Osteoporoza działa podstępnie. Osłabia nasze kości powoli i nieubłaganie. Na szczęście aktywny tryb życia i odpowiednia dieta mogą sprawić, aby nasza kostna wieża Eiffla była jak najdłużej wytrzymała. {loadposition related_items} Osteoporoza nazywa się cichym złodziejem kości niszczy je bowiem, nie powodując zazwyczaj bólu. Aż pewnego dnia okazuje się, że kość jest już tak słaba, że nie może podołać działaniu normalnych nacisków i wtedy zaczynają się pojawiać objawy choroby, np. przewrócenie się na prostej drodze i podparcie się ręką powoduje złamanie nadgarstka, a upadek na biodro prowadzi do złamania szyjki kości udowej. Może się zdarzyć, że nawet kaszlnięcie czy nieostrożny ruch doprowadzą do pęknięcia żeber lub złamania kręgu. Często ubywa nam też wzrostu spowodowane to jest złamaniami kompresyjnymi (czyli zgnieceniem) kręgów, plecy są przygarbione, brzuch,,wypchnięty do przodu. Czasami osteoporozie towarzyszą bóle kręgosłupa, mogą pojawić się zaburzenia trawienia, bóle brzucha (wynik uciskania narządów jamy brzusznej przez żebra) czy duszność związana z brakiem miejsca dla płuc w,,skróconej klatce piersiowej. Jak ucieka kość z kości Kość to żywa tkanka, podobnie jak mięśnie, skóra czy śluzówki. Zbudowana m.in. z soli mineralnych i substancji organicznych (białek) żyje i ulega ciągłym zmianom i przebudowie. Jedne komórki pochłaniają starzejące się Mężczyźni również cierpią na osteoporozę Do niedawna specjaliści od osteoporozy koncentrowali się wyłącznie na kobiecie. Ostatnie badania zmie 1 / 7
tkanki, a inne wytwarzają nowe zdrowe i mocne. To dzięki temu np. zrastają się złamania. Gdy jesteśmy młodzi, bilans strat i zysków wychodzi na zero, ale z wiekiem masa i gęstość kości nieustannie maleje. Więcej jej ubywa, niż przybywa. Dzieje się tak dlatego, że wchłanianiem i wydalaniem wapnia sterują hormony (m.in.: estrogen/estriadol u kobiet i testosteron u mężczyzn). Gdy ich poziom spada z wiekiem, zwiększa się utrata wapnia z kości. Jeśli nie były one dostatecznie mocne, dochodzi do osteoporozy. Bywa jeszcze inna przyczyna choroby. Gdy we krwi krąży za mało wapnia (bo w naszej diecie nie ma wystarczającej ilości nabiału czy ryb itd.), organizm,,podkrada go z kości i dostarcza go innym komórkom, zwłaszcza serca i mózgu. To również sprawia, że z czasem nasze kości stają się porowate i kruche. Mimo że z wiekiem zmniejsza się masa kostna całego szkieletu, to jednak niektóre jego struktury są pod tym względem szczególnie wrażliwe. Dotyczy to kręgów, zwłaszcza odcinka piersiowo-lędźwiowego, żeber, szyjki kości udowej oraz kości promieniowej w pobliżu nadgarstka. Dlatego też kości te najczęściej ulegają złamaniom. Uprzedź atak osteoporozy Nie czekaj, aż złamiesz nadgarstek. Najlepiej już teraz wybierz się do lekarza, aby sprawdzić stan swoich kości. Powinny to zrobić zwłaszcza osoby, które: * mają 55-60 lat Ważne wszystkie kobiety po menopauzie, zwłaszcza jeśli była przedwczesna, przed 40. rokiem życia, lub nie stosują hormonalnej terapii zastępczej, * są drobnej budowy, 2 / 7
* palą papierosy, * cierpią na kamicę nerkową, * przyjmują kortykosteroidy (stosowane w leczeniu alergii, astmy, reumatoidalnego zapalenia stawów), leki przeciwpadaczkowe i przeciwkrzepliwe, * chorowały na nadczynność tarczycy, * mają rodzinne obciążenienie osteoporozą. Ważne badania Lekarz, zanim postawi diagnozę i zastosuje odpowiednie leczenie (sprowadza się ono do zmniejszenia tempa zaniku kostnego czy wręcz do jego zahamowania), powinien zlecić kilka badań, np.: Densytometrię kości pozwala określić stopień zaniku kostnego i oszacować ryzyko złamań. O tym jaki obszar należy zbadać, decyduje lekarz. Jeśli densytometria jest wykonywana profilaktycznie, na życzenie zgłaszającej się osoby, pracownia proponuje badanie kręgosłupa lędźwiowego u osób młodszych, a kości udowej u osób po sześćdziesiątym piątym roku życia. Należy pamiętać, że ryzyko złamań określone na podstawie tego badania dotyczy tylko badanego obszaru, czyli pomiar np. gęstości kręgosłupa nie pozwala określić ryzyka złamania szyjki kości udowej. Badanie służy też ocenie efektów leczenia. Nie musi być wykonywane często, wystarczy kontrola raz do roku. 3 / 7
Rentgen kręgosłupa lub innych kości wykonywany jest w razie podejrzenia złamania, lub np. w celu ustalenia przyczyny dolegliwości (podejrzenie zmian zwyrodnieniowych, przerzuty nowotworowe). Badania laboratoryjne oznaczenie wapnia całkowitego, fosforu i aktywności fosfatazy zasadowej (enzym, którego aktywność wzrasta podczas szybkiego tworzenia i niszczenia kości) we krwi oraz określenie dobowego wydalania wapnia z moczem. Badania te umożliwiają precyzyjne dobranie dawek leków, a także pozwalają wykluczyć inne schorzenia np. osteomalację (odwapnienie kości z powodu znacznego niedoboru witaminy D) czy nadczynność przytarczyc. W trakcie leczenia osteoporozy badania te wykonuje się co 6-12 miesięcy w celu ewentualnego korygowania terapii. Wapń cenniejszy niż złoto W zapobieganiu i leczeniu osteoporozy ważną rolę odgrywa odpowiednia dieta. W codziennym jadłospisie nie może zabraknąć wapnia i witaminy D3. Wapń jest budulcem kości, a witamina D3 sprawia, że minerał ten jest lepiej wchłaniany w jelicie cienkim i wzmacnia kości. * Znakomitym źródłem wapnia są produkty mleczne. Należy wybierać te o obniżonej zawartości tłuszczu, ponieważ pełnotłuste zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, które niekorzystnie wpływają na stężenie cholesterolu we krwi. Najbogatsze w wapń są sery żółte (zawierają 6-10 razy więcej wapnia niż sery twarogowe). Niestety mają sporo tłuszczu i są kaloryczne, więc nie można się nimi objadać wystarczą dwa plasterki dziennie. - Szklanka koziego mleka 325 mg - Szklanka kakao 300 mg - Szklanka pełnego mleka 285 mg - Kubek jogurtu 201 mg - Szklanka serwatki 170 mg - 1 plaster żółtego sera 120-160 mg - ½ szklanki twarożku 105 mg - 100 g fasoli 100-150 mg Gdzie znajdziesz wapń 4 / 7
- 2 czubate łyżki płatków owsianych 80 mg - 10 sztuk orzechów włoskich 74 mg - 1 średnia pomarańcza 76 mg - Ryby morskie (100 g) 20 mg - 1 pomidor 25 mg * Jeśli ktoś jest uczulony na białko mleka lub cierpi na nietolerancję laktozy, powinien wybierać mleko kozie, sięgać po jogurt, kefir czy maślankę. * Choć wapń z produktów mlecznych jest lepiej przyswajalny (w 30 proc.) niż z roślin (w10-13 proc.), warto wiedzieć, że sporo tego minerału mają również warzywa zielone (np. brokuły, kapusta, kalarepka, natka pietruszki), strączkowe (fasola, soja - ta ostatnia zawiera też fitoestrogeny, czyli roślinne hormony uzupełniające niedobór własnych), owoce (suszone figi, daktyle). Ważne. Trzeba pamiętać, że niektóre warzywa (np. szpinak, szczaw, buraki i rzodkiewka), owoce oraz napoje (herbata, kawa) są bogate w szczawiany. Substancje te, wiążąc w przewodzie pokarmowym wapń, obniżają jego wchłanianie. * Sporo wapnia mają też ryby, zwłaszcza sardynki (najlepiej z ośćmi). Warto wzbogacić dietę o łososia, dorsza i tuńczyka zawierają sporo wit. D. * Należy ograniczyć spożycie produktów zwiększających wydalenie wapnia z moczem, np. soli, mocnej kawy, herbaty i coca-coli. Warto też unikać nadmiernego jedzenia białka zwierzęcego zmniejsza wchłanianie wapnia. 5 / 7
Taniec, pływanie i spacer... Zmień przyzwyczajenia i zamiast odpoczywać przed telewizorem, wybierz się na spacer. Badania naukowe dowodzą, że aktywność fizyczna nie tylko chroni przed osteoporozą, lecz może także ją leczyć! O wytrzymałości i sprężystości szkieletu decyduje w znacznej mierze zawartość składników mineralnych w tkance kostnej. Składniki te odkładają się w kośću wtedy, gdy kości poddawane są regularnemu obciążeniu. Gęstość kości u ludzi uprawiających sport jest większa niż u mniej aktywnych fizycznie, np. gęstość kości kręgosłupa i nóg u biegaczy jest znacznie wyższa niż u osób, które nie biegają. Zalecane dzienne spożycie wapnia wynosi: Po 50. roku życia Kobiety - 1500 mg mężczyzni 1000 mg po 60. roku życia kobiety 1500 mg mężczyzni 1500 mg Oto, co możesz wybrać: marsz, bieganie, aerobik, aqua aerobik, taniec, siłownia, pływanie, jazda na rowerze, ćwiczenia korygujące postawę i pomagające utrzymać wyprostowaną sylwetkę. Ćwiczenia, oprócz dobroczynnego wpływu na tkankę kostną, rozwijają elastyczność 6 / 7
mięśni i stawów, poprawiają sylwetkę i ogólną sprawność fizyczną, a to z kolei zmniejsza ryzyko upadków. Ważne. Dobór poszczególnych ćwiczeń, czas ich trwania, stosowane obciążenia zależą od ogólnej sprawności fizycznej, stanu zdrowia oraz wyników badań densytometrycznych. Pamiętaj nawet niewielki wysiłek fizyczny jest lepszy niż żaden. Alicja Daszkiewicz 7 / 7