Zestaw Programów wychowawczych w Akademii Przedszkolaka obowiązujące w roku 2015/2016



Podobne dokumenty
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO W PLEWISKACH

KUCHCIKOWO WARSZTATY KULINARNE

PROGRAM WYCHOWAWCZY GMINNEGO PRZEDSZKOLA IM. JANA PAWŁA II W PIĄTKU

Szkolny Program Profilaktyki

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE

INNOWACJA PEDAGOGICZNA O CHARAKTERZE PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNYM KULINARNE ABC

RAMOWY ROZKŁAD DNIA. Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 6/2017 z dnia 24 sierpnia 2017r.

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA W MANIECZKACH

WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA Nr 337

PLAN WYCHOWAWCZY DLA KLASY PIERWSZEJ A 2014/2015

PROGRAM PROFILAKTYKI

Program wychowawczy Przedszkola Samorządowego Nr 1 w Tomaszowie Lubelskim WSTĘP

RAMOWY ROZKŁAD DNIA. Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 4/2018 z dnia 30 sierpnia 2018r.

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ

PROGRAM WYCHOWAWCZY. PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 10 w KROŚNIE

PROGRAM WYCHOWAWCZY DLA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO NA ROK SZKOLNY 2013/ Dzierążnia, roku

PLAN WYCHOWAWCZY DLA KLAS 0-III NIEPUBLICZNA SZKOŁA MISTRZOSTWA SPORTOWEGO OLIMPIJCZYK im. HELENY RAKOCZY W GDAŃSKU

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKOLNO PRZEDSZKOLNEGO W MANIOWIE

ROCZNY PLAN PRACY OPIEKUŃCZO - WYCHOWAWCZO - DYDAKTYCZNEJ PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO SIÓDEMKA W WAŁBRZYCHU

I etap edukacyjny: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna

Program profilaktyczny przedszkola. Gminne Przedszkole Publiczne BAJKA we Frydku

PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie

KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH

Program Promocji Zdrowia Akademia zdrowia i urody na lata 2013/2016

PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ KLAS V

TRZYLETNI PROGRAM ROZWOJU PRZEDSZKOLA GMINY SIEPRAW W ZAKLICZYNIE I ZAŁOZENIA ORGANIZACYJNE PRZEDSZKOLA

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO NR 1 CALINECZKA w Policach

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA GMINNEGO W NIEBOCKU

PROGRAM WYCHOWAWCZY. Punktu Przedszkolnego przy Szkole Podstawowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Nowym Grabiu

Ramowy plan pracy świetlicy w Szkole Podstawowej w Leszczydole Starym

PROGRAM WYCHOWAWCZY PUNKTU PRZEDSZKOLNEGO PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ W KRZEŚLINIE. na rok szkolny 2014/2015

,,Pomóżmy dzieciom, by każdy z nich stał się tym, kim stać się może J. Korczak

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 4 w Krakowie Samorządowe Przedszkole Nr 55

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO W NOWEJ WSI EŁCKIEJ

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 13 W GLIWICACH

PROGRAM PROFILAKTYCZNY NA R0K 2016/2017

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY

TEMATYKA ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNYCH REALIZOWANYCH W RAMACH PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO I PROFILAKTYCZNEGO SZKOŁY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014

PRZEDSZKOLNEGO W PRZEDSZKOLU AKADEMIA MŁODEGO GENIUSZA W RADOMIU

PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PRACY OPIEKUŃCZO - WYCHOWAWCZEJ ŚWIETLICY SZKOLNEJ GIMNAZJUM IM. JANA KOCHANOWSKIEGO W ŁAZISKACH

Koncepcja pracy. Przedszkola Publicznego Nr 32. w Tarnowie. Promującego Zdrowie

Zajęcia ruchowo - taneczne Roztańczone stópki

KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI RADZENIA SOBIE W SYTUACJACH

Kontrakty klasowe. Zapoznanie uczniów z regulaminem i Statutem szkolnym. Gazetki szkolne. Konkursy. Wycieczki szkolne, imprezy szkolne, konkursy

PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM

1. Samodzielność i zaradność

Program wychowawczy Przedszkola Nr 131 w Poznaniu

"Przedszkolak bezpieczny i zdrowy w swoim środowisku"

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 1 w Jaworznie

PROGRAM PROFILAKTYCZNY NA ROK SZKOLNY 2016/2017

Koncepcja rozwoju przedszkola na lata Opracowanie : Monika Grabowska Anna Ptaszyńska Iwona Ścibor-Korbela

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE W ŁACHOWIE

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO W DESZCZNIE

PROGRAM PROFILAKTYCZNY

Ramowy rozkład dnia w Publicznym Przedszkolu w Kobiernicach

PROGRAM WYCHOWAWCZY ŚWIETLICY SZKOLNEJ RACJONALNE ODŻYWIANIE I ZDROWY STYL ŻYCIA

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA W ROŹWIENICY - ROK SZKOLNY 2013/2014

Plan wychowawczy dla klasy V na rok szkolny 2014/2015. Wychowawca: Aneta Śliwa

PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA

KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE

PROGRAM WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNY

PROGRAM ADAPTACYJNY OPRACOWANY DLA DZIECI Z KLASY 0 I Z KLASY I SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W KAMIENICY

PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA PRZEDSZKOLA W ZESPOLE SZKOLNO - PRZEDSZKOLNYM W SMOŁDZINIE. na rok szkolny 2015/2016

Program profilaktyki Przedszkola Miejskiego Nr 5 im. Kubusia Puchatka

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W OLEŚNIE.

Program wychowawczy klasy 2c. Wychowawca Dagmara Kowalska

ROCZNY PLAN PRACY NA ROK SZKOLNY 2013/2014

Program wychowawczy Szkoły Podstawowej nr 2 w Gliwicach.

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE W MODLNICZCE

- zna swoją rolę jako uczeń, Polak, Europejczyk, - zna pojęcia: sprawiedliwość, wolność, demokracja.

PROGRAM PROFILAKTYKI DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. POWSTAŃCÓW 1863 ROKU W ZABOROWIE

Plan realizacji programu profilaktyki w edukacji wczesnoszkolnej i oddziałach przedszkolnych

Program profilaktyki jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego i zawarty w następujących obszarach:

PROGRAM WYCHOWAWCZY NIEPUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA MAŁY KSIĄŻE W KOSZALINIE

Szkolny Program Wychowawczy II Etap kształcenia

PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ NR Warszawa, ul. Jana III Sobieskiego 68

Treści wychowawczo - profilaktyczne do realizacji podczas godzin do dyspozycji wychowawcy w klasach I - III

System wartości w Przedszkolu SMERFOWA KRAINA

IV. Szkolny Program Profilaktyki kl. I III

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PRZEDSZKOLE NR 1 W LUBONIU

PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2 W KARCZEWIE NA ROK SZKOLNY 2016/2017

PROGRAM PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej nr 65, im. Juliusza Słowackiego w Łodzi

PROGRAM PROFILAKTYKI PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 140 W ŁODZI. na rok szkolny 2013/2014

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO KRASNAL W KĘTRZYNIE

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 50 W BIELSKU-BIAŁEJ

1

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4 W RAWICZU

PROGRAM ADAPTACYJNY OPRACOWANY DLA DZIECI Z KLASY I SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W KAMIENICY

BEZPIECZEŃSTWA I PIERWSZEJ POMOCY

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA NR 3 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W HAJNÓWCE

PROGRAM WYCHOWACZY PRZEDSZKOLA NR 24, PRZY ZESPOLE SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 4

Program innowacji pedagogicznej- Kuchnia bez tajemnic

WDRAŻANIE DO ŻYCIA W SZKOLE I W KLASIE.

WSTĘP Profilaktyka jest procesem

PROGRAM PROFILAKTYKI PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE W MODLNICZCE

PLAN DZIAŁAŃ NA ROK SZKOLNY 2018/2019 W RAMACH SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO

Transkrypt:

Zestaw Programów wychowawczych w Akademii Przedszkolaka obowiązujące w roku 2015/2016

I.PROGRAM WYCHOWAWCZY AKADEMIA DYPLOMACJI WSTĘP Obecne koncepcje pedagogiczne zakładają, że dziecko jest niepowtarzalną indywidualnością z własnym wachlarzem zainteresowań poglądów, możliwości i umiejętności. Sprawia to, że kierowanie rozwoju dziecka w procesie wychowania polega na dostarczaniu bodźców i treści wyzwalających jego własną aktywność, potrzebę działania, umacniającymi dobre samopoczucie i wiarę we własne możliwości. Wymaga również orientacji w indywidualnych możliwościach rozwojowych dzieci, aby postawić odpowiednie wymagania. Niniejszy program wychowawczy stanowi modyfikację programu Mam 6 lat. Poznaję świat zaproponowanego przez wydawnictwo Didasko. Ma na celu poprawę jakości edukacyjnej poprzez uwzględnienie potrzeb całej społeczności przedszkolnej: dzieci, pracowników, rodziców i środowiska. Jest niezbędnym dokumentem kierującym procesy wychowawcze na właściwe tory, przy uwzględnieniu potrzeb i możliwości całej społeczności przedszkolnej. Z programem wychodzimy naprzeciw problemom dzieci oraz narastających konfliktów i agresji we współczesnym świecie. Program zakłada także ścisłą współprace z domem rodzinnym, aby dzieci w przyszłości tworzyły społeczeństwo tolerancyjne i empatyczne o głęboko zakorzenionych strukturach moralnych. GRUPA DOCELOWA CZAS REALIZACJI 2,5-6 latki 3 lata CELE PROGRAMU Cele główne: nabywanie umiejętności rozumienia siebie i innych, oraz radzenia sobie w trudnych sytuacjach, zapoznanie dzieci z regułami życia w grupie, wdrażanie do samodzielności i umiejętności współżycia i współdziałania z innymi, zapoznanie dzieci z prawami i obowiązkami, światem wartości moralnych oraz koniecznością ponoszenia konsekwencji swoich czynów, wyposażenie dzieci w umiejętności pozwalające na ocenę sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu dziecka Cele szczegółowe: nabywanie umiejętności społecznych oraz podporządkowania się ustalonym zasadom i regułom, ukształtowanie wrażliwości moralnej i właściwych postaw moralnych, zacieśnienie więzi z najbliższym otoczeniem społecznym, rozumienie potrzeby poszanowania drugiego człowieka, jego odmienności i indywidualności, uszanowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych, uświadomienie konieczności ponoszenia konsekwencji swoich czynów, rozumienie potrzeby przestrzegania zasad bezpieczeństwa w życiu przedszkola i środowiska, nabywanie umiejętności dbania o dobre samopoczucie i zdrowie swoje i innych.

TREŚCI I OCZEKIWANE UMIEJĘTNOŚCI Treści: Umiejętności: Dziecko: Postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć poznaje siebie poprzez uczestnictwo w sytuacjach naturalnych i inspirowanych, wyraża swoje uczucia mimiką, nazywa stany emocjonalne, których Poznanie reguł życia w grupie, jestem samodzielny, umiem współżyć i współdziałać z innymi doświadcza, współtworzy atmosferę przyjaźni i akceptacji, współtworzy normy i zasady obowiązujące w grupie, oraz je respektuje, rozumie pojęcia przyjaźni i szacunku, oraz ich wartości w życiu codziennym, wymienia się doświadczeniami z pozostałymi członkami grupy, jest empatyczne i otwarte, zawiera przedszkolne przyjaźnie, jest wrażliwe na potrzeby i krzywdę innych, szanuje cudzą własność, zna i ceni wartości moralne. Rozwiązywanie problemów i konfliktów potrafi rozwiązać konflikt na drodze obopólnego porozumienia, przestrzega norm i zasad zachowania, rozumie konsekwencje kłamstwa dla siebie i innych. Dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka zna swoje imię i nazwisko, adres, numer telefonu, nie nawiązuje kontaktów z osobami obcymi, wie, do których dorosłych może zwrócić się o pomoc, respektuje regulamin bezpiecznego poruszania się po budynku, n placu zabaw, na spacerach i wycieczkach, rozpoznaje zabawy grożące własnemu życiu i zdrowiu, likwiduje uprzedzenia wobec niektórych potraw, zna zasady zdrowego odżywiania się, potrafi zadzwonić na numery alarmowe, rozumie potrzebę aktywnego stylu życia i aktywnego wypoczynku.

PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW Metody zabawy ruchowe wg R. Labana, W. Sherborne, wspólne rozwiązywanie problemów wg Gordona, ćwiczenia relaksacyjne, pantonima, burza mózgów, drama, przedstawienia kukiełkowe, krótkie opowiadania, rozmowy indywidualne z dziećmi, wymiana koleżeńska w zakresie doświadczeń, realizacja kalendarza uroczystości i świąt, zajęcia profilaktyczne: Dobre maniery, Poznajemy swoje prawa, Jesteśmy przyjaciółmi ; Ja i inni ; Jesteśmy bezpieczni ; Prowadzimy zdrowy styl życia, spotkania edukacyjne z policjantem, pielęgniarką, współpraca z rodzicami. Formy praca indywidualna, praca zespołowa, praca grupowa Środki dydaktyczne plansze edukacyjne, rekwizyty teatralne, elementy do systemu motywacyjnego, dyplomy, medale, przybory plastyczne, rekwizyty sportowe, kodeks zachowania BIBLIOGRAFIA 1. Bełczewska E., Herde M., Kwiatkowska E., Wasilewska J. Łada Grodziska A., ABC Program Wychowania Przedszkolnego XXIw., WSiP, Warszawa 2000. 2. Faher A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2001. 3. Gordon T., Wychowanie bez porażek, IW PAX, Warszawa 1999. 4. Jundziłł I., Nagrody i kary w wychowaniu, Nasza Księgarnia, Warszawa 1986. 5. Kantowicz E., Ochrona praw dziecka, wyd. Żak, Warszawa 2001. 6. Łobocki M., ABC wychowania, WSiP, Warszawa 1992. 7. Niebrzydowski L., O poznawaniu i ocenie samego siebie, Nasza Księgarnia, Warszawa 1976. 8. Robertson, Jak zapewnić dyscyplinę ład i uwagę w klasie, WSiP, Warszawa 1998. 9. Więckowski R., Pedagogika wczesnoszkolna, WSiP, Warszawa 1995. 10. Śliwierski B., Program wychowawczy szkoły, WSiP, Warszawa 2001. 11. Peters R., Szczęśliwa rodzina. 25 zasad rodzicielstwa, Świat Książki, Warszawa 2003.

II. PROGRAM NAUCZANIA PALCE LIZAĆ WSTĘP Program Palce lizać to cykl zajęć kulinarnych, podczas których dzieci rozwijają swoje praktyczne umiejętności kulinarne, oaz poznają zasady prawidłowego odżywiania się. To świadomie zaplanowany proces, podczas którego podopieczni przełamują niechęć do niektórych potraw. Jest to czas na swojego rodzaju zabawę, brudzenie rączek, wielozmysłowe poznawanie potraw: wąchanie, dotykanie, testowanie nowych smaków, opowiadanie o jedzeniu i konsumowanie go. Podczas zajęć przedszkolaki kształcą umiejętność współpracy, czerpią radość ze wspólnego przygotowywania posiłków. Samodzielne przygotowywanie potraw jest dla dzieci bardzo atrakcyjne, sprawia im wiele radości i zachęca do konsumpcji. Zwraca się tutaj szczególną uwagę na higienę osobistą oraz prawidłowe posługiwanie się sztućcami i przyborami kuchennymi. GRUPA DOCELOWA CZAS REALIZACJI 2,5-6 latki 1 rok CELE PROGRAMU Cele główne: Cele szczegółowe: promowanie zdrowego stylu życia profilaktyka prozdrowotna, stwarzanie okazji sprzyjających rozwijaniu dziecięcych talentów i predyspozycji, wdrażanie do przestrzegania zasad higieny osobistej podczas przyrządzania i spożywania dań, nabywanie i rozwijanie umiejętności posługiwania się przyborami kuchennymi, kształtowanie nawyków zdrowego odżywiania się, rozwijanie umiejętności wzajemnej współpracy i wzajemnej pomocy. nabywanie umiejętności społecznych oraz podporządkowania się ustalonym zasadom i regułom, rozbudzenie ciekawości poznawczej, poznanie potraw charakterystycznych dla różnych regionów, zacieśnienie więzi z najbliższym otoczeniem społecznym, wyzwalanie kreatywnej postawy dziecka, rozwijanie umiejętności kulinarnych, kształcenie wyobraźni twórczej, pomysłowości, rozwijanie poczucia kompozycji kolorystycznej, estetyki, wrażliwości na piękno, stwarzanie możliwości do działania kulinarnego, zapoznanie z cechami charakterystycznymi i przeznaczeniem produktów żywnościowych, poznanie sposobów przetwarzania produktów żywnościowych i gotowania.

TREŚCI I OCZEKIWANE UMIEJĘTNOŚCI Treści: Umiejętności: Dziecko: Kształtowanie nawyków zdrowego odżywiania się i odpowiedniego posługiwania się przyborami kuchennymi poznaje nazwy i charakterystykę potraw, potrafi je przygotować z pomocą osoby dorosłej, potrafi posługiwać się sztućcami i innym i przyborami, rozpoznaje przyrządy, które stwarzają niebezpieczeństwo i ostrożnie się z nimi obchodzi, potrafi rozpoznać potrawy zdrowe i niezdrowe, porządkuje żywność według zasad racjonalnego odżywiania się. Rozwijanie umiejętności wzajemnej pomocy i współpracy współtworzy atmosferę przyjaźni i akceptacji, rozumie pojęcia przyjaźni i szacunku, oraz ich wartości w życiu codziennym, wymienia się doświadczeniami z pozostałymi członkami grupy, jest empatyczne i otwarte, nawiązuje kontakt z pozostałymi członkami grupy, komunikuje się w naturalny sposób, zna wartość pomocy i współpracy. Rozwijanie dziecięcych talentów i predyspozycji rozwija własne zainteresowania, rozumie potrzebę estetyki podania dania, rozwija poczucie własnej wartości, poczucie sprawczości, zna zasady kulturalnego zachowania się przy stole i ich przestrzega, potrafi samodzielnie nakryć do posiłku i po nim posprzątać, jest coraz bardziej sprawne manualnie. PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW Metody prelekcje, pogadanki, opis, pedagogika zabawy wg Klanzy, metody ruchu rozwijającego W. Sherborne, metoda aktywnego słuchania muzyki Batii Strauss, burza mózgów, drama, przedstawienia kukiełkowe, krótkie opowiadania, rozmowy indywidualne z dziećmi, pokaz akcesoriów kuchennych i ubioru związanego z zawodem kucharza, filmy edukacyjne.

Formy praca zespołowa, praca grupowa, Środki dydaktyczne plansze edukacyjne, rekwizyty, akcesoria kuchenne AGD, elementy ubioru i akcesoriów związanych z kuchnią i kucharzem, fartuszki, czapki kucharskie, przybory plastyczne, plakaty, produkty spożywcze. BIBLIOGRAFIA 1. Berryman J., Hargreaves D., Howells K, Psychologia moje hobby, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 2013. 2. Więckowski R., Pedagogika wczesnoszkolna, WSiP, Warszawa 1995. 3. Śliwierski B., Program wychowawczy szkoły, WSiP, Warszawa 2001. 4. Peters R., Szczęśliwa rodzina. 25 zasad rodzicielstwa, Świat Książki, Warszawa 2003. 5. Nigdy nie jest za wcześnie rozwój i edukacja małych dzieci, pod red. Teresy Ogrodzińskiej,, Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego, Warszawa 2004 6. Gurycka A., Rozwój i kształtowanie zainteresowań, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998. 7. Stasica J., 160 pomysłów na nauczanie zintegrowane relaksujących, rozwijających fantazję, zainteresowania i zdolności uczniów, Impuls, Kraków 2001. 8. Studia z psychologii i psycholingwistyki pod red. M. Smoczyńskiej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, Kraków 2000. 9. Strzałkowska M., Rymowane przepisy na kuchenne popisy, Media Rodzina, Warszawa 2010. 10. Gorzelińska J., Piramida w kuchni, WSiP, Warszawa 2012. 11. Romanowska B., Kotulska Mirka J., Owoce i warzywa. Dzieciaki robią przysmaki., wyd. Pietrusowa Górka, Kraków 2010. 12. Wierzba P., Co jedzą ludzie, wyd. Pietrusowa Górka, Kraków 2010.