Przeszkody przy drodze jako główne źródło poważnych zagrożeń dla uczestników ruchu w Polsce dr hab. inż. Kazimierz Jamroz dr inż. Marcin Budzyński mgr inż. Marcin Antoniuk mgr inż. Łukasz Jeliński
Plan prezentacji Wprowadzenie Diagnoza Metody rozwiązywania problemu - Poziom strategiczny - Poziom taktyczny - Poziom operacyjny Badania Wnioski
Wprowadzenie Przyjęcie WIZJI ZERO jako celu programów brd (Dążenie do całkowitego zredukowania ofiar śmiertelnych w 2050 r.) Ryzyko bycia ofiarą śmiertelną w Polsce w przeliczeniu na mieszkańca: 2-krotnie większe niż średnia UE 3-krotnie większe niż W. Brytania, Szwecja, Holandia Jak może być zrealizowana WIZJA ZERO, kiedy tak łatwo zginąć uderzając w drzewo?
Dlaczego przeszkody w otoczeniu drogi są problemem? Wypadki związane z wypadnięciem pojazdu z drogi charakteryzują się zazwyczaj bardzo dużą ciężkością, gdyż efektem wypadnięcia z drogi jest często uderzenie pojazdu w przeszkodę trwałą Brak określonej przepisami strefy bezpieczeństwa drogi, powoduje duże konflikty z ogólnie pojętą ochroną środowiska, przy próbie usunięcia drzew z bezpośredniego sąsiedztwa jezdni Szczególnie duże zagrożenie występuje na drogach położonych w północno - zachodniej części kraju, gdzie wzdłuż dróg pozostało wiele alei drzew Głównym zagrożeniem są drzewa, ale nie jest to jedyny problem w otoczeniu dróg
Ciężkość wypadków związanych z otoczeniem dróg wynika przede wszystkim z nieprawidłowo zaprojektowanej lub eksploatowanej infrastruktury drogowej Jest to konsekwencja braku lub źle sformułowanych przepisów oraz braku stosowania standardów bezpieczeństwa ruchu drogowego
Diagnoza Wypadki związane bezpośrednio z otoczeniem drogi najechanie na drzewo, najechanie na barierę, najechanie na słup, znak, wywrócenie pojazdu na poboczu, wywrócenie pojazdu na skarpie, w rowie. Dane 2010 2012: Wypadki 12160 (11%) Ofiary ranne 15872 (11%) Ofiary c. ranne 4859 (14%) Ofiary śmiertelne 2177 (19%)
Rodzaje wypadków związanych z otoczeniem drogi
Lokalizacja Udział procentowy ofiar śmiertelnych w wypadkach związanych z wypadnięciem z jezdni wg województw 22 Pomorskie 28 Warmińsko-Mazurskie 32 Zachodniopomorskie 04 Kujawsko-Pomorskie 20 Podlaskie 08 Lubuskie 30 Wielkopolskie 14 Mazowieckie 02 Dolnośląskie 16 Opolskie 10 Łódzkie 24 Śląskie 26 Świętokrzyskie 06 Lubelskie 12 Małopolskie 18 Podkarpackie 5-11 11-17 17-23 23-28 28-34
Zagrożenia - przykłady
Źródło: www.google.pl/maps
A2 bezpieczne otoczenie??? Źródło: www.google.pl/maps Źródło: www.google.pl/maps Źródło: www.google.pl/maps
DK16 jaka bezpieczna prędkość?
Metody rozwiązywania problemu Zarządzanie ryzykiem: Identyfikacja ryzyka Oszacowanie akceptowalnego poziomu Wybór środków zapobiegawczych Monitoring i nadzór 3 poziomy zarządzania: Strategiczny Taktyczny Operacyjny
Poziom strategiczny Główne czynniki na poziomie strategicznym: Uwarunkowania historyczne aleje z drzew wzdłuż jezdni Wysokie prędkości
Poziom strategiczny Brak standardów i wytycznych dla projektantów Nieodpowiednia infrastruktura Konflikty z szeroko pojętą ochroną środowiska Główne czynniki na poziomie strategicznym
Programy bezpieczeństwa: Poziom strategiczny Przełamanie tendencji wzrostowej liczby wypadków Opracowanie Programu GAMBIT 2005: Zmniejszenie o połowę wypadków ze skutkiem śmiertelnym w przeciągu 20 lat Stosowanie urządzeń ochronnych Wprowadzenie pojęcia wybaczających dróg Opracowanie Narodowego Programu Poprawy BRD (2013) Filar - bezpieczne drogi Priorytet wdrożenie standardów brd Działanie modernizacja wynikająca z potrzeb brd
GAMBIT Drogi Krajowe (2007) Poziom strategiczny Utrzymanie pojazdów na pasie ruchu Poprawa widoczności, czytelności i jednolitości dróg Redukcja wypadków związanych z wypadnięciem pojazdu z drogi Kształtowanie bezpiecznego otoczenia Ochrona przed niebezpiecznymi obiektami
Poziom strategiczny 9 lat trwania programu = 2250 ocalonych żyć ludzkich (drzewa)
Poziom taktyczny Główne czynniki na poziomie taktycznym: Region, Kategoria drogi, Długość szpaleru drzew, Element jezdni, Pora doby.
Poziom taktyczny Zadrzewienie dróg w województwie pomorskim: Drogi krajowe 20%, Drogi wojewódzkie 40%, Drogi powiatowe 65%. Ofiary 1,4 1,2 Zadrzewienie 70 60 Gęstość ofiar [of./100 km] 1 0,8 0,6 0,4 50 40 30 20 Zadrzewienie [%] 0,2 10 0 drogi krajowe drogi wojewódzkie drogi lokalne 0
Poziom taktyczny Sposoby prewencji i zapobiegania wypadkom Budowa nowych dróg Wycinka istniejących drzew Stosowanie barier ochronnych Zarządzanie prędkością Kampanie społeczne
Poziom operacyjny Główne czynniki na poziomie operacyjnym: Zwężenia skrajni (jazda pod prąd ) Ograniczona widoczność na skrzyżowaniach Przesłonięcia znaków pionowych Brak miejsca dla ruchu pieszego Uszkodzenia infrastruktury drogowej
Poziom operacyjny Sposoby prewencji i zapobiegania wypadkom Ograniczenia prędkości Oznakowanie drzew i odcinków dróg z drzewami przy krawędzi Wycinka drzew
Przykłady rozwiązań (Źródło: A. Molinero 2014)
Badania Identyfikacja zagrożeń Klasyfikacja zagrożeń Gęstość zdarzeń, wypadków i ofiar: Natężenie Klasa drogi Drzewa T1 < 3,5 m T2 > 3,5 m Lasy Skarpy Bariery Skuteczność i efektywność stosowanych rozwiązań Modelowanie wpływu innych przeszkód w otoczeniu
Badania T1 60% T1 40% T1 20% Współczynnik determinacji R 2 =0,73
Wnioski Wciągu 25 lat na polskich drogach zginęło ponad20tysięcy osób w wypadkach związanych z wypadnięciem z jezdni (z tego zdecydowana większość w wyniku uderzenia w drzewo) Najważniejsze czynniki wpływające na ryzyko: Uwarunkowania historyczne Klasa drogi Długość i element jezdni Środki zapobiegawcze: Poziom strategiczny: uwarunkowania prawne, programy brd, zarządzanie ryzykiem Poziom taktyczny: identyfikacja miejsc niebezpiecznych, rozwój infrastruktury, nadzór nad ruchem Poziom operacyjny: inspekcje drogowe, usuwanie lokalnych zagrożeń
Wnioski Brak odpowiednich regulacji, standardów projektowych i współpracy z organizacjami i instytucjami środowiskowymi czynią życie ludzkie mniej wartościowym niż drzewa, porosty i owady Zmniejszenie liczby zdarzeń: Badania naukowe (identyfikacja, modelowanie wpływu, ocena skuteczności) Implementacja standardów bezpieczeństwa Opracowanie zasad postępowania Konieczność kooperacji pomiędzy projektantami, zarządcami dróg a organizacjami i instytucjami związanymi z ochroną środowiska Wymiana doświadczeń
Dziękuję za uwagę mbudz@pg.gda.pl