Raport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków

Transkrypt

1 Projekt: Opracowanie analiz, materiałów merytorycznych i koncepcji działań mających na celu poprawę warunków rozwoju elektroenergetyki polskiej w tym także poprzez modyfikację unijnej polityki energetyczno-klimatycznej lub ograniczenie jej negatywnego wpływu na Polskę. CZĘŚĆ 2 Raport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków Załącznik 2 Stan realizacji celów redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2020 w sektorach Non ETS Wersja końcowa z dn Pracę wykonała firma Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. na zlecenie TAURON Wytwarzanie S.A., PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA, ENEA Wytwarzanie SA, Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej i Krajowej Izby Gospodarczej Warszawa, maj 2013

2 Spis treści 1. KRAJOWE EMISJE GAZÓW CIEPLARNIANYCH EMISJE GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z SEKTORÓW NON-ETS STAN REALIZACJA CELU REDUKCJI EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH W SEKTORACH NON-ETS DO ROKU Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 1

3 1. Krajowe emisje gazów cieplarnianych Celem wykonanych analiz było określenie postępów poszczególnych krajów UE w redukcji emisji gazów cieplarnianych ze szczególnym uwzględnieniem realizacji celów Protokołu z Kioto na lata oraz celów redukcji dla sektorów Non ETS do roku Niniejszy rozdział został oparty na danych publikowanych przez Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang.: United Nations Framework Convention on Climate Change UNFCCC) 1 Zgodnie z podpisanymi zobowiązaniami kraje, strony Konwencji Zmian Klimatu Aneksu I (państwa uprzemysłowione i w okresie transformacji, które przyjęły obowiązek redukcji emisji gazów cieplarnianych() prowadzą monitoring emisji gazów cieplarnianych (GHG) zgodnie z wymogami ustanowionymi przez UNFCCC. Rocznym raportowaniem objęte są następujące emisje gazów cieplarnianych: CO2 - dwutlenek węgla, CH4 metan, N2O - podtlenek azotu, PFC perfluorowęglowodory, HFC - fluoropochodne węglowodorów, SF6 - sześciofluorek siarki, a także niezaliczane do gazów cieplarnianych dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx), tlenek węgla (CO) i niemetanowe lotne związki organiczne (NMLZO). Kraje Aneksu I podają również emisje GHG wynikające z użytkowania gruntów, zmian użytkowania gruntów i leśnictwa (ang. LULUCF- Land use, land-use change and forestry). Kraje nie objęte tym aneksem nie mają obowiązku raportowania danych o emisjach GHG. Pełny bilans emisji GHG na poziomie kraju wymaga uwzględniania LULUCF. Na przykład - diametralnie inny jest bilans emisji gazów cieplarnianych Brazylii bez uwzględnienia LULUCF i z ich uwzględnieniem (odpowiednio: (863 i mln t CO2 ekw). W mniejszej skali problem dotyczy również Indonezji i Meksyku. 2 Poniżej dokonano przeglądu emisji gazów cieplarnianych w krajach Unii Europejskiej Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 2

4 W tabl.1 przedstawiono emisje gazów cieplarnianych państw UE-27 z uwzględnieniem LULUCF. Zarówno Polska jak i szereg państw UE-27 spełniały w 2010 r. z wysokim nadmiarem wymogi stawiane przez Protokół z Kioto. Warto zwrócić uwagę na państwa - Hiszpanię, Austrię, Portugalię, Grecję, Irlandię i Szwecję, których emisje gazów cieplarnianych wzrosły w stosunku do emisji bazowych Konwencji oraz na Szwecję, które mimo redukcji emisji nie spełniają wymogów Konwencji. Tablica 1. Emisje gazów cieplarnianych w krajach UE-27 z uwzględnieniem LULUCF [mln t CO2 ekw/rok] Kraj Emisja bazowa Konwencji Kioto Redukcja emisji w 2010 w stosunku do: *) bazowej wymogów Kioto Hiszpania 263,7 263,7 295,0 357,6 410,9 326,9-24,0% -7,8% Austria 68,1 68,1 68,2 65,4 85,5 81,0-18,8% -36,6% Portugalia 53,3 53,3 62,1 71,3 84,2 62,1-16,6% 8,2% Grecja 102,4 102,4 106,5 124,2 132,8 115,6-12,9% 9,7% Irlandia 55,4 55,4 59,2 68,5 69,1 60,3-8,9% 3,6% Szwecja 31,5 31,5 39,0 30,1 36,5 32,2-2,1% 1,8% Holandia 215,0 215,0 226,2 216,1 214,0 213,1 0,9% -5,4% Finlandia 54,6 54,6 56,3 49,2 40,0 52,5 4,0% 4,0% Belgia 142,2 142,2 149,8 145,6 142,8 134,1 5,7% -2,0% Włochy 484,8 484,8 483,8 508,5 521,2 444,8 8,2% 1,9% Francja 542,7 542,7 533,7 544,4 531,7 496,0 8,6% 8,6% Luksemburg 13,2 13,2 9,9 9,2 12,6 11,8 10,7% -24,0% Słowenia 12,6 11,3 11,2 11,6 11,9 11,0 12,6% 5,0% Dania 74,4 74,4 80,6 75,4 69,8 60,5 18,7% -2,9% Niemcy 1 218, , , , ,1 953,8 21,7% 0,9% Wlk. Brytania 775,5 775,5 716,3 678,8 659,9 595,3 23,2% 12,3% Czechy 192,7 192,7 143,8 138,7 140,0 134,0 30,5% 24,4% Słowacja 61,5 61,5 42,3 39,1 45,9 40,0 34,9% 29,3% Polska 553,5 435,0 420,7 367,6 353,5 359,5 35,0% 30,9% Węgry 112,6 95,4 73,0 76,9 75,2 64,4 42,8% 37,8% Estonia 31,4 31,4 10,6 21,4 9,5 16,8 46,5% 41,8% Bułgaria 114,4 100,6 68,7 54,2 57,5 53,1 53,6% 49,6% Rumunia 268,7 230,0 156,0 112,5 122,7 97,2 63,8% 60,7% Litwa 43,6 43,6 18,8 12,6 21,0 9,8 77,5% 75,6% Łotwa 10,6 10,6-4,3-4,2-6,1-5,0 147,7% 151,8% UE , , , , , ,3 16,8% 9,5% *) Na czerwono zaznaczono wartości oznaczające wzrost emisji w stosunku do emisji bazowej lub przekroczenie wymaganego poziomu protokołem z Kioto. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 3

5 Na rys. 1 zestawiono emisje gazów cieplarnianych z uwzględnieniem LULUCF w latach dla całej UE-27 oraz krajów charakteryzującymi się największymi emisjami tych gazów. Wykres wskazuje, iż dominujący udział w emisjach GHG mają (w nawiasach procentowy udział w 2010 r.): Niemcy (22%), Wlk. Brytania (14%), Francja (11%), Włochy 10%) Rys. 1. Emisje gazów cieplarnianych z uwzględnieniem LULUCF w wybranych krajach UE w latach Znaczące lecz poniżej 10% emisje GHG mają: Polska (8%), Hiszpania (7%), Holandia (5%), Na rys. 2 przedstawiono emisje gazów cieplarnianych państw UE w 2010 r. Warto zwrócić uwagę na Łotwę, która dzięki wliczeniu w bilans LULUCF ma emisje ujemne. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 4

6 Rys. 2. Emisje gazów cieplarnianych z uwzględnieniem LULUCF w krajach UE w 2010 r. 2. Emisje gazów cieplarnianych z sektorów non-ets Poniżej przedstawiono emisje gazów cieplarnianych w UE z sektorów nie objętych systemem handlu emisjami (non-ets). Do wyznaczenia emisji z tych sektorów wykorzystano dane Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang.: United Nations Framework Convention on Climate Change UNFCCC) 3 oraz Europejskiej Agencji Środowiska (ang.: European Enviroment Agency EEA) 4 EEA udostępna dane dotyczące emisji dwutlenku węgla ze źródeł objętych europejskim systemem ETS. W celu uzyskania wielkości emisji z sektorów non-ets odjęto od krajowych emisji (z uwzględnieniem LULUCF), emisje źródeł ETS (pod uwagę brano jedynie emisje zweryfikowane). Ponieważ Cypr nie jest wykazywany w statystykach UNFCCC, wyliczenia nie obejmują tego kraju Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 5

7 Tablica 2. Emisje gazów cieplarnianych z uwzględnieniem LULUCF z sektorów non-ets w latach [mln t CO2 ekw.] Kraj Spadek emisji Niemcy 538,0 536,3 505,9 519,4 500,7 499,0 7,3% Francja 400,5 386,4 376,9 374,9 372,6 380,3 5,0% Wlk. Brytania 417,3 404,3 389,3 366,0 344,9 357,9 14,3% Włochy 295,2 281,6 293,9 268,7 250,7 253,3 14,2% Hiszpania 227,3 220,1 220,1 211,2 200,8 205,5 9,6% Polska 150,4 155,9 161,2 157,0 150,0 159,8-6,3% Holandia 133,6 133,3 128,5 124,1 120,8 128,3 4,0% Belgia 87,4 83,2 80,3 80,5 78,1 84,0 3,9% Czechy 57,6 61,8 60,7 58,9 54,5 58,4-1,4% Grecja 61,5 59,2 60,1 58,7 58,2 55,7 9,4% Austria 52,1 56,1 55,1 55,3 48,7 50,1 3,9% Rumunia ,1 60,1 48,0 49,9 59,4% Irlandia 46,7 46,9 46,3 46,1 43,5 42,9 8,0% Węgry 49,1 49,7 46,2 42,0 41,3 41,4 15,6% Portugalia 47,8 40,1 38,5 37,2 35,4 37,9 20,6% Dania 43,4 40,8 36,7 41,3 35,8 35,2 18,8% Bułgaria ,5 21,8 18,4 19,6 66,0% Słowacja 20,7 17,6 16,6 17,7 15,5 18,3 11,4% Finlandia 6,9 3,0 11,7 7,5-4,3 11,2-61,7% Szwecja 17,1 10,6 9,7 6,8 6,5 9,6 44,3% Luksemburg 10,0 9,8 9,4 9,7 9,0 9,5 4,4% Litwa 14,4 13,7 18,5 11,5 4,0 3,4 76,3% Słowenia 3,2 3,5 3,3 4,2 3,0 2,9 9,9% Estonia -3,1 2,6-7,5 0,1-1,1 2,3 172,5% Malta 1,0 1,0 1,0 1,0 1,1 1,1-9,9% Cypr Łotwa -9,0-11,7-12,5-13,9-12,1-8,3 7,4% UE , , , , , ,1 11,9% *) Na czerwono zaznaczono wartości oznaczające wzrost emisji Największy udział w emisjach gazów cieplarnianych non-ets mają kraje (w nawiasach procentowy udział w 2010 r.: Niemcy (20%) Francja (15%) Wlk. Brytania (14%) Włochy (10%) Hiszpania (8%) We wszystkich wymienionych wyżej krajach w latach obserwowany jest spadek emisji GHG (rys. 3). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 6

8 Rys. 3. Emisje gazów cieplarnianych sektorów non-ets z uwzględnieniem LULUCF wybranych w krajach oraz w UE w latach Rys. 4. Emisje gazów cieplarnianych z sektorów non-ets z uwzględnieniem LULUCF w krajach UE w 2010 r. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 7

9 W porównaniu z państwami wyżej wymienionymi, Polska charakteryzuje się znacząco niższymi emisjami non-ets (w 2010 r. udział ten wynosił blisko 6%). Jednak w porównaniu z 2005 rokiem wzrosły one w 2010 r. o 6%. Na rys. 5 porównano emisje GHG z dwu obszarów ETS i non ETS. Rys. 5. Emisje gazów cieplarnianych z sektorów ETS i non-ets z uwzględnieniem LULUCF w krajach UE w 2010 r. 3. Stan realizacja celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach non-ets do roku 2020 Pakiet klimatyczno-energetyczny określił pułapy emisji GHG dla państw członkowskich w 2020 r w porównaniu z poziomami tych emisji w 2005 r. w sektorach nieobjętych systemem ETS 5. Zasadniczo kraje podzielono na dwie grupy te, które mają obowiązek zredukowania emisji oraz te, które mają nałożony pułap pozwalający zwiększyć emisje. Do grupy drugiej zaliczono Polskę mogącą zwiększyć emisje gazów cieplarnianych o 14%. 5 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie - zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych (Załącznik II). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 8

10 Tablica 3. Pułapy emisji GHG państw członkowskich UE w 2020 r w porównaniu z poziomami w 2005 r. [mln t CO2 ekw.] Kraj *) Pułapy emisji GHG państw członkowskich w 2020 r. w porównaniu z poziomami w 2005 r. Wymagany pułap w 2020 r. Przekroczenie pułapu 2020 r. w 2010 r. **) Dania 43,4 35,2-20,0% 34,7 0,5 Irlandia 46,7 42,9-20,0% 37,3 5,6 Luksemburg 10,0 9,5-20,0% 8,0 1,6 Szwecja 17,1 9,6-17,0% 14,2-4,7 Austria 52,1 50,1-16,0% 43,8 6,3 Finlandia 6,9 11,2-16,0% 5,8 5,4 Holandia 133,6 128,3-16,0% 112,3 16,1 Wlk. Brytania 417,3 357,9-16,0% 350,6 7,3 Belgia 87,4 84,0-15,0% 74,3 9,7 Francja 400,5 380,3-14,0% 344,4 35,9 Niemcy 538,0 499,0-14,0% 462,7 36,3 Włochy 295,2 253,3-13,0% 256,8-3,5 Hiszpania 227,3 205,5-10,0% 204,5 0,9 Grecja 61,5 55,7-4,0% 59,0-3,3 Portugalia 47,8 37,9 1,0% 48,3-10,3 Słowenia 3,2 2,9 4,0% 3,3-0,4 Malta 1,0 1,1 5,0% 1,0 0,0 Czechy 57,6 58,4 9,0% 62,8-4,4 Węgry 49,1 41,4 10,0% 54,0-12,5 Estonia -3,1 2,3 11,0% -3,5 5,7 Słowacja 20,7 18,3 13,0% 23,4-5,0 Polska 150,4 159,8 14,0% 171,4-11,6 Litwa 14,4 3,4 15,0% 16,5-13,1 Łotwa -9,0-8,3 17,0% -10,5 2,2 *) Zestawienie nie obejmuje Bułgarii i Rumunii, które przystąpiły do UE w 2007 r. w związku z czym brak jest danych emisji z ETS w 2005 niezbędnych do wyliczenia emisji z sektorów non-ets. **) Na czerwono zaznaczono wartości oznaczające przekroczenie pułapu emisji. W tabl. 3 zestawiono emisje GHG z sektorów non-ets w latach 2005 i 2010, wymagane pułapy w 2020 r., wymagana dalszą redukcja (ew. możliwy wzrost) emisji w latach oraz przekroczenie pułapu 2020 r w 2010 r. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 9

11 Krajami, które nadal znacznie muszą redukować emisje z non-ets są: Estonia, Finlandia, Luksemburg, Irlandia, Austria, Holandia, Belgia, Francja, Niemcy. A mniejszym stopniu: Malta, Wlk. Brytania, Dania, Hiszpania. Jedynie trzy państwa: Szwecja, Włochy i Grecja w 2010 r. obniżyły emisje poniżej pułapów wyznaczonych dla 2020 r. Polska zalicza się do krajów, których emisje GHG mimo wzrostu w latach są znacząco poniżej pułapu 2020 r. Na rys. 6 przedstawiono wielkości przekroczenia pułapu emisji gazów cieplarnianych 2020 r. w 2010 r. w krajach UE (w mln t CO2 ekw.). Rys. 6. Przekroczenie pułapu emisji gazów cieplarnianych 2020 r. w 2010 r. w krajach UE w sektorach Non ETS. Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 10

12 Krajami o najwyższych wielkościach są: Niemcy 36, mln t, Francja 35,9 mln t, Holandia 16,1 mln t, Krajami o zbliżonych nadwyżkach nad pułapami emisji GHG w porównaniu z Polską (11,6 mln t CO2 ekw.) są: Litwa (13,1 mln t), Węgry (12,5 mln t), Portugalia (10,3 mln t). W dokumencie Komisji Europejskiej: Sprawozdanie komisji dla parlamentu europejskiego i rady postęp w realizacji celów z Kioto 6 ocenę realizacji celu redukcji emisji na rok 2020 oparto na prognozach państw członkowskich dotyczących emisji w 2020 r w sektorach nieobjętych ETS. Jak podano w raporcie, kilka państw członkowskich, w tym Polska, nie dostarczyło szczegółowych prognoz krajowych dotyczących sektorów nieobjętych ETS, więc prognozy tych emisji zostały oszacowane. Raport konstatuje, że Polska łącznie z innymi 13 krajami zrealizuje zobowiązania przy pomocy istniejących strategii i środków. (por. rys.7 kraje z ujemnymi wartościami m.in. również Węgry, Czechy, Wlk. Brytania, Niemcy, Holandia). 8 państw członkowskich może osiągnąć swoje cele przy zastosowaniu zaplanowanych dodatkowych strategii i środków (por. rys.7 kraje pomiędzy Danią a Hiszpanią). Sześć państw członkowskich prawdopodobnie nie będzie w stanie zrealizować swoich zobowiązań nawet przy pomocy dodatkowych, aktualnie przewidzianych środków (por. rys.7 kraje pomiędzy Austrią a Maltą). Należy mieć na uwadze, iż cytowany raport wskazuje na dużą niepewność przedstawionych prognoz ponieważ nie uwzględnia m.in. wykorzystania międzynarodowych jednostek emisji. 6 Sprawozdanie komisji dla parlamentu europejskiego i rady postęp w realizacji celów z Kioto (wymagane na podstawie art. 5 decyzji 280/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz wykonania protokołu z Kioto) {SWD(2012)353 final} Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 11

13 Rys. 7. Prognozowana rozbieżność w stosunku do celów określonych na 2020 r. w odniesieniu do sektorów nieobjętych ETS (wartości odpowiednio wskazują procentowo przekroczenie lub niepełne wykorzystanie praw do emisji w 2005 r.). Badania Systemowe EnergSys Sp. z o.o. 12