Scenariusz lekcji fizyki Temat: ODDZIAŁYWANIE CIAŁ. TRZECIA ZASADA DYNAMIKI. II klasa Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego Prowadzący lekcje: Bożena Sacharska Podręcznik wyd.,, Zamkor : część 1 Dział: Siły w przyrodzie Temat w podręczniku: Trzecia zasada dynamiki / str. 113/ Czas lekcji: 1 godzina lekcyjna Cele kształcące, poznawcze: Uczeń Wymagania podstawowe podaje przykłady (A); wyjaśnia na przykładach na czym polega wzajemność oddziaływań (B); wymienia rodzaje oddziaływań występujących w przyrodzie (A); na podanym przykładzie wykazuje wzajemność oddziaływań (B); ocenia wartość siły (C); wymienia cechy sił, graficznie przedstawia siły (B); ilustruje III zasadę dynamiki przykładami z życia codziennego (C); podaje przykłady ilustrujące III zasadę dynamiki (B); wyjaśnia, dlaczego III zasada dynamiki nazywa się zasadą akcji i reakcji (B); wykonuje proste doświadczenia ilustrujące III zasadę dynamiki (C). Wymagania ponadpodstawowe wyjaśnia na przykładach, że do wywierania siły potrzebne są 2 ciała B); formułuje III zasadę dynamiki (A); posługuje się III zasadą dynamiki do wyjaśniania sytuacji z życia codziennego (C); wskazuje przykłady potwierdzające, że reakcja jest tej samej natury co akcja (B); wyjaśnia, dlaczego siły działania i przeciwdziałania nie równoważą się wzajemnie (C); planuje i wykonuje doświadczenia w celu potwierdzenia III zasady dynamiki (C); wyznacza wartość siły oddziaływania na wodę i porównuje ja z wartością siły oddziaływania bryłki na wodę, wyciąga właściwe wnioski z doświadczenia(d); Cele wychowawcze: 1. Poznanie słuszności III zasady dynamiki dla życia człowieka 2. Kształtowanie umiejętności twórczego rozwiązywania problemów 3. Uzmysłowienie uczniom, że staranność, wnikliwa obserwacja i dokładność w przeprowadzaniu doświadczenia są niezbędne do prawidłowego wyciągania wniosków MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE: karta pracy, zeszyt przedmiotowy, podręcznik, zlewka z wodą, siłomierze, przyrządy do rysowania, zdjęcia i rysunki różnych sytuacji obrazujących wzajemne, 2 deskorolki, stalowa bryłka na nitce, kreda, sznur, taśma miernicza, dwa wózki z zestawu do mechaniki, magnesy, sprężyna, nitka, METODA LEKCJI: eksperymentalna- aktywne eksperymentowanie uczniowskie, pokaz, dyskusja, burza mózgów PRZEBIEG LEKCJI ETAPY LEKCJI PRZEBIEG LEKCJI Czynności nauczyciela Czynności uczniów Część nawiązująca 1.Sprawdza obecność. 1. Akceptują cele lekcji i zapisują Ilościowo sprawdza temat w zeszycie, słuchają zad.domowe. Nawiązuje 2. do tematu, przedstawia a/ Przypominają z poprzednich cele lekcji lekcji, że działanie sił poznajemy i pobudza do dyskusji. po skutkach, które obserwujemy 2. Przypomina b/ Na podstawie ilustrowanych wiadomości zdobyte na przykładów przypominają, jakie ostatnich lekcjach rodzaje skutków możemy związane z rodzajem obserwować oddziaływań c/ Zapoznają się z karta pracy OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW 1. Wyjaśniają na przykładach, że do wywierania siły potrzebne są 2 ciała Odróżniają przykłady statycznych i dynamicznych skutków
Część właściwa Podsumowanie występujących w przyrodzie i skutkami 3. Rozdaje karty pracy. 4.Nauczyciel wykorzystuje wiadomości uczniów na temat wzajemności oddziaływań ciał 1. Nauczyciel inspiruje uczniów, prezentując proste przykłady, do wyjaśnienia na czym polega wzajemność oddziaływań a/ oddziaływanie dwóch wózków z magnesami b/ uderzanie ręką w stół 2. Nauczyciel omawia z uczniami doświadczenie /ćw. 2 z karty pracy/ 3. Nauczyciel wyjaśnia na czym polega ćw.3 4. Nauczyciel podsumowuje dotychczasową pracę uczniów i zachęca do wykonania ćw.4 A i B z karty pracy 5. Nauczyciel obserwuje asystentów prezentujących ćwiczenie 4 A i B i klasę, słucha i koryguje 6. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów dotyczące ćw.5. 7. Nauczyciel z pomocą uczniów wykonuje ćw. 6 1. Nauczyciel ilustruje za pomocą rysunków III zasadę dynamiki i pobudza uczniów do wyszukiwania innych przykładów 2. Nauczyciel omawia pracę domową 3. Nauczyciel pobudza do refleksji nad własnym uczeniem się podczas lekcji rozdaną przez nauczyciela, sprawdzają, czy na stole znajduje się niezbędny zestaw do wykonywania doświadczeń 3. Wykonują ćw 1 z karty pracy i wyciągają wnioski, wpisują je i prezentują na forum klasy 1. Uczniowie obserwują ćwiczenia i wyciągają wnioski 2. Uczniowie w grupach wykonują ćw.2, wykazując się wiadomościami dotyczącymi rodzajów i znajomością skutków 3. Uczniowie w grupach wykonują ćw.3, prezentują wyniki obserwacji i wnioski 4. Planują ćwiczenie 4A z dwiema deskorolkami, jedna z grup prezentuje ćwiczenie, omawia wyniki swojej pracy i prezentuje wnioski- pozostali uczniowie słuchają i uzupełniają wypowiedzi kolegów 5. Uczniowie z innej grupy wykonują ćw. 4B - analizują ćwiczenie, wyciągają wnioski 6. Uczniowie po krótkiej dyskusji wypełniają kartę pracy- ćw 5- jako podsumowanie zebranych wiadomości / prezentują publicznie swoje odpowiedzi/ 7. Uczniowie obserwują doświadczenie potwierdzające słuszność III zasady dynamiki, wyciągają właściwe wnioski, uzupełniają karty pracy 1. Ilustrują III zasadę dynamiki przykładami z życia codziennego 2. Uczniowie akceptują zadanie domowe 3. Uczniowie właściwie oceniają swoją pracę na lekcji, swoje uczenie się. Wskazują, co sprawiło im trudność w uczeniu się podczas lekcji, dokonują samooceny 1.Na podanym przykładzie uczeń wyjaśnia na czym polega wzajemność oddziaływań między ciałami 2. Uczniowie oceniają wartość sił, określają cechy sił akcji i reakcji 3. Formułują III zasadę dynamiki na podstawie wyciągniętych wniosków, wyjaśniają dlaczego III zasadę dynamiki nazywamy zasadą akcji i reakcji 4. Wyjaśniają, dlaczego siły działania i przeciwdziałania nie równoważą się wzajemni 5.Wskazują i nazywają źródła sił działających na ciało 6.Wskazują przykłady potwierdzające, że reakcja jest tej samej natury co akcja 7.Graficznie przedstawiają siły działania i przeciwdziałania 8. W twórczy sposób poszukują rozwiązania problemów 1. Posługują się III zasadą dynamiki do wyjaśniania sytuacji z życia codziennego. 2. Oceniają własne uczenie się Opracowała: Bożena Sacharska
KARTA PRACY: TRZECIA ZASADA DYNAMIKI ĆWICZENIA 1. Zetknij ze sobą palce wskazujące obu rąk. Następnie naciskaj mocno prawym palcem na lewy, ale tak żeby końce palców pozostały w tym samym miejscu. a) Zauważyłeś, że oba palce... b) Wynika stąd, że jeżeli prawy palec działa..., to lewy... c) oddziaływania są... 2. A/ Wpisz przy rysunkach właściwy rodzaj oddziaływań występujących między ciałami: A/... B/... C/... D/... B/ Jakie skutki działania siły obserwujemy w przypadku: - ruszania z miejsca samochodu... - nadmuchiwaniu balonika... skręcania podczas jazdy rowerem... uginania się resorów samochodu... odkształcenia piłki podczas kopnięcia jej nogą?... 3. DOŚWIADCZENIE 1. Przyrządy: dwa wózki, dwa magnesy sztabkowe, dwa siłomierze, dwa kawałki cienkiego sznurka Przebieg doświadczenia: A/ Zamocuj magnesy na wózkach tak, aby wózki odpychały się wzajemnie. B/ Również z przodu do każdego z nich przymocuj sznurek i na drugim końcu sznurka siłomierz. C/ Ustaw wózki wzdłuż jednej linii na ławce. D/ Staraj się zbliżyć wózki do siebie, ciągnąc je ku sobie siłomierzami. W ten sposób mierzysz siłę odpychania magnesów. Obserwacje:... Wnioski:... 4. A/ Niech dwoje z was stanie na deskorolkach i spróbuje przyciągnąć się linką trzymaną w rękach. Czy jest to możliwe, aby jedno z was przyciągnęło do siebie drugie, samo pozostając w miejscu? - Co obserwujesz?... - Dlaczego chłopcy zbliżają się do siebie?... Jak można określić wartość siły oddziaływania chłopców?...
B/ Stań na deskorolce przy ścianie i staraj się z całej siły odepchnąć ją od siebie. Sformułuj wynik doświadczenia... Sformułuj wniosek z doświadczenia... 5. Uzupełnij zdania i rysunki 1. Sformułuj III zasadę dynamiki I. Newtona... 2. Oddziaływania są....siły zawsze występują parami. Akcji towarzyszy... 3. Siły akcji i reakcji... się wzajemnie równoważyć, gdyż... 4. Siły akcji i reakcji są zawsze...natury ( np. obie są siłami sprężystości, obie siłami magnetycznymi, obie siłami grawitacyjnymi itd. ) 5. Przedstaw graficznie siły F 1 i F 2 oddziaływania dwóch różnoimiennie naelektryzowanych kulek A i B. A B + -- F 1 to siła działająca na ciało... + pochodząca od ciała... F 2 to siła działająca na ciało... pochodząca od ciała... 6. Na rysunkach zaznaczono wektory sił. Napisz, które z nich są siłami akcji i reakcji, a które siłami równoważącymi. Siły... Siły... Siły... Siły... 6. SPRAWDZENIE SŁUSZNOŚCI III ZASADY DYNAMIKI NEWTONA * Cel doświadczenia: Wyznaczyć wartość siły oddziaływania wody na bryłkę i porównać ją z wartością siły oddziaływania bryłki na wodę. * Przyrządy: zlewka z wodą, metalowa bryłka, nitka, 2 siłomierze, każdy o zakresie 3N, statyw * Przebieg doświadczenia - wyznaczamy ciężar bryłki w powietrzu za pomocą siłomierz: F =... - wyznaczamy ciężar bryłki w wodzie za pomocą siłomierz: F =... - obliczamy wartość siły wyporu działającej na bryłkę F =... - zlewkę z woda zawieszamy na siłomierzu umieszczonym na statywie - wyznaczamy ciężar zlewki z wodą F =... - bryłkę przywiązaną do nitki zanurzamy w wodzie i wyznaczamy ciężar zlewki z wodą i zanurzoną w niej bryłką F =... * Analiza wyników doświadczenia: a) na bryłkę zanurzoną w wodzie działa... b) siła wyporu sprawia, że... c) źródłem siły wyporu jest... d) wartość siły wyporu wynosi... e) po zanurzeniu bryłki w wodzie w zawieszonej na statywie zlewce stwierdzamy, że siłomierz wskazuje... f) porównując wskazania siłomierza F i F, stwierdzamy, że na wodę w zlewce działa dodatkowa siła skierowana... Jej wartość wynosi: F =... g) źródłem siły F działającej na wodę jest... w niej zanurzona. h) wartość siły F równa jest wartości siły... * Wnioski z doświadczenia: Woda działa na bryłkę siłą......... i jednocześnie bryłka oddziałuje na... siłą... wartości, lecz skierowaną... Siły oddziaływania wody i bryłki są...
7. W domu 1.Zaplanuj i opisz przeprowadzone przez Ciebie doświadczenie potwierdzające III zasadę dynamiki 2. W oparciu o III zasadę dynamiki wyjaśnij 3 różne sytuacje z życia codziennego. Opracowała: Bożena Sacharska