Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.
Terytoria wilczych watah w Puszczy Białowieskiej (jesień-zima 1997/98)
Rozmieszczenie terytoriów wilczych watah w polskiej części Puszczy Białowieskiej w końcu zimy 1997/1998 Średnia wielkość terytorium wilczej watahy wynosi 200-300 km 2 Średnia wielkość watahy 4-5 osobników (zakres 2-12 osobników)
Sposób użytkowania terytorium przez wilki w różnych sezonach Wataha spędza 70% czasu na terenie pokrywającym 20-30% terytorium
Aktywność dobowa wilków Dobowa marszruta watahy wynosi średnio 23 km (max. ponad 60 km)
Rozmieszczenie haplotypów mtdna
Rozród Ruja luty Poród kwiecień/maj Średnio 5-6 szczeniąt Do zimy pozostaje 1-3 szczenięta Fot. V. Sidorovich Fot. S. Wąsik
Fot. R. Mikusek Fot. R. Mikusek
Pokarm wilków Dzikie ssaki kopytne oraz inne mniejsze ssaki Zwierzęta gospodarskie 97-98% 2-3%
Fot. V. Sidorovich Fot. V. Sidorovich
Wybiórczość pokarmowa wilków (dzikie ssaki kopytne)
Struktura gatunkowa ofiar wilków na tle zespołu ssaków kopytnych w Puszczy Białowieskiej
Trasy dobowych przemieszczeń wilków i sekwencje zabijanych ofiar
Dobowa konsumpcja ofiar przez wilki
Średnio wataha wilków (4-5 osobników) zabija jedną ofiarę co 2-3 dni Rocznie, jeden wilk zabija około 42 ofiar (w tym 27 jeleni, 12 dzików i 2 sarny)
Czynniki śmiertelności wilków Kłusownictwo
Kłusownictwo
Kolizje drogowe
ZAŁOŻENIA METODYCZNE
Metodyka przyjęta w inwentaryzacji: 1. Tropienia zimowe, prowadzone po świeżym opadzie śniegu, jednocześnie przez kilka nadleśnictw w obrębie dużego kompleksu leśnego. Celem tropień jest: rozróżnienie poszczególnych watah określenie wielkości watah 2. Całoroczne obserwacje, prowadzone przez służby terenowe nadleśnictw i parków (rejestracja wszystkich spotkań i śladów obecności dużych drapieżników). Celem obserwacji jest: ustalenie przybliżonych lokalizacji nor rozrodczych (rozróżnienie watah) określenie wielkości poszczególnych watah
198 km 2 250 km 2 185 km 2 122 km 2
Rejony koordynacyjne Czarna Białostocka Knyszyn I Supraśl Krynki Dojlidy Waliły Żednia Browsk II Bielsk Hajnówka Białowieża Nurzec
Przykładowy schemat inwentaryzacji wilków w Puszczy Białowieskiej 740 746 743 749 Eliaszuki Waśki 758 Krzywiec Borysówka Hajnówka 753 761 766 763 771 767 15 775 22 23 777 781 56 55 58 73 92 95 119 148 181 210 241 243 Siemianówka Lewkowo 34 35 Narewka 44 45 47 Narewka 61 Skupowo 62 476 78 80 81 5 4W 217 4W 224 222 255 2 4 8 9 Masiewo 100 111 106 250 4W 128 130 157 160 190 191 166 195 197 228 260 271 274 281 283 285 290 220 38 66 132 162 5W 5W 5W 52 41 69 18 5W 5W 5W 136 329 303 332 337 Budy 338 313 340 314 319 346 356 360 363 367 369 374 410 Orzeszkowo 382 390 395 436 440 446 483 511 461 5 463 470 474 3W 490 2W 420 422 494 398 426 451 Białowieża 500 452 429 404 Długi Bród 692 724 534 594 627 660 Starzyna 567 694 726 538 570 597 630 728 600 540 1W 517 524 575 603 2W 3W 2W 2W 666 671 700 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 km 545 550 579 583 608 640 673 Trasa przejścia wilków Trasa przejazdu samochodu Miejsca dziennego odpoczynku wilków
Kategorie obserwacji całorocznych notowane przez służby terenowe nadleśnictw i parków narodowych obserwacje wizualne tropy na śniegu lub w błocie obserwacje szczeniąt wycie nory ofiary: jeleń sarna owca krowa
Duża,okrągła głowa Tylna, część głowy i uszu ruda Male, trójkątne uszy Długie nogi i zwieszony ogon Fot. S. Wąsik
Czarna plama na ogonie - gruczoł fiołkowy Fot. V. Sidorovich
Fot. V. Sidorovich Fot. V. Sidorovich
Fot. V. Sidorovich
Karta monitoringu wilków i rysi Tomasz Borowik Nazwisko i imię obserwatora... Data obserwacji Dokładna lokalizacja: Nadleśnictwo, leśnictwo, oddział, pobliskie wsie, drogi, rzeki, itp. (ew. współrzędne geograficzne) Gatunek zwierzęcia: wilk, ryś Liczba osobników w grupie... Skład grupy: N ad., N juv. Opis: okoliczności obserwacji, nory, legowiska, znakowania ruja, kał, wycie, polowania, gatunek ofiary, padlina, trasa tropienia itd. Trop czy obserwacja Wymiary tropu: (dłg x szer) Stopień pewności określenia gatunku: PEWNE, NIEPEWNE...... Warunki tropienia, N dni po ponowie Rozróżnienie watah i osobników w liczeniach zimowych: (nr watahy) 01.11. 2011 Nadleśnictwo Białowieża Leśnictwo Teremiski o.251a Wilk 3 Obserwacja wilków Przechodzących przez drogę obs
Liczebność i rozmieszczenie watah wilczych w Lasach Włodawskich, Parczewskich i Sobiborskich w sezonie 2003/2004 3 6 5 5 8 4 >1
Rozmieszczenie i liczebność populacji wilka w sezonie 2008/2009 Liczba watah: 129-144 Całkowita liczba wilków: 539-679 (~610) Średnia wielkość watahy 4,8 osobnika (range 2-11) watahy wilcze lasy
Liczebność wilków w Polsce w latach 2000-2009 Sezon Liczebność Min Max 2000/2001 565 663 2001/2002 493 603 2002/2003 400 615 2003/2004 552 724 2004/2005 453 626 2005/2006 440 577 2006/2007 427 605 2007/2008 492 603 2008/2009 539 679
I II
www.polskiwilk.org.pl/
www.zbs.bialowieza.pl
Dziękuje za uwagę