Zestawienie najważniejszych argumentów merytorycznych uzasadniających negatywną ocenę unijnej polityki klimatycznej oraz potrzebę jej gruntownej modyfikacji Na podstawie opracowań zespołu Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. wykonanych w ramach prac Komitetu ds. polityki klimatyczno - energetycznej Krajowej Izby Gospodarczej Warszawa, lipiec 2013
Spis treści 1. WPROWADZENIE... 3 1.1. PODSTAWY FORMUŁOWANYCH OCEN... 3 1.2. GŁÓWNE TEZY DOTYCZĄCE OCENY UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ... 4 2. SKUTKI UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ (OBECNIE REALIZOWANEJ I PROPONOWANEJ DO ROKU 2050) NA PODSTAWIE ANALIZ KE... 6 2.1. MALEJĄCY ZAKRES OCENY SKUTKÓW PRZEZ KE... 6 2.2. WPŁYW UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ NA SPADEK PKB... 7 2.3. PORÓWNANIE SKUTKÓW MAKROEKONOMICZNYCH DLA POLSKI I INNYCH KRAJÓW UE... 8 2.4. WPŁYW NA KOSZTY ENERGII DLA GOSPODARSTW DOMOWYCH... 9 2.5. PODSUMOWANIE SKUTKÓW... 10 3. SKUTKI OBECNEJ UNIJNEJ POLITYKI KLIMATYCZNEJ W SKALI MIĘDZYNARODOWEJ, NA PODSTAWIE DANYCH RZECZYWISTYCH... 11 3.1. EMISJE GAZÓW CIEPLARNIANYCH... 11 3.2. CENY ENERGII... 12 4. REALIZACJA CELÓW OZE I NON ETS W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH UE... 16 5. UWARUNKOWANIA REALIZACJI POLITYKI KLIMATYCZNEJ CZYLI DLACZEGO POLSKA NIE MOŻE SIĘ ZGODZIĆ NA PROPOZYCJE KE... 19 5.1. KOSZTY ENERGII W BUDŻETACH GOSPODARSTW DOWMOCYCH... 19 5.2. KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ DLA PRZEMYSŁU... 20 6. ROZKŁAD KOSZTÓW POLITYKI KLIMATYCZNEJ POMIĘDZY POSZCZEGÓLNE KRAJE... 22 7. SKUTKI POLITYKI KLIMATYCZNEJ W SKALI MIĘDZYNARODOWEJ... 25 8. PODSUMOWANIE... 28 Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 2
1. Wprowadzenie 1.1. Podstawy formułowanych ocen Stwierdzenie o szkodliwości obecnej unijnej polityki klimatycznej i konieczności jej zmiany opiera się na bardzo bogatym materiale analitycznym, który obejmuje ocenę skutków polityki klimatycznej dla Polski (z uwzględnieniem propozycji celów do roku 2050) oraz analizę zagadnień istotnych do oceny tej polityki nie tylko z perspektywy Polski. Materiał ten obejmuje: 1) Ocenę skutków unijnej polityki klimatycznej dla Polski do roku 2050; 2) Szczegółową analizę oficjalnych opracowań KE, które stanowią uzasadnienie dla proponowanych celów polityki klimatycznej; 3) Analizę najważniejszych zagadnień podnoszonych w uzasadnieniach polityki klimatycznej (koszty zewnętrzne produkcji energii, wpływ na zatrudnienie, innowacyjność itp.). Wyniki tych analiz zostały przedstawione w dwóch pakietach opracowań: Raport 2050 (EnergSys, 2012) 1 z lutego 2012, Zestaw obszernych raportów analitycznych 2 oraz stosunkowo zwarta, kompleksowa ocena polityki unijnej 3. Wymienione opracowania stanowią podstawę merytoryczną dla przedstawianych w niniejszym materiale ocen. Należy jednak podkreślić, że przedstawione poniżej uzasadnienia wykorzystują głównie dane i wyniki analiz prezentowane przez Komisję Europejską, instytucje unijne (np. Eurostat), instytucje międzynarodowe (np. IEA) oraz zespoły badawcze z ośrodków naukowych różnych krajów. Taki dobór argumentów miał na celu wykazanie, że krytyka unijnej polityki klimatycznej nie jest oparta jedynie na lokalnych analizach i ocenach lecz wynika z danych i analiz prezentowanych także przez instytucje, które bardzo wspierają tę politykę (np. KE). 1 Raport 2050: Ocena wpływu ustanowienia celów redukcji emisji wg dokumentu KE Roadmap 2050 na sektor energetyczny, rozwój gospodarczy, przemysł i gospodarstwa domowe w Polsce do roku 2050. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. Warszawa, 15 luty 2012. 2 Raport 1: Opracowanie analiz dotyczących kluczowych aspektów oceny oddziaływania unijnej polityki klimatycznej na gospodarkę, aspekty społeczne i system energetyczny w Polsce. Część 1 i 2. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. Warszawa, Wersja z dn. 16.10.2012 3 Raport 2: Kompleksowa ocena unijnej polityki klimatycznej i jej skutków dla Polski wraz z uzasadnieniem potrzeby zmiany tej polityki. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. Warszawa, Wersja z dn. 16.10.2012 Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 3
1.2. Główne tezy dotyczące oceny unijnej polityki klimatycznej W niniejszym materiale zawarte zostały dane i wyniki analiz, które podważają zdolność obecnej polityki klimatycznej do realizacji jej celów. Przedstawiono dane i wyniki analiz, które dobitnie pokazują negatywny wpływ tej polityki gospodarczej na rozwój gospodarczy, dostępność energii, a także dobrobyt mieszkańców UE i całego świata. Prezentowane są uzasadnienia szczególnie negatywnych skutków dla Polski. Należy bowiem podkreślić, że krytyczna ocena polityki unijnej nie wynika jedynie z oceny jej skutków dla Polski, ale również dla UE jako całości, a także dla krajów spoza UE. Dla ułatwienia orientacji w zawartości merytorycznej tekstu, poniżej wymieniono najważniejsze argumenty, wraz ze wskazaniem potwierdzających je dowodów i numerów rozdziałów w których zostały przedstawione. Teza 1. Unijna polityka klimatyczna powoduje spadek PKB w całej UE, a także spadek zatrudnienia. Dowody: Wyniki analiz prezentowane w oficjalnych dokumentach KE (Rozdz. 2.2) Teza 2. Unijna polityka klimatyczna powoduje wzrost kosztów energii dla gospodarstw domowych w UE, a tym samym poszerza zakres ubóstwa energetycznego w całej UE. Dowody: Wyniki analiz prezentowane w oficjalnych dokumentach KE (Rozdz. 2.4) Teza 3. Negatywne skutki unijnej polityki klimatycznej dla Polski są znacząco większe niż średnio dla innych krajów. Dowody: Wyniki analiz prezentowane w oficjalnych dokumentach KE (Rozdz. 2.3) Teza 4. Unijna polityka klimatyczna nie powoduje zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w skali globalnej. Dowody: Dane przedstawiające emisje CO2 z UE, z uwzględnieniem emisji generowanej przez import netto towarów (Rozdz. 3.1) Teza 5. Unijna polityka klimatyczna poprzez wzrost cen energii pogarsza konkurencyjność przemysłu unijnego wobec konkurentów globalnych. Dowody: Dane porównawcze dotyczące cen energii elektrycznej dla przemysłu w różnych krajach oraz dynamiki zmiany tych cen (Rozdz. 3.2) Teza 6. Realizacja celów Pakietu klimatycznego przebiega niejednakowo. Polska, wraz grupą krajów, realizuje te cele mimo relatywnie wysokich kosztów, a problemy z ich wypełnianiem mają czasem bogate kraje, które w sferze werbalnej mocno popierają politykę klimatyczną i jej zaostrzanie (np. Dania W. Brytania, Francja), co podważa wiarygodność działań na rzecz zaostrzania tej polityki. Dowody: Dane Eurostat dot. rozwoju OZE, dane z dokumentów KE dot. realizacji celów Non ETS (Rozdz. 4) Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 4
Teza 7. Warunki społeczne i gospodarcze poszczególnych krajów są na tyle zróżnicowane, że zastosowanie jednakowych, mało elastycznych mechanizmów musi prowadzić do wielu szkodliwych efektów. Sytuacja Polski i polityka taryfowa innych krajów wyklucza możliwość akceptacji ze strony Polski jakiejkolwiek polityki unijnej, która prowadzi do znaczącego wzrostu cen energii. Dowody: Dane Eurostat dot. kosztów energii w budżetach domowych. Dane Eurostat dot. cen energii elektrycznej dla odbiorców przemysłowych i gospodarstw domowych w krajach UE. (Rozdz. 5) Teza 8. Wdrażanie mechanizmów redukcji emisji obejmujących w sposób jednakowy wszystkie kraje UE (np. system EU ETS) prowadzi do nadmiernego obciążenia kosztami krajów biedniejszych, o niższym poziomie PKB na osobę. Mechanizmy kompensacyjne, które miały zapobiegać tej sytuacji przy wdrażaniu Pakietu klimatycznego zupełnie nie zadziałały w przypadku Polski. Dowody: Wyniki analiz KE określające skutki wdrożenia Pakietu klimatycznego z roku 2008 i z roku 2012. (Rozdz. 6) Teza 9. Polityka klimatyczna prowadzona jedynie w obrębie niektórych (lub nawet wszystkich) krajów rozwiniętych nie daje szans na znaczącą redukcję emisji globalnych, powoduje natomiast wyraźny spadek dobrobytu krajów realizujących tę politykę, a także spadek dobrobytu w skali całego świata. Dowody: Wyniki analiz modelowych ok. dziesięciu zespołów badawczych z różnych krajów (Rozdz. 7) W poniższym tekście wymienione argumenty zostały zilustrowane konkretnymi danymi i wynikami analiz. Tam gdzie to możliwe przedstawiono je w formie zbliżonej do postaci oryginalnej ze wskazaniem dokumentów z których pochodzą. Podane numery rozdziałów wskazują gdzie należy szukać danych informacji. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 5
2. Skutki unijnej polityki klimatycznej (obecnie realizowanej i proponowanej do roku 2050) na podstawie analiz KE 2.1. Malejący zakres oceny skutków przez KE Unijna polityka klimatyczna ma ogromny wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny UE. Można więc oczekiwać, że decyzje dotyczące wdrażania kolejnych celów czy instrumentów ich realizacji powinny być oparte na podstawie rzetelnych analiz i ocen. Tymczasem, zakres analiz przedstawiających oceny skutków kolejnych propozycji prezentowanych w dokumentach KE staje się coraz mniejszy, co przedstawia tabl. 1. Pełen wymagany zestaw analiz został wykonany jedynie przy opracowaniu Pakietu klimatycznego. Jedynie te opracowania dają możliwość porównania skutków dla poszczególnych krajów. Zakres ocen prezentowanych wraz z kolejnymi dokumentami staje się coraz mniejszy, mimo, że ich konsekwencje są ogromne dla całej gospodarki unijnej. Jest to szczególnie widoczne w dokumentach prezentujących koncepcje. Niestety, żaden z dokumentów Komisji zawierający propozycje celów dekarbonizacji do roku 2050 nie zawiera oceny skutków dla poszczególnych krajów członkowskich (por. tabl. 1). Niekompletny jest także zakres analiz wykonanych dla całej UE. Tablica 1. Zakres oceny skutków w dotychczasowych dokumentach KE promujących kolejne etapy zaostrzania unijnej polityki klimatycznej Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 6
2.2. Wpływ unijnej polityki klimatycznej na spadek PKB We wszystkich analizach, których wyniki zostały przedstawione w oficjalnych dokumentach KE, polityka klimatyczna powoduje spadek PKB w całej UE. W tabl. 2 i tabl. 3 przytoczono wyniki analiz makroekonomicznych zaprezentowane przez KE w roku 2010 i 2011 (por. tabl.1). Wszystkie ujawniają ujemny wpływ na PKB, a ostatnie wyniki z 2011 roku pokazują, że negatywne skutki rosną w czasie. Tablica 2. Zmiany unijnego PKB w stosunku do scenariusza Reference, na skutek realizacji polityki klimatycznej (różne scenariusze) Źródło: COM (2010) 650, Part 2, str. 52-53, Table 15 Tablica 3. Wpływ polityki dekarbonizacji na PKB do roku 2030 Tax non ETS GDP Industry in ETS price-setting strategy: Include opportunity costs free allocation Vs reference in 2020 Vs reference in 2030 Yes Yes -0.18% -0.89% No -0.09% -0.74% No Yes -0.97% -1.95% Źródło: SEC(2011) 288 final, str. 44 No -0.93% -1.86% Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 7
2.3. Porównanie skutków makroekonomicznych dla Polski i innych krajów UE Niektóre krajowe analizy dotyczące skutków unijnej polityki klimatycznej dla Polski wykazały wysoki spadek PKB w wyniku wdrożenia tej polityki. Te wyniki są czasem kwestionowane przez inne zespoły. Oficjalne dokumenty KE potwierdzają jednak znacząco większy, negatywny wpływ na Polskę działań na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. W tabl. 4 przedstawiono wyniki pokazujące wpływ wdrożenia Pakietu klimatycznego na poziom PKB w różnych krajach UE. Pochodzą z jedynego opracowania KE, które zawiera ocenę skutków makroekonomicznych dla wszystkich krajów UE (por. tabl. 1). Tablica. 4. Porównanie skutków makroekonomicznych wdrożenia pakietu klimatycznego wg opracowań KE z 2008 r. Źródło: SEC(2008) 85, VOL. II Annex to the Impact Assessment Table 8, str. 53 Wyniki te pokazują, że negatywne skutki dla Polski są ok. czterokrotnie większe niż średnio dla całej UE. Taka różnica utrzymuje się niemal we wszystkich rozpatrywanych wariantach implementacji polityki klimatycznej. Jeżeli te proporcje odniesiemy do oceny skutków wdrożenia zaostrzonych celów redukcji (por. np. tabl. 3) to staje się jasne, że negatywne skutki gospodarcze polityki dekarbonizacji będą dla Polski bardzo poważne. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 8
2.4. Wpływ na koszty energii dla gospodarstw domowych Jednym z ważniejszych parametrów określających w sposób syntetyczny wpływ polityki energetycznej na sytuację bytową mieszkańców jest udział kosztów energii w budżetach gospodarstw domowych. W tabl. 5 przedstawiono ocenę skutków wdrożenia zaostrzonych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2050 przedstawioną przez Komisję Europejską. Tablica 5. Koszty zaspokojenia potrzeb energetycznych w gospodarstwach domowych (zużycie stacjonarne i transport) w scenariuszach polityki klimatycznej, wg analiz KE Źródło: Energy Roadmap 2050, Impact Assessment, Part 2, Table 48, str. 50 We wszystkich scenariuszach koszty rosną z poziomu ok. 10% w 2005 r. do 15,8 16,5% w 2030 i 14,6 16,4% w 2050 r. Udziały w scenariuszach dekarbonizacji są podobne do udziału ze scenariusza Reference, zakładającego pełne wdrożenie Pakietu klimatycznego i dalszą redukcję emisji wg dotychczasowych trendów. Wyniki te oznaczają ogromny wzrost kosztów zaspokojenia potrzeb energetycznych oraz poważne zmniejszenie dostępności energii dla gospodarstw domowych w UE. W biedniejszych niż średnia unijna krajach lub gospodarstwach domowych, skutki te będą odczuwane jeszcze bardziej dotkliwie. Na podstawie tych wyników można oczekiwać gwałtownego poszerzenia strefy ubóstwa energetycznego w UE. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 9
2.5. Podsumowanie skutków Oceny skutków przedstawione przez KE w oficjalnych dokumentach ukazują następujące konsekwencje przyjęcia proponowanych celów dekarbonizacji gospodarki unijnej (80 95% redukcji emisji) do roku 2050: 1) Znaczące spowolnienie rozwoju gospodarczego mierzonego poziomem PKB w całej UE oraz znacznie wyższy od średniego spadek PKB w Polsce. 2) Spadek zatrudnienia w scenariuszach zakładających realizację propozycji KE 4. 3) Wzrost kosztów zaspokojenia potrzeb energetycznych (koszty systemowe) o ponad 40%. 4) Wzrost cen energii o ponad 50%. 5) Wzrost udziału kosztów energii w budżetach gospodarstwach domowych o ok. 50%. 6) Ogromny wzrost nakładów inwestycyjnych w scenariuszach dekarbonizacji. 7) Niejednoznaczny wpływ na środowisko i zdrowie mieszkańców (niektóre scenariusze klimatyczne pokazują wzrost kosztów zewnętrznych). Opracowana przez KE strategia rozwoju energetycznego do roku 2050 przedstawia perspektywę schyłku zamożności UE, spowolnienia rozwoju gospodarczego, silnego ograniczenie dostępności energii i rosnącej presji ekonomicznej na gospodarstwa domowe z powodów energetycznych. 4 Wzrost zatrudnienia zanotowano jedynie w scenariuszach, w których założono pełne wykorzystanie przychodów ze sprzedaży uprawnień emisyjnych i podatku węglowego do zmniejszenia opodatkowania pracy. Jednak propozycje KE nie zaierają takich działań. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 10
3. Skutki obecnej unijnej polityki klimatycznej w skali międzynarodowej, na podstawie danych rzeczywistych 3.1. Emisje gazów cieplarnianych Głównym celem unijnej polityki klimatycznej jest zapobieganie przed zmianą klimatu poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Jest to problem globalny i dlatego zmiany lokalnych emisji nie mają znaczenia, znaczenie ma zmiana emisji globalnych. Mimo wdrożenia Protokołu z Kioto i działania Konwencji Klimatycznej, emisje dwutlenku węgla będącego głównym gazem cieplarnianym szybko rosną (z wyjątkiem okresu kryzysu w roku 2009). Rys. 1. Światowe emisje CO2, w tym emisje z Polski, UE i krajów Aneksu I Protokołu z Kioto (Źródło: IEA, CO2 Emissions from Fuel Combustion 2012) Warto zauważyć malejący udział krajów rozwiniętych (OECD). Udział krajów Aneksu I, które na mocy Protokołu z Kioto są zobowiązane do redukcji emisji spadł do poziomu jedynie ok. 25%. Udział UE w emisjach światowych wynosi ok. 10,4%. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 11
Skuteczność unijnej polityki klimatycznej pod względem emisji można ocenić na podstawie danych o emisjach z obszaru UE, ale także o emisjach zaimportowanych netto w energochłonnych produktach (por. rys. 2). Źródło: The Global Carbon Budget 1959-2011 Rys. 2. Porównanie poziomu emisji CO2 wytworzonej i konsumowanej w krajach UE27 w latach 1990-2011 Jak wynika z wykresu, kraje unijne są w większym stopniu odpowiedzialne za poziom antropogennych emisji, niż wskazuje na to poziom emisji bezpośrednich. Mimo tego, że w ilościach emisji wytwarzanej na terenie krajów UE27 daje się zauważyć spadkowy trend, poziom emisji wymuszonej przez konsumpcję w ostatnim dwudziestoleciu praktycznie nie zmienia się. Na wykresie zauważyć można rosnący poziom emisji importowanej po roku 2003, czyli w okresie działania systemu EU ETS. Przedstawione dane świadczą o braku korzystnego wpływu polityki unijnej na globalne emisje gazów cieplarnianych. 3.2. Ceny energii Dotychczasowe ambitne działania UE nie spotykają się z porównywalnymi działaniami innych krajów. Prowadzi to do szybszego wzrostu cen energii w UE i pogorszenia konkurencyjności przemysłu unijnego wobec głównych konkurentów na rynku światowym. W tabl. 6 przedstawiono dynamikę zmian cen energii elektrycznej dla przemysłu w krajach UE oraz w krajach uprzemysłowionych spoza UE. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 12
Tablica 6. Porównanie cen energii elektrycznej dla przemysłu w UE i innych krajach. Dynamika cen brutto (z podatkami pośrednimi) Źródło: obliczenia własne na podstawie: Energy Prices and Taxes, I Quarter 2013, IEA/OECD Paris 2013 i roczniki wcześniejsze, baza danych Data Service On-Line i Eurostat Dane te pokazują, że do roku 2008 zmiany cen energii elektrycznej w UE były podobne do zmian obserwowanych w innych krajach. Jednak od roku 2008, w okresie wdrożenia Pakietu klimatycznego wzrost cen energii elektrycznej w UE był znacznie wyższy niż w innych krajach uprzemysłowionych. Warto też zauważyć, że wzrost ten był szczególnie wysoki w grupie nowych krajów członkowskich. W efekcie tych procesów ceny energii elektrycznej dla przemysłu są w UE znacząco wyższe niż w innych krajach przemysłowych, co pokazuje tabl. 7. Tablica 7. Porównanie cen energii elektrycznej dla przemysłu w UE i innych krajach Źródło: obliczenia własne na podstawie: Energy Prices and Taxes, I Quarter 2013, IEA/OECD Paris 2013 i roczniki wcześniejsze, baza danych Data Service On-Line i Eurostat Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 13
Ceny energii elektrycznej dla przemysłu są w innych krajach przemysłowych niższe niż w UE średnio o 15 25%. Ceny energii w nowych krajach członkowskich UE są wyższe niż średnio w UE, co jest szczególnie dotkliwe dla konkurencyjności ich gospodarki ze względu na znaczący udział przemysłu w PKB tych krajów. Problem zagrożeń wynikających z rosnących różnic w cenach energii dostrzega także KE, czego dowodem jest zamieszczony na rys. 3 slajd z prezentacji Przewodniczącego KE J. Barroso - poświęconej priorytetom energetycznym UE. Rys. 3. Porównanie trendów cenowych w UE i w USA w prezentacji priorytetów energetycznych UE, maj 2013 r. Rosnące ceny energii są w znacznej mierze spowodowane rozwojem wykorzystania energii odnawialnej (OZE). Niestety koszty wytwarzania energii produkowanej w taki sposób nie spadają zgodnie z optymistycznymi oczekiwaniami i nadal są znacząco wyższe niż w przypadku energii produkowanej ze źródeł konwencjonalnych. Aktualny poziom kosztów przedstawia rys. 4 (za prezentacją J. Baroso). Wg przedstawionych tam danych, koszt wytwarzania energii z elektrowni wiatrowych to 80 100 Euro/MWh (ok. 400 zł/mwh), a z paneli fotowoltaicznych ok. 400 Euro/MWh (ok. 1700 zł/mwh). Koszt wytwarzania energii z wiatru jest znacznie wyższy niż z elektrowni konwencjonalnych (koszt wytwarzania z nowej elektrowni węglowej to ok. 250 zł/mwh), a dodatkowo elektrownie wiatrowe wymagają budowy mocy rezerwowych i znaczących inwestycji w sieci. Podane w prezentacji koszty wytwarzania energii z paneli fotowoltaicznych są natomiast w warunkach Polski ponad dwukrotnie wyższe od ceny energii dla odbiorcy końcowego, Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 14
Rys. 4. Koszty wytwarzania energii z elektrowni wiatrowych i paneli fotowoltaicznych w UE w prezentacji priorytetów energetycznych UE, maj 2013 r. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 15
4. Realizacja celów OZE i Non ETS w poszczególnych krajach UE Do najważniejszych celów Pakietu klimatycznego, których wypełnienie pozostaje w gestii krajów członkowskich, należą cele dotyczące rozwoju wykorzystania OZE oraz cele redukcji emisji ze źródeł emisji nie objętych systemem handlu emisjami (Non ETS). Przedstawione w tabl. 8 dane wskazują na postęp dokonany przez poszczególne kraje w realizacji celu OZE (wzrost udziału w punktach procentowych przedostatnia kolumna) i na dystans jaki muszą one jeszcze przebyć do osiągnięcia celu (ostatnia kolumna). Porównanie ostatnich dwóch kolumn pokazuje ile zostało zrobione, a ile jest jeszcze do zrobienia. Postępy dokonane w Polsce są zbliżone do średniej unijnej. Jest jednak grupa bogatych krajów, których dotychczasowe efekty są w jaskrawej dysproporcji w stosunku do postępów jakie muszą wykonać do roku 2020. Uwaga ta dotyczy takich krajów jak Francja, W. Brytania, Holandia, Belgia. Kraje te praktycznie nie mają szans na wypełnienie swoich celów (zobowiązań) dotyczących rozwoju OZE do roku 2020. Tablica 8. Stan realizacji celów OZE przez kraje członkowskie UE 2004 2011 "NREAP OZE" Wzrost udziału w okresie 2004-2011 r. Dystans do osiągnięcia "NREAP OZE" Francja 9,1 11,5 23,0 2,4 11,5 Wlk. Brytania 1,1 3,8 15,0 2,7 11,2 Holandia 1,8 4,3 14,0 2,5 9,7 Malta 0,0 0,4 10,0 0,4 9,6 Irlandia 2,4 6,7 16,0 4,3 9,3 Belgia 1,9 4,1 13,0 2,2 8,9 Luksemburg 0,9 2,9 11,0 2,0 8,1 Cypr 2,7 5,4 13,0 2,7 7,6 Dania 14,9 23,1 30,0 8,2 6,9 Łotwa 32,8 33,1 40,0 0,3 6,9 Grecja 7,1 11,6 18,0 4,5 6,4 Słowenia 16,1 18,8 25,0 2,7 6,2 Finlandia 29,0 31,8 38,0 2,8 6,2 Portugalia 19,3 24,9 31,0 5,6 6,1 Niemcy 4,8 12,3 18,0 7,5 5,7 Włochy 4,9 11,5 17,0 6,6 5,5 Hiszpania 8,1 15,1 20,0 7,0 4,9 Węgry 4,4 8,1 13,0 3,7 4,9 Polska 7,0 10,4 15,0 3,4 4,6 Słowacja 6,7 9,7 14,0 3,0 4,3 Czechy 5,9 9,4 13,0 3,5 3,6 Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 16
2004 2011 "NREAP OZE" Wzrost udziału w okresie 2004-2011 r. Dystans do osiągnięcia "NREAP OZE" Austria 22,8 30,9 34,0 8,1 3,1 Litwa 17,2 20,3 23,0 3,1 2,7 Rumunia 17,0 21,4 24,0 4,4 2,6 Bułgaria 9,2 13,8 16,0 4,6 2,2 Szwecja 38,3 46,8 49,0 8,5 2,2 Estonia 18,4 25,9 25,0 7,5-0,9 UE27 7,9 13,0 20,0 5,1 7,0 Źródło: Eurostat Stan realizacji celów dotyczących redukcji emisji w sektorze Non ETS najlepiej obrazują prognozy KE przedstawione na rys. 5. Rys. 5. Prognoza KE dot. realizacji celów redukcji emisji gazów cieplarnianych z sektorów Non ETS Źródło: SWD(2012) 353 final Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 17
Polska znajduje się wśród krajów, które z zapasem realizują swoje cele redukcyjne w sektorze Non ETS (-14%). Natomiast grupa ok. 10 krajów może mieć kłopoty z wypełnieniem swoich zobowiązań. Wśród tych krajów znajdują się m.in. Belgia, Austria, Dania, Irlandia. Podsumowując przedstawione dane warto zauważyć, że Polska skutecznie realizuje swoje cele zarówno w zakresie OZE i Non ETS, co zadaje kłam twierdzeniom, że jest hamulcowym polityki klimatycznej UE. Z drugiej strony są kraje takie jak Francja, W. Brytania czy Dania, które należą do krajów najmocniej popierających dalsze zaostrzenie celów redukcji, a które w niewystarczającym stopniu wypełniają cele dotyczące OZE lub redukcji emisji w sektorze Non ETS. Zestawienie zobowiązań wynikających z pakietu klimatycznego z rzeczywistymi, dalece niewystarczającymi postępami podważa wiarygodność deklaracji tych krajów o potrzebie dalszego zaostrzania celów polityki klimatycznej. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 18
5. Uwarunkowania realizacji polityki klimatycznej czyli dlaczego Polska nie może się zgodzić na propozycje KE 5.1. Koszty energii w budżetach gospodarstw dowmocych Unijna polityka klimatyczna określa nie tylko cele, ale także instrumenty ich realizacji. Jednym z najważniejszych mechanizmów jest system EU ETS. Dotychczasowa ewolucja tego systemu doprowadziła do tego, że sposób jego funkcjonowania i rozdziału uprawnień jest taki sam we wszystkich krajach (w okresie 2005 2012 kraje decydowały o zasadach przydziału uprawnień). Jednak stosowanie takich samych mechanizmów we wszystkich krajach członkowskich, mimo ogromnie zróżnicowanej sytuacji tych krajów, prowadzić może do pojawienia się w części z nich poważnych problemów wynikających z niedostosowania tych instrumentów do ich warunków. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku Polski. Udział kosztów energii w budżetach gospodarstw domowych w Polsce należy do najwyższych i jest dwukrotnie wyższy niż średnia w UE (por. rys. 6). Rys. 6. Udział kosztów energii w budżetach gospodarstw domowych w krajach UE (Żródło: Eurostat) Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 19
5.2. Koszty energii elektrycznej dla przemysłu Wysokie obciążenie gospodarstw domowych kosztami energii powoduje, że polityka taryfowa w Polsce i w innych krajach UE o niższym dochodzie na osobę, stara się chronić odbiorców indywidualnych. Z kolei w bogatszych krajach unijnych, odbiorcy indywidualni są w stanie zapłacić wyższą cenę za energię. Dlatego polityka taryfowa ma często na celu zapewnienie niskich cen energii dla odbiorców przemysłowych, w celu poprawy ich konkurencyjności. Przykładem mogą być Niemcy, gdzie odbiorcy przemysłowi o wysokim zużyciu energii są w znacznej mierze zwolnieni z ponoszenia kosztów rozwoju OZE. W efekcie tych różnic, ceny energii dla przemysłu w krajach o niższym dochodzie są wyższe niż w krajach bogatszych, co negatywnie wpływa na ich konkurencyjność (por. tabl. 9). Tablica 9. Relacja cen energii elektrycznej dla przemysłu i gospodarstw domowych w grupie krajów o niższym i wyższym dochodzie Powyższe dane świadczą o tym, że Polska nie może zgodzić się na politykę energetyczną czy klimatyczną, która prowadzi do wzrostu cen energii. Wzrost cen energii dla odbiorców bytowych oznaczać będzie pogorszenie i tak już niekorzystnej ich sytuacji pod względem dostępności energii. Z kolei obciążenie wzrostem cen energii odbiorców przemysłowych pogorszy ich i tak już trudną pod względem kosztów energetycznych - sytuację konkurencyjną w stosunku do producentów z UE, jak i spoza UE. Unijna polityka klimatyczno energetyczna natomiast zmierza w kierunku wzrostu cen energii. Kluczowym elementem tej polityki jest system EU ETS, wraz z poszerzającym się zakresem obowiązkowego aukcjoningu. To właśnie obowiązkowy aukcjoning jest tym elementem, który decyduje o szybkim wzroście cen energii w Polsce w miarę wzrostu cen uprawnień emisyjnych. Stosunkowo słaby dotychczasowy efekt zawdzięczamy kryzysowi gospodarczemu, który spowodował spadek cen uprawnień. Drugim kluczowym elementem polityki unijnej, planowanym do wprowadzenia w kolejnych latach, jest podatek węglowy dla wszystkich użytkowników energii. Już choćby te dwa elementy będą powodowały poważny wzrost cen energii dla odbiorców bytowych i przemysłu. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 20
Na rys. 7 przedstawiono ocenę skutków wdrożenia propozycji KE dotyczących redukcji emisji do roku 2050. Lewy wykres został zaczerpnięty z analiz KE i pokazuje, że przyjęcie tych propozycji spowoduje w całej UE wyraźny wzrost kosztów energii dla gospodarstw domowych (wartości średnie w całej UE). Wzrost ten będzie szczególnie wysoki w okresie do roku 2020, a także w późniejszych latach w scenariuszach zakładających wdrożenie celów 80 95% redukcji do roku 2050. Poprzestanie na Pakiecie klimatycznym daje szansę na spadek kosztów energii w późniejszym okresie (scenariusz Reference dolna linia). Rys. 7. Koszty energii dla gospodarstw domowych (bez paliw samochodowych) wg analiz KE i opracowań EnergSys Prawa część rysunku przedstawia wyniki oceny skutków propozycji KE dla Polski. Górny wykres, pokazujący skutki wdrożenia zaostrzonych celów redukcji do roku 2050 jest zbliżony kształtem do wykresu prezentującego skutki dla całej UE wg analiz KE. Poziom kosztów w Polsce byłby jednak zdecydowanie wyższy. Przekroczenie przez wartości średnie poziomu 10% oznacza już ogromną skalę ubóstwa energetycznego. W przypadku bowiem biedniejszych gospodarstw ten udział będzie zdecydowanie wyższy. Wyniki uzyskane dla Polski pokazują także, że wbrew temu co twierdzi Komisja Europejska są możliwe scenariusze, w których udział kosztów energii w budżetach domowych będzie spadał, a nie wzrastał. Najbardziej korzystna niebieska linia oznacza bowiem scenariusz braku wymuszeń redukcji emisji gazów cieplarnianych. Natomiast linia pośrednia czerwona to zatrzymanie się na Pakiecie klimatycznym (odpowiada dolnej linii z analiz KE). Przedstawione dane dotyczące kluczowych uwarunkowań Polski w kontekście polityki klimatycznej pokazują, że Polska nie może zgodzić się na realizację polityki klimatycznej według propozycji KE, zmierzających do dekarbonizacji gospodarki unijnej i polskiej. Analizy wykonane dla Polski wskazują, że prowadzenie racjonalnej polityki energetycznej- z perspektywy mieszkańców naszego kraju - wymaga odejścia od polityki klimatycznej lub jej znaczącego złagodzenia i uelastycznienia (możliwości dostosowania sposobu realizacji do warunków każdego kraju). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 21
6. Rozkład kosztów polityki klimatycznej pomiędzy poszczególne kraje Stosowanie w skali UE jednakowych mechanizmów mających na celu uzyskanie wysokiej efektywności redukcji emisji prowadzi do nierównomiernego rozkładu kosztów. Na rys. 8 przedstawiono rozkład kosztów wyliczonych przez KE dla optymalnej kosztowo 20% redukcji emisji do roku 2020. Rys. 8. Rozkład kosztów redukcji na kraje członkowskie przy optymalnej kosztowo redukcji emisji gazów cieplarnianej o 20% do roku 2020 wg Impact Assessment do Pakietu Klimatycznego (SEC (2008) 85, Tabela II str. 43, Opcja 1) Na rysunku uszeregowano kraje według rosnącego PKB na osobę (kraje na prawo od Włoch mają PKB na osobę powyżej średniej UE, kraje na lewo wraz z Włochami mają poziom PKB poniżej średniej UE). Oprócz dużego zróżnicowania kosztów liczonych w stosunku do PKB, istotną cechą tego rozkładu są średnio ok. dwukrotnie wyższe koszty grupy państw biedniejszych w porównaniu do kosztów krajów bogatszych. Jest to typowy rozkład kosztów przy stosowaniu w UE jednakowych mechanizmów - takich jak system EU ETS. Takie rozwiązanie nie jest możliwe do zaakceptowania, dlatego zaproponowano mechanizmy kompensacyjne, które miały zmienić ten rozkład kosztów i obciążyć większymi kosztami kraje bogatsze. W ocenie skutków wdrożenia Pakietu klimatycznego przedstawione zostały bardzo optymistyczne oszacowania korzyści dla Polski z ich zastosowania. Według tych danych mechanizmy dystrybucyjne miały ograniczyć bezpośrednie koszty wdrożenia Pakietu klimatycznego dla Polski - z poziomu 1,24% do niemal zera (por. rys. 9 - Opcja 5). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 22
Źródło: SEC (2008) 85, Tabela II str. 43 Rys. 9. Porównanie bezpośrednich kosztów wdrożenia Pakietu Klimatycznego bez mechanizmów kompensacyjnych oraz z uwzględnieniem tych mechanizmów Przy opracowaniu Pakietu klimatycznego przewidziano trzy mechanizmy kompensacyjne: nierównomierny rozdział puli uprawnień emisyjnych do sprzedaży przez poszczególne kraje; podział limitów w sektorach Non ETS, wraz z handlem limitami na poziomie krajów; wprowadzenie międzynarodowego unijnego mechanizmu handlu certyfikatami pochodzenia energii z OZE, wraz z odpowiednim podziałem celów w zakresie OZE. Jednak część tych mechanizmów w ogóle nie zadziałała (np. międzynarodowy handel certyfikatami pochodzenia energii z OZE), a łączna ich skuteczność w rzeczywistości okazała się bardzo słaba, co zostało potwierdzone kolejnymi wyliczeniami KE. W roku 2012 KE przedstawiła opracowanie zawierające ocenę skutków dla poszczególnych krajów wdrożenia zaostrzonych celów redukcji emisji do roku 2020, w tym także zaktualizowaną ocenę skutków wdrożenia Pakietu klimatycznego. Syntezę tych wyników, wraz z komentarzem przedstawiono na rys. 10. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 23
Rys. 10. Porównanie bezpośrednich kosztów redukcji emisji bez mechanizmów kompensacyjnych i z uwzględnieniem mechanizmów kompensacyjnych (redystrybucji) przy wdrażaniu pakietu klimatycznego i zaostrzonych celów redukcji Przedstawione dane pokazują, że bezpośrednie koszty redukcji dla Polski są znacznie wyższe niż to przewidywano przy negocjowaniu polityki klimatycznej i przekraczają nawet w przeliczeniu na PKB, poziom kosztów w krajach o wiele bogatszych. Jest to drastyczna zmiana sytuacji w stosunku do konsensusu uzgodnionego przy opracowaniu i uzgadnianiu Pakietu klimatycznego. Konsensus ten bowiem zakładał, że kraje o niższym dochodzie na mieszkańca, w tym Polska, nie poniosą w ujęciu netto znaczących kosztów tych działań. Znacząco wyższe niż oczekiwano koszty wdrożenia Pakietu klimatycznego dla Polski wymagają podjęcia działań w celu naprawy wadliwych mechanizmów kompensacyjnych i przywrócenia racjonalnego podziału kosztów pomiędzy kraje. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 24
7. Skutki polityki klimatycznej w skali międzynarodowej Celem unijnej polityki klimatycznej jest redukcja emisji gazów cieplarnianych w skali globalnej. Coraz częściej podnoszone są też argumenty ekonomiczne. Politykę tę przedstawia się jako receptę na szybszy rozwój gospodarczy i dodatkowe miejsca pracy. Wyniki badań wskazują jednak, że redukcje emisji dokonywane jedynie w jednej części świata skutkują jej wzrostem w innych częściach (tzw. carbon leakage ucieczka emisji). Okazuje się też, że gospodarcze skutki takiej polityki są niekorzystne zarówno dla kraju, który ją podejmuje jak i dla innych krajów świata. Poniżej przedstawiane są najważniejsze wnioski z opracowań badawczych różnych zespołów, z różnych krajów- dotyczące ucieczki emisji do innych regionów oraz wpływu redukcji emisji gazów cieplarnianych na rozwój gospodarczy. Babiker M. (2005), Climate change policy, market structure, and carbon leakage, Journal of International Economics 65, pp.421-445 W wyniku symulacji, na niektórych rynkach uzyskano relokację produkcji rzędu nawet 130%. W tych przypadkach realizacja redukcji emisji w ramach porozumienia z Kyoto w krajach uprzemysłowionych prowadziła do wzrostu poziomu globalnej emisji Boehringer C., C. Fischer, K.E. Rosendahl (2010), The Global Effects of Subglobal Climate Policies, RFF Discussions Paper 48, Resources for the Future realizacja polityki klimatycznej w pojedynczych krajach powoduje obniżenie światowego poziomu konsumpcji Bosello F., F. Eboli, R. Parrado, L. Campagnolo, E. Portale (2011), Increasing the EU target on GHG emissions to 30: macro-economic impacts through a CGE analysis, Fondazione Eni Enrico Mattei, Bez podjętych działań osłabiających ucieczkę emisji, zjawisko carbon leakage sięga 70-75%, a kraje pozaeuropejskie zyskują nieznacznie na poziomie PKB (0,14 0,17%); po podjęciu działań osłabiających ucieczkę emisji zjawisko pozostaje na poziomie 60-65%. W różnych wariantach obliczeniowych uwzględniających działania ograniczające ucieczkę emisji, straty PKB UE w 2020 roku sięgają od 0,55% do 1,89%. W krajach poza UE, gdy są podjęte działania korygujące, straty gospodarcze w postaci obniżenia PKB należą do przedziału 0,89-1,3% PKB. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 25
Kąsek L., Kiuila O, Krzysztof Wójtowicz K., Żylicz T. Economic effects of differentiated climate action Uniwersytet Warszawski WNE, Warszawa 2012 Jednostronna polityka redukcji emisji może być nieproduktywna, ponieważ olbrzymia część emisji zredukowanej w Europie i w krajach Aneksu I może być wyrównana przez wzrost emisji w pozostałej części świata. Bardziej rygorystyczne zobowiązania UE prowadzą nie tylko do wzrostu zjawiska carbon leakage, ale też przekładają się na większe straty w produkcji i dobrobytu we wszystkich regionach, a szczególnie w UE. Mattoo A., A. Subramanian, D. van der Mensbrugghe, J. He (2009), Reconciling climate change and trade policy, Policy Research Working Paper 5123, World Bank Symulacje we wszystkich scenariuszach wykazały obniżenie poziomu dobrobytu we wszystkich rozpatrywanych regionach, z tym, że im lepsze wyniki w ograniczaniu carbon leakage, tym większe straty dobrobytu w krajach rozwijających się i mniejsze straty w USA i w UE. Steininger K., B. Bednar-Friedl, T. Schinko (2011), A CGE Analysis of climate policy options after Cancun: bottom-up architectures, border tax adjustments, and carbon leakage, University of Graz, Dla wszystkich scenariuszy osłabienie wzrostu gospodarczego dotyczy wszystkich regionów świata. Dla UE-27 strata PKB w 2020 roku w relacji do scenariusza business as usual, osiąga od 0,3% do 1,7%. Wymienione opracowania potwierdzają niewielką skuteczność redukcji emisji dokonywanych jedynie w krajach rozwiniętych lub w grupie tych krajów (por. także rozdz. 3.1). Wskazują także na negatywne skutki gospodarcze polityki klimatycznej dla krajów redukujących emisje i całej gospodarki światowej oraz obniżenie dobrobytu mieszkańców - będące efektem tej polityki. Poniżej przedstawiono wyniki liczbowe zawarte w jednym z wymienionych opracowań 5, potwierdzające wysokie koszty gospodarcze polityki klimatycznej. 5 Thomas Schinko. Wegener Center for Climate and Global Change, Uniwersytetu w Graz Analiza Copenhagen Accord z punktu widzenia mniej rozwiniętych krajów Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 26
W opracowaniu analizowane były różne warianty polityki redukcji emisji gazów cieplarnianych, począwszy od scenariusza zakładającego redukcję jedynie w krajach rozwiniętych (BUS), po scenariusze globalnej polityki klimatycznej (GA). W tabl. 10 przedstawiono wpływ polityki klimatycznej na tempo rozwoju gospodarczego. Tablica 10. Średnie roczne stopy wzrostu PKB w poszczególnych regionach świata we wszystkich analizowanych scenariuszach Źródło: A CGE Analysis of the Copenhagen Accord W wyniku realizacji polityki klimatycznej, wyłącznie w krajach uprzemysłowionych (BUS) poziom światowego PKB w 2020 r. w relacji do scenariusza BAU obniża się o blisko 3% (w scenariuszach pełnej realizacji celów IPCC o ponad 5%). Obniżenie dotyczy przede wszystkim krajów uprzemysłowionych, gdyż poziom PKB krajów rozwijających się pozostaje w tym scenariuszu niemal bez zmian. Wyniki dotyczące UE wskazują, że realizacja polityki klimatycznej w scenariuszu BUS do roku 2020 prowadzi do zmniejszenia poziomu PKB w stosunku do scenariusza BAU o 3,6%, a w przypadku realizacji światowej polityki klimatycznej obniżenie to wynosi 4,7% w relacji do scenariusza BAU. Przedstawione wyniki negują nie tylko tezy o pozytywnym wpływie polityki klimatycznej na rozwój UE (co potwierdzają także wyniki KE por. rozdz. 2.2), ale pokazują też, że ma ona negatywny wpływ na kraje spoza UE i na całą gospodarkę światową. Ważne jest też zauważenie, że globalna polityka klimatyczna pociąga za sobą także poważne negatywne skutki gospodarcze dla całego świata. Te skutki należy brać pod uwagę także przy opracowaniu stanowiska Polski i UE wrozmowach dot. globalnego porozumienia w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 27
8. Podsumowanie Przedstawione w rozdz. 2-7 dane i wyniki analiz dowodzą prawdziwości tez, które zostały sformułowane we wprowadzeniu. Na ich podstawie można stwierdzić, że unijna polityka klimatyczna: 1) Nie realizuje celów do jakich została powołana: a) Nie wpływa na zmniejszenie globalnych emisji gazów cieplarnianych lub wpływa w bardzo małym stopniu b) Powoduje spowolnienie rozwoju gospodarczego oraz zmniejszenie liczby miejsc pracy w całej UE 2) Prowadzi do silnego wzrostu kosztów energii dla gospodarstw domowych i zwiększenia skali ubóstwa energetycznego w całej UE. 3) Pogarsza konkurencyjność przemysłu unijnego, poprzez doprowadzenie do znacznie wyższych cen energii niż w innych krajach rozwiniętych 4) Stanowi ogromne zagrożenie dla Polski w aspekcie gospodarczym i społecznym, gdyż negatywne skutki dla Polski będą szczególnie dotkliwe: a) Koszty energii dla gospodarstw domowych już obecnie są dwukrotnie wyższe niż średnia dla UE b) Bogatsze kraje unijne, poprzez politykę taryfową i podatkową, ograniczają wzrost cen energii dla odbiorców przemysłowych - przerzucając koszty w większym stopniu na odbiorców indywidualnych (stać ich na to, Polski nie) c) Mechanizmy kompensacyjne, które miały ograniczać koszty polityki klimatycznej dla krajów biedniejszych nie zadziałały, a w perspektywie do roku 2050 nie są nawet proponowane. 5) Polityka klimatyczna wg wielu analiz ma negatywny wpływ na rozwój gospodarczy i poziom dobrobytu nie tylko w krajach, które dokonują redukcji emisji, ale także w innych krajach. Analizy te pokazują też, że prowadzenie globalnej polityki klimatycznej spowoduje wyraźny spadek PKB na całym świecie. Unijna polityka klimatyczna nie jest polityką na miarę potrzeb i możliwości UE. Prowadzi do ograniczenia zamożności UE, spowolnienia rozwoju gospodarczego, silnego ograniczenia dostępności energii i rosnącej presji ekonomicznej na unijne gospodarstwa domowe z powodów energetycznych. Jest to też polityka, która nie respektuje zasad solidarności i racjonalnego podejścia do podziału kosztów. W największym stopniu obciąża biedniejsze kraje unijne, podczas gdy korzyści z niej czerpią nieliczne, najbardziej rozwinięte kraje. Niektóre kraje, mocno lobbujące na rzecz zaostrzenia celów polityki klimatycznej, nie realizują w wystarczającym stopniu zobowiązań wynikających z wdrożenia pakietu klimatycznego (dotyczy to realizacji celów OZE przez Francję, W. Brytanię oraz redukcji emisji z sektora Non ETS przez Danię). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 28
Polska nie może zaakceptować obecnej polityki klimatycznej ze względu na to, że prowadzi ona do zwiększenia kosztów energii dla gospodarstw domowych poza dopuszczalne wartości, drastycznego poszerzenia skali ubóstwa energetycznego, osłabienia konkurencyjności ważnych dla polskiej gospodarki sektorów przemysłowych i w efekcie - spowolnienia rozwoju gospodarczego i utraty wielu miejsc pracy. Nie może też zaakceptować niewłaściwego rozkładu kosztów wynikających z tej polityki, sprzecznego z konsensusem przyjętym w czasie uzgadniania Pakietu klimatycznego. Przedstawione oceny skutków polityki unijnej oraz zauważalny upór w forsowaniu rozwiązań niedopracowanych, wadliwych i nie uwzględniających uzasadnionych interesów części krajów uzasadniają podjęcie zdecydowanych działań na rzecz jej gruntownej modyfikacji. W interesie Polski jest dokonanie tego jak najszybciej, gdyż nawet samo utrzymywanie się groźby dalszego zaostrzenia tej polityki prowadzi do ograniczenia inwestycji energetycznych i przemysłowych oraz pogłębia trudną sytuację gospodarczą w Polsce i całej UE. Należy zdecydowanie odrzucić tezą o braku realnej alternatywy, gdyż zakres możliwych wyborów strategicznych w energetyce w ostatnich latach znacznie się poszerzył. Wdrażana w UE strategia rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, w praktyce dekarbonizacji została opracowana przy nieaktualnych już obecnie założeniach strategicznych. Zakładano, że ceny paliw będą stale rosły, koszty technologii odnawialnych szybko spadną, zostaną uzgodnione globalne działania na rzecz redukcji gazów cieplarnianych, a UE uzyska pozycję lidera w produkcji urządzeń energetyki odnawialnej. Te założenia się nie sprawdziły. Rozwój wydobycia gazu ze złóż niekonwencjonalnych spowodował znaczny spadek cen gazu w niektórych krajach i powoduje spadek cen także innych paliw na rynku światowym. Rewolucja łupkowa postępuje i obejmuje stopniowo także wydobycie ropy naftowej. Koszty energetyki odnawialnej są nadal wysokie, nie udało się wprowadzić globalnych zobowiązań redukcji emisji, a UE przegrywa konkurencję z Chinami w produkcji urządzeń energetyki odnawialnej (np. panele fotowoltaiczne). W tej sytuacji konieczna jest zmiana strategii energetycznej całej UE. Kluczową kwestią powinno być odzyskanie konkurencyjności przez gospodarkę unijną i dostosowanie standardów ochrony klimatu do poziomu stosowanego przez globalnych konkurentów UE. Konieczne jest odejście od polityki, która w praktyce wyklucza z gospodarki unijnej wiele ważnych sektorów przemysłowych, związane z nimi miejsca pracy i sieci kooperacyjne. Zwiększenia produkcji i eksportu netto urządzeń i usług energetycznych należy szukać w pełnym wykorzystaniu zasobów surowcowych, potencjału gospodarczego i kompetencji przedsiębiorstw z wszystkich krajów członkowskich. W tym celu należy zrezygnować ze strategii selektywnego rozwoju energetyki w oparciu o subsydiowaną energetykę odnawialną (OZE) i tzw. technologie niskoemisyjne na rzecz rozwijania wszystkich ważnych lokalnie i globalnie zasobów surowcowych i technologii energetycznych, włącznie z nowoczesnymi technologiami węglowymi i gazem łupkowym. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 29