologii. Wymusza to na nas konieczność ciągłego rozwoju i doskonalenia, wdrażania nowych kompetencji, nowych technik diagnostycznych, naprawczych i umiejętności. W dynamicznie rozwijającym się otoczeniu szczególnej uwadze i dbałości podlegają wszystkie aspekty związane z wymaganiami i normami jakościowymi, których spełnienie wymaga od nas wszystkich zaangażowania i troski. Ciągłe doskonalenie Systemu Zarządzania Jakością jest naszym środkiem do spełniania tych wymagań. Niniejsza Księga Jakości Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A. tworzy ogólne ramy i określa zasady Systemu Zarządzania Jakością w naszej firmie oraz jest wyznacznikiem naszych działań i kierunków zapewnienia najwyższych standardów. Pamiętajmy jednak, że jest to materiał ogólny, syntetyczny, a tylko od nas samych zależy jak System Zarządzania Jakością będzie realizowany i doskonalony w praktyce. To my tworzymy nasz Zakład, to my jesteśmy odpowiedzialni za realizację obowiązujących zasad i procedur, to my pracujemy nad przyszłością Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A. i na każdym z nas spoczywa odpowiedzialność za bezpieczeństwo i jakość naszych produktów. Prezes Zarządu Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A.

8 Str. / na str. 8 / PREZENTACJA WZL-4 S.A. Historia WZL-4 S.A. sięga roku czerwca 1951 r. została utworzona Jednostka Wojskowa nr 1317 z nazwą Lotnicza Baza Remontowa, od lipca 1954 r. przemianowana na Wojskową Lotniczą Bazę Remontową, a od 1 kwietnia 1957 roku otrzymała nazwę Lotnicze Zakłady Remontowe nr 4 (LZR-4). W kwietniu 1982 roku została po raz kolejny zmieniona nazwa przedsiębiorstwa z LZR-4 na Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 4 (WZL-4) w Warszawie. Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. dostosowują istniejący w przedsiębiorstwie System Zarządzania Jakością do współczesnych uwarunkowań prawnych i rynkowych zgodnych z obowiązującymi międzynarodowymi standardami jakościowymi. WZL-4 S.A. wykonuje obecnie usługi w zakresie: - napraw i serwisowania silników odrzutowych do samolotów wojskowych, silników śmigłowcowych, turbin napędowych małej mocy, - prób naziemnych silników odrzutowych do samolotów wojskowych i cywilnych. Są to m.in. silniki typu: AŁ-21F3, RD-33, TW2-117A, DG4M, GTD-5/M, PW-8, 9I56-3 oraz AI-9/W. W zakres czynności remontowych wchodzi min. diagnostyka remontowanych podzespołów, którą przeprowadza się metodami defektoskopii penetracyjnej, magnetycznej, ultradźwiękowej, wiroprądowej, rentgenowskiej i boroskopowej. Regenerację części i zespołów wykonuje się poprzez wdrożone nowoczesne metody ulepszania warstwy wierzchniej, napylanie proszkami metalicznymi i ceramicznymi, a także różnorodną obróbkę galwaniczną. Nakładane są również pokrycia specjalne emaliami żaroodpornymi oraz nakładanie powłok hydrofobowych i aliterowanie dyfuzyjne. Przedsiębiorstwo dysponuje dużymi możliwościami w zakresie obróbki mechanicznej, spawania i zgrzewania. WZL-4 S.A. posiada największą w Polsce stację prób silników, w której można wykonywać próby produkcyjne, poremontowe i długotrwałe silników turboodrzutowych o ciągu do dan oraz silników turbośmigłowych i turbin napędowych. Poprzez modyfikację oprzyrządowania stanowiska prób uzyskano komputerową rejestrację parametrów pracy silnika w czasie próby, co w konsekwencji zwiększyło dokładność regulowanych parametrów pracy silnika, skróciło czas trwania próby oraz zoptymalizowano zużycie paliwa. W dniu r. dokonano otwarcia Stacji Prób Silników Lotniczych Stanowisko Nr 2, przeznaczonej do prób silników CFM-56-3 a także silników F100-PW-229, w który wyposażony jest samolot F-16 dla Sił Powietrznych RP. Jest to jedna z najnowocześniejszych na świecie stacji prób silników lotniczych. W dniu roku został podpisany przez Ministra Skarbu Państwa akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 w Warszawie, które zostały przekształcone w spółkę akcyjną. W nowej formule prawnej, jako Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 w Warszawie Spółka Akcyjna prowadziła działalność od dnia roku. Nadzór właścicielski w imieniu Ministra Skarbu Państwa wobec WZL-4 S.A. sprawował Minister Obrony Narodowej. W maju 2014 roku Spółka WZL-4 S.A. weszła w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej PGZ S.A.

9 Str. / na str. 9 / 63 I. SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ System Zarządzania Jakością to struktura organizacyjna uwzględniająca aspekt zapewnienia jakości, podział odpowiedzialności na poszczególnych szczeblach zarządzania Przedsiębiorstwem, zasoby pozwalające zarządzać jakością, wewnętrzne uregulowania udokumentowane procedurami, dokumentacją instrukcyjną oraz zarządzeniami i poleceniami kierownictwa. System pozwala na zarządzanie jakością poprzez planowanie, sterowanie, zapewnienie oraz doskonalenie jakości. Na System Zarządzania Jakością w WZL-4 S.A. składają się: - struktura organizacyjna i związana z tym odpowiedzialność; - wymagane zasoby ludzkie i materialne; - zidentyfikowane procesy; - wymagana dokumentacja. Podstawą Systemu Zarządzania Jakością jest: - skuteczna realizacja Polityki Jakości i Celów Jakości oraz wynikających z nich zadań; - przywództwo, zaangażowanie personelu, świadome ponoszenie odpowiedzialności za jakość; - podejście procesowe oraz podejmowanie decyzji na podstawie dowodów działania systemu; - znajomość treści i przestrzeganie obowiązujących procedur i instrukcji; - dostosowanie organizacji do potrzeb Klientów. Poprawność funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością zapewniona jest poprzez: - podanie do wiadomości wszystkim pracownikom zadań i celów Polityki Jakości; - dostępność stosowanych procedur i instrukcji, w każdym miejscu gdzie jest to niezbędne; - planowanie i realizację szkoleń; - określenie odpowiedzialności i uprawnień; - badanie skuteczności procesów; - ciągłe doskonalenie działań przez personel wykonawczy, kierowniczy i zarządzający. System Zarządzania Jakością został opracowany dla sprostania potrzebom naszych Klientów, spełnienia ich oczekiwań i ciągłego podnoszenia poziomu zadowolenia ze świadczonych usług. Jest on okresowo analizowany, przeglądany i dostosowywany do wymagań stosownych norm i przepisów prawnych i innych uregulowań.

10 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 10 / 63 II. NORMATYWNE DOKUMENTY ZWIĄZANE 1. Normy: ISO 9001:2015 Systemy Zarządzania Jakością Wymagania. ISO 9000:2015 System Zarządzania Jakością Podstawy i terminologia. PN-EN ISO 10012:2004 Systemy zarządzania pomiarami - Wymagania dotyczące procesów pomiarowych i wyposażenia pomiarowego. PN-ISO 10007:2018 Zarządzanie jakością Wytyczne dotyczące zarządzania konfiguracją. AQAP 2110:2016 Wymagania NATO dotyczące zapewnienia jakości w produkcji. AQAP 2310:2017 Wymagania NATO dotyczące systemu zarządzania jakością dostawców dla przemysłu lotniczego i obronnego. AQAP 2105:2009 Wymagania NATO dotyczące planów jakości związanych z zawartą umową. AS 9100 wyd. D System Zarządzania Jakością Lotnictwo Wymagania, tylko dla procesów związanych z wydziałem P-3A. 2. Ramowy Zbiór Wymagań Techniczno-Organizacyjnych Dotyczących Zagadnień Procesu Technologicznego Naprawy Sprzętu Lotniczego w Wojskowych Zakładach Lotniczych. 3. Instrukcja ustalająca tryb wnoszenia i załatwiania u dostawców krajowych reklamacji na technikę lotniczą. 4. Ustawa z dnia 25 maja 2012 r. o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 0 poz. 707 z dnia 22 czerwca 2012) z późniejszymi zmianami. 5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie prowadzenia ewidencji obrotu towarami o znaczeniu strategicznym (umieszczone w wykazie dokumentów znajdującym się w Księdze WSK ). Wersja

11 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 11 / 63 III. TERMINY I DEFINICJE 3.1. Stosowane skróty: ZKOJ Zakładowa Komisja Oceny Jakości WKAJ Wydziałowa Komisja Analizy Jakości SZJ - System Zarządzania Jakością RZJ Rada Zarządzania Jakością GQA Rządowe Zapewnienie Jakości GQAR Przedstawiciel Rządowego Zapewnienia Jakości WSK Wewnętrzny System Kontroli AQAP Wymagania NATO dotyczące zapewnienia jakości 3.2. Stosowane symbole komórek organizacyjnych - zgodnie z załącznikiem nr Definicje - Rządowe Zapewnienie Jakości. Proces, poprzez który właściwa Instytucja Narodowa dostarcza pewności, że wymagania odnoszące się do jakości zawarte w umowie są spełnione. - Przedstawiciel Rządowego Zapewnienia Jakości. Personel odpowiedzialny za realizację procesu Rządowego Zapewnienia Jakości (GQA), działający w imieniu zamawiającego. - Wyrób. Wynik działań, procesów i zadań. Wyrób może obejmować usługę, przedmiot materialny, materiały przetworzone, wytwór intelektualny lub ich kombinację. Wyrób może być materialny (na przykład komponenty do montażu lub materiały przetworzone) albo niematerialny (na przykład wiedza lub koncepcje) lub może stanowić ich kombinację. - Kolegium Kierownicze (Rada Zarządzania Jakością) Zespół, w skład którego wchodzą bezpośredni podwładni Dyrektora Naczelnego. Uwaga Wymagania sformułowane dla normy AS 9100 i przywoływane w niniejszej księdze są równoważne z wymaganiami dla AQAP 2310 obejmującymi całą spółkę. Wersja

12 Str. / na str. 12 / 63 IV. KONTEKST ORGANIZACJI 4.1 Zrozumienie organizacji i jej kontekstu Główną dziedziną działalności WZL-4S.A. jest świadczenie usług w zakresie remontu i serwisu odrzutowych silników lotniczych do samolotów wojskowych i cywilnych, ich zespołów i agregatów, a także silników turbinowych do śmigłowców i pojazdów bojowych. Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne istotne dla osiągnięcia celów i strategiczne kierunki działania, zostały zidentyfikowane i określone w Analizie strategicznej WZL-4 S.A. na lata doprecyzowane w Planie rzeczowo finansowym na dany rok. Najwyższe Kierownictwo WZL-4 S.A. zapewnia utrzymanie Systemu Zarządzania Jakością. Służą temu min. przeglądy sytemu zarządzania. 4.2 Zrozumienie potrzeb i oczekiwań stron zainteresowanych Wysokie wymagania jakościowe i bezpieczeństwa stawiane przez technikę lotniczą wymuszają ciągły rozwój i doskonalenie personelu, stosowanych technologii i technik naprawczych, zrozumienia potrzeb i oczekiwań klientów oraz dostawców. Wpłynięcie do WZL-4 S.A. zapytania ofertowego Dyrektor Handlowy NH uruchamia proces przeglądu wymagań klienta oraz ustala możliwości własne realizacji danego przedsięwzięcia. W przypadku formułowania zapytań ofertowych kierowanych do dostawców szczegółowo sprawdzane są ich odpowiedzi pod względem ich możliwości, oczekiwań oraz spełnienia formułowanych przez WZL-4 S.A. wymogów. Informacje dotyczące zainteresowanych stron i ich wymagania są analizowane i oceniane zgodnie z obowiązującymi procedurami i instrukcjami oraz w trakcie przeglądów systemu zarządzania jakością. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ, - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III, - Instrukcji Działanie po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I, - Planie Jakości wyrobu. 4.3 Zakres systemu zarządzania jakością Zakres stosowania systemu zarządzania jakością uwzględnia: a) czynniki zewnętrzne i wewnętrzne,; b) wymagania stron zainteresowanych; c) asortyment wyrobów i usług określony koncesją Nr B-041/2003. Zakres systemu zarządzania jakością określony jest w niniejszej księdze. Każde wymaganie, które zostało uznane za nie mające zastosowania do zakresu systemu zarządzania jakością zostało uzasadnione i nie wpływa na zdolność lub odpowiedzialnośćwzl-4 S.A. do zapewnienia zgodności jej wyrobów i usług oraz zwiększania zadowolenia klientów. WZL-4 S.A. zapewnia dostęp do siebie oraz dostawców zewnętrznych GQAR i/lub zamawiającemu w zakresie: 1. Miejsc, w których wykonywane są czynności wynikające z umowy.

13 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 13 / Informacji dotyczących spełnienia wymagań określonych w umowie. 3. Nieograniczonej możliwość oceny zgodności dostawcy z niniejszą publikacją. 4. Nieograniczonej możliwość oceny zgodności dostawcy zewnętrznego, o czym dostawca zostanie poinformowany zanim ta ocena nastąpi. 5. Nieograniczonej możliwość do przeprowadzenia weryfikacji zgodności wyrobu z wymaganiami umowy. 6. Udzielenia pomocy wymaganej do oceny, weryfikacji, walidacji, badania, kontroli lub zwolnienia wyrobu. 7. Udostępnienia pomieszczeń do pracy i wyposażenie niezbędne do realizacji GQA. 8. Udostępnienia niezbędnego sprzętu do celu przeprowadzenia GQA. 9. Personelu niezbędnego do obsługi sprzętu. 10. Dostępu do urządzeń wykorzystywanych do informowania i komunikacji. 11. Dostępu do niezbędnej dokumentacji w celu potwierdzenia zgodności wyrobu ze specyfikacją. 12. Kopii wymaganych dokumentów, włącznie z tymi, które są przechowywane na nośnikach elektronicznych Zakres systemu WZL-4 S.A. posiada udokumentowany i wdrożony System Zarządzania Jakością wg norm: a) ISO 9001 w zakresie Naprawa/remont silników lotniczych oraz pomocniczych zespołów napędowych opisanym w niniejszej Księdze Jakości; b) AS 9100 wyd. D w zakresie Natryskiwanie plazmowe opisanym w niniejszej Księdze Jakości; c) Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa z późniejszymi zmianami (Wewnętrzny System Kontroli przedstawiony w Księdze WSK); d) AQAP 2110/AQAP 2310 w zakresie Naprawa/remont silników lotniczych oraz pomocniczych zespołów napędowych opisany w niniejszej Księdze; Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. posiadają ponad to: - Natowski Kod Podmiotu Gospodarki Narodowej (NCAGE) nr 0271H; - Koncesję Nr B-041/2003 od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz obrotu technologią Nie realizowane wymogi WZL 4 S.A. realizuje usługi w oparciu o dokumentację techniczną producenta lub Klienta. Nie są prowadzone działania związane z projektowaniem, rozwojem oraz działaniami związanymi z utylizacją wyrobów. W związku z tym nie opisano wymagań: a) z zakresu systemu wynikającego z wymagań norm PN-EN ISO 9001:2016 : Wersja

14 Str. / na str. 14 / 63 Projektowanie i rozwój pkt normy 8.3. WZL-4 S.A. nie prowadzi prac projektowo-rozwojowych wyrobów, koncentrując się na odtwarzaniu zdolności technicznych wyrobów. Realizuje działania związane z remontem silników w oparciu o adaptowaną dokumentację źródłową. b) z zakresu systemu wynikającego z wymagań norm AS 9100 : Projektowanie i rozwój pkt normy 7.3. WZL-4 S.A. (P-3A) nie prowadzi prac projektoworozwojowych wyrobów, koncentrując się na badaniu charakterystyk technicznych i potwierdzaniu ich zgodności z wymaganiami określonymi przez Klienta. Nadzór prac wykonywanych tymczasowo poza terenem organizacji - pkt normy Nie przekazuje się czasowo prac związanych z nanoszeniem warstw metalicznych poza WZL-4 S.A. 4.4 System zarządzania jakością i jego procesy W WZL-4 S.A. został ustanowiony, wdrożony, utrzymywany i ciągle doskonalony system zarządzania jakością. Określono potrzebne procesy i ich wzajemne oddziaływanie. System Zarządzania Jakością (SZJ) opisany jest w niniejszej Księdze Jakości, natomiast procesy w niej przedstawione opisano w Księdze Procesów. Księga Jakości obowiązuje we wszystkich komórkach organizacyjnych WZL-4 S.A. w odniesieniu do wszystkich oferowanych i świadczonych usług. Obowiązuje kierownictwo i dozór podczas wdrażania, stosowania i doskonalenia systemu zarządzania jakością, szkolenia personelu i wykazywania zgodności systemu jakości z wymaganiami i polityką Przedsiębiorstwa. Wydana i utrzymywana niniejsza Księga Jakości: - opisuje i dokumentuje funkcjonujący w Przedsiębiorstwie System Zarządzania Jakością; - wykazuje zgodność Systemu Zarządzania Jakością z obowiązującymi normami i przepisami; - zapewnia instruktaż i ukierunkowuje działania personelu przedsiębiorstwa, którego praca ma wpływ na jakość remontowanych wyrobów i oferowanych usług; - świadczy o skuteczności nadzoru i koordynacji działań dotyczących zarządzania jakością; - informuje odbiorców o sposobach zapewnienia jakości wyrobów i usług; - prezentuje WZL-4 S.A. i dowodzi, że wdrożony w Przedsiębiorstwie System Zarządzania Jakością jest w stanie sprostać wymogom jakościowym Klienta. Najwyższe Kierownictwo Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A. zaświadcza, że przywołane w Księdze Jakości zasady postępowania, procedury, instrukcje i zachodzące procesy (rozumiane jako zespoły czynności) są obowiązujące i stosowane. - Księdze Jakości; - Księdze Wewnętrznego Systemu Kontroli; - Księdze Procesów; Procesy w WZL-4 S.A. odnośnik: pkt. AQAP System Zarządzania Jakością WZL-4 S.A. obejmuje wszystkie procesy związane z realizacją usług w oparciu o normy na: - ISO 9001;

15 Str. / na str. 15 / 63 - AS 9100 w zakresie Natryskiwanie plazmowe ; - AQAP W Zakładzie zostały określone i są analizowane podczas auditów, odpraw Zarządu i posiedzeń RZJ procesy, które opisano w formie modelowej i przedstawiono w Księdze Procesów. Zostały określone wymagania wejściowe i wyjściowe z nich, wzajemne powiązania, zostały przypisane im konkretne zasoby a także przypisani odpowiedzialni. W WZL-4 S.A. zostały zidentyfikowane następujące procesy: 1 Procesy główne: 1.1 Proces utrzymania i ciągłego doskonalenia Systemu Zarządzania Jakością. 1.2 Proces przeglądu umowy; 1.3 Proces remontu silników w skład którego wchodzą podprocesy: Remont na wydziale P-2; Remont na wydziale P-3; Remont agregatów na wydziale P-4; Remont agregatów silnikowych na wydziale P-5; Proces przygotowania i obsługi silników na wydziale P-6 (lokalizacja w gminie Zielonka). 1.4 Proces natryskiwania plazmowego na wydziale P-3A. 1.5 Proces związany z przygotowaniem remontu silników i usług. 2 Procesy pomocnicze: 2.1 Proces związany z przygotowaniem zamówienia na zakupy i usługi; 2.2 Proces związany z utrzymaniem ruchu; 2.3 Proces funkcjonowania Działu Technologicznego; 2.4 Proces nadzoru nad sprzętem kontrolno-pomiarowym. 2.5 Zarządzanie zasobami ludzkimi. Są one monitorowane, mierzone, analizowane oraz doskonalone, aby osiągnąć podstawowy cel Systemu Zarządzania Jakością, którym jest skuteczna realizacja Polityki Jakości oraz wynikających z niej zadań. W trakcie przeglądów umów/zamówień uwzględniane są ryzyka i szanse związane z ich realizacją. Świadomość ponoszonej odpowiedzialności za jakość, znajomość treści oraz przestrzeganie obowiązujących procedur i instrukcji stanowią podstawowy warunek skuteczności funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością. W przypadku zlecenia wykonania części procesu na zewnątrz organizacji, gwarantujemy spełnienie wszystkich ustalonych z Klientem w umowie wymogów (nie dotyczy P-3A). System ten w przypadku realizacji umowy z wymaganiem kontraktowym typu AQAP, będzie akceptowany przez uprawnionego Przedstawiciela Zamawiającego, określonego jako Przedstawiciel Zapewnienia Jakości. Zamawiający i/lub GQAR ma prawo do nie zaakceptowania systemu zarządzania jakością WZL-4 S.A. jako nie satysfakcjonującego w odniesieniu do zawartej umowy. Obiektywne dowody na efektywność Systemu Jakości są dostępne i mogą być przedstawione dla Przedstawiciela Zapewnienia Jakości. Spełniamy wymagania Wewnętrznego Systemu Kontroli (WSK) i stosujemy je we wszystkich komórkach naszego Przedsiębiorstwa, które zajmują się obrotem z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, także dla

16 Str. / na str. 16 / 63 utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, bez względu na ich rodzaj, wielkość i dostarczany wyrób lub usługę. Zamawiający i/lub Przedstawiciel Rządowego Zapewnienia Jakości (GQAR) posiada prawo do odrzucenia systemu zarządzania jakością dostawcy. Udokumentowany zakres systemu zapisy z auditu wewnętrznego, samoocena i inne obiektywne dowody na to, że system ten jest zgodny z niniejszą publikacją i jest skuteczny, są łatwo dostępne dla GQAR i/lub zamawiającego. W przypadkach, gdy zamawiający i/lub GQAR odrzuci system zarządzania jakością, Spółka przedstawi propozycje działań korygujących i korekt w uzgodnionym terminie Udokumentowane informacje; odnośnik: PKT AQAP Przywołane w Księdze Jakości zasady postępowania, procedury, instrukcje i zachodzące procesy (rozumiane jako zespoły czynności) są obowiązujące, stosowane i dokumentowane. Wszystkie działania podejmowane w ramach Systemu Zarządzania Jakością są udokumentowane. Prowadzenie zapisów pozwala na ustalenie działań (np. kontroli, przeglądu, weryfikacji), dostarczenie dowodów zgodności z ustalonymi wymaganiami, potwierdzenie efektywności i skuteczności działania Systemu Zarządzania Jakością. Nadzorem objęta jest dokumentacja systemowa wewnętrzna i pochodząca z zewnątrz dotycząca wymagań jakościowych. Wdrożone procedury i instrukcje określają, w jaki sposób prowadzony jest nadzór, zatwierdzanie, udostępnianie obowiązujących dokumentów w odpowiednim czasie i na właściwych stanowiskach pracy. Poszczególne rodzaje dokumentów mają ustaloną formę i oznaczenia pozwalające na ustalenie aktualnego wydania i źródła ich pochodzenia. Jakiekolwiek zmiany w dokumentacji powierzonej przez Klienta będą dokonywane tylko po uprzednim uzgodnieniu ich z Klientem i/lub Władzami Nadzorującymi zgodnie z kontraktem oraz określonymi wymaganiami prawnymi. Wszystkie dokumenty są archiwizowane zgodnie z opisem podanym w instrukcjach/ procedurach na podstawie których powstały. Wszystkie zapisy dotyczące realizacji umowy i Systemu Zarządzania Jakością są dostępne dla przeglądu przez Przedstawiciela Zapewnienia Jakości, Władz Nadzorujących oraz na życzenie Klienta. Zapisy jakościowe (certyfikaty, atesty itp.) otrzymywane z zamówionymi materiałami są weryfikowane, potwierdzane przez kontrolera dokonującego odbioru dostawy i podlegają archiwizowaniu zgodnie z ogólnymi zasadami. - Procedurze Zapisy QP/4.2.4/NK, - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ, - Procedurze Przeprowadzania auditów wewnętrznych QP/8.2.2/NK, - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK; - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ, - Procedurze Zarządzanie ryzykiem QP/9.0/NH, - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, - Instrukcji Układ treści, forma graficzna Księgi Służby IO NJ 66-34/II,

17 Str. / na str. 17 / 63 - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchomienia produkcji IO NP 10-18/II, - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego - Instrukcji Szkolenie pracowników QI/6.2/NA, - Instrukcji Gospodarka Magazynowa IO NP 53-5/I, - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4 S.A. i wydawanych użytkownikom IO NK 60-10/II, - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami IO NK 61-9/I, - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ, - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK, - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III, - Instrukcji Działanie po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I, - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270,

18 Str. / na str. 18 / 63 V. PRZYWÓDZTWO 5.1 Przywództwo i zaangażowanie Postanowienia ogólne Kierownictwo WZL-4 S.A. jest zaangażowane w tworzenie, utrzymanie i ciągłe doskonalenie Systemu Zarządzania Jakością poprzez: - wzięcie odpowiedzialności za skuteczność systemu zarządzania jakością; - ustanowienie Polityki Jakości; - ustanowienie Polityki Kontroli Obrotu; - ustanowienie Celów Jakości; - zapewnienie zintegrowania wymagań systemu zarządzania jakością z procesami biznesowymi organizacji; - spełnianie wymagań Klienta; - zakomunikowanie w Organizacji znaczenia przestrzegania wymagań: ustawowych, przepisów i Klienta; - prowadzenie Przeglądów SZJ; - angażowanie, kierowanie i wspieranie osób, które mają wpływ na skuteczność zarządzania jakością w tym członków kierownictwa; - zapewnienie dostępności zasobów, - promowanie stosowania podejścia procesowego oraz opartego na ryzyku; - dostępność stosowanych procedur i instrukcji, w każdym miejscu gdzie jest to niezbędne; - planowanie i realizację szkoleń; - określenie odpowiedzialności i uprawnień; - badanie skuteczności procesów; - ciągłe doskonalenie działań przez personel wykonawczy, kierowniczy i zarządzający. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, Orientacja na klienta Nadrzędnym celem WZL-4 S.A. jest spełnienie wymagań Klienta poprzez identyfikację i określenie jego wymagań, doskonalenie jakości remontu wyrobów i świadczonych usług zgodnie z jego wymaganiami oraz wymaganiami prawnymi, oferowanie wyrobów bezpiecznych, niezawodnych oraz efektywnych w eksploatacji. W trakcie przeglądu umowy/zamówienia oceniane są ryzyka i szanse, które mogą mieć wpływ na zgodność wyrobów i usług oraz na zadowolenie klienta. W razie konieczności w trakcie realizacji umowy aktualizowane na bieżąco. Zgodność wyrobów i usług oraz terminowość dostaw jest mierzona i potwierdzana stosownymi zapisami. Usługi świadczone są zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją. W przypadku, gdy planowane wyniki nie są lub nie będą osiągnięte podejmowane są stosowne działania. Stopień zadowolenia Klienta ze współpracy z WZL-4 S.A. jest okresowo badany i analizowany. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III.

19 Str. / na str. 19 / Polityka Jakości Ustanowienie polityki jakości Zarząd WZL-4S.A. ustanawia odpowiednią do celu i kontekstu Zakładu Politykę Jakości (załącznik nr.2), która wskazuje strategiczne kierunki działania, jest zakomunikowana i zrozumiała dla całego personelu przedsiębiorstwa. Tworzy ona ramy do ustanawiania i przeglądu celów dotyczących jakości. Przyjęte zostały następujące założenia do określenia Polityki Jakości: - jakość to warunek pozyskania klientów i wejścia na nowe rynki; - jakość kreuje przyszłość Przedsiębiorstwa; - spełnianie wymagań w terminie; - wyznaczenie celów jakościowych; - ciągłe doskonalenie systemu zarządzania jakością; - stymulowanie realizacji Polityki Jakości; - przeglądy pod kątem jej adekwatności i efektywności dla WZL-4 S.A. Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. realizują swoje procesy również w oparciu o wymagania WSK. Prezes Zarządu przekazał jasno sformułowane pisemne stanowisko wszystkim pracownikom zajmującym się sprawami obrotu specjalnego w deklaracji Polityka Kontroli Obrotu Komunikowanie polityki jakości Oświadczenia o polityce firmy są rozpowszechniane w formie pisemnej deklaracji oraz na stronie internetowej Przedsiębiorstwa jako: - Polityka Jakości WZL-4 S.A. ; - Polityka Kontroli Obrotu. Jakość dotyczy wszystkich sfer działalności Przedsiębiorstwa. Chcąc być przedsiębiorstwem wiarygodnym, o dobrej reputacji, konsekwentnie realizującym swoją politykę, wszyscy czujemy się odpowiedzialni za jakość naszej pracy. Nasze działania w tym zakresie weryfikuje Klient. Ciągła poprawa jakości naszej pracy jest następstwem dążenia każdego pracownika do doskonalenia własnych kwalifikacji. WZL-4 S.A. dąży do lepszego zaspokojenia potrzeb i oczekiwań swoich Klientów poprzez świadczenie usług o wysokiej jakości. Utrzymujemy i doskonalimy System Zarządzania Jakością. 5.3 Odpowiedzialność i uprawnienia. odnośnik: PKT AQAP Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. utrzymują System Zarządzania Jakością określony poprzez realizację zadań i uprawnień wynikających ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. Nadzór nad działalnością Przedsiębiorstwa sprawuje Rada Nadzorcza. Organem Zarządzającym jest Zarząd posiadający odpowiednie uprawnienia i podejmujący wszystkie decyzje dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstwa. Gwarantuje to zapewnienie środków finansowych na wykonanie usług zgodnie ze wszystkimi wymogami wewnętrznymi WZL-4 S.A., Klienta, przepisów prawnych oraz władz nadrzędnych.

20 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 20 / 63 Wewnętrzną strukturę poszczególnych Komórek z uwzględnieniem powiązań funkcjonalnych i merytorycznych przedstawiono na schemacie organizacyjnym WZL-4 S.A. W WZL-4 S.A. został określony i zakomunikowany zakres odpowiedzialności i uprawnień osób funkcyjnych oraz dla każdego stanowiska pracy. Szczegółowo zakres odpowiedzialności i uprawnień przedstawiono w: - Księgach Służby, - Kartach służby pracownika, - Księdze Wewnętrznego Systemu Kontroli, - procedurach/instrukcjach Systemu Zarządzania Jakością. Prezes Zarządu wyznaczył przedstawiciela kierownictwa, którym jest Członek Zarządu NJ. Została mu określona odpowiedzialność i uprawnienia niezbędne do ustanowienia, wdrożenia i ciągłego doskonalenia Systemu Zarządzania Jakością jak również niezbędne uprawnienia organizacyjne i swoboda rozwiązywania kwestii związanych z jakością. W jego imieniu Pełnomocnik ds. Systemów Zarządzania (JS), pełniący również funkcję Pełnomocnika ds. Kontroli Obrotu sprawuje nadzór nad systemem zarządzania jakością. Obejmuje on także współpracę z GQAR i/lub zamawiającym w sprawach związanych z jakością. Zakres odpowiedzialności i uprawnień szczegółowo przedstawiony jest w Księdze Służby. Wersja

21 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 21 / 63 VI. PLANOWANIE 6.1 Działania odnoszące się do ryzyk i szans Ogólne zasady planowania działań. Planowanie Jakości zostało włączone w tryb postępowania określony Polityką Jakości, procedurami i instrukcjami. Obejmuje to między innymi planowanie: auditów, szkoleń, doskonalenia, remontów oraz szacowanie ryzyka związanego z realizacją zamierzeń. Powyższe działania mają na celu osiągnięcie zamierzonych wyników oraz utrzymanie pełnej integralności Systemu Zarządzania Jakością, również w czasie wprowadzania zmian. Najwyższe Kierownictwo zapewnia dostępność zasobów i informacji niezbędnych do wspomagania przebiegu procesów i ich monitorowania. Przy pomocy udokumentowanych procedur i instrukcji wdrażane są działania niezbędne do osiągnięcia zaplanowanych wyników i doskonalenia procesów. W odniesieniu do wszystkich kontraktów zawartych z odbiorcą wojskowym, w których określone zostały wymagania dotyczące zgodności systemu jakości WZL-4 S.A. z AQAP 2110, sporządzane są plany jakości według AQAP 2105 Wymagania NATO dotyczące planów jakości dla wyrobu będącego przedmiotem zamówienia. Wszyscy pracownicy są odpowiedzialni za reagowanie w przypadku wystąpienia niezgodności lub jej przesłanki, a Szefowie/Kierownicy komórek organizacyjnych odpowiedzialni są za realizację działań korygujących stosownych do zagrożenia Jeżeli analiza działania wykaże, że przyczyna źródłowa leży po stronie dostawcy - przesyła się do niego wniosek o podjęcie stosownych działań. - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ; - Procedurze Przeprowadzanie Auditów Wewnętrznych QP/8.2.2/NK; - Procedurze Zarządzanie Ryzykiem Nr QP/9.0/NH, - Instrukcji Działania po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I; - Ramowym zbiorze wymagań techniczno-organizacyjnych US Instrukcji Przegląd Umowy Nr IO NH 56-25/III Planowanie i ograniczanie skutków ryzyka. Proces identyfikacji i analizy ryzyka rozpoczyna się po otrzymaniu od zamawiającego zapytania ofertowego dotyczącego usługi lub produktu i nadzorowany jest przez Dyrektora Handlowego, który inicjuje proces identyfikacji, lub jest on inicjowany na wniosek kierownika danego procesu za pośrednictwem NH, poprzez rozesłanie do osób funkcyjnych Karty Szacowania Ryzyka. Osoby te w Karcie Szacowania Ryzyka identyfikują zagrożenia w odniesieniu do oferty/umowy występujące w kierowanej komórce, a następnie określają poziom negatywnych skutków niepożądanego zagrożenia i prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Proponują działania mające na celu zajęcie się tymi ryzykami i szansami. W celu zapobieżenia wystąpienia niepożądanych skutków lub ich ograniczenia prowadzone są stosowne działania. Działania te w WZL-4 S.A. nadzorowane są przez Pełnomocnika ds. Systemów Zarządzania, do którego kierowane są te informacje dotyczące, zwiększenia ryzyka, niestabilności procesu, zagrożeniach jakości. Każdy taki przypadek powoduje zbadanie przyczyny jej wystąpienia i podjęcie działań zmierzających do jej wyeliminowania. Wersja

22 Str. / na str. 22 / 63 Na podstawie zebranych danych NH dokonuje oszacowania całkowitego ryzyka oferty/umowy, opracowuje "Plan zarządzania ryzykiem" i przedstawia do akceptacji DN, który podejmuje ostateczną decyzję bez względu na poziom ryzyka. Ryzyko związane z wykonaniem zadań określonych w umowie jest monitorowanie w celu stałej jego kontroli i identyfikacji nowych zagrożeń oraz podejmowania skutecznych działań dla jego eliminowania. Jest to realizowane poprzez: Identyfikowanie i zbieranie informacji na temat możliwości pojawienia się nowych zagrożeń w danych obszarach lub wzroście pierwotnej kwalifikacji ryzyka i zgłaszanie ich Kierownikom komórek organizacyjnych bezpośrednio podległym DN podczas odpraw, narad produkcyjnych itp; NH określa wzajemne zależności poszczególnych zagrożeń, priorytety ryzyka a zarazem kolejności podejmowanych działań eliminujących przeszkody w realizacji umowy; Wyznacza osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych działań. Bieżąca ocena działań związanych z określonymi ryzykami i szansami dokonywana jest na codziennych odprawach produkcyjnych, cotygodniowych posiedzeniach Kolegium Kierowniczego natomiast okresowa na posiedzeniach Rady Zarządzania Jakością. - Procedurze Zarządzanie Ryzykiem Nr QP/9.0/NH, - Instrukcji Przegląd Umowy Nr IO NH 56-25/III. 6.2 Planowanie i realizacja celów jakościowych Planowanie. Zarząd ustanawia odpowiednią do profilu działania Zakładu Politykę Jakości, która jest zakomunikowana i zrozumiała dla całego personelu przedsiębiorstwa. Tworzy ona ramy do ustanawiania i przeglądu celów dotyczących jakości. Strategiczne cele i kierunki działań dotyczących zarządzania jakością wytycza Rada Zarządzania Jakością (RZJ). W skład RZJ wchodzą członkowie Najwyższego Kierownictwa. Wytyczne RZJ są podstawą wyjściową do planowania i realizacji celów jakościowych przez Szefów Komórek bezpośrednio podległych DN. Rada Zarządzania Jakością ustala Cele Jakościowe jako cele strategiczne Przedsiębiorstwa. Są one spójne z polityką jakości, mierzalne, uwzględniają wymogi stosownych norm i aktów prawnych i zakomunikowane. Szefowie podległych Komórek Organizacyjnych na ich podstawie ustalają cele i zadania jakościowe jako cele operacyjne dla swoich komórek. Wytyczone cele są mierzalne, adekwatne do realizowanych działań (w tym zgodność wyrobów), okresowo podczas posiedzeń RZJ przeglądane, oceniany jest stopień ich realizacji w razie potrzeby są aktualizowane. Przegląd skuteczności podjętych działań wykonywany jest przez Radę Zarządzania Jakością Realizacja celów jakościowych. Cele jakościowe muszą być spójne z Analizą strategiczną WZL-4 S.A. na lata oraz Planem rzeczowo finansowym na dany rok. Określane jest co ma być zrobione, jakie środki

23 Str. / na str. 23 / 63 są potrzebne, wskazywani odpowiedzialni i terminy realizacji. Bieżąca ocena dokonywana jest na posiedzeniach comiesięcznych Kolegium Kierowniczego natomiast okresowa na posiedzeniach Rady Zarządzania Jakością. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, 6.3 Planowanie zmian Zmiany w systemie zarządzania jakością dokonywane są na podstawie dokumentów zatwierdzonych przez Zarząd i/lub Radę Nadzorczą. Mają one na celu usprawnienie funkcjonowania WZL-4 S.A. i dostosowania jej do aktualnych potrzeb. Przeprowadzane są w sposób planowy zgodnie ze stosownymi harmonogramami tak by utrzymać integralność systemu. W trakcie ich dokonywania przydzielane są stosowne zasoby oraz przydzielana odpowiedzialność i uprawnienia poszczególnym kierownikom komórek organizacyjnych. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ; - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270; - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego ; - Planie Jakości wyrobu.

24 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 24 / 63 VII. WSPARCIE 7.1 Zasoby Postanowienia ogólne Najwyższe Kierownictwo zapewnia środki oraz zasoby do prawidłowego wykonywania zadań oraz do wdrożenia, utrzymania i ciągłego doskonalenia skuteczności SZJ. Opracowując Plan rzeczowo finansowym na dany rok, określane jest: - co ma być zrobione, - jakie są możliwości i ograniczenia, - jakie zasoby są potrzebne w tym od zewnętrznych dostawców, - wskazywani odpowiedzialni, - terminy realizacji Ludzie Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. utrzymują strukturę organizacyjną dostosowaną do potrzeb. Zakres odpowiedzialności i uprawnień osób funkcyjnych oraz dla każdego stanowiska pracy został określony i zakomunikowany. Prezes Zarządu wyznaczył przedstawiciela kierownictwa, który posiada wszelkie uprawnienia do wdrażania i nadzorowania procesów. Określił mu odpowiedzialność i uprawnienia niezbędne do ustanowienia, wdrożenia i ciągłego doskonalenia Systemu Zarządzania Jakością Infrastruktura odnośnik: PKT AQAP Najwyższe Kierownictwo zapewnia, że jest określona i utrzymywana infrastruktura w tym infrastruktura informatyczna potrzebna do osiągnięcia zgodności z wymaganiami określonymi dla realizacji procesów remontu i usług tj. budynki, hale, przestrzenie robocze, instalacje, wyposażenie stanowisk pracy włącznie z wyposażeniem do kontroli, pomiarów i badań. Zapewnia obsługę i utrzymanie wyposażenia (w tym łączność i transport) zgodnie z wymaganiami i potrzebami, przez co gwarantowana jest stała gotowość do realizacji procesów. Nadzór nad utrzymaniem sprawności budynków i wyposażenia sprawuje Dział Głównego Mechanika TG. Wydzielone są pomieszczenia lub specjalne pojemniki do oddzielenia wyrobu niezgodnego. - Instrukcji Nadzór nad urządzeniami, stoiskami i maszynami wraz z wyposażeniem TT-237; - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK Środowisko funkcjonowania procesów W WZL-4 S.A. został określony i zakomunikowany zakres odpowiedzialności i uprawnień osób funkcyjnych oraz dla każdego stanowiska pracy. Wszyscy pracownicy Spółki są zobligowani do przestrzegania i egzekwowania Kodeksu Etyki oraz Procedury antymobbingowej. Wersja

25 Str. / na str. 25 / 63 Dla realizacji prac produkcyjnych zostały określone potrzebne warunki środowiskowe, które są niezbędne do osiągnięcia zgodności z wymaganiami wyrobów i usług. Typowe czynniki mające wpływ na jakość to: - metody pracy; - oświetlenie; - hałas - czystość; - temperatura; - pogoda, wilgotność powietrza. - Określonych normach i dokumentacji technologicznej Zasoby do monitorowania i pomiarów odnośnik: PKT AQAP Postanowienia ogólne Wyposażenie kontrolno-pomiarowe (AKP) (w tym Klienta) stosowane przy realizacji procesu remontu jest odpowiednio dobierane do potrzeb i wymagań oraz utrzymywany jest jego aktualny rejestr. W ustalonych terminach odbywa się zgodnie z obowiązującą dokumentacją sprawdzanie, walidacja/wzorcowanie/uwierzytelnianie/legalizowanie AKP. Prowadzi się je w nadzorowanych warunkach środowiskowych. Wyznaczone zostały osoby odpowiedzialne za prowadzenie dokumentacji sprzętu kontrolno-pomiarowego i jego oznaczanie. Umożliwia ona określenie jego statusu, wymagań w zakresie: potwierdzeń metrologicznych, udostępniania, sprawdzania oraz nadzoru nad użytkowaniem. Właściwe postępowanie z wyposażeniem zapewnia się przez dostępność instrukcji oraz szkolenie personelu. Sprzęt niesprawny jest odpowiednio oznakowany i zabezpieczony przed użyciem w trakcie realizacji procesu. Informacja zawierająca szczegółowe dane dotyczące sposobu oddziaływania na wyroby niesprawnego sprzętu oraz wyrobów, które wykonano w tym dostarczono do Klienta przekazywana jest przez NH do GQAR i/lub Klienta. Stosuje się zabezpieczenie przyrządów przed utratą właściwości pomiarowych. - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; Spójność pomiarowa odnośnik: PKT AQAP Stosowany system pomiarów i potwierdzeń metrologicznych jest zgodny z wymaganiami normy ISO Kiedy stwierdzone zostanie, że : - przyrząd pomiarowy nie był sprawdzany lub nie został ponownie poddany sprawdzeniu, a sytuacja ta mogła mieć wpływ na jakość wyrobu; - wyposażenie okazało się niezgodne z wymaganiami; dokonuje się oceny, czy poprzednio wykonane pomiary były wiarygodne. Szef Kontroli Jakości z Dyrektorem Produkcji podejmują decyzję i określają sposób postępowania. Informowany

26 Str. / na str. 26 / 63 o powyższym fakcie jest również GQAR i/lub zamawiający z oceną wpływu błędu na poprzednie wyniki pomiarowe w przypadku, gdy dotyczy to dostarczonych już wyrobów lub wyników walidacji, weryfikacji i akceptacji. GQAR i/lub zamawiający może zażądać, aby wykonane pomiary zostały powtórzone z użyciem przyrządu spełniającego warunki wzorcowania. Wyznaczone do monitorowania i pomiarów wyposażenie pomiarowe dostarcza dowody zgodności wyrobu z określonymi wymaganiami. Sprzęt kontrolno-pomiarowy stosowany do kontroli, pomiarów i badań spełnia obowiązujące wymagania oraz jest wzorcowany/kalibrowany, sprawdzany w ustalonych terminach. Wszystkie narzędzia pomiarowe, użytkowane przez pracowników Zakładu są wyskalowane w legalnych jednostkach miar (poza przyrządami będącymi wyposażeniem samolotu lub sprzętu wojskowego) i posiadają ważność wymaganego okresu sprawdzenia, wzorcowania/kalibracji, legalizacji, potwierdzenia metrologicznego. Potwierdzenia metrologiczne narzędzi pomiarowych odbywają się w oparciu o wybrane i przeanalizowane punkty Instrukcji sprawdzania z Dzienników Urzędowych, Norm, Metodyki sprawdzeń, Instrukcje producentów, dokumentacji opracowanej przez Dział Technologiczny itp.. W przypadku braku możliwości wykonania sprawdzenia, wzorcowania/kalibracji, potwierdzenia metrologicznego narzędzia pomiarowego w KJL, jest ono kierowane do akredytowanych laboratoriów zewnętrznych. Dokumenty potwierdzające uzyskanie przez przyrząd odpowiedniego statusu są przechowywane i archiwizowane. Wyposażenie kontrolno-pomiarowe (AKP) (w tym Klienta) stosowane przy realizacji procesu remontu jest odpowiednio dobierane do potrzeb i wymagań oraz utrzymywany jest jego aktualny rejestr. W ustalonych terminach odbywa się zgodnie z obowiązującą dokumentacją sprawdzanie, walidacja/wzorcowanie/uwierzytelnianie/legalizowanie AKP. Prowadzi się je w nadzorowanych warunkach środowiskowych. Ustanowiony i wdrożony jest proces przywoływania sprzętu do monitorowania i pomiarów dla wydziału P-3A, który wymaga kalibracji lub weryfikacji. Tym samym zasadom podlega oprogramowanie komputerowe służące do wykonywania pomiarów. Stosuje się zabezpieczenie przyrządów przed utratą właściwości pomiarowych. Uwaga Nie zezwala się na stosowanie sprzętu prywatnego. - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; Wiedza organizacji Dobór właściwego personelu na dane stanowisko pracy uzależniony jest od rodzaju wykonywanych zadań oraz wymagań stawianych dla tego stanowiska. Podejmując nowe kierunki działań bądź doskonalenia dotychczasowych analizowane są aktualne kompetencje pracowników. Wytypowani pracownicy kierowani są na odpowiednie szkolenia i praktyki w celu pozyskania wiedzy i umiejętności. Wszyscy Kierownicy mają prawo do formułowania potrzeb szkoleniowych, składając zapotrzebowania do Działu Spraw Osobowych. Za organizację i prowadzenie szkoleń wewnętrznych w ramach komórki organizacyjnej odpowiedzialny jest jej Kierownik. Rodzaj szkolenia i jego forma uzależniona jest od pełnionej funkcji, oraz aktualnych i przewidywanych potrzeb związanych z realizacją usług. Zakres tematyczny szkoleń wynika z planu bieżących

27 Str. / na str. 27 / 63 i przyszłych potrzeb. Mają one zapewnić podnoszenie kwalifikacji, doskonalenie umiejętności, znajomość przepisów, procedur i instrukcji przez pracowników wszystkich szczebli organizacyjnych przedsiębiorstwa. Szkolenia mogą być organizowane wewnątrz przedsiębiorstwa oraz w wyspecjalizowanych zewnętrznych instytucjach szkoleniowych. Roczny Plan szkoleń WZL-4 S.A. zatwierdzany jest przez Prezesa Zarządu. Wszystkie działania w zakresie szkoleń są oceniane i dokumentowane. Potwierdzenie nabytych kwalifikacji odbywa się na drodze stosownych egzaminów organizowanych w Zakładzie lub Organizacji przeprowadzającej szkolenie. Protokoły egzaminacyjne i Świadectwa przekazywane są do Działu Spraw Osobowych, natomiast fakt odbycia szkolenia ewidencjonowany jest w indywidualnej Karcie ewidencji szkoleń pracownika, stanowiącej integralną część Księgi Służby. Wszyscy pracownicy zaangażowani w realizację przedsięwzięć związanych z obrotem specjalnym odbywają niezbędne szkolenia aby właściwie realizować swoje zadania. Wynika to z tego, że zarówno produkty, ich użytkownicy jak i wymagania kontroli obrotu podlegają ciągłym zmianom. 7.2 Kompetencje odnośnik: PKT AQAP Świadczenie usług w zakresie remontu i serwisu odrzutowych silników lotniczych do samolotów wojskowych i cywilnych, ich zespołów i agregatów, a także silników turbinowych do śmigłowców i pojazdów bojowych wymaga specyficznych kompetencji. Ich zakres został określony w instrukcji Księga Kompetencji IO EK 21-21/II. Spełnienie warunków określonych w powyższej instrukcji uzyskano poprzez dobór pracowników z odpowiednim wykształceniem, zapewnienie odpowiednich szkoleń oraz praktyk, dzięki którym nabywają umiejętności i doświadczenie. Personel wykonujący pracę wpływającą na jakość remontowanych wyrobów i świadczone usługi posiada wymagane kompetencje (wykształcenie, szkolenia, umiejętności i doświadczenie). Szczegółowy zakres odpowiedzialności i uprawnień każdego pracownika WZL-4 S.A. zawiera Karta służby pracownika. - Instrukcji Szkolenie pracowników QI/6.2/NA; - Instrukcji Księga Kompetencji IO EK 21-21/II. 7.3 Świadomość odnośnik: PKT AQAP Polityka Jakości i Polityka Kontroli Obrotu są zakomunikowane i zrozumiałe dla całego personelu przedsiębiorstwa. Cele Jakościowe WZL-4S.A. są podstawą do ustalenia celów i zadań jakościowych jako celów operacyjnych dla poszczególnych komórek organizacyjnych. Każdy pracownik jest odpowiedzialny za ich realizację zgodnie ze swoimi kompetencjami, jest szkolony i świadomy skutków jak i korzyści swojego działania. Pracownicy zakładu działają w oparciu o odpowiednie udokumentowane procedury i instrukcje systemu zarządzania jakością i na bieżąco zaznajamiani są ze zmian do nich. Są świadomi swojego wkładu włożonego w uzyskanie zgodności z wymaganiami wyrobów/usług. Promowane są zasady etyki zawodowej. W przypadku wystąpienia niezgodności z wymaganiami SZJ lub WSK są świadomi ewentualnych konsekwencji służbowych lub karnych.

28 Str. / na str. 28 / 63 Osoby zaangażowane w realizację umów, w tym dostawcy zewnętrzni, są powiadomione o szczegółowych ustaleniach zawartych w planach jakości, które dotyczą ich działalności/obszaru odpowiedzialności. 7.4 Komunikacja Najwyższe Kierownictwo zapewnia, że ustanowione formy komunikacji wewnętrznej są odpowiednio zdefiniowane i zapewniają skuteczność zarządzania systemem. Zasady i formy komunikacji dotyczące różnych aspektów działania Spółki wynikają z jej struktury organizacyjnej, uszczegółowione zostały w procedurach i instrukcjach. Odbywa się ona poprzez: a) pracę zespołową; b) okresowe spotkania na wszystkich szczeblach Przedsiębiorstwa. Narzędziami ułatwiającymi komunikację są: - zakładowa sieć internetowa; - zakładowa sieć telefoniczna; - dokumenty do korespondencji pomiędzy komórkami organizacyjnymi. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ, - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK; - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ, - Procedurze Zarządzanie ryzykiem QP/9.0/NH, - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchomienia produkcji IO NP 10-18/II, - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami IO NK 61-9/I, - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ, - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III, - Instrukcji Działanie po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I, - Instrukcji Publikowania wewnętrznych aktów normatywnych IO NO 07-7/III, - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP /IV, - Planie Jakości wyrobu. 7.5 Udokumentowane informacje odnośnik: PKT AQAP Postanowienia ogólne odnośnik: PKT AQAP Dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością w WZL-4 S.A. zawiera: - Politykę Jakości; - Politykę Kontroli Obrotu; - Cele Jakości; - Księgę Jakości;

29 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 29 / 63 - Księgę Wewnętrznego Systemu Kontroli; - Księgę Procesów; - Procedury Systemu Zarządzania Jakością; - Instrukcje Systemu Zarządzania Jakością; - Dokumentację technologiczną; - Zarządzenia oraz inne dokumenty zewnętrzne i wewnętrzne. Dokumentacja, która identyfikuje zakres działania procesów zarządzania jakością jest wyszczególniona w Książce ewidencji dokumentacji Systemu Zarządzania Jakością RWD nr 3/28. Pozostała część dokumentacji jest wyszczególniona w Książkach ewidencji i kartotekach w Archiwum i Kancelarii. Dokumentacja SZJ jest dostępna dla wszystkich pracowników WZL-4 S.A. zgodnie z zakresem ich kompetencji, Klienta i Przedstawiciela Władz Nadzorujących. Księga Jakości i procedury będą tłumaczone na język angielski o ile wymagania w tym zakresie zgłosi klient. Nadzorem objęta jest dokumentacja systemowa wewnętrzna i pochodząca z zewnątrz dotycząca wymagań jakościowych. Wdrożone procedury i instrukcje określają, w jaki sposób prowadzony jest nadzór, zatwierdzanie, udostępnianie obowiązujących dokumentów w odpowiednim czasie i na właściwych stanowiskach pracy. Zapewniona jest czytelność i łatwość identyfikowania dokumentów. Nadzór nad obiegiem dokumentów dokonywany jest przez odpowiednie rozdzielniki, co pozwala na usunięcie dokumentów nieaktualnych oraz wprowadzanie nadzorowanych zmian. W przypadku danych w systemie komputerowym nadzór nad nimi sprawują użytkownicy, którzy sporządzają i przechowują kopie bezpieczeństwa. Poszczególne rodzaje dokumentów mają ustaloną formę i oznaczenia pozwalające na ustalenie aktualnego wydania i źródła ich pochodzenia. Dokumentacja systemowa funkcjonująca w ramach Wewnętrznego Systemu Kontroli Obrotu dzieli się ogólnie na dokumenty stanowiące zapisy i dokumenty pomocnicze. Wszystkie dokumenty są archiwizowane zgodnie z opisem podanym w instrukcjach/procedurach na podstawie których powstały. GQAR i/lub zamawiającemu jest zapewniony w formie z nim uzgodnionej niezbędny dostęp do udokumentowanych informacji mającej związek z realizowanymi umowami. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ, - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270, - Instrukcji O wykonywaniu, emitowaniu i wypełnianiu dokumentacji obiegowej i remontowej sprzętu TT-227, - Instrukcji Publikowania wewnętrznych aktów normatywnych IO NO 07-7/III, - Instrukcji Opracowania dokumentacji konstrukcyjnej wykonania, kontroli oprzyrządowania i produkcji własnej TT-224, - Instrukcji Pracy Archiwum Dokumentacji Technicznej TT-238, - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego Opracowywanie i aktualizowanie Dokumenty są przeglądane i w razie potrzeby aktualizowane. Zmiany wprowadzane do dokumentów są identyfikowane, określony jest ich aktualny status oraz są zatwierdzane. Wersja

30 Str. / na str. 30 / 63 Jakiekolwiek zmiany w dokumentacji powierzonej przez Klienta będą dokonywane tylko po uprzednim uzgodnieniu ich z Klientem i/lub Władzami Nadzorującymi zgodnie z kontraktem oraz określonymi wymaganiami prawnymi. Zmiany dotyczące procesu, sprzętu produkcyjnego, narzędzi i programów są dokonywane zgodnie z obowiązującymi udokumentowanymi instrukcjami. Powyższe zmiany są weryfikowane i nie mogą mieć negatywnego wpływu na jakość wyrobu. Zmiany do dokumentacji natryskiwania plazmowego są opracowywane, weryfikowane, uzgadniane i akceptowane przez Klienta. Zabrania się wprowadzania zmian do procesów zamrożonych. Wszystkie działania podejmowane w ramach Systemu Zarządzania Jakością są udokumentowane. Prowadzenie zapisów pozwala na ustalenie działań (np. kontroli, przeglądu, weryfikacji), dostarczenie dowodów zgodności z ustalonymi wymaganiami, potwierdzenie efektywności i skuteczności działania Systemu Zarządzania Jakością. Zapisy są wynikiem realizacji ustaleń zawartych w dokumentacji opisującej systemem jakości. Tworzone zapisy są zawsze czytelne, łatwe do zidentyfikowania i odszukania. Wszystkie zapisy dotyczące realizacji umowy i Systemu Zarządzania Jakością są dostępne dla przeglądu przez Przedstawiciela Zapewnienia Jakości, Władz Nadzorujących oraz na życzenie Klienta. Zapisy jakościowe (certyfikaty, atesty itp.) otrzymywane z zamówionymi materiałami są weryfikowane, potwierdzane przez kontrolera dokonującego odbioru dostawy i podlegają archiwizowaniu zgodnie z ogólnymi zasadami. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ, - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270, - Instrukcji O wykonywaniu, emitowaniu i wypełnianiu dokumentacji obiegowej i remontowej sprzętu TT-227, - Instrukcji Publikowania wewnętrznych aktów normatywnych IO NO 07-7/III, - Instrukcji Opracowania dokumentacji konstrukcyjnej wykonania, kontroli oprzyrządowania i produkcji własnej TT-224, - Instrukcji Pracy Archiwum Dokumentacji Technicznej TT-238, - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego Nadzór nad udokumentowanymi informacjami Zapisy powstają w wyniku realizacji ustaleń zawartych w dokumentacji opisującej systemem jakości oraz dokumentacji technicznej. Są one nadzorowane, w razie potrzeby dostępne i odpowiednie do użycia. Zapewnione jest ich właściwe zabezpieczenie przed niewłaściwym użyciem, kompletność i dostępem osób nieuprawnionych Tworzone zapisy są zawsze czytelne, łatwe do zidentyfikowania, odszukania i ustalenia zmian jeśli takie były oraz zabezpieczone przed niezamierzonymi przeróbkami. Udostępnianie ich, sposób użycia i rozpowszechnianie oraz przechowywanie/ archiwizowanie przez określony czas, a także kasowanie zgodne jest z zasadami podanymi w danej procedurze lub instrukcji. Miejsca przechowywania dokumentów z zapisami wyznacza się w ten sposób, by były one zabezpieczone przed

31 Str. / na str. 31 / 63 wpływem szkodliwych czynników, uszkodzeniem oraz dostępem nieuprawnionych osób. Nieaktualne informacje zabezpieczone są przed niewłaściwym wykorzystaniem poprzez usunięcie lub oznakowanie zgodnie z instrukcją na podstawie której powstały. Udokumentowane informacje pochodzące z zewnątrz, będące niezbędnymi do planowania i funkcjonowania systemu zarządzania jakością są identyfikowane i nadzorowane jak własne. Udokumentowane informacje elektroniczne, powstające na wydziale P-3a są chronione zgodnie ze stosowną instrukcją. - Procedurze Zapisy QP/4.2.4/NK, - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ, - Procedurze Przeprowadzania auditów wewnętrznych QP/8.2.2/NK, - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK; - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ, - Procedurze Zarządzanie ryzykiem QP/9.0/NH, - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, - Instrukcji Układ treści, forma graficzna Księgi Służby IO NJ 66-34/II, - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchomienia produkcji IO NP 10-18/II, - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego - Instrukcji Szkolenie pracowników QI/6.2/NA, - Instrukcji Gospodarka Magazynowa IO NP 53-5/I, - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4 S.A. i wydawanych użytkownikom IO NK 60-10/II, - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami IO NK 61-9/I, - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ, - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK, - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III, - Instrukcji Działanie po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I, - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270, - Instrukcji O wykonywaniu, emitowaniu i wypełnianiu dokumentacji obiegowej i remontowej sprzętu TT-227, - Instrukcji Nadzór nad urządzeniami, stoiskami i maszynami wraz z wyposażeniem TT-237, - Instrukcji Publikowania wewnętrznych aktów normatywnych IO NO 07-7/III, - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP /IV, - Planie Jakości wyrobu.

32 Str. / na str. 32 / 63 VIII. DZIAŁANIA OPERACYJNE 8.1 Planowanie i nadzór nad działaniami operacyjnymi odnośnik: PKT AQAP ; Planowanie jest procesem niezbędnym do utrzymania Systemu Zarządzania Jakością oraz realizacji wyrobu/usługi. Zarówno w procesie planowania jak i realizacji uczestniczą Kierownicy pionów organizacyjnych jak i komórek realizujących zadania. Zakres planowania uzależniony jest przede wszystkim od rodzaju zadań przewidywanych do realizacji. Podczas planowania uwzględnia się: a) cele dotyczące jakości; b) wymagania dotyczące wyrobu; c) bezpieczeństwo osób i wyrobów; d) zdolności produkcyjne i możliwości inspekcji; e) niezawodność, dostępność i łatwość konserwacji; f) rodzaj, zakres i termin realizacji wyrobu/usługi; g) niezbędne zasoby dotyczące wyrobu, obsługi, pakowania i zabezpieczania oraz infrastruktura do realizacji remontu/usługi; h) odpowiedniość części i materiałów używanych w wyrobach; i) potrzeby oraz zasoby dotyczące procesów, dokumentacji; j) działania dotyczące weryfikacji, walidacji, monitorowania, kontroli i badań specyficznych dla danego wyrobu/usługi; k) wymagane działania dotyczące weryfikacji, walidacji, monitorowania, pomiarów oraz kryteria dla procesów i przyjęcia wyrobu/usługi; l) zapisy w tym jakościowe potwierdzające zgodność realizacji procesu/wyrobu z wymaganiami; m) zarządzanie konfiguracją stosowną dla danego wyrobu. W zawiązku z tym, że wyroby są własnością Klienta nie rozważane są kwestie związane ze starzeniem się wyrobu ani też działania dotyczące recyklingu lub ostatecznego skasowania wyrobu po zakończeniu cyklu jego życia. W trakcie planowania uwzględnia się również potrzeby związane z dostawą wyrobów i usług od zewnętrznych dostawców. Zasady postępowania w zakresie zapobiegania dostawom niezgodnym oraz nadzoru nad dostawcami określa instrukcja Zakupy QI/7.4/01/PZ. Planowane zmiany są nadzorowane i przeglądane przez Kolegium Kierownicze w celu podjęcia stosownych działań minimalizujących wszelkie negatywne skutki, jeśli zajdzie taka potrzeba. W przypadku gdy zidentyfikowano charakterystyki kluczowe, zostają określone procesy i sposoby nadzoru niezbędne do zarządzania elementami krytycznymi, w tym sposoby nadzoru procesu produkcji. Efektem wyjściowym z planowania realizacji usługi/wyrobu są Harmonogram Realizacji Usługi lub Plan Jakości. Podstawą do realizacji usługi na wydziale P-3A, jest umowa pisemna z Klientem. Usługa wykonywana jest zgodnie z: - adaptowaną dokumentacją remontową lub - według zasad, przepisów i dokumentacji dostarczonej przez Klienta, która określa wszelkie niezbędne zasoby (np.: maszyny, materiały, przyrządy obróbcze i pomiarowe, narzędzia itd.) lub

33 Str. / na str. 33 / 63 - dokumentacją własną opracowaną na podstawie wymagań klienta i przez niego zaakceptowaną włącznie z całą infrastrukturą. W tych przypadkach planując realizację wyrobu uwzględnia się stosowne zapisy wynikające z umowy. Świadczone usługi realizowane są na podstawie akceptowanych przez Klienta dokumentów przechowywanych w archiwum (Warunki techniczne ). Dostawcy usług są zatwierdzani przez WZL-4 S.A. a stosowne dokumenty przechowywane są w dziale HZ. W przypadku realizacji umów z wymaganiem typu AQAP Plan Jakości jest przedstawiany w uzgodnionym terminie i akceptowany przez "Przedstawiciela Zapewnienia Jakości. Zawiera on jasno zidentyfikowane pojedyncze dokumenty lub części innych dokumentów, które określają sposób realizacji umowy. Zawiera on: a. Opis i specyficzne dla umowy" wymagania dotyczące systemu zarządzania jakością konieczne do spełnienia wymagań umowy; b. Opis i dokumenty planowania realizacji wyrobu, z uwzględnieniem: - wymagań jakościowych dotyczących wyrobu, - niezbędnych zasobów, - wymaganych czynności związanych z nadzorowaniem (weryfikacja, walidacja, monitorowanie, kontrola, badania), - kryteria akceptacji, - wymagania komunikacyjne w tym z dostawcami zewnętrznymi. c. Dokumentuje wymagania uzyskane z procesu planowania, w tym macierz zgodności "wymaganie-rozwiązanie", uzasadniającą spełnienie wszystkich wymagań umowy (wskazując odniesienia w stosownych przypadkach). Zamawiający i/lub GQAR posiada prawo do odrzucenia planu jakości jak i ich korekt. Jeżeli w umowie ze strony Klienta będzie zapis o spełnianiu wymagań systemu niezawodności i podatności obsługowej (R&M), WZL-4 S.A. odpowiednio do projektu wykonania usługi i/lub wyrobu zapewni, że działania R&M wraz z towarzyszącą im dokumentacją (włącznie z dokumentami poddostawców) będą nadzorowane. Badanie wskaźnika niezawodności wykonania usługi i/lub wyrobu WZL-4 S.A. zleci wyspecjalizowanej organizacji zewnętrznej. - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchamiania produkcji IO NP 10-18/II; - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III; - Instrukcji Opracowanie Planu Jakości IO NH 67-37/I; - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ Zarządzanie projektem W zależności od realizowanej usługi w WZL- 4 S.A. planowane są działania w taki sposób, by można nimi zarządzać i je nadzorować, w celu spełnienia wymagań Klienta przy akceptowalnym poziomie ryzyka, w ramach dostępnych środków i harmonogramu czasowego. - Procedurze Zarządzanie ryzykiem QP/9.0/NH;

34 Str. / na str. 34 / 63 - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III; - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchamiania produkcji IO NP 10-18/II; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; Zarządzanie ryzykiem W celu osiągnięcia wymaganej jakości produktu i procesu oraz zapewnienia konsekwentnego minimalizowania ryzyka podczas realizacji umów, Dyrektor Handlowy przeprowadza szacowanie całkowitego ryzyka i ustala sposób zarządzania nim zgodnie z Procedurą QP/9.0/NH Zarządzanie ryzykiem.. Bieżąca ocena działań związanych z określonymi ryzykami i szansami dokonywana jest na codziennych odprawach produkcyjnych, cotygodniowych posiedzeniach Kolegium Kierowniczego natomiast okresowa na posiedzeniach Rady Zarządzania Jakością. Proces identyfikacji i analizy ryzyka rozpoczynają osoby funkcyjne wypełniając Kartę Szacowania Ryzyka stanowiącej załącznik nr 1 do Procedury QP/9.0/NH. Osoby te w Karcie Szacowania Ryzyka identyfikują zagrożenia w odniesieniu do zawartej umowy występujące w kierowanej komórce, a następnie określają poziom negatywnych skutków niepożądanego zagrożenia i prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Na podstawie zebranych danych NH dokonuje oszacowania całkowitego ryzyka dla danej umowy i przedstawia wyniki do akceptacji DN. NH po zidentyfikowaniu ryzyka określa w związku z powyższym zakres niezbędnych działań, odstępów czasowych w jakich będzie przeprowadzane monitorowanie skutków ich podjęcia oraz wyznacza osoby odpowiedzialne za realizację działań. Każde nowo pojawiające się ryzyko analizowane jest w zależności od jego wagi na odprawach produkcyjnych bądź na szczeblu Zarządu Firmy. Określane są metody jego minimalizacji oraz powiadamiani poszczególni uczestnicy realizowanej usługi. Ostateczną decyzję odnośnie ich akceptacji podejmuje DN. - Procedurze Zarządzanie ryzykiem QP/9.0/NH. - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III; Zarządzanie konfiguracją odnośnik: PKT AQAP ; ; Działania związane z zarządzaniem konfiguracją wyrobów remontowanych i naprawianych w WZL-4 S.A. obejmują: planowanie w zakresie zarządzania konfiguracją remontowanego wyrobu; identyfikację konfiguracji; sterowanie konfiguracją; ewidencjonowanie statusu konfiguracji; auditowanie konfiguracji. Zapewnia to skuteczne zarządzanie charakterystykami technicznymi wyrobów w procesie remontów i napraw. W procesie tym zapewnione jest: a. nadzór tożsamości i identyfikowalności wyrobu zgodnie z wymaganiami, w tym wdrażanie zidentyfikowanych zmian;

35 Str. / na str. 35 / 63 b. dokumentowanie informacji (np. wymagania, weryfikacja, walidacja i odbiór) potwierdzających zgodność z rzeczywistymi cechami wyrobów i usług. Zarządzanie konfiguracją wyrobu leży w zakresie odpowiedzialności Dyrektora Technicznego. Szczegółowe zasady określone są w Procedurze Zarządzanie Konfiguracją QP/10.0/TT Bezpieczeństwo wyrobu WZL-4 S.A w ramach świadczonych usług odtwarza właściwości eksploatacyjne silników będących własnością Klienta na podstawie zatwierdzonej dokumentacji. Zapewnia bezpieczeństwo wyrobów w trakcie całego cyklu międzyremontowego. Zagadnienia związane z oceną zagrożeń i zarządzanie związanymi z nimi ryzykami, elementy krytyczne dla bezpieczeństwa, analiza występujących zdarzeń mających wpływ na bezpieczeństwo, stanowią podstawową tematykę planowanych okresowo posiedzeń Zakładowej Komisji Jakości oraz Wydziałowych Komisji Oceny Jakości. Na podstawie wniosków z ich posiedzeń podejmowane są stosowne działania, w tym powiadamiany i jeśli zachodzi taka potrzeba szkolony właściwy personel. Wydział P-3A świadczy usługę w oparciu o dokumentację zaakceptowaną przez Klienta i na detalach przez niego dostarczanych. Jakość naniesionej powłoki oceniana jest przez wydziałowe laboratorium, a ostatecznej oceny dokonuje Klient. Wszelkie jego uwagi odnośnie nałożonych powierzchni stwierdzone w trakcie montażu w zespół silnika jak i przekazane przez użytkowników są podstawą do podjęcia uzgodnionych z nim działań oraz szkoleń Ochrona przed nieoryginalnymi częściami Wszystkie kupowane zarówno w kraju jak i zagranicą części i materiały niezbędne w procesie produkcyjno-remontowym wyrobu, są zgodne z wyspecyfikowanymi wymaganiami i w ilościach oraz asortymencie zabezpieczającym ciągłość produkcji (remontu). Są one dostarczane do firmy przez kwalifikowanych dostawców wraz z dokumentami potwierdzającymi ich jakość uwierzytelnionymi przez stosowne niezależne organy np.: przedstawicielstwo wojskowe. W przypadku stwierdzenia, że dany wyrób jest nieoryginalny lub podejrzany o bycie nieoryginalnymi, stosuje się zasady opisane w instrukcjach: - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ; - Instrukcji Gospodarka Magazynowa IO NP 53-5/I; - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4 S.A i wydawanych użytkownikom IO NK 60-10/II; - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ; Nadzorowanie przeniesienia prac W przypadku zlecenia wykonania części procesu na zewnątrz organizacji, gwarantujemy spełnienie wszystkich ustalonych z Klientem w umowie wymogów. WZL-4 S.A. nie przekazuje czasowo prac związanych z natryskiwaniem plazmowym na zewnątrz organizacji.

36 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 36 / Wymagania dotyczące wyrobów i usług Komunikacja z klientem odnośnik: PKT AQAP ; W ramach współpracy z Klientem Prezes Zarządu analizując informacje napływające do Przedsiębiorstwa przydziela zadania Szefom Komórek według ich kompetencji. Komunikacja z Klientem utrzymywana jest również przez: - Pełnomocnika ds. Systemów Zarządzania w zakresie zagadnień związanych z Systemami Zarządzania Jakością; - Dział NH w zakresie zapytań handlowych, ofert, umów, zamówień; - Szefa Kontroli NK w zakresie informacji zwrotnej od klienta i reklamacji; - Dyrektora Technicznego w zakresie spraw technicznych. Stała współpraca z Klientem podczas realizacji poszczególnych zleceń (w komórce organizacyjnej realizującej remont/usługę) jest również prowadzona przez osobę wyznaczoną do bezpośrednich kontaktów z działu TP. Podczas realizacji procesu GQA, na wniosek zamawiającego i/lub GQAR, WZL-4 S.A. i/lub nasi dostawcy zewnętrzni uczestniczą w spotkaniu po zawarciu umowy w sprawie jego realizacji. Spotkanie to dotyczyć powinno ustaleń wynikających z umowy, związanych z zapewnieniem jakości wyrobu. Na wniosek zamawiającego i/lub GQAR zostaną dostarczone kopie wszelkich umów/zamówień z poddostawcami oraz innych dokumentów związanych wraz z ich modyfikacją, dotyczących wyrobów związanych z realizowaną umową. GQAR i/lub zmawiający zostaną powiadomieni, jeżeli umowa lub zamówienie z poddostawcą zostały zidentyfikowane jako zawierające krytyczne elementy, znaczącą składową pracy, projekt, niedojrzałe rozwiązanie techniczne lub gdy funkcjonowanie zewnętrznego dostawcy jest nieznane lub wywołuje zaniepokojenie. GQAR i/lub zamawiający zostaną powiadomieni również wówczas, gdy wyrób dostarczony z zewnątrz zostanie odrzucony, przerobiony lub naprawiony, co zostało zidentyfikowane jako wiążące się z ryzykiem lub jest dostarczony przez dostawcę zewnętrznego, którego wybór lub późniejsze funkcjonowanie zostały zidentyfikowane jako zawierające ryzyko. Komunikacja z GQAR i/lub zamawiającym prowadzona jest w formie kontaktów bezpośrednich, telefonicznie, pisemnie bądź z wykorzystaniem środków elektronicznych. Udział wyznaczonego przedstawiciel kierownictwa zapewnia, że odpowiedni poziom i zakres informacji będzie przekazany GQAR i/lub zamawiającego w celu zaspokojenia ich potrzeb w tym zakresie. Wszelkie zmiany w organizacji Spółki mające wpływ na jakość wyrobu lub system zarządzania jakością zostaną zgłoszone GQAR i/lub zamawiającemu. W przypadku stwierdzenia naruszenia zasad obrotu wyrobami strategicznymi powiadamiane są właściwe urzędy administracji państwowej oraz DN. Narzędziami ułatwiającymi komunikację z Klientem są: - sieć internetowa, ; - sieć telefoniczna, rozmowy, fax; - korespondencja pisemna z Klientem, w tym formularze Klienta. Podczas realizacji umów z dodatkowymi uwarunkowaniami prawnymi wynikającymi z przepisów Władz Nadrzędnych/Klienta, bądź na życzenie Klienta, jest on informowany: a) o zmianach form własności; Wersja

37 Str. / na str. 37 / 63 b) o zmianach miejsca produkcji; c) o zmianach technik w procesie i kontroli; d) o wszystkich zmianach w certyfikacji/rejestracji/lub ważniejszych niezgodnościach w czasie do 2 dni roboczych od daty otrzymania informacji / raportu niezgodności. Informacje te przekazywane są przez wyznaczoną osobę z Komórki NH. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ, - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchomienia produkcji IO NP 10-18/II, - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4 S.A. i wydawanych użytkownikom IO NK 60-10/II, - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ, - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III, - Instrukcji Działanie po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I, - Planie Jakości wyrobu Określenie wymagań dotyczących wyrobów i usług odnośnik: PKT AQAP Wpłynięcie do WZL-4 S.A. zapytania ofertowego powoduje rozpoczęcie przez Dyrektora Handlowego procesu związanego z przeglądem i ustaleniem warunków realizacji danego przedsięwzięcia. Każda umowa z Klientem jest zawierana dopiero po dokładnym stwierdzeniu, że usługa będzie wykonana zgodnie z jego udokumentowanymi wymaganiami i właściwymi przepisami oraz wymaganiami własnymi. Identyfikowane są również wymagania specjalne dotyczące wyrobu oraz funkcje, które odnoszą się do krytycznych charakterystyk, takich jak zdrowie, bezpieczeństwo, wydajność i niezawodność. Rozważane są również ryzyka związane z realizacją wyrobu/usługi, a dotyczące np. krótkiego terminu realizacji, własnych możliwości itp. - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III; - Instrukcji Opracowanie Planu Jakości IO NH 67-37/I Przegląd wymagań dotyczących wyrobów i usług Przegląd wymagań. odnośnik: PKT AQAP ; W WZL-4 S.A. dokonuje się przeglądu wymagań Klienta dotyczących realizowanych usług. Każda umowa/zamówienie z Klientem jest zawierana dopiero po dokładnym stwierdzeniu, że usługa będzie wykonana zgodnie z jego udokumentowanymi wymaganiami i właściwymi przepisami. W przypadku zawierania umowy dotyczącej obrotu wyrobami strategicznymi uruchamiane są procedury WSK. Wszelkie zmiany w trakcie realizacji usługi muszą uzyskać akceptację Klienta i WZL-4 S.A. przy czym o fakcie i zakresie zmian powiadamiany jest odpowiedni personel. Nie są realizowane umowy ustne z Klientem.

38 Str. / na str. 38 / 63 W trakcie przeglądu analizowane są i / lub ustalane przez właściwych Kierowników komórek organizacyjnych; a) wyspecyfikowane przez Klienta wymagania dotyczące wyrobu; b) wymagania dotyczące dostawy i działań po dostawie; c) jeżeli konieczne, uzupełniane wymagania nie ustalone przez Klienta, ale niezbędne do wyspecyfikowanego lub zamierzonego zastosowania, gdy jest ono znane; d) wymagania ustawowe i przepisów dotyczących wyrobu, w tym AQAP 2110:2016 i WSK; e) wymagania własne dotyczące: - procedur i instrukcji SZJ; - dokumentacji i dostępu do niej związanej z realizacją danej usługi; - narzędzi pomiarowych, oprzyrządowania i narzędzi; - personelu wykonawczego oraz kontroli jakości; - wykonywania, nadzorowania i przechowywania zapisów - materiałów niezbędnych do realizacji: - sposobu postępowania i zabezpieczenia własności Klienta: - działania w ramach świadczenia usług gwarancyjnych i pogwarancyjnych. Wszystkie ww. działania są rejestrowane, a następnie opiniowane przez zainteresowane komórki organizacyjne pod kątem: - udokumentowania, kompletności i jasności wymagań jakościowych Klienta w tym wymagania dotyczące dostawy i działań po dostawie; - możliwości realizacji wymagań; - oceny ryzyka związanego z realizacją umowy. Ponadto: - w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek braków, osoba odpowiedzialna za przegląd zobowiązana jest do spowodowania ich uzupełnienia; - w przypadku rozbieżności między wymaganiami Klienta, a ofertą prowadzone są negocjacje, aż do całkowitego uzgodnienia. Z każdego przeglądu sporządzane są i utrzymywane odpowiednie zapisy. W przypadku zawierania umowy dotyczącej obrotu wyrobami strategicznymi uruchamiane są procedury WSK. W przypadku otrzymania zamówienia od Klienta, który wymaga Rządowego Zapewnienia Jakości GQA należy o tym natychmiast powiadomić odpowiedniego Przedstawiciela Rządowego Zapewnienia Jakości. Umowa/zamówienie z wymaganiami AQAP powoduje rozpoczęcie przez Dyrektora Handlowego procesu zarządzania ryzykiem związanym z daną umową, przyjmując zasadę, że: nie przygotowuje się oferty, lub realizuje zlecenia, jeżeli nie ma określonego ryzyka; określa się zagrożenia w poszczególnych obszarach; dla poszczególnych zidentyfikowanych zagrożeń określa się skutki; określa się prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń; ustala się granice dopuszczalnego ryzyka; określa się działania zapobiegawcze dla ryzyka, które przekroczyło dopuszczalny poziom; planuje się i przeprowadza działania zapobiegawcze; monitoruje się skuteczność działań zapobiegawczych (poziom ryzyka).

39 Str. / na str. 39 / 63 Dla celów wspomagania procesu GQA ryzyko identyfikowane jest w obszarach określonych w Karcie szacowania ryzyka. Szczegółowy sposób postępowania w zakresie identyfikowania, szacowania i zarządzania ryzykiem określa Procedura Zarządzanie ryzykiem. - Procedurze Zarządzanie Ryzykiem QP/9.0/NH; - Instrukcji Przegląd umowy IO NH 56-25/III; - Instrukcji Opracowanie Planu Jakości IO NH 67-37/I Udokumentowane informacje dotyczące przeglądu Wszystkie działania wymienione w pkt są rejestrowane a stosowne zapisy przechowywane przez okres wskazany w stosownych procedurach i instrukcjach. Każde nowe wymaganie jest przeglądane a zapisy utrzymywane. - Procedurze Zarządzanie Ryzykiem QP/9.0/NH; - Instrukcji Przegląd Umowy IO NH 56-25/III Zmiany wymagań dotyczących wyrobów i usług Każda zmiana w umowie z Klientem musi być udokumentowana. Wszelkie zmiany w trakcie realizacji usługi muszą uzyskać akceptację Klienta i WZL-4 S.A. przy czym o fakcie i zakresie zmian powiadamiany jest odpowiedni personel. - Procedurze Zarządzanie Ryzykiem QP/9.0/NH; - Instrukcji Przegląd Umowy IO NH 56-25/III. 8.3 Projektowanie i rozwój wyrobów i usług WZL 4 S.A. realizuje usługi w oparciu o dokumentację źródłową lub Klienta. Nie prowadzone są działania związane z projektowaniem, rozwojem oraz działaniami związanymi z utylizacją wyrobów. 8.4 Nadzór nad procesami, wyrobami i usługami dostarczanymi z zewnątrz Postanowienia ogólne Wszystkie kupowane zarówno w kraju jak i zagranicą części i materiały niezbędne w procesie produkcyjno-remontowym wyrobu, są zgodne z wyspecyfikowanymi wymaganiami i w ilościach oraz asortymencie zabezpieczającym ciągłość produkcji (remontu). Są one dostarczane do firmy wraz z dokumentami potwierdzającymi ich jakość uwierzytelnionymi przez stosowne niezależne organy np.: przedstawicielstwo wojskowe.

40 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 40 / 63 WZL-4 S.A. odpowiada za jakość zakupionych wszystkich usług, materiałów, półfabrykatów i wyrobów do zabezpieczenia procesu remontu/usługi od swoich i rekomendowanych przez Klienta dostawców. W związku z wyborem i użyciem zewnętrznych dostawców identyfikowane jest oraz zarządzane przez HZ ryzyko związane z zewnętrznym dostarczaniem procesów, wyrobów i usług. WZL-4 S.A. wymaga, aby zewnętrzni dostawcy stosowali właściwe środki nadzorowania swoich bezpośrednich i pośrednich zewnętrznych dostawców (poprzez stosowne zapisy w umowie/zamówieniu) w celu zapewnienia spełnienia wymagań. Dostawcy WZL-4S.A. nie dostarczają bezpośrednio swoich usług ani wyrobów do Klienta. Zamówienia na zakupy inwestycyjne składane są przez Sekcję Inwestycji. Za zgodność dostawy z zamówieniem odpowiada osoba dokonująca zakupów. Jeżeli kupowany wyrób jest przedmiotem obrotu wyrobami strategicznymi uruchamiane są procedury WSK. - Księdze Wewnętrznego Systemu Kontroli ; - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ Zasady postępowania W WZL-4 S.A. dokonuje się oceny dostawców mających wpływ na jakość, którzy po spełnieniu ustalonych kryteriów wpisywani są na listę zatwierdzonych dostawców. Odpowiedzialnym za podejmowanie decyzji w stosunku do dostawców oraz zakresu ich zatwierdzenia jest JS. Odpowiedzialnym za użycie dostawców zgodnie ze statusem zatwierdzenia oraz ryzykiem ich użycia jest sekcja HZ. Lista ta zawiera zakres zatwierdzenia związany z asortymentem dostarczanych wyrobów, jest okresowo przeglądana, analizowana i weryfikowana. Realizuje się to między innymi poprzez uzyskiwanie informacji o dostawcach (np. oceny organizacji zewnętrznych ankiety, foldery reklamowe, Internet). Są oni oceniani przez komisję pod przewodnictwem JS na podstawie posiadanych kwalifikacji oraz doświadczeń uzyskanych w dotychczasowych kontaktach handlowych. Dane te są na bieżąco aktualizowane na podstawie kontroli odbioru dostaw oraz jakości świadczonych usług. - Księdze Wewnętrznego Systemu Kontroli ; - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ Rodzaj i zakres nadzoru odnośnik: PKT AQAP Pełnomocnik ds. Systemów Zarządzania JS posiada prawo do zatwierdzenia/odrzucenia/ wykreślenia każdego dostawcy w przypadku nie spełnienia kryteriów jakościowych lub wymagań WZL-4 S.A. Każdy dostawca jest oceniany i weryfikowany na podstawie posiadanych zatwierdzeń oraz jakości i terminowości dostaw. W przypadku, gdy jest wymagane zatwierdzenie procesów specjalnych wykonywanych u dostawcy przez WZL-4 S.A. lub jego Klienta, zapewniamy spełnienie tego wymogu. Wersja

41 Str. / na str. 41 / 63 W WZL-4 S.A. obowiązuje weryfikacja i kontrola odbioru dostaw wyrobów lub świadczonych usług. Wykonuje się ją w czasie przyjmowania dostawy sprawdzając jej zgodność z zamówieniem, dokumenty (świadectwa jakości, certyfikaty, atesty itp.) oraz przeprowadzając kontrolę ilościową i jakościową. Zamówiony materiał/produkt może być użyty jedynie po zakończeniu wszystkich mających zastosowanie badań odbiorczych formalnych i jakościowych w WZL-4 S.A. Nie deleguje się uprawnień do działań weryfikujących u dostawcy, mogą je wykonywać jedynie pracownicy Spółki. Nie są stosowane wyroby przed zakończeniem w WZL-4 S.A. całości wymaganych działań weryfikacyjnych. Materiały wydawane są z magazynów wg zasady F.I.F.O. (Pierwsze weszło pierwsze wyszło). WZL-4 S.A. w ramach realizowanej umowy z wymaganiami AQAP zapewnia Przedstawicielowi Zapewnienia Jakości dostęp do dostawcy oraz wszelkiej dokumentacji zakupowej. Na podstawie kontroli odbioru dostaw oraz jakości świadczonych usług i dostaw oceniani są dostawcy. W przypadku nie spełnienia ustalonych wymagań przez dostawcę podejmowane są w stosunku do niego działania korygujące, do skreślenia z listy dostawców kwalifikowanych włącznie. Z powyższych działań sporządzane są i utrzymywane stosowne zapisy, które stanowią bazę dla ustanowienia stosownego poziomu kontroli. W przypadku konieczności weryfikacji wyrobu/procesu u dostawcy przez WZL-4 S.A./jego Klienta/Przedstawiciela, auditu w siedzibie dostawcy lub realizacji nadzorowania przez Przedstawiciela Zapewnienia Jakości, w dokumentach zakupu zamieszcza się odpowiedni zapis dotyczący ich akceptacji przez dostawcę. Kopie tych dokumentów z dołączonymi stosowanymi danymi technicznymi mogą być przedstawione GQAR na jego prośbę. Powyższe działania nie zwalniają WZL-4 S.A. z odpowiedzialności za jakość dostarczonego wyrobu. - Księdze Wewnętrznego Systemu Kontroli ; - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ Informacje dla zewnętrznych dostawców odnośnik: PKT AQAP i Każde zamówienie na zakup usługi/wyrobu zawiera (jeśli ma to zastosowanie) min: - dokładną nazwę wyrobu, cechy identyfikacyjne, potrzebną ilość i termin realizacji; - informację, kto zamówił i zatwierdził zakup; - wymagania dotyczące zatwierdzenia wyrobu, procedur, procesów i wyposażenia; - wymagania dotyczące kwalifikacji personelu; - wymagania dotyczące SZJ; - nazwę lub inną skuteczną identyfikację normy i jej wydania, specyfikacje, rysunki, wymagania dotyczące procesów, instrukcje kontroli, charakterystyk kluczowych bądź punktów krytycznych, oraz inne odpowiednie dane techniczne; - wymagania dotyczące projektu, testów, badań, kontroli i odpowiednich instrukcji akceptacji przez organizację; - wymagania określające, że dostawca powinien powiadamiać WZL- 4 S. A. o wyrobie niezgodnym, uzyskać zatwierdzenie odnośnie postępowania z wyrobem niezgodnym, powiadamiać o zmianach

42 Str. / na str. 42 / 63 dotyczących wyrobu i/lub procesu, zmianach poddostawców, zmianach lokalizacji budynków produkcyjnych oraz w razie potrzeby uzyskiwać zatwierdzenie tych zmian przez organizację, a także przekazywać swojemu łańcuchowi poddostawców mające zastosowanie wymagania, w tym wymagania Klienta; - we wszystkich dokumentach zakupu przywoływana jest stosowna klauzula przywołująca konkretną publikację AQAP; - tylko Spółka dokonując zakupu jest upoważniona do wydawania poleceń dostawcy zewnętrznemu w zakresie wynikającym z umowy; - wymagania w zakresie nadzorowania i monitorowania działania zewnętrznych dostawców; - używanie zewnętrznych dostawców wskazanych lub zatwierdzonych przez klienta; - wymagania odnośnie użycia nieoryginalnych części; - przekazywanie zewnętrznym dostawcom mających zastosowanie wymagań, w tym wymagań klientów; - dostarczanie próbek testowych dla zatwierdzania projektu, inspekcji/weryfikacji, badań lub auditowania; - zasady przechowywania udokumentowanych informacji, w tym okresów przechowywania i wymagań w zakresie dysponowania nimi; - prawa dostępu przez organizację, jej klienta i władz nadzorujących do mających zastosowanie obszarów siedziby dostawcy oraz do mających zastosowanie udokumentowanych informacji, na każdym poziomie łańcucha dostaw; - zapewniania, że osoby są świadome własnego wkładu w zgodność wyrobów lub usług, wkładu w bezpieczeństwo wyrobów oraz ważności zachowania zgodnego z etyką. - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ; - Instrukcji Gospodarka Magazynowa IO NP 53-5/I; - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4 wydawanych użytkownikom IO NK 60-10/II. 8.5 Produkcja i dostarczanie usługi Nadzorowanie produkcji i dostarczania usługi Wszystkie świadczone przez WZL-4 S.A. remonty/usługi prowadzone są planowo w oparciu o niezbędne aktualne instrukcje i w warunkach nadzorowanych. Zostały ustanowione i są utrzymywane stosowne procesy zarządzania zgodne ze specyfiką firmy i realizowanymi usługami. Przyczynia się to do spełnienia wymagania Klientów. Wszystkie zachodzące wówczas procesy są na bieżąco monitorowane i kontrolowane. Zmiany dotyczące procesu, sprzętu produkcyjnego, narzędzi i programów są dokonywane zgodnie z obowiązującymi udokumentowanymi instrukcjami. Powyższe zmiany są weryfikowane i nie mogą mieć negatywnego wpływu na jakość wyrobu. W realizowanych procesach nie zostały wskazane elementy krytyczne ani charakterystyki kluczowe. Wszystkie procesy, detale czy wykonywane czynności są jednoznacznie identyfikowane. Warunki nadzorowane zawierają: a) informacje, opisujące charakterystyki wyrobu,

43 Str. / na str. 43 / 63 Każdy pracownik uczestniczący w procesie ma dostęp do obowiązującej dokumentacji instrukcyjnej, opisującej dany rodzaj pracy. Dokumentacja ta zawiera: - zatwierdzone charakterystyki produktu; - wykazy i rysunki podzespołów/części/detali oraz ich identyfikację; - kryteria dla jakości wykonania; - instrukcje określające kolejność przebiegu procesu; - potwierdzenia wykonania czynności/operacji oraz ich kontroli; - plany kontroli w tym dla charakterystyk kluczowych wskazanych przez Klienta. W P-3A usługa natryskiwania plazmowego realizowana jest w oparciu o dokumentację opracowaną na podstawie wymagań Klienta. Dokumentacja ta zawiera wszystkie kryteria wykonania oraz kryteria jakościowe. Czynności/operacje wykonywane podczas świadczenia usługi są dokumentowane na formularzach własnych lub Klienta. - Instrukcji O wykonywaniu, emitowaniu i wypełnianiu dokumentacji obiegowej i remontowej sprzętu TT-227; - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego ; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; - Planach jakości dla wyrobu/usługi. - Instrukcji Przegląd Umowy IO NH 56-25/III. b) dostępność i stosowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów, Przed rozpoczęciem remontu/usługi sprawdzane jest: - dostępność i stan oprzyrządowania i narzędzi do monitorowania i pomiarów; - dostępność i stan narzędzi pomiarowych oraz wyposażenia. Czynności wykonywane są wskazanymi w instrukcjach technologicznych narzędziami, na odpowiednich stanowiskach pracy z wykorzystaniem właściwych dla wyrobu przyrządów i narzędzi pomiarowych. Sprzęt produkcyjny i narzędzia są zatwierdzane przed zastosowaniem, utrzymywane i kontrolowane zgodnie z ich dokumentacją oraz obowiązującymi instrukcjami. - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; - Instrukcji Nadzór nad urządzeniami, stoiskami i maszynami wraz z wyposażeniem TT-237; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV. c) wdrożenie monitorowania i pomiarów, Monitorowanie i pomiary wykonywane są na odpowiednich etapach realizacji wyrobu/usługi, aby zweryfikować, czy ustalone kryteria nadzorowania procesów oraz kryteria akceptacji dla wyrobów i usług zostały spełnione. W realizowanych procesach stosowane jest tylko wyposażenie wskazane w dokumentacji instrukcyjnej, zweryfikowane, zatwierdzone i nadzorowane. Udokumentowane informacje dla działań monitorowania i pomiarów w celu akceptacji wyrobów zawierają: - kryteria dla akceptacji i odrzucenia;

44 Str. / na str. 44 / 63 - kolejność wykonywania działań weryfikacyjnych; - wyniki pomiarów, które mają być przechowywane; - wszelkie wymagane specyficzne wyposażenie do monitorowania i pomiarów, a także instrukcje związane z jego użyciem. Jeżeli jest stosowane próbkowanie jako środek akceptacji wyrobu (wydział P-3a ), plan próbkowania jest tworzony na podstawie zasad statystyki i jest właściwy do stosowania. - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; - Instrukcji Nadzór nad urządzeniami, stoiskami i maszynami wraz z wyposażeniem TT-237; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV. d) użycie odpowiedniej infrastruktury i środowiska; W realizowanych procesach stosowane jest tylko wyposażenie wskazane w dokumentacji instrukcyjnej, zweryfikowane, zatwierdzone i nadzorowane włącznie z oprogramowaniem. Wszystkie usługi realizowane są w warunkach nadzorowanych zgodnie z zasadami opisanymi w procesach technologicznych. Stały nadzór nad ich utrzymaniem sprawuje kierownik danego wydziału oraz Dział utrzymania ruchu (TG). Zakupywane media np., azot, proszki są dostarczane ze stosownymi poświadczeniami jakości zazwyczaj od wskazanego przez Klienta dostawcy. - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; - Instrukcji Nadzór nad urządzeniami, stoiskami i maszynami wraz z wyposażeniem TT-237; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV. e) wyznaczenie kompetentnych osób. Każdy pracownik Przedsiębiorstwa uczestniczący w procesach posiada stosowne uprawnienia i kwalifikacje stosownie do zajmowanego stanowiska, zgodnie z Księgą kompetencji uszczegółowione w Karcie służby. f) walidacja i okresowa ponowna walidacja Pozytywne testy silników na stoisku hamownianym potwierdzają zdolności do osiągania planowanych wyników przez procesy produkcji i dostarczania usług. W przypadkach zmian w procesie lub oprzyrządowaniu prowadzona jest ponowna walidacja. g) wyznaczenie kompetentnych osób. Każdy pracownik Przedsiębiorstwa uczestniczący w procesach posiada stosowne uprawnienia i kwalifikacje zgodnie z Księgą kompetencji uszczegółowione w Karcie służby. h) wdrożenie działań związanych ze zwolnieniem, dostawą i po dostawie. Pracownicy Kontroli Jakości lub personel posiadający stosowne uprawnienia, na każdym etapie realizacji procesu, bezpośrednio uczestnicząc w odbiorze jakościowym wykonywanych prac dokonują: - sprawdzenia kompletności dokumentacji,

45 Str. / na str. 45 / 63 - sprawdzenia danych identyfikacyjnych detalu/podzespołu/zespołu; - sprawdzenia zgodności aktualnych charakterystyk zgodnie z uzgodnionymi; - sprawdzenia faktycznego wykonania czynności i poprawności naniesionych wpisów. Na tej podstawie uprawniony personel podejmuje decyzję o zwolnieniu wyrobu. Wyremontowane wyroby lub usługa muszą spełniać wymagania jakościowe określone dla tego typu wyrobów, odpowiednie normy oraz wymagania określone w umowie. W zakresie usług realizowanych na wydziale P-3A nie są przewidywane działania gwarancyjne i pogwarancyjne. - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; - Planach jakości dla wyrobów. i) przeliczalność wszystkich wyrobów podczas produkcji, Wszystkie wyroby produkowane, naprawiane w Przedsiębiorstwie jak również materiały i części kupowane, mające wpływ na jakość oraz części dostarczone przez dostawcę są oznakowane, tak aby na wszystkich etapach przyjmowania, magazynowania, produkcji i wysyłki można było dokonać ich jednoznacznej identyfikacji. Wymagania znakowania i identyfikowalności materiałów kupowanych są określane w dokumentacji zakupowej. Wyroby niezgodne są identyfikowane i odseparowywane od pozostałych. Decyzja odnośnie dyspozycji nimi jest podejmowana przez uprawniony personel bądź po uzgodnieniach przez Klienta. Zasady postępowania opisano w: - Instrukcji QI/7.4/01/PZ Zakupy ; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; - Instrukcji Identyfikacja i identyfikowalność QI/7.5.3/NK; - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami I.O. NK 61-9/I; - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK; j) dowody że wszystkie operacje produkcji oraz inspekcji/weryfikacji zostały wypełnione jak zaplanowano W trakcie wykonywania poszczególnych operacji i zadań, a także po zakończeniu każdego sprecyzowanego etapu, uprawniony personel na bieżąco dokonuje wpisów w odpowiednim rodzaju dokumentacji technologicznej (zapisy z weryfikacji, pomiarów, demontażu i montażu, prób stoiskowych). Dokumentem opisującym zakres wykonanego remontu/usługi jest Zbiorcza Dokumentacja Obiegowa. Wyszczególnia ona wszystkie dokumenty wydane w ramach danego zlecenia oraz stanowi zapis potwierdzający zakres i jakość wykonania remontu/usługi. Zapisy są nadzorowane i przechowywane zgodnie z ustalonymi zasadami. k) zabezpieczenie dla zapobiegania, wykrywania, oraz usuwania ciał obcych, W P-3A stosuje się zabezpieczenia przed uszkodzeniem ciałem obcym poprzez: - zachowanie szczególnej czystości na stanowiskach pracy; - nadzór nad stosowanymi narzędziami; - stosowanie zaślepek, osłon i zabezpieczeń przestrzeni silnika i jego podzespołów; - spożywanie posiłków w miejscu do tego przeznaczonym.

46 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 46 / 63 Szczegółowe zasady zostały opisane w planie jakości i instrukcji Metody zapobiegania, wykrywania oraz usuwania ciał obcych. Podczas obchodzenia się z materiałami wrażliwymi np. stopy magnezu lub tytanu stosuje się wymagania instrukcji TT-282 Instrukcja bezpieczeństwa pracy z tytanem i jego stopami. Pojemniki z materiałami niebezpiecznymi posiadają wyraźne oznakowanie ostrzegające. l) monitorowanie i nadzorowanie instalacji pomocniczych i dostaw Wszystkie usługi realizowane są w warunkach nadzorowanych zgodnie z zasadami opisanymi w procesach technologicznych. Stały nadzór nad ich utrzymaniem sprawuje kierownik danego wydziału oraz Dział Głównego Mechanika (TG). Zakupywane media np., azot, proszki są dostarczane ze stosownymi poświadczeniami jakości zazwyczaj od wskazanego przez Klienta dostawcy. - Instrukcji QI/7.4/01/PZ Zakupy ; - Instrukcji Nadzór nad urządzeniami, stoiskami i maszynami wraz z wyposażeniem TT-237; ł) kryteria dla robocizny. Wszelkie kryteria związane z realizowanymi zamówieniami są w zakresie pracochłonności oraz kosztów oszacowane i znormalizowane przez Dział planowania podległy NT. W celu realizacji usługi stosowne zlecenie produkcyjne otwiera kompetentna komórka, np. HH, TP, JK. Nadzór nad realizacją zamówienia/ zlecenia sprawuje Dział TP. - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; - Instrukcji Przegląd Umowy IO NH 56-25/III Weryfikacja procesu produkcji Aktualnie w WZL-4 S.A. może być realizowany proces kontroli dla odbioru pierwszej partii/sztuki o ile będzie taki wymóg (np.: zgodnie z dostarczaną dokumentacją i formularzami od klienta/właściciela procesu, np. AS 9102). W trakcie realizowanych czynności zostają zweryfikowane procesy produkcyjne, dokumentacja produkcyjna oraz oprzyrządowanie w celu wykazania zdolności do wytwarzania części i podzespoły spełniających wymagania. Proces ten będzie powtarzany po wystąpieniu każdej zmiany, która unieważniała by oryginalne wyniki (np. zmiany inżynierskie, zmiany procesu produkcyjnego, zmiany oprzyrządowania). Usługa polegająca na napylaniu plazmowym warstw metalicznych podlega walidacji procesu i walidacji technologicznej oraz procesowi odbioru pierwszej partii. Prowadzona ona jest wspólnie z Klientem zgodnie z instrukcją Walidacja procesu QI/7.5.2/NJ. - Instrukcji Kontrola pierwszej sztuki QI/ /NK. - Instrukcji Walidacja procesu QI/7.5.2/NJ Wersja

47 Str. / na str. 47 / Nadzorowanie zmian w procesie produkcji Zmiany dotyczące procesu, sprzętu produkcyjnego, narzędzi i programów są dokonywane zgodnie z obowiązującymi udokumentowanymi instrukcjami. Powyższe zmiany są weryfikowane i nie mogą mieć negatywnego wpływu na jakość wyrobu. Zmiany do dokumentacji natryskiwania plazmowego są opracowywane, weryfikowane, uzgadniane i akceptowane przez Klienta. Zabrania się wprowadzania zmian do procesów zamrożonych. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ; - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270; - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego ; - Instrukcji Pracy Archiwum Dokumentacji Technicznej TT-238; - Instrukcji Publikowania wewnętrznych aktów normatywnych IO NO 07-7/III; - Planie Jakości wyrobu; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV Nadzorowanie sprzętu produkcyjnego, narzędzi oraz oprogramowania Urządzenia, narzędzia, oprogramowanie, instalacje oraz wyposażenie stosowane do świadczenia usług są obsługiwane, kontrolowane, przechowywane i zabezpieczone zgodnie z obowiązującymi procedurami. Proces przygotowania stosownych narzędzi i stanowisk zawiera walidację, kalibrację systemów pomiarowych i kończy się jego zatwierdzeniem przed zwolnieniem do produkcji. Proces ten składa się również z weryfikacji i walidacji oprogramowania, prowadzonego z udziałem Klienta. Jest on prowadzony w uzgodnieniu z Klientem/Producentem danej części/zespołu z udziałem personelu wykonawczego z WZL-4 S.A. Urządzenia produkcyjne i oprzyrządowanie dla wydziału P-3a nie są przechowywane w magazynach. - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; - Instrukcji Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; - Instrukcji Nadzorowanie oprogramowania i sprzętu komputerowego Nr QI/ /NJ Wsparcie po dostawie WZL-4 S.A. nie świadczy usług serwisowych związanych z natryskiwaniem plazmowym w P-3A. a) zbieranie i analiza danych z eksploatacji, WZL-4 S.A. utrzymuje stały kontakt ze swoimi Klientami. Głównym Klientem są Siły Powietrzne RP.

48 Str. / na str. 48 / 63 Wszelkie informacje dotyczące nieprawidłowego działania remontowanego sprzętu są analizowane i rozpatrywane zgodnie z obowiązującymi przepisami. - Instrukcji IO NK 64-16/I Działania po dostawie sprzętu ; - Instrukcji ustalania trybu wnoszenia i załatwiania u dostawców krajowych reklamacji na technikę lotniczą b) działania konieczne do podjęcia, w tym badania i raportowanie, gdy po dostawie wykryto problemy. Są one określone w zawieranych umowach. Postępowanie natomiast jest zgodne z w/w instrukcjami. c) Nadzorowanie i aktualizacja dokumentacji technicznej Stosowana w procesach dokumentacja jest zweryfikowana, aktualna i zatwierdzona. Wszelkie zmiany do niej wprowadzane muszą być sprawdzone, nie mogą negatywnie wpływać na jakość wyrobu. Dokumentacja udostępniona przez Klienta może być tylko zmieniana/aktualizowana po uzyskaniu od niego pozytywnej opinii. W procesach zamrożonych zabrania się dokonywania jakichkolwiek zmian. d) zatwierdzanie, nadzorowanie i stosowanie schematów napraw Realizowane są zgodnie z zasadami przedstawionymi powyżej. Uszczegółowienia zawierają stosowne Plany jakości. e) Nadzór nad pracami poza siedzibą organizacji. W ramach świadczonych usług przez wydział P-3A nie zleca się żadnych prac poza siedzibą organizacji. W WZL-4 S.A. Dział Technologiczny zgodnie z instrukcją Typowanie, prowadzenie i kwalifikacja procesów specjalnych TT-244 określa procesy podlegające szczególnemu nadzorowi. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ; - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270; - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego ; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV; - Planie Jakości wyrobu Identyfikacja i identyfikowalność odnośnik: PKT AQAP Prowadzone w WZL-4 S.A. działania w tym związane z własnością Klienta zapewniają, że jest ona zidentyfikowana przy przyjęciu, właściwie przechowywana i nadzorowana, dotyczy to również własności intelektualnej (dokumentacja, oprogramowanie). Indywidualne dane wyrobu/części zapisywane są przez personel uczestniczący w procesie w dokumentacji im towarzyszącej do momentu zakończenia świadczenia usługi. Po jej realizacji dokumentacja jest archiwizowana przez okres ustalony zgodnie z obowiązującymi przepisami lub ustaleniami z Klientem.

49 Str. / na str. 49 / 63 Wszystkie wyroby w trakcie procesu remontu/usługi są wyraźnie oznakowane i zapewniają: - niepowtarzalną identyfikację wyrobu oraz jego statusu; - informacje o stanie przydatności do dalszych operacji, a także identyfikację po wykonaniu czynności montażowych; - możliwość śledzenia wszystkich produktów wytworzonych z tej samej serii materiałusurowca lub z tej samej serii produkcyjnej aż do ich miejsca przeznaczenia, - identyfikację konfiguracji wyrobów i usług w celu zidentyfikowania wszelkich różnic pomiędzy konfiguracją aktualną a konfiguracją wymaganą; - w przypadku podzespołu, możliwość śledzenia jego komponentów do montażu, a następnie do kolejnego wyższego montażu; - możliwość odtworzenia kolejnych zapisów z obsługi wyrobów w trakcie produkcji (wytworzenie, montaż, inspekcja/weryfikacja), - identyfikację personelu uczestniczącego w realizacji usługi (np.: pieczątki, podpisy elektroniczne, hasła), oraz sprawdzenie czy jest prowadzony właściwy nadzór nad tymi środkami. Oznakowanie zapewnia się stosując: - trwałe cechy naniesione bezpośrednio na wyrób zgodnie z wymaganiami konstruktora lub zgodnie z procesem technologicznym; - trwale zamocowane przywieszki do pojemników wieszaków; - opis kredą na dużych elementach. Stemple do akceptacji są stosowane i nadzorowane zgodnie z obowiązującymi w WZL-4 S.A. zasadami. W zależności od rodzaju wyrobów lub wykonywanych czynności oznakowanie to występuje samodzielnie lub łącznie z dokumentacją identyfikującą wyrób, może to dotyczyć również wymagań zawartych w umowie w zakresie zarządzania konfiguracją wyrobu. Obowiązkiem każdego pracownika jest zapewnienie, aby oznakowanie nie zostało zniszczone lub oddzielone od wyrobu. - Instrukcji Pieczęcie używane w WZL-4 IO NO 03-36/I; - Instrukcji Identyfikacja i identyfikowalność QI/7.5.3/NK; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV Własność należąca do klientów lub dostawców zewnętrznych odnośnik: PKT AQAP Prowadzone w WZL-4 S.A. działania związane z własnością Klienta zapewniają, że jest ona nadzorowana i chroniona przed uszkodzeniem w czasie procesu remontu/usługi, dotyczy to również własności intelektualnej (dokumentacja, oprogramowanie). Dane osobowe są udostępniane tylko osobom upoważnionym. Materiały składowane są posegregowane i odpowiednio zabezpieczone. Stosowany system identyfikacji umożliwia ich zlokalizowanie na każdym etapie remontu/usługi. Jeżeli jednak podczas realizacji procesu wystąpi przypadek zagubienia, uszkodzenia lub uznanie, że własność Klienta jest nieprzydatna do zastosowania, Klient zostanie o tym fakcie powiadomiony a sytuacja opisana.

50 Str. / na str. 50 / 63 Po stwierdzeniu jakichkolwiek problemów związanych z wyrobem dostarczonym przez Klienta, włącznie z wyposażeniem kontrolno-pomiarowym lub badawczym, nie planowanym do włączenia jako część finalnej dostawy powiadomiony zostaje niezwłocznie GQAR. Z powyższych działań sporządzane są i utrzymywane stosowne zapisy. Wszystkie dokumenty, zapisy, instrumenty kontrolno-pomiarowe, pieczęcie oraz inne dostarczone przez Klienta produkty po otrzymaniu pisemnego powiadomienia od Klienta albo kiedy współpraca została zakończona, zostaną zwrócone (o ile umowa nie przewiduje inaczej). - Instrukcji Identyfikacja i identyfikowalność QI/7.5.3/NK; - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4 S.A. i wydawanych użytkownikom IO NK 60-10/II; - Instrukcji Gospodarka Magazynowa IO NP 53-5/I; - Instrukcji Przyjmowania silników do remontu w WZL-4 TT-200; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV Zabezpieczenie odnośnik: PKT AQAP Wyrób przez cały proces produkcji/remontu/usługi oraz dostarczania do miejsca przeznaczenia jest zabezpieczony przed uszkodzeniem w celu utrzymania zgodności z wymaganiami. Zabezpieczanie wyrobu obejmuje także: a) oczyszczenie, b) zapobieganie, wykrywanie oraz usuwanie ciał obcych, c) specjalne obchodzenie się z wyrobami wrażliwymi, d) znakowanie i etykietowanie, w tym ostrzeżenia bezpieczeństwa, e) dopuszczalny okres magazynowania oraz rotację zapasów, f) specjalne postępowanie z materiałami niebezpiecznymi Zabezpieczenie zgodności wyrobu zapewniają właściwa identyfikacja (oznakowanie lub etykietowanie), odpowiednie postępowanie z wyrobem, nadzorowanie ich dat ważności, pakowanie, przechowywanie i ochrona. Stosowane są opakowania technologiczne oraz organizacja stref składowania na wydziałach. W procesie remontu i prób silnika i jego podzespołów stosuje się zaślepianie przestrzeni otwartych wyrobu. Każdy wyrób otrzymuje gwarancję oraz określony zgodnie z umową resurs międzyremontowy Działania po dostawie Wyremontowane wyroby lub usługa muszą spełniać wymagania jakościowe określone dla tego typu wyrobów, odpowiednie normy oraz wymagania określone w umowie. Wyremontowane silniki/usługa są dostarczane Odbiorcy w terminie uzgodnionym pomiędzy WZL-4 S.A. i Odbiorcą. Silniki/detale po wykonanej usłudze są zakonserwowane i zabezpieczone przed uszkodzeniami poprzez stosowanie odpowiednich opakowań. Każdemu wyrobowi po wykonanej usłudze udzielona jest gwarancja zgodnie z ustaleniami umowy. Gwarancja obejmuje również urządzenia nabyte lub naprawione w ramach umowy u kooperantów WZL-4 S.A.

51 Str. / na str. 51 / 63 W przypadku stwierdzenia braków ilościowych Odbiorca powiadamia w ustalonym terminie WZL-4 S.A. Z usunięcia wad i usterek Wykonawca i Odbiorca sporządzają protokół, potwierdzający przywrócenie pożądanych parametrów taktyczno-technicznych lub jakościowych. WZL-4 S.A. przystąpi do rozpatrzenia reklamacji niezwłocznie po jej zgłoszeniu według trybu i zasad określonych w Instrukcji ustalania trybu wnoszenia i załatwiania u dostawców krajowych reklamacji na technikę lotniczą oraz instrukcji IO NK 64-16/I Działania po dostawie sprzętu lub Planach jakości. Mają one również zastosowanie dla usług pogwarancyjnych. W zakresie usług realizowanych na wydziale P-3A nie są przewidywane działania gwarancyjne i pogwarancyjne Nadzór nad zmianami Zmiany wprowadzane w procesie produkcyjnym lub wyrobie nie mogą mieć wpływu na bezpieczeństwo eksploatacji wyrobu ani też na jego charakterystyki techniczne. W trakcie realizowanych czynności zostają zweryfikowane procesy produkcyjne, dokumentacja produkcyjna oraz oprzyrządowanie w celu wykazania zdolności do wytwarzania części i podzespołów spełniających wymagania. Proces ten jest powtarzany po wystąpieniu każdej zmiany, która unieważniała by oryginalne wyniki (np. zmiany inżynierskie, zmiany procesu produkcyjnego, zmiany oprzyrządowania). Są one weryfikowane, zatwierdzane i oceniane przez uprawnione osoby pod kątem ich wpływu na proces/wyrób zgodnie z obowiązującymi instrukcjami. Utrzymywane zapisy pozwalają ustalić zakres zmian podjęte działania oraz zidentyfikować osoby wprowadzające je jak i zatwierdzające. - Procedurze Nadzór nad dokumentacją QP/4.2.3/NJ; - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270; - Instrukcji IO NJ 63-44/I Instrukcja nadzoru nad dokumentacją w procesie natryskiwania plazmowego ; - Instrukcji Pracy Archiwum Dokumentacji Technicznej TT-238; - Planie Jakości wyrobu; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji IO NP 19-20/IV. 8.6 Zwolnienie wyrobów i usług odnośnik: PKT AQAP Kontrola i badania są wykonywane na różnych etapach realizacji remontu/usługi, zgodnie z zapisami w obowiązującej dokumentacji. Usługa polegająca na napylaniu plazmowym warstw metalicznych podlega walidacji procesu oraz walidacji technologicznej. Prowadzona ona jest wspólnie z Klientem zgodnie z instrukcją Walidacja procesu QI/7.5.2/NJ. W jej efekcie procesy piaskowania i plazmowania jako procesy specjalne podlegają zamrożeniu. Klient nie zdefiniował charakterystyk kluczowych. Nie jest stosowana metoda kontroli wyrobów przez próbkowanie. WZL-4 S.A. jest odpowiedzialny za jakość wszystkich wyrobów dostarczanych zamawiającemu. Wyrób przekazywany jest przez Klienta do wykonania usługi zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowie. Wyrób nie może być zwolniony do momentu jego zweryfikowania

52 Str. / na str. 52 / 63 i uzyskania przez niego statusu wyrobu zgodnego z wymaganiami, chyba że zostaną określone inne zasady z Klientem. GQAR i/lub zamawiający posiada prawo do odrzucenia wyrobów niezgodnych. Jeżeli GQAR/i lub zamawiający będzie zobowiązany do wykonywania dowolnej końcowej inspekcji lub formalnego przyjęcia, zostanie on o tym powiadomiony w ustalonym terminie. Wszystkie wymagane dokumenty, które mają towarzyszyć wyrobowi lub określone w umowie z klientem są z nim dostarczone. Wykryte podczas realizacji usługi uszkodzenia wykraczające poza zakres określony w umowie oraz zasady postępowania są ustalane z Klientem i / lub władzami nadzorującymi. Jego przyjęcie do WZL-4 S.A. i zwolnienie po wykonaniu usługi dokonywane jest zgodnie z zapisami w umowie i stosownych instrukcjach. W celu spełnienia wymagań Klienta ustanowiono następujące kontrole i badania niezbędne do wykonania remontu/usługi: - kontrola i badanie jakości dostaw; - kontrola i badanie w czasie realizacji remontu/usługi; - kontrola i badania ostateczne wyrobu. W wyniku każdej z poprzednio wymienionych kontroli prowadzonych przez upoważniony personel powstaje stosowny zapis. Zapisy zawierają kryteria przyjęcia/odrzucenia, miejsca i kolejność wykonywanych operacji/kontroli, typy wymaganego sprzętu, specyficzne instrukcje oraz wskazują ich wykonawców. Na podstawie sporządzonych zapisów i po sprawdzeniu, że wszystkie zaplanowane ustalenia zostały zadowalająco zakończone, podejmowana jest decyzja przez osoby uprawnione o zwolnieniu wyrobu do eksploatacji. Ustalone są udokumentowane kryteria przyjęcia i odrzucenia wyrobu. Jeżeli kryteria przyjęcia i odrzucenia nie są ustanowione przez specyfikacje, warunki techniczne, to są zdefiniowane najszerzej jak to jest praktycznie możliwe, poprzez zapisane normy lub wzorce (próbki). Wszystkie detale są identyfikowane i rejestrowane w stosownej dokumentacji. - Instrukcji Kontroli materiałów i wyrobów przyjmowanych do magazynów WZL-4, wydawanych użytkownikom I.O. NK 60-10/II; - Instrukcji Przyjmowania silników do remontu w WZL-4 TT-200; - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji I.O. NP /IV; - Warunkach Technicznych na remont główny silników... w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 4 ; - instrukcjach Klienta lub akceptowanych przez Klienta; - Dokumentacji technicznej wyrobu. 8.7 Nadzór nad niezgodnymi wyjściami Identyfikacja i nadzór nad wyrobem niezgodnym. odnośnik: PKT AQAP Postępowanie z wyrobem niezgodnym zostało ustanowione, aby zapewnić, że: - wyrób/usługa niezgodna zostanie zidentyfikowana; - wyrób/usługa niezgodna z wymaganiami nie zostanie skierowana do Klienta;

53 Str. / na str. 53 / 63 - skutki złej realizacji remontu/usługi nie obciążą Klienta; - wyrób niezgodny jest odpowiednio oznakowany i zabezpieczony; - kiedy niezgodność ujawni się u Klienta to rozpatrzona zostanie jej zasadność. Postępowanie ma zastosowanie do wszystkich wyrobów/usług, dla których badania lub kontrole wykazały niezgodność z ustalonymi wymaganiami. Każdy pracownik ma obowiązek zgłosić do Kierownika Wydziałowej Kontroli Jakości (KP) wszelkie zauważone niezgodności z instrukcjami i dokumentacją naprawczą. Kierownik KP, w przypadku P-3A kierownik tego wydziału, zobowiązany jest podjąć decyzję, co do dalszego trybu postępowania z zauważoną niezgodnością, a w szczególności spowodować dokonanie odpowiednich pomiarów, zbadanie przyczyny i podjęcie ewentualnie działań korygujących. W zależności od sytuacji, współpracuje w tym zakresie z pracownikami kontroli, technologami i innymi służbami. Za odizolowanie i oznaczenie wyrobu niezgodnego z wymaganiami odpowiedzialny jest Kierownik Wydziałowej Kontroli Jakości Produkcji (KP) lub Kierownik P-3A realizujący bezpośrednio wyrób/usługę. Wówczas podejmowane są działania mające określić sposób usunięcia wykrytej niezgodności. W przypadku zgłoszenia reklamacji przez Klienta postępowanie przebiega tak, aby zapewnić: - szybkie i satysfakcjonujące Klienta rozpatrzenie reklamacji; - dokładne zbadanie przyczyn powstania reklamacji i spowodowanie ich eliminacji. Wszelkie działania wynikające z postępowania z wyrobem/usługą nie spełniającą wymagań są dokumentowane. Dla wyrobów niezgodnych z wymaganiami ustala się miejsce do ich przechowywania zgodnie z procedurą QP/8.3/NK. Procedura ta dla umów z wymaganiami AQAP jest przedstawiona do akceptacji przez GQAR. Przedstawiciel Zapewnienia Jakości posiada kompetencje unieważniania procedur dotyczących dysponowania wyrobem niezgodnym z wymaganiami, kiedy okaże się, że postępowanie zgodnie z tymi procedurami, nie zapewnia niezbędnego nadzorowania nad tymi wyrobami. Wszelkie naprawy i wykorzystanie tych wyrobów w stanie niezmienionym muszą być zaakceptowane przez GQAR. Jeżeli wyrób niezgodny zostanie poprawiony, to jest on poddawany ponownej weryfikacji w celu wykazania zgodności z wymaganiami. Wyrób dostarczany do klienta musi być zgodny z wymaganiami, nie zezwala się na odstępstwa w tym zakresie. Zasada ta dotyczy również dostawców. Jeżeli zostanie otrzymany od dostawcy zewnętrznego wyrób niezgodny z wymaganiami, o powyższym powiadamiany jest GQAR i/lub zamawiający. Jeżeli wyrób dostarczony przez Klienta jest niezgodny z wymaganiami, decyzje i sposób zadysponowania jest z nim uzgadniany. W przypadku, gdy wyrób jest wytworzony według projektu Klienta lub niezgodność wynikła z niespełnienia wymagań ustalonych kontraktem, nie zostanie wydana dyspozycja Użycia jaki jest lub naprawy bez zatwierdzenia przez autoryzowanego przedstawiciela organizacji odpowiedzialnej za projekt lub przez osoby, na które organizacja odpowiedzialna za projekt delegowała uprawnienia, bądź zgody Klienta i autoryzacji przez jego przedstawiciela. Po wysłaniu wyrobu niezgodnego lub takiego w stosunku do którego istnieje podejrzenie niezgodności mogącej mieć wpływ na niezawodność lub bezpieczeństwo, Klient i/lub władze nadzorujące są terminowo powiadamiane zgodnie z ustalonymi zasadami. Wyrób przeznaczony do złomowania jest odizolowany, trwale oznakowany i nadzorowany dopóki nie zostanie fizycznie zniszczony.

54 Str. / na str. 54 / 63 W przypadku nie osiągania wyników/zgodności procesów lub wyrobu są podejmowane przez Kierownictwo odpowiednie działania korekcyjne, korygujące lub zapobiegawcze. Niezgodności procesów są oceniane pod kątem ich wpływu na procesy lub wyrób oraz skuteczność systemu zarządzania jakością. W przypadku niezgodności procesu realizowane jest: a) odpowiednie działanie dla skorygowania niezgodnego procesu, b) oceniane jest, czy niezgodność procesu doprowadziła do niezgodności wyrobu, c) badane jest, czy niezgodność procesu jest ograniczona do specyficznego przypadku, czy też proces ten mógł wpłynąć na inne procesy lub wyroby. Wyrób taki jest odizolowany, oznakowany i nadzorowany dopóki nie zostanie wyjaśnione postępowanie z nim. Zgodność wyrobu z wymaganiami musi być zweryfikowana po skorygowaniu i usunięci niezgodności. Proces nadzorowania niezgodności jest opisany i dokumentowany. Zawiera informacje dotyczące: - odpowiedzialności i uprawnień w zakresie przeglądu i dysponowania wyrobami niezgodnymi, a także zatwierdzających podejmujących decyzje; - podejmowanych działań; - terminów zgłaszania klientowi i stronom zainteresowanym niezgodności mających wpływ na dostarczone wyroby i usługi; - określenia działań korygujących dla niezgodnych wyrobów i usług wykrytych po dostawie, stosownie do skutków, które mogą spowodować. Jeżeli zostanie stwierdzone, że są części nieoryginalne lub podejrzane o nieoryginalność (P-3a) będą one nadzorowane aby zapobiec ich ponownemu wprowadzeniu do łańcucha dostaw. - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK; - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami I.O. NK 61-9/I; - Instrukcji Opracowania dokumentacji naprawczej TT-270; - Instrukcji Działania po dostawie sprzętu I.O. NK 64-16/I; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji I.O. NP /IV - Instrukcji Instrukcja ustalająca tryb wnoszenia i załatwiania u dostawców krajowych reklamacji na technikę lotniczą Dep. U i S 2/95. - Ramowym Zbiorze Wymagań techniczno-organizacyjnych dot. zagadnień. US 7951; Dokumentowanie niezgodności wyrobu. odnośnik: PKT AQAP Wszystkie podejmowane działania są dokumentowane. Tworzone zapisy określają naturę niezgodności, opisują wszelkie późniejsze działania oraz ich wynik, identyfikują osoby podejmujące decyzję. Wszelkie zapisy dotyczące postępowania z wyrobem niezgodnym, upoważnienia, oraz inne dokumenty są przechowywane zgodnie z ustaleniami w stosownych instrukcjach. - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK;

55 Str. / na str. 55 / 63 - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami I.O. NK 61-9/I; - Instrukcji Działania po dostawie sprzętu I.O. NK 64-16/I; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji I.O. NP /IV - Instrukcji Instrukcja ustalająca tryb wnoszenia i załatwiania u dostawców krajowych reklamacji na technikę lotniczą Dep. U i S 2/95. - Ramowym Zbiorze Wymagań techniczno-organizacyjnych dot. zagadnień. US 7951;

56 Str. / na str. 56 / 63 IX. OCENA EFEKTÓW DZIAŁANIA 9.1 Monitorowanie, pomiary, analiza i ocena Postanowienia ogólne Przydatność i skuteczność Systemu Zarządzania Jakością oraz możliwości jego doskonalenia analizowane są na podstawie zbieranych danych. Procesy główne i pomocnicze objęte są auditami wewnętrznymi, kontrolami profilaktycznymi oraz doraźnymi, okresowymi i bieżącymi rozliczeniami z realizacji zadań oraz analizami, które dostarczają informacji na temat zdolności do osiągania zaplanowanych celów. W przypadku nie osiągania wyników/zgodności procesów lub wyrobu są podejmowane przez Kierownictwo odpowiednie działania korekcyjne, korygujące lub zapobiegawcze. Zostały również zaplanowane, opisane i wdrożone metody monitorowania, pomiaru, analizy i doskonalenia procesów i wyrobu zgodnie z wymaganiami. Zapewniają one, że przekazywany wyrób/usługa jest zgodny z wymaganiami Klienta i obowiązującymi przepisami. Określone są one w Warunkach Technicznych danego wyrobu, przywoływanych w Umowach z Klientami. Działania te zapewniają zgodność Systemu Zarządzania Jakością z obowiązującymi normami i przepisami oraz nieustannym doskonaleniem jego skuteczności. Kontrola i badania są wykonywane na różnych etapach realizacji remontu/usługi, zgodnie z zapisami w obowiązującej dokumentacji. Ze względu na specyficzny rodzaj świadczonych usług nie planuje się obecnie szerokiego stosowania metod statystycznych za wyjątkiem wydziału P-3A. Wszystkie powyższe działania są dokumentowane i przechowywane. Stosowane są wskaźniki do pomiaru procesów realizowanych w WZL-4 S.A.. Wskaźniki te są analizowane na posiedzeniach RZJ. - Procedurze Przeprowadzania auditów wewnętrznych QP/8.2.2/NK; - Procedurze Zarządzanie Ryzykiem QP/9.0/NH; - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ; - Instrukcji Przegląd Umowy IO NH 56-25/III; - Instrukcji QI/8.2.3/NJ Metody statystyczne - Instrukcji Działalność Działu Planowania i Przygotowania Produkcji w procesie uruchamiania produkcji IO NP /II; - Instrukcji Zakupy QI/7.4/01/PZ; - Instrukcja Nadzór nad sprzętem kontrolno-pomiarowym QI/7.6/01/NK; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji I.O. NP /IV Zadowolenie klienta odnośnik: PKT AQAP WZL-4 S.A. utrzymuje stałą łączność z Klientami. Informacje pozyskiwane są w trakcie eksploatacji wyrobów poprzez: - badanie zadowolenia Klienta na podstawie wysyłanych ankiet; - bezpośredni kontakt z Klientem; - zgodność produktu; - terminowość dostaw; - żądania działań korygujących;

57 Str. / na str. 57 / 63 - dane o jakości dostarczonych usług na podstawie telegramów, biuletynów informacyjnych, roszczeń gwarancyjnych; - udzielanie konsultacji Klientom; - spotkania z Klientami; - badanie i analizowanie otrzymywanych opracowań statystycznych o gotowości technicznej sprzętu lotniczego. Na podstawie analizy uzyskanych informacji podejmowane są działania mające na celu zwiększenie niezawodności wyrobów oraz zwiększenie zadowolenia Klienta, w oparciu o własne opracowania technologiczne lub we współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi. Wszelkie reklamacje lub rozbieżności odnoszące się do zawieranych umów a zgłoszone przez GQAR i/lub zamawiającego, są rejestrowane i traktowane jako reklamacje klienta. Na zgłoszoną reklamację lub rozbieżność JK dostarcza autorowi odpowiedź zawierającą informacje dotyczące analizy przyczyn źródłowych oraz wskazuje potrzebne działania korygujące. Z uwagi na specyfikę firmy badanie satysfakcji związane z aspektem technicznym usług (uwagami, reklamacjami) jest regulowane procedurami Ministerstwa Obrony Narodowej. W zakresie natryskiwania plazmowego P-3a opracował i wdrożył plan zwiększania zadowolenia klienta, który bierze pod uwagę usterki zidentyfikowane podczas ocen oraz pozwala weryfikować skuteczność wyników podjętych działań. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ; - Instrukcji Przegląd Umowy I.O.NH 56-25/III; - Ramowym Zbiorze Wymagania techniczno-organizacyjne dotyczące zagadnień. US Analiza i ocena Przydatność i skuteczność Systemu Zarządzania Jakością oraz możliwości jego doskonalenia analizowane są na podstawie zbieranych danych. Prowadzone są następujące analizy: - stopnia zadowolenia Klienta - zgodności z wymaganiami dotyczącymi wyrobów i usług; - dostawców; - funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością na podstawie raportów z auditów, raportów niezgodności, wniosków działań korygujących/zapobiegawczych, protokołów Wydziałowych Komisji Analizy Jakości (WKAJ), protokołów reklamacyjnych i możliwości jego doskonalenia; - właściwości i trendów procesów i wyrobów, łącznie z ich skutecznością oraz możliwościami do doskonalenia; - oceny skuteczności planowania działań; - skutecznością działań związanych z ograniczaniem ryzyka i szansami. Analizowana jest jednocześnie efektywność ekonomiczna i techniczno-organizacyjna. Odpowiednie dane zawarte są w: - sprawozdaniach kwartalnych i rocznych; - Księdze Informacyjnej WZL-4 S.A. Wyniki z analiz danych rozpatrywane są podczas przeglądów wykonywanych przez Kierownictwo.

58 Str. / na str. 58 / 63 - Procedurze Przeprowadzanie Auditów Wewnętrznych QP/8.2.2/NK; - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ; - Instrukcji Działania po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I; - Instrukcji Przegląd wykonywany przez kierownictwo QI/5.6/NJ; - Instrukcji Instrukcja ustalająca tryb wnoszenia i załatwiania u dostawców krajowych reklamacji na technikę lotniczą Dep. U i S 2/95. - Ramowym Zbiorze Wymagań techniczno-organizacyjnych dot. zagadnień. US 7951; 9.2 Audit wewnętrzny Postanowienia ogólne. odnośnik: PKT AQAP Audity są jednym z elementów doskonalenia SZJ. System auditów jest skutecznie wdrożony i utrzymywany. Spełnia wymagania norm, przepisów, kontraktów oraz formułowane wymagania przez naszych Klientów. Procesy główne i pomocnicze objęte są planowanymi auditami wewnętrznymi, kontrolami profilaktycznymi oraz doraźnymi, okresowymi i bieżącymi rozliczeniami z realizacji zadań. Potwierdzają wdrożenie i skuteczność funkcjonowania SZJ. Dostarczają informacji na temat zdolności do osiągania zaplanowanych celów. - Procedurze Przeprowadzanie Auditów Wewnętrznych QP/8.2.2/NK Zasady prowadzenia auditów. odnośnik: PKT AQAP Częstotliwość auditów ustala się w sposób zróżnicowany, w zależności od statusu i ważności auditowanego obszaru/procesu oraz od roli, jaką odgrywa, w funkcjonowaniu Systemu Zarządzania Jakością. Obowiązuje zasada, że każdy obszar/proces powinien zostać poddany, auditowi co najmniej raz w roku. W razie potrzeby zarządza się audit doraźny, nie ujęty w planie rocznym. Pełnomocnik ds. Zarządzania Jakością (JS) na podstawie udokumentowanych procedur: - analizuje i planuje; - określa metody; - koordynuje; - nadzoruje podejmowane działania; - prowadzi, archiwizuje i przechowuje zapisy z auditu, oceniając tym samym wdrożenie, utrzymanie i skuteczność Systemu Zarządzania Jakością. Audity przeprowadzają odpowiednio przeszkoleni i upoważnieni pracownicy WZL-4 S.A. Stosowane w trakcie auditu przez auditorów są listy kontrolne. Obowiązuje zasada niezależności auditora od osób bezpośrednio odpowiedzialnych za auditowany obszar. Zapisy z auditów są analizowane i utrzymywane oraz dostępne dla klienta i/lub organizacji nadzorujących. W zależności od wyniku auditu podejmowane są bezzwłocznie stosowne działania korygujące/zapobiegawcze. Wyniki auditów i podejmowanych działań są omawiane w czasie przeglądów wykonywanych przez Najwyższe Kierownictwo. W trakcie realizacji umowy przywołującej wymagania np. typu AQAP, o wszystkich zaistniałych lub wykrytych niezgodnościach podczas auditów, a także o podjętych działaniach

59 Str. / na str. 59 / 63 korygujących i zapobiegawczych powiadamiany jest GQAR i/lub Klient, którym udostępniane są także wyniki auditu. 9.3 Przegląd zarządzania Postanowienia ogólne Najwyższe Kierownictwo WZL-4 S.A. zapewnia utrzymanie Systemu Zarządzania Jakością. Przeglądy przeprowadzane są w określonych odstępach czasu, w celu zapewnienia stałej przydatności, zgodności z wymogami norm i skuteczności podjętych działań. Przegląd stanowi zaplanowaną i przygotowaną analizę: - wszelkich niezgodności ujawnionych w funkcjonowaniu systemu; - skuteczności i efektywności systemu i zachodzących w nim procesów; - mechanizmów doskonalenia systemu w celu jego ulepszenia i dostosowania do zmieniających się warunków; - celowości dokonania zmian w SZJ łącznie ze zmianami w Polityce i Celach Jakości. Z dokonywanych przeglądów SZJ powstają zapisy. Zapisy te z wykonanego przeglądu przez Kierownictwo, są utrzymywane i udostępniane Przedstawicielowi Zapewnienia Jakości, Klientowi bądź jego przedstawicielowi oraz innym osobom upoważnionym za wiedzą i zgodą NJ. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ Dane wejściowe do przeglądu zarządzania odnośnik: PKT AQAP odnośnik: PKT AQAP Przeglądy zarządzania odbywają się minimum dwa razy w roku i obejmują analizę: a) statusu działań podjętych w następstwie wcześniejszych przeglądów zarządzania; b) zmiany czynników zewnętrznych i wewnętrznych, istotnych dla systemu zarządzania jakością; c) informacje dotyczące funkcjonowania i skuteczności systemu zarządzania jakością, w tym: 1) zadowolenia klienta i informacje zwrotne od Klientów i dostawców; 2) realizację celów jakościowych; 3) zgodność funkcjonowania procesów; 4) zgodność wyrobów i usług; 5) niezgodności i działania korygujące; 6) informację o reklamacjach; 7) wyników monitorowania i pomiarów; 8) wyników auditów; 9) analizę zewnętrznych dostawców w tym terminowości dostaw; d) adekwatność przydzielonych zasobów; e) skuteczność podejmowanych działań uwzględniających ryzyka i szanse; f) możliwości do doskonalenia; g) oceny Polityki Jakości i Polityki Kontroli Obrotu; h) przegląd planów jakości. Zapisy danych wejściowych do przeglądu dotyczące realizowanej umowy są dostępne dla GQAR i/lub zamawiającego.

60 Str. / na str. 60 / 63 - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ Dane wyjściowe z przeglądu zarządzania odnośnik: PKT AQAP Dane wyjściowe z przeglądu zarządzania powinny obejmować wszelkie decyzje i działania związane z: - doskonaleniem skuteczności systemu zarządzania jakością i jego procesów; - potrzebnymi zmianami w systemie zarządzania jakością; - doskonaleniem wyrobu w powiązaniu z wymaganiami Klientów, i - potrzebnymi zasobami; - identyfikacją i ograniczaniem ryzyk. Zapisy danych wyjściowych z przeglądu dotyczące realizowanej umowy są dostępne dla GQAR i/lub zamawiającego. W przypadku wprowadzania znaczących zmian mających wpływ na jakość wyrobu lub na zgodność z wymaganiami umowy, lub zawierających zalecenia realizacji określonego działania, jest o tym informowany GQAR i/lub zamawiający przez wyznaczonego pracownika WZL-4 S.A. Informacja ta zawierać będzie określenie osoby/stanowisko służbowe odpowiedzialnego za realizację oraz termin realizacji wskazanego działania. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ.

61 Wydanie 14/02/ Str. / na str. 61 / 63 X. DOSKONALENIE 10.1 Postanowienia ogólne W WZL-4 S.A. ciągle doskonali się skuteczność Systemu Zarządzania Jakością poprzez wdrażanie wszelkich niezbędnych działań by sprostać wymaganiom Klienta i zwiększyć poziom jego zadowolenia. Obejmują one: - przeglądy systemu zarządzania jakością; - doskonalenie wyrobów i usług w celu spełnienia wymagań, jak również reagowania na przyszłe potrzeby i oczekiwania; - efektywne rozwiązywanie problemów powodujących niezadowolenie Klientów wewnętrznych i zewnętrznych; - korygowanie, zapobieganie lub redukowanie niepożądanych skutków; - doskonalenie funkcjonowania i skuteczności systemu zarządzania jakością Niezgodności i działania korygujące Zasady postępowania z niezgodnościami. odnośnik: PKT AQAP Działania korygujące prowadzone są w celu wyeliminowania przyczyn niezgodności i niedopuszczenie do ich ponownego wystąpienia. Działania korygujące w WZL-4 S.A. nadzoruje Pełnomocnik ds. Systemów Zarządzania, do którego kierowane są informacje o niezgodnościach, niestabilności procesu, zagrożeniach jakości. Każdy przypadek powstania niezgodności powoduje: - ustalenie przyczyny jej wystąpienia; - określenie procesu/usługi/wyrobu niezgodnego; - podjęcie stosownych działań zmierzających do wyeliminowania przyczyn niezgodności. Każde działanie jest dokumentowane, przeglądane i oceniana jest jego skuteczność. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba aktualizowane jest ryzyko i szanse określone podczas planowania. Mogą być również wprowadzane stosowne zmiany do systemu zarządzania jakością. Źródłem informacji o niezgodnościach są między innymi: - raporty z auditów wewnętrznych; - reklamacje Klienta; - zapisy z przeglądów wykonywanych przez Kierownictwo; - zapisy z kontroli profilaktycznych; - protokoły Wydziałowej Komisji Analizy Jakości; - zapisy z szacowania ryzyka. Wszyscy pracownicy są odpowiedzialni za reagowanie w przypadku wystąpienia niezgodności, a Szefowie/Kierownicy komórek organizacyjnych odpowiedzialni są za realizację działań korygujących. Podejmowane działania sprzyjają eliminowaniu niezgodności i gwarantują dostarczanie wyrobu/usługi zgodnie z podjętymi zobowiązaniami. Jeżeli analiza działania korygującego wykaże, że przyczyna źródłowa leży po stronie dostawcy - przesyła się do niego wniosek o podjęcie takich działań. Przegląd skuteczności podjętych działań wykonywany jest również przez Radę Zarządzania Jakością. Wersja

62 Str. / na str. 62 / 63 Postępowanie z wyrobem niezgodnym zostało ustanowione, aby zapewnić, że: - wyrób/usługa niezgodna zostanie zidentyfikowana; - wyrób/usługa niezgodna z wymaganiami nie zostanie skierowana do Klienta; - skutki złej realizacji remontu/usługi nie obciążą Klienta; - wyrób niezgodny jest odpowiednio oznakowany i zabezpieczony; - kiedy niezgodność ujawni się u Klienta to rozpatrzona zostanie jej zasadność. Postępowanie ma zastosowanie do wszystkich procesów/wyrobów/usług, dla których badania lub kontrole wykazały niezgodność z ustalonymi wymaganiami. W przypadku zgłoszenia reklamacji przez Klienta postępowanie przebiega tak, aby zapewnić szybkie i satysfakcjonujące Klienta rozpatrzenie reklamacji. Wdrażane są działania pozwalające ocenić potrzebę podjęcia koniecznych działań w celu dokładnego zbadania przyczyn powstania niezgodności i spowodowanie by nie wystąpiła ponownie poprzez: - określenie i analizę niezgodności; - ustalenie przyczyn niezgodności (w tym jeśli ma zastosowanie związanych z czynnikami ludzkimi); - określenie, czy istnieją podobne niezgodności lub czy mogłyby potencjalnie wystąpić Z powyższych działań sporządzane są zapisy określające naturę niezgodności i opisujące wszelkie późniejsze działania. W przypadku nieskuteczności podejmowanych działań, szczególne kiedy działania korygujące nie zostały wykonane terminowo i skutecznie decyzję co do dalszego postępowania podejmuje Zarząd WZL-4S.A.. - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ; - Procedurze Przeprowadzanie Auditów Wewnętrznych QP/8.2.2/NK; - Procedurze Niezgodności, zasady postępowania i odpowiedzialność QP/8.3/NK; - Instrukcji W sprawie udokumentowania, ewidencji i rozliczania wyrobów niezgodnych z wymaganiami I.O. NK 61-9/I; - Instrukcji Działania po dostawie sprzętu I.O. NK 64-16/I; - Instrukcji Nadzorowanie produkcji I.O. NP /IV - Ramowy zbiór wymagań techniczno-organizacyjnych US Dokumentowanie działań. odnośnik: PKT AQAP Wszystkie działania związane z: - wykryciem niezgodności; - jej charakterem; - opisem podejmowanych działań związanych usuwaniem niezgodności; - prowadzonymi działaniami korygującymi; są dokumentowane i przechowywane zgodnie z zasadami opisanymi w n/w dokumentach. - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ; - Procedurze Przeprowadzanie Auditów Wewnętrznych QP/8.2.2/NK; - Instrukcji Działania po dostawie sprzętu IO NK 64-16/I; - Ramowy zbiór wymagań techniczno-organizacyjnych US 7951.

63 Str. / na str. 63 / Ciągłe doskonalenie W WZL-4 S.A. ciągle doskonali się skuteczność Systemu Zarządzania Jakością. Przeglądy wykonywane przez Kierownictwo pozwalają na: - ocenę realizacji i adekwatności Polityki Jakości; - analizę celów jakościowych i zdolności ich osiągania; - analizę wyników auditów i skuteczności działań korygujących oraz zapobiegawczych; - analizę danych dotyczących zadowolenia Klienta i sposobów doskonalenia; - analizę danych związanych z realizacją procesów i usług; - wytyczenie kierunków doskonalenia procesów; - ocenę adekwatności przydzielonych zasobów; - ocenę poprawnego rozpoznania szans i zagrożeń; - efektywne rozwiązywanie problemów powodujących niezadowolenie Klientów wewnętrznych i zewnętrznych. Wytyczne z posiedzeń RZJ są jedną z podstaw do wyznaczania kierunków doskonalenia. Wdrażane ono jest na bieżących odprawach i naradach na różnych szczeblach organizacyjnych przedsiębiorstwa co pozwala na skuteczne ich wdrażanie, monitorowanie oraz ocenę skuteczności podjętych działań. - Instrukcji Przegląd wykonywany przez Kierownictwo QI/5.6/NJ; - Procedurze Działania korygujące i zapobiegawcze QP/8.5/NJ; - Procedurze Przeprowadzanie Auditów Wewnętrznych QP/8.2.2/NK; - Ramowym zbiorze wymagań techniczno-organizacyjnych US 7951.

64 Załącznik nr 1 do Księgi Jakości SCHEMAT ORGANIZACYJNY PRZEDSIĘBIORSTWA SPÓŁKI WOJSKOWE ZAKŁADY LOTNICZE NR 4 S.A.

65 Załącznik nr 2 do Księgi Jakości Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A. Warszawa Polityką Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A. jest stałe doskonalenie procesu remontu wyrobów w kierunku zwiększenia zadowolenia potrzeb Klientów. Oferowanie produktów o wysokiej jakości, bezpiecznych i niezawodnych w eksploatacji. Temu celowi podporządkowujemy System Zarządzania Jakością oraz działania w zakupach, remoncie, obsłudze gwarancyjnej wyrobów. Wyrazem tej polityki i tak rozumianej jakości wobec Klienta jest obowiązująca wszystkich pracowników WZL Nr4 S.A. zasada: Spełnianie Uzgodnionych Wymagań w Terminie Celem naszej polityki jakości jest: - remont wyrobów zgodnie z oczekiwaniami klientów, wymaganiami norm, władz nadzorujących i adaptowanej dokumentacji źródłowej; - świadczenie usług zgodnie z oczekiwaniami Klientów, wymaganiami norm, władz nadzorujących i adaptowanej dokumentacji źródłowej; - stałe podnoszenie kwalifikacji personelu stosownie do rosnących potrzeb i wymagań jakościowych; - właściwe delegowanie uprawnień z konsekwentnym stosowaniem zasady zgodności zakresów zadań, uprawnień i odpowiedzialności; - bieżąca analiza potrzeb i oczekiwań Klientów.. Gwarancją realizacji POLITYKI Jakości jest ciągłe doskonalenie stosowanego Systemu Zarządzania Jakością zgodnie z wymaganiami normy ISO 9001, AQAP 2110 i AQAP 2310 w WZL-4 S.A., dla Wydziału P-3A AS 9100 wyd.d w zakresie procesu natryskiwania plazmowego. WZL-4 S.A. spełnia wymagania Ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. System Jakości opisany w Księdze Jakości został przyjęty przez kierownictwo i personel zakładu do wdrożenia, utrzymania oraz ciągłego doskonalenia jego skuteczności. W imieniu całej załogi i własnym deklaruję doskonalenie i rozwój SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ zgodnie z wymaganiami powyższych międzynarodowych norm jakościowych. Prezes Zarządu Warszawa dn r.