Pakiet energetyczno-klimatyczny: wpływ na gospodarki oparte na węgluw. dr Piotr Ciżkowicz Ernst & Young Zespół Strategii Ekonomicznej 9 grudnia 2008

Transkrypt

1 Pakiet energetyczno-klimatyczny: wpływ na gospodarki oparte na węgluw dr Piotr Ciżkowicz Ernst & Young Zespół Strategii Ekonomicznej 9 grudnia 2008

2 Redukcja emisji CO2 cele światowe (1) Ograniczenie emisji do 20 GtCO2/rok = 6 kg CO2/dzień/osobę = jedna z opcji: Przejazd samochodem odległości km godzin działania klimatyzacji w domu Kupno dwóch koszulek Dwa posiłki dziennie (300g mięsa, 200g frytek i woda z kranu) Page 2 Źródło: MGI The carbon productivity challenge: Curbing climate change and sustaining economic growth, czeriwec 2008.

3 Redukcja emisji CO2 cele światowe (2) Page 3 Źródło: MGI The carbon productivity challenge: Curbing climate change and sustaining economic growth, czeriwec 2008.

4 Czy można zrezygnować z węgla? (1) W przypadku sektora energetycznego, największy potencjał do ograniczania emisji GHG dają technologie czystego węgla. Potencjał do ograniczania emisji gazów cieplarnianych globalny sektor energetyczny EUR/tCO 2 e Page 4 Źródło: The Carbon Productivity Challenge: Curbing Climate Change and Sustaining Economic Growth, McKinsey Institute, 2008.

5 Czy można zrezygnować z węgla? (2) Najnowsze prognozy Międzynarodowej Agencji Energii (MAE) wskazują, że mimo istotnego wzrostu znaczenia źródeł odnawialnych, udział węgla w światowej produkcji energii wzrośnie z 26 proc. obecnie do 29 proc. w 2030 r. 85 proc. światowego wzrostu zużycia węgla do roku 2030 będzie miało miejsce w Chinach i Indiach Popyt na energię (w ekwiwalencie ropy naftowej, w mld ton) Unia Europejska USA Chiny + Indie Reszta świata Węgiel Źródła odnawialne Page 5 Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008.

6 Czy można zrezygnować z węgla? (3) W efekcie do 2030 r. (przy obecnie funkcjonującej polityce ochrony klimatu): światowy poziom emisji CO 2 wzrośnie o ok. 45 proc., ponad połowa tego wzrostu będzie wynikała ze wzrostu emisji towarzyszących zużyciu węgla Emisja CO 2 (w mld ton) Unia Europejska USA Chiny + Indie Reszta świata Z węgla z pozostałych źródeł Page 6 Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008.

7 Czy można zrezygnować z węgla? (4) Nawet gdyby w 2030 r. Stany Zjednoczone i Unia Europejska zredukowały emisję CO 2 do zera, to nie zrekompensowałoby to wzrostu emisji CO 2 w pozostałych częściach świata, wynikającego głównie ze wzrostu wykorzystania węgla. Emisja CO 2 (w mld ton) Unia Europejska USA Unia Europejska USA Reszta świata 10 0 Reszta świata Chiny + Indie Chiny + Indie Page 7 Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008.

8 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (1) Obecna propozycja KE nie uwzględnia w dostatecznym stopniu znaczenia węgla nie tylko dla niektórych gospodarek unijnych, ale także dla gospodarki światowej jako całości. W efekcie proponowane przez nią rozwiązania są nie do zaakceptowania dla krajów, które mają energetykę opartą na węglu. W takiej sytuacji jest Polska, która przy obecnym kształcie propozycji zawartych w pakiecie energetyczno-klimatycznym poniesie zbyt duże koszty. Page 8

9 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (2) Zagregowane koszty pakietu energetyczno-klimatycznego dla gospodarki polskiej Dodatkowe inwestycje w sektorze energetycznym (w mln zł/rok) Średni koszt redukcji emisji (w zł/t CO2) Zmiana poziomu PKB w porównaniu do scenariusza bazowego (mld zł) Zmiana poziomu PKB w porównaniu do scenariusza bazowego (proc.) Średnia różnica w rocznej dynamice PKB (pkt. proc.) Koszty bezpośrednie 162 Koszty pośrednie - wpływ wzrostu cen energii na PKB Page 9 Źródło: Raport 2030, EnergSys, 2008.

10 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (3) Skutki pakietu dla gospodarstw domowych: (1) zmiana poziomu i struktury zatrudnienia wynikająca ze spadku zatrudnienia w energochłonnych gałęziach przemysłu (w wyniku spadku międzynarodowej konkurencyjności tych gałęzi) oraz wzrostu zatrudnienia w niektórych wyspecjalizowanych podsektorach związanych z produkcją energii odnawialnej (np. w rolnictwie przy uprawie roślin energetycznych) (2) zmiana poziomu obciążeń budżetów gospodarstw domowych kosztami energii (elektrycznej i cieplnej) - wypadkowa szybszego wzrostu cen energii i w związku z tym wolniejszego wzrostu popytu na energię elektryczną oraz wolniejszego wzrostu dochodów do dyspozycji (w reakcji na wolniejszy wzrost PKB). Page 10

11 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (4) Wpływ pakietu energetyczno-klimatycznego na sytuację ekonomiczną gospodarstw domowych Wielkość Cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych Dochód rozporządzalny w gospodarstwach domowych Zużycie energii w gosp. dom. Na 1 mieszkańca Okres / / /2005 Scenariusz bazowy Scenariusz EU ETS 391 zł/mwh 702 zł/mwh 872 zł/mwh 1,80 2, zł/os/m-c zł/os/m-c zł/os/m-c 2,36 2,11 0,66 MWh/os 1,29 MWh/os 1,18 MWh/os 1,97 1,80 Udział wydatków gospodarstw domowych na nośniki energii w wyd. ogółem ,7% 12,9% 11,0% 16,2% 16,2% Page 11 Źródło: Raport 2030, EnergSys, 2008.

12 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (5) Udział wydatków na użytkowanie mieszkania i nośniki energii w różnych typach gospodarstw domowych w 2020 Gospodarstwa domowe Wydatki robotników zatrud. na stanowiskach nierobotnicze rolników pracujących na własny rachunek emerytów i rencistów 2020 % Użytkowanie mieszk. i nośniki ener. 24,4 21,6 19,5 20,9 27,8 - wydatki na nośniki energii 16,5 13,3 13,4 13,8 19,6 - energia elektryczna 8,3 5,8 8,0 7,2 8,3 Page 12 Źródło: Raport 2030, EnergSys, 2008.

13 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (6) Dochody z aukcji pozwoleń mogą zostać przeznaczone na łagodzenie skutków polityki klimatycznej ponoszonych przez gospodarstwa domowe. Skuteczność zależy od wyboru instrumentów np. obniżenie podatków pośrednich nakładanych np. na produkcję i sprzedaż energii elektrycznej i cieplnej (VAT, akcyza). obniżenie podatków bezpośrednich nakładanych na pracę lub zyski przedsiębiorstw (PIT, CIT, składki na ubezpieczenie społeczne itp.); przekazanie uzyskanych środków w formie transferów socjalnych lub celowych ulg podatkowych do gospodarstw domowych, które w największym stopniu doświadczyły negatywnych skutków wprowadzenia instrumentów zawartych w pakiecie; inwestycje (np. infrastrukturalne) mające na celu wsparcie tworzenia nowych miejsc pracy o wysokiej wartości dodanej; Page 13

14 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (7) Zmiana struktury alokacji środków z aukcji = zmiana skutków makroekonomicznych. Brak jednoznacznie zdefiniowanych zasad redystrybucji środków zgromadzonych z aukcji = ryzyko ekspansji wydatków publicznych na cele niezwiązane z ograniczaniem skutków pakietu energetycznoklimatycznego. Niektóre metody redukcji skutków pakietu mogą wypaczać mechanizmy funkcjonowania wolnego rynku np. transfery socjalne zależne od poziomu dochodu, zniechęcające do poszukiwania legalnego zatrudnienia. Page 14

15 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (1) Ze względu na zbyt duże koszty związane z wprowadzeniem pakietu energetyczno-kliamtycznego w obecnym kształcie Polska nie powinna zgadzać się na jego przyjęcie. Polskie veto (lub szerszy protest) wysłałoby sygnał, że unijne metody walki z globalnym ociepleniem dyskryminują kraje oparte na węglu, o niższym poziomie dochodu. To niestety utrudni przekonanie państw z poza UE do szybszych działań na rzecz redukcji emisji CO2. Page 15

16 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (2) Propozycja (1): wprowadzenie darmowej alokacji uprawnień dla elektrowni opartej na warunku produkcji energii i benchmarku zróżnicowanym ze względu na rodzaj paliwa. Efekty: Niższe ceny energii, a więc mniej dotkliwe skutki dla gospodarstw domowych i całej gospodarki Ograniczenie skali redystrybucji środków finansowych przez sektor publiczny Zachęta do inwestowania w technologie czystego węgla zamiast zmiany rodzaju stosowanego paliwa z węgla na gaz (w przypadku Polski większe bezpieczeństwo energetyczne) Page 16

17 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (3) Porównanie bodźców dla inwestycji w technologie czystego węgla oraz zmiany paliwa przy benchmarku zróżnicowanym w zależności od stosowanych paliw koszt zakupu uprawnień Zachęta do zmiany rodzaju paliwa nadwyżka uprawnień benchmark dla węgla benchmark dla gazu nadwyżka uprawnień Zachęta do zmiany rodzaju paliwa poziom emisji z nowej elektrowni gazowej poziom emisji z nowej elektrowni węglowej darmowa alokacja darmowa alokacja darmowa alokacja Stara elektrownia węglowa Nowa elektrownia gazowa Nowa elektrownia węglowa z technologią czystego węgla Page 17 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: The IFIEC method for the allocation of CO2 allowances in the EU ETS, Ecofys, Marzec 2008

18 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (4) Propozycja (2): Ponieważ możliwa skala redukcji emisji CO2 w wyniku rozwoju technologii czystego węgla jest znaczna, należy oczekiwać dużych inwestycji w B+R nad tymi technologiami. Większośćśrodków publicznych przeznaczana na ten cel powinna zostać zainwestowana w krajach o dużym udziale węgla w energetyce. Polska mogłaby stać się w ten sposób jednym ze światowych centrów badań na technologiami czystego węgla. Page 18

19 Dziękuj kuję za uwagę