KOMENTARZ Open Finance, 25.08.2011 r. Fundusze na niepewne czasy Problem zadłużeniowy, z którym boryka się wiele państw uznawanych dotąd za filary światowej gospodarki, rodzi ryzyko wystąpienia drugiego dna globalnego kryzysu. Przejrzeliśmy ofertę y inwestycyjnych pod kątem ich użyteczności w tak niepewnych czasach. Niepewność i brak zaufania na rynkach finansowych trwa w najlepsze i wiele wskazuje na to, że taki stan rzeczy potrwa jeszcze długo. Skala problemów wynikających z wysokiego zadłużenia wielu państw jest bowiem tak olbrzymia, że trudno sobie wyobrazić, żeby wszystko rozeszło się po kościach, a świat szybko wrócił do normalności. Nie można wykluczać, że pojawią się kolejne fale panicznej wyprzedaży aktywów, na podobieństwo tej z pierwszej dekady sierpnia, gdy raptem w ciągu półtora tygodnia indeksy giełdowe oddały jedną piątą zgromadzonych punktów, błyskawicznie cofając się do poziomów oglądanych ostatnio przed mniej więcej półtora rokiem. Na giełdowej zawierusze tracą przede wszystkim e o strategiach inwestycyjnych zakładających inwestowanie całości aktywów, jak e akcji uniwersalnych czy małych i średnich spółek, czy nawet tylko ich części, jak e zrównoważone czy stabilnego wzrostu. Wysokie ryzyko i duża zmienność notowań jednostek uczestnictwa y akcyjnych są wpisane w ich konstrukcję. Na rynku, po którym można oczekiwać dużej zmienności nastrojów, inwestowanie w e akcji związane jest niewątpliwie z wysokim ryzykiem. Trzeba mieć albo nerwy ze stali albo idealne wyczucie i szybko oraz trafnie reagować na bieżącą sytuację. W przeciwnym wypadku taka inwestycja może sprawić, że przybędzie kilka siwych włosów więcej. Średnie stopy zwrotu wybranych kategorii y z udziałem akcji w portfelach kategoria y w sierpniu br.* akcji polskich uniwersalnych 15,3% akcji polskich MiŚ 15,8% mieszane zrównoważone 10,0% mieszane stabilnego wzrostu 5,6% 1
Sytuacja z polskim długiem publicznym, choć nie należącym do najniższych, na tle wielu krajów europejskich przedstawia się całkiem nieźle, a gospodarka cały czas się rozwija. To sprawia, że sporym zainteresowaniem cieszą się polskie obligacje. Średnia y polskich obligacji skarbowych w ostatnich trzech miesiącach wyniosła 2,3 proc. Gdyby utrzymały takie tempo w kolejnych kwartałach, w skali roku po najlepszych ach można by oczekiwać nawet dwucyfrowych zysków. To zdecydowanie więcej niż można zarobić na najlepszej nawet lokacie bankowej, dlatego ulokowanie przynajmniej części aktywów w ach obligacji może w perspektywie najbliższego roku okazać się całkiem niezłym posunięciem. Średnie stopy zwrotu y polskich obligacji kategoria y za trzy miesiące* dłużne złotowe papiery skarbowe 2,3% dłużne złotowe uniwersalne 2,0% Gdy na świecie rośnie awersja do ryzyka, wyprzedawanych jest wiele klas aktywów, ale nie wszystkie. Kapitał nie może przebywać w próżni i zawsze poszukuje tzw. bezpiecznej przystani. Zyskują na tym między innymi metale szlachetne czy waluty krajów, których gospodarki uznawane są za najbardziej odporne na światowe kryzysy. Prawdziwym inwestycyjnym hitem jest złoto. Cena za uncję tego kruszcu przez większość 2009 roku utrzymywała się poniżej poziomu 1000 USD za uncję, zaś teraz oscyluje w okolicach 1850 USD za uncję, co rusz bijąc kolejne rekordy wszech czasów. W złoto można inwestować bezpośrednio, kupując złote monety czy sztabki, ale można też za pośrednictwem y. W ostatnim miesiącu takie e przyniosły zyski w przedziale od 11,5 do 13,4 proc. Stopy zwrotu y inwestujących w złoto za ostatni miesiąc* Superfund Goldfuture (Superfund SFIO) 13,4% Investor Gold Otwarty (Investor SFIO) 13,3% Investor Gold FIZ 11,5% Tak duży wzrost ceny złota w relatywnie krótkim czasie może, a nawet powinien, budzić uzasadnione wątpliwości, czy to czasem nie kolejna bańka, nadmuchiwana przez rzeszę spanikowanych inwestorów. Trzeba jednak wziąć pod uwagę specyfikę złota (a także innych metali szlachetnych). Przede wszystkim jest go ograniczona ilość. Szacuje się co prawda, że w ziemi jest go jeszcze sporo, ale roczne wydobycie jest ograniczone ze względu na czynniki naturalne, a roczna podaż oscyluje w okolicach 1-2 proc. Żaden rząd nie może decyzją polityczną zwiększyć ilości złota, jak to łatwo 2
może zrobić dodrukowując pieniądze, jak np. robią to USA, psując w ten sposób własną walutę i wpływając na wzrost inflacji. Złoto jest niejako ponad to wszystko, daje gwarancje ochrony kapitału i jest uznanym środkiem przechowywania majątku od zarania dziejów ludzkości. Nie można wykluczyć, że coraz silniejszy trend wzrostowy ceny złota doczeka się w końcu mniejszej lub większej korekty, jednak trzeba raczej oczekiwać, że do czasu, aż problemy z zadłużeniem USA, Japonii czy państw europejskich nie zostaną rozwiązane, tak długo złoto będzie dobrą inwestycją. Podczas ucieczki od ryzyka inwestorzy chętniej wyprzedają aktywa w krajach uznawanych za rozwijające się, jak m.in. Polska. Wycofywanie się inwestorów zagranicznych skutkuje osłabieniem waluty danego kraju. Przykładem są trzy pierwsze tygodnie sierpnia, kiedy euro i dolar podrożały w stosunku do złotego o odpowiednio 4 i 3 proc. Częściowo uchronić się przed takim ryzykiem i dodatkowo na tym zarobić można inwestując w e, które lokują w papiery denominowane w tych walutach. Bezpieczniejszym, podatnym na mniejsze wahania wartości jednostki uczestnictwa, są e papierów dłużnych. Żeby skorzystać na osłabieniu złotego lepiej wybrać taki, który nie zabezpiecza się przez ryzykiem kursowym. Najlepszy spośród y papierów dłużnych denominowanych w euro od początku sierpnia przyniósł zysk w wysokości 4,5 proc. Stopy zwrotu y inwestujących w złoto w sierpniu br.* Pioneer Obligacji Europejskich Plus FIO 4,5% PKO Papierów Dłużnych EUR (ŚFW SFIO) 4,1% Arka Obligacji Europejskich (Arka BZ WBK FIO) 4,0% Amplico Obligacji Światowych (Światowy SFIO) 3,9% PKO Papierów Dłużnych USD (ŚFW SFIO) 2,6% KBC Dolar FIZ 2,6% Propozycją towarzystw y inwestycyjną na trudne i niepewne czasy są e absolutnej stopy zwrotu. Z definicji dążą one do wypracowania bezwzględnego zysku, niezależnie od bieżących trendów rynkowych. Mówiąc krótko, takie e stawiają sobie za cel wypracowanie z powierzonego kapitału przynajmniej kilkuprocentowego dochodu w każdych warunkach. Należy jednak pamiętać, że jest to tylko cel, którego wcale nie muszą osiągnąć. Warunkiem koniecznym, umożliwiającym om dążenie do osiągnięcia absolutnej stopy zwrotu, jest zrzucenie oków w postaci wszelkich ograniczeń polityki inwestycyjnej (a przynajmniej jak najwięcej z nich, w granicach prawa, oczywiście). Osiąganiu wysokich stóp zwrotu, bez względu na sytuację rynkową, sprzyjać mają dynamiczne strategie inwestycyjne. W grę wchodzi zatem aktywne dostosowywanie się do panujących warunków rynkowych, z wykorzystywaniem 3
krótkoterminowych trendów włącznie, a także inwestowanie w zmiennych proporcjach w różne klasy aktywów (akcje, obligacje, instrumenty pochodne, surowce, nieruchomości, itp., itd.). Zyski y absolutnej stopy zwrotu za trzy miesiące Total FIZ 11,9% UniTotal Trend Dłużny (UniFundusze SFIO) 5,5% PZU FIZ Dynamiczny 1,7% Opera FIZ 1,6% subgo Micro (GO FUND FIZ) 1,3% subgo Obligacji 1 (GO FUND FIZ) 0,9% MCI Gandalf Aktywnej Alokacji SFIO -1,0% Superfund Absolute Return (Superfund SFIO) -2,0% Opera Alfa-plus.pl (Opera SFIO) -2,6% Allianz Platinium FIZ -2,8% Quercus Absolute Return FIZ -3,9% Investor FIZ -4,4% Copernicus FIZ -4,8% Provide Able 2 Trend FIZ -6,3% Opera Za 3 Grosze FIZ -6,4% QUERCUS Selektywny (Parasolowy SFIO) -7,8% Agio-Multistrategia (AGIO SFIO) -9,4% Noble Global Return (Noble Funds FIO) -9,8% Quercus Absolutnego Zwrotu FIZ -9,9% BPH SFIO Total Profit -10,1% Agio-Multistrategia (USD) (AGIO SFIO) -13,0% Noble Fund Opportunity FIZ -13,1% Agio-Multistrategia (EUR) (AGIO SFIO) -14,2% Noble Timingowy (Noble Funds FIO) -15,0% Ipopema 8 Selekcji FIZ -15,3% UniTotal Trend (UniFundusze SFIO) -21,5% ALIOR Selektywny (ALIOR SFIO) -26,0% WIG -19,1% WIG20-18,6% Cechą charakterystyczną tych y, umożliwiającą im nawet w wyjątkowych sytuacjach czasowe pozostawanie poza rynkiem, np. na lokacie bankowej, jest określenie maksymalnego dopuszczalnego zaangażowania w poszczególne przedmioty lokat (akcje, obligacje, itd.) jako zakresu od 0 do 100 proc. wartości portfela. W praktyce pozostawia to zarządzającym maksymalną swobodę i tylko od ich indywidualnych umiejętności i doświadczenia zależy, czy stawiany przed nimi cel w postaci absolutnej stopy zwrotu uda im się osiągnąć, czy nie. W praktyce różnie z wynikami tych y bywa. Jeśli spojrzeć na ostatnie trzy miesiące, to okazuje się, że tylko mniej więcej co piąty odnotował dodatnią stopę zwrotu, zaś połowa przyniosła straty nie przekraczające 10 proc. Na tle ok. 19-proc. spadków głównych indeksów warszawskiej giełdy 4
może się wydawać, że wypadły relatywnie nieźle, nie zmienia to jednak faktu, że większości nie udaje się notować dodatnich stóp zwrotu nawet jeśli spojrzymy na dłuższe okresy, jak rok czy dwa lata, gdzie również większość stanowią e na minusie. Nie można nie wspomnieć o ach aktywnej alokacji aktywów. Od klasycznych y mieszanych zrównoważonych czy stabilnego wzrostu odróżnia je to, że nie muszą utrzymywać na określonym w statucie poziomie zaangażowania w poszczególne klasy aktywów, czyli najprościej rzecz ujmując w akcje i papiery dłużne. Podobnie do y absolutnej stopy zwrotu określają więc bardzo szeroki zakres zaangażowania zarówno w akcje jak i instrumenty dłużne, najczęściej na od 0 do 100 proc. Średnie stopy zwrotu y mieszanych aktywnej alokacji i zrównoważonych Fundusze 1M 3M 6M 12M 24M 36M od początku miesiąca od początku roku aktywnej alokacji -10.5% -12.0% -10.3% -5.8% 1.9% -2.9% -10.0% -11.5% zrównoważone -10.6% -12.4% -11.0% -6.7% 0.4% -2.8% -10.0% -12.4% Porównanie wyników y aktywnej alokacji z ami zrównoważonymi, których strategia z grubsza zasadza się na inwestowaniu mniej więcej w równych proporcjach w akcje i papiery dłużne, nie potwierdza niestety przewagi tych pierwszych na drugimi, jakiej można by oczekiwać, ze względu na możliwość dokonywania przez zarządzających większych przetasowań w portfelach. W jednym okresie nieznacznie lepiej wypadają e aktywnej alokacji, by w innym oddać palmę pierwszeństwa na rzecz y zrównoważonych. Różnice zazwyczaj są jednak bardzo nieduże i nie przekraczają 1 p.p. Można więc śmiało powiedzieć, że idą łeb w łeb. A to z kolei oznacza, że e aktywnej alokacji aktywów w niczym nie są lepsze od zrównoważonych i wobec tego trudno polecić je na niepewne czasy. Bernard Waszczyk, Open Finance 5