B. Sokołowska, Wroclaw University of Economics Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstwa z branży 62 - Działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana. working paper Słowa kluczowe: krótkoterminowe planowanie finansowe, zarządzanie środkami pieniężnymi, zarządzanie należnościami. Streszczenie: Celem pracy jest zaprezentowanie krótkoterminowego planowania finansowego na przykładzie przedsiębiorstwa z branży informatycznej na podstawie rzeczywistych danych z wykorzystaniem modeli zarządzania zapasami, należnościami i środkami pieniężnymi
Wstęp W raporcie dokonano krótkoterminowego planowania finansowego dla przedsiębiorstwa z branży działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana (dział 62 według klasyfikacji PKD). Analizowana spółka od początku swojej działalności zajmuje się kompleksową obsługą informatyczną dużych i średnich przedsiębiorstw z południowej Polski, a przede wszystkim grupy kapitałowej, w której skład wchodzi. Do dokonania niezbędnych obliczeń użyto przede wszystkim informacji pochodzących ze sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa, a w przypadku braku odpowiednich danych, przyjęto założenia optymalne z punktu widzenia branży oraz realiów panujących na rynku obecnie. Opis teoretyczny metody Plany krótkoterminowe służą poprawie funkcjonowania przedsiębiorstwa i efektywności jego zarządzania w bieżących okresach i cechują się dużą szczegółowością wyliczeń. Do krótkoterminowego planowania finansowego w analizowanym przedsiębiorstwie na podstawie rzeczywistych danych wykorzystano modele zarządzania należnościami, zapasami, stworzono preliminarz środków pieniężnych oraz wybrano odpowiedni model zarządzania tymi środkami. Zarządzanie należnościami Należności powstają w skutek odroczenia płatności za produkty i usługi dostarczone klientom. Polityka zarządzania należnościami jest w przedsiębiorstwie bardzo istotna, bo ich poziom decyduje o płynności firmy oraz o ewentualnym zapotrzebowaniu na finansowanie przedsiębiorstwa. Dobór odpowiedniej strategii ściągania należności jest więc niezwykle istotny. W 2011 roku przychody ze sprzedaży wyniosły 44958143,08. Szacuje się, że w 2012 wzrosną one o 8%, do 48554794,53. Udział kosztów zmiennych w przychodach ze sprzedaży oszacowano na 70%. Koszt utrzymania należności to 16%, koszt kapitału 20%, a stopa podatkowa 19%. W obecnej sytuacji firma nie udziela żadnych rabatów, a termin płatności wynosi 30 dni. 2
Przeanalizowano trzy warianty zmiany polityki zarządzania należnościami w spółce. 1. Wydłużenie liczby dni na płatność w terminie z 30 do 45, 2. Udzielanie 3% upustu w przypadku dokonania przez klienta płatności w ciągu 14 dni, przy 30- dniowym terminie płatności, 3. Udzielanie 3% upustu w przypadku dokonania przez klienta płatności w ciągu 14 dni i wydłużenie terminu płatności do 45 dni. Tabela 1. Okres spływu należności Obecnie Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3 Okres spływu należności (OSN) [dni] 29,4 42,75 20,6 26,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, Warszawa 2005 W obecnej sytuacji okres spływu należności wynosi średnio 29,4 dni. W przypadku zastosowania przez przedsiębiorstwo proponowanego wariantu 1, okres ten wydłuży się znacząco aż do 42,75 dni, co byłoby sytuacją wyjątkowo niekorzystną. W przypadku wyboru wariantu 2 lub 3, okres spływu należności skróciłby się kolejno do 20,6 i 26,6 dni, co interpretować można byłoby jako efekt pozytywny. Tabela 2. Zmiany NWC, EBIT i wartości przedsiębiorstwa dla poszczególnych wariantów Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3 ΔNWC 1966169,46-954910,96-163647,64 ΔEBIT 863316,24 286761,02 402932,86 ΔV 1530261,3 2116293,09 1795525,73 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, Warszawa 2005 Tylko wybór pierwszego wariantu gwarantuje wzrost kapitału pracującego, EBIT oraz wartości całego przedsiębiorstwa, jednak znaczące wydłużenie okresu spływu należności kwestionuje słuszność jego wyboru. Wariant drugi i trzeci niosą za sobą zmniejszenie wartości kapitału pracującego (czego ocenę należałoby interpretować w kontekście strategii przedsiębiorstwa) oraz zwiększenie wartości EBIT oraz wartości przedsiębiorstwa. Zastosowanie skonta powinno zatem zostać rozważone przez zarząd firmy, ponieważ może wywrzeć ono pozytywny wpływ na ogół wewnętrznej sytuacji. 3
Zarzadzanie zapasami Do wyznaczenia poziomu produkcji użyto modelu EOQ (modelu optymalnej wielkości zamówienia). Jest to model zarządzania zapasami materiałów i surowców do produkcji, w którym przyjmuje się optymalną wielkość dostawy, gwarantującą minimalizację całkowitych kosztów zapasów. Roczne zapotrzebowanie na materiały oszacowano na 4 000 000 zł przy średniej cenie 400 zł za sztukę. Koszty zamawiania wyniosły 2500, koszt utrzymania zapasów 10%, koszt kapitału 20%, stopa podatkowa 19%, a poziom zapasu bezpieczeństwa 800 000 szt. Wyniki obliczeń przedstawia poniższa tabela. Tabela 3. Zapasy - model EOQ EOQ=Q 22 361 Liczba dostaw w ciągu roku 179 TCI (całkowite koszty zapasów) 32 745 356 Al (zapas alarmowy) 822222,22 VBEOQ 12 005,34 NWC= (D+E) -2 071 068,58 TCI (VBEOQ) 33 073 069,62 NOPAT 327 713,63 EVA (przyrost wartości przedsiębiorstwa) 743 828,39 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, Warszawa 2005 Kapitał pracujący zmaleje o 2071068,56 zł, a koszty utrzymania zapasów wyniosą 33 073 069,62 zł, jednak zastosowanie działań wynikających z modelu EOQ przyniesie wzrost wartości przedsiębiorstwa o 743 828,39 zł, co może być kluczowe z punktu widzenia właścicieli przedsiębiorstwa. Preliminarz środków pieniężnych Tabela 4. Preliminarz środków pieniężnych BUDŻET ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH 1 2 3 4 5 6 7 8 9 paź-11 lis-11 gru-11 sty-12 lut-12 mar-12 kwi-12 maj-12 cze-12 I. Wpływy i wydatki 1. Przychody ze sprzedaży 4495814 3596651 4046233 3884384 3398836 4369932 4127158 3398836 4855479 Wpływy otrzymane 2. Do 30 dni 3729008 3262882 4195134 3962071 3262882 4661260 3. Od 30 do 60 dni 0 0 0 0 0 0 5. Powyżej 90 dni 179833 143866 161849 155375 135953 174797 6. Nal.otrzymane 3908840 3406748 4356984 4117447 3398836 4836057 7. K. dział. pdst. (zm.) 2719068 2379184 3058952 2889010 2379185 3398836 3058952 8. Wyd. zw. z k.d.p 2719068 2379185 3058952 2889010 2379185 3398835 4
II. Przyrost środków pieniężnych w danym miesiącu 9. Nal.otrzymane 3908840 3406748 4356984 4117447 3398836 4836057 10. Płatność za zakupy 2719068 2379185 3058952 2889010 2379185 3398835 11. Wyd. zw. z k. stał. 20833 20833 20833 20833 20833 20833 12. Wyd. inwest. 25000000 30000000 13. Wydatki ogółem 27739902 2400018 3079785 2909844 32400018 3419669 14. Przyrost (ubytek) ś.p. 1189772 1027563 1298032 1228436 1019651 1437221 III. Zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne 15. Środki pieniężne na początku miesiąca 2268752 3458524 4486088 5784119 7012556 8032206 16. Środki pieniężne na koniec miesiąca 3458524 4486088 5784119 7012556 8032206 9469428 17. Docelowy poziom środków pieniężnych 3500000 3500000 3500000 3500000 3500000 3500000 18. Poziom nadwyżki (niedoboru) ś.p. -41476 986088 2284119 3512556 4532206 5969428 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, Warszawa 2005 Wielkość przychodów ze sprzedaży w przedsiębiorstwie z branży informatycznej nie jest związana z sezonowością, zostały więc one wyestymowane na mniej więcej równym poziomie. Dodatkowo, przewiduje się dwie duże inwestycje, angażujące znaczne nakłady pieniężne, w styczniu i w maju. Prognozy na pierwszą połowę 2012 r. wykazały nadwyżki środków pieniężnych w aż pięciu miesiącach jedynie w styczniu prognozowany jest niedobór środków pieniężnych i zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne. Dla pozostałych okresów przewidywania są zdecydowanie optymistyczne. Zarządzanie środkami pieniężnymi Zaobserwowano, że w zaobserwowanym przedsiębiorstwie wpływy środków pieniężnych przeważają nad wypływami i są możliwe do przewidzenia. Zarządzający powinien więc w zarządzaniu środkami pieniężnymi stosować się do zaleceń wynikających z modelu Beranka. W tym modelu środki pieniężne kumulowane są stopniowo, a gdy ich poziom osiągnie górną granice, powinny być inwestowane w papiery wartościowe. Poziom 2 x C ber oraz ilość inwestycji w analizowanym okresie oblicza się w tym modelu tak samo, jak w modelu Baumola. Rysunek 1. Optymalny poziom środków pieniężnych Źródło: http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf 5
Miesięczną nadwyżkę środków pieniężnych (P) oszacowano na 2 873 820 zł, koszt transferu środków pieniężnych wynosi 21 zł, koszt kapitału w skali roku 20%, a stopa podatkowa 19%. Optymalna wielkość transferu wyliczona za pomocą modelu Beranka wynosi 85 110 zł, a miesięczna ilość takich transferów to około 34. Kształtowanie się poziomu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie przedstawia poniższy rysunek: Rysunek 2. Poziom środków pieniężnych w analizowanym przedsiębiorstwie Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf Podsumowanie Równie ważne jak planowanie długookresowe jest w przedsiębiorstwie planowanie w okresach bieżących, ponieważ pozwala sprawować kontrolę nad zarządzaniem firmą oraz, przede wszystkim, jej płynnością finansową. Niezwykle istotne jest właściwe zarządzanie środkami pieniężnymi, zapasami oraz należnościami oraz sporządzanie uprawdopodobnionych budżetów i prognoz. Analizowane przedsiębiorstwo charakteryzuje się stosunkowo dobrą sytuacją finansową i optymistycznymi prognozami przewidywany jest wzrost przychodów ze sprzedaży oraz nadwyżki środków pieniężnych w poszczególnych okresach. Ponadto, do zarządu przedsiębiorstwa należy ustalenie odpowiedniej polityki zarządzania należnościami oraz wyznaczenie optymalnej z punktu widzenia minimalizacji kosztów zapasów partii produkcji, ponieważ, w konsekwencji, będzie miało istotny wpływ na zwiększenie wartości całego przedsiębiorstwa. 6
BIBLIOGRAFIA: 1. Michalski Grzegorz, Modele zarządzania środkami pieniężnymi, http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf, 2. Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, wyd. PWN, Warszawa 2005. 3. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawi sprawozdań finansowych, wyd. oddk, Gdańska 2008. 4. Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa za 2011 pochodzące z bazy Monitor Polski B. 5. Pluta W. "Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie", Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003 6. Janusz Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Podstawy teorii, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001. 7. Kowalczyk Jacek, Kusak Aleksander, Decyzje finansowe firmy, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2006. 8. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw, wyd. oddk, Gdańsk 2009. 9. Michalski Grzegorz, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010. 10. Stuart A. McCrary, Podstawy finansów przedsiębiorstw, wyd. Oficyna Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011. 11. W. Baumol, The Transactions Demand for Cash: An inventory Theoretic Approach, Quarterly Journal od Economics, listopad 1952. 12. Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-137. 13. Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp.198-214. 14. Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1971158 15. Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century - Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp. 428-429. 16. Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. 17. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, 352-358. 18. Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, 319-339 19. Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, 141-161. 20. Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, 104-105. 21. Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081276 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1081276 22. Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 7
23. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp. 108-114. 24. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, 82-90. 25. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160. 26. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081269 27. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 12 19 28. Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192. 29. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222. 30. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262. 31. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. Spis rysunków Rysunek 1. Optymalny poziom środków pieniężnych 5 Rysunek 2. Poziom środków pieniężnych w analizowanym przedsiębiorstwie 6 Spis tabel Tabela 1. Okres spływu należności...3 Tabela 2. Zmiany NWC, EBIT i wartości przedsiębiorstwa dla poszczególnych wariantów...3 Tabela 3. Zapasy - model EOQ...4 8