21-03-2014 Przemówienie przewodniczcego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza w Radzie Europejskiej 20 marca 2014 r. "Po raz pierwszy od zakoczenia zimnej wojny jedno z pastw w Europie zaanektowao przemoc cz innego pastwa. Rosja zamaa prawo midzynarodowe, a to jest nie do Przewodniczcy PE Martin Schulz przyjcia. Kryzys na Krymie musi nas pobudzi do tego, abymy na nowo zdefiniowali nasz europejsk polityk ssiedztwa i nasze stosunki z Rosj. Musimy wreszcie opracowa spójn strategi wobec Rosji." - powiedzia w czasie posiedzenia Rady Europejskiej 20 marca przewodniczcy Parlamentu Europejskiego Martin Schulz. Wiem, e Pastwo, podobnie jak ja, s obecnie mylami na Ukrainie. Nikt na pocztku tego roku, w którym przypada setna rocznica wybuchu pierwszej wojny wiatowej, nie móg przypuszcza, e w kraju ssiadujcym z Uni Europejsk wojna moe znowu stanowi realne niebezpieczestwo. Kryzys na Krymie stanowi ogromne zagroenie dla systemu bezpieczestwa, jaki stworzylimy w Europie po zimnej wojnie. Po nielegalnym referendum na Krymie, które odbyo si w ostatni niedziel, trudno przewidzie, czy istnieje groba dalszego podziau Ukrainy. W wyniku presji z zewntrz ju doszo do nielegalnego przesunicia uznanych na mocy prawa midzynarodowego granic w Europie. Po raz pierwszy od zakoczenia zimnej wojny jedno z pastw w Europie zaanektowao przemoc cz innego pastwa. Rosja zamaa prawo midzynarodowe, a to jest nie do przyjcia. Kryzys na Krymie musi nas pobudzi do tego, abymy na nowo zdefiniowali nasz europejsk polityk ssiedztwa i nasze stosunki z Rosj. Musimy wreszcie opracowa spójn strategi wobec Rosji. Chciabym dzisiaj, jako przewodniczcy Parlamentu Europejskiego powiedzie Pastwu, e ludzie w Europie odczuwaj strach. Podczas gdy niektórzy przedsibiorcy boj si spirali sankcji, która mogaby doprowadzi do drastycznego spadku zamówie, a pracownicy martwi si o prac, w krajach ssiadujcych z Ukrain, w Polsce i krajach batyckich, panuje obawa, e grozi nam nowa zimna wojna. Po raz pierwszy od zakoczenia zimnej wojny obywatele Unii lkaj si o swoje bezpieczestwo. Strach ten jest usprawiedliwiony, a napdzaa go coraz to bardziej agresywna retoryka ostatnich tygodni. Ludzie zadaj sobie pytanie, czy kraje nalece do europejskiej rodziny bd si trzyma razem i czy w najgorszym wypadku udziel nam wsparcia w postaci gwarancji bezpieczestwa. Czy rzdy bd w stanie odoy na bok interesy narodowe, czy te osabi wizi w rodzinie europejskiej i uniemoliwi tym samym zajcie wspólnego stanowiska? W ostatnich tygodniach moglimy zaobserwowa jak co, co wydawao si niczym wicej ni regionalnym konfliktem spowodowao, i Rosja wysaa na Krym czogi i wojsko, postawio NATO w stan gotowoci, sprawio, e Stany Zjednoczone przemieszczaj sprzt wojskowy do Europy a pastwa NATO udzielaj gwarancji wsparcia, oraz e europejscy ministrowie spraw zagranicznych pdz z jednego posiedzenia kryzysowego na drugie. Dzisiaj debatuj Pastwo na temat zaostrzenia sankcji. Parlament Europejski przyj w ubiegym tygodniu swoje propozycje odpowiednich rodków. Wane jest, abymy jako Unia Europejska zgodnie przekazali nastpujcy komunikat: wydarzenia na 1/6
Krymie s nie do przyjcia i nie mog si nigdy wicej i nigdzie powtórzy. Równoczenie musimy uwaa, by niczym lunatycy tego okrelenia uy australijski historyk Christopher Clark w odniesieniu do wybuchu pierwszej wojny wiatowej nie popa w coraz bardziej nasilajcy si konflikt. Dlatego Parlament Europejski radzi, by spojrze na ten konflikt z perspektywy jego moliwych konsekwencji, uwaajc na to, by nie zamyka dróg porozumienia z Rosj. Dwa tygodnie temu spotkali si Pastwo w Brukseli na szczycie w sprawie Ukrainy. Dzi debatuj Pastwo ponownie na temat kryzysu na Krymie. W przyszym tygodniu do Brukseli przyjedzie prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama, a tydzie póniej prezydent Chin Xi Jinping. Otwiera to przed nami moliwo czstych rozmów z kluczowymi graczami. Pragn gorco podzikowa ministrom spraw zagranicznych Polski, Francji i Niemiec, którzy przed zaostrzeniem kryzysu próbowali doprowadzi do deeskalacji konfliktu na Ukrainie. Zawsze kiedy trzymamy si razem jako Unia Europejska, moemy co osign. Nie moemy nie dostrzega, e wyzwania stojce przed Europ wykraczaj poza granice Unii Europejskiej, a ci, którzy d do cilejszego zwizania si z Europ, napotykaj opór ze strony innych, którzy chc ich od tego odwie. Sprawia to, e przed Uni Europejsk staj ogromne i cakowicie nowe wyzwania. Dzi naród ukraiski bardziej ni kiedykolwiek potrzebuje naszego wsparcia, zarówno politycznego, jak i przede wszystkim finansowego. Parlament Europejski pozytywnie oceni Pastwa decyzje podjte na nadzwyczajnym posiedzeniu szefów pastw i rzdów w sprawie Ukrainy i pragnie cile wspópracowa z Pastwem w duchu tych decyzji. W zwizku z tym mamy nadziej, e proces liberalizacji systemu wizowego z Ukrain zostanie niebawem zakoczony. Z zadowoleniem przyjmujemy jutrzejsze podpisanie umowy stowarzyszeniowej z Ukrain. Umowa ta daje Ukrainie jednoznaczn perspektyw europejsk oraz jest wyrazem solidarnoci i szacunku dla ludzi z Majdanu. Z determinacj, godnoci i gotowoci do ponoszenia duych ofiar walcz oni o to, aby móc y w spoeczestwie, które nie bdzie obcione korupcj i przestpczoci, lecz bdzie respektowa zasady demokratyczne, normy pastwa prawa i godno ludzk. Suszna jest decyzja o przyznaniu Ukrainie wsparcia w wysokoci 11 miliardów euro. Sowa musz si teraz szybko zamieni w czyny. Parlament Europejski uczyni wszystko, aby przewidziany z budetu Unii Europejskiej wkad w wysokoci trzech miliardów euro móg zosta jak najszybciej udostpniony oraz aby nie odbyo si to kosztem wanych projektów. Z uwagi na powag sytuacji wszyscy musimy si wykaza gotowoci do kompromisu w kwestii elastycznoci i w odniesieniu do puapów wieloletnich ram finansowych. Musimy pomóc Ukrainie stan gospodarczo na wasnych nogach i zagodzi napicia spoeczne, aby nie dopuci do wani i radykalizacji pogldów. Parlament Europejski wyle misj obserwacyjn na wybory prezydenckie. Mam nadziej, e w dniu 25 maja bdziemy wiadkami wolnych i uczciwych wyborów prezydenckich, które otworz przed narodem ukraiskim perspektyw lepszej przyszoci. Przez wiele tygodni i miesicy Rada ministrów finansów i Parlament Europejski staray si wypracowa system likwidacji i restrukturyzacji upadych banków. Wiem, e podczas negocjacji my, parlamentarzyci, bylimy trudnymi partnerami dla ministrów finansów Pastwa krajów. Jednak ów mechanizm restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji upadajcych banków ma kluczowe znaczenie dla powodzenia unii bankowej. Nie moglimy i nie chcielimy przysta na kompromis, którego nie moglimy uzasadni interesem obywateli. 2/6
Gdyby propozycje, które caymi tygodniami byy przedmiotem negocjacji, stay si rzeczywistoci, stanowiyby one zaprzeczenie gównych celów unii bankowej, czyli zdjcia z podatników koniecznoci pacenia za upado banków i wyeliminowania toksycznej zalenoci midzy dugami bankowymi a pastwowymi. Stanowisko Parlamentu Europejskiego niemal cakowicie poparo wielu renomowanych ekspertów gospodarczych, Komisja oraz Europejski Bank Centralny. Stanowisko, które nota bene zostao przyjte stosunkiem gosów 441 do 141. To wanie nazywam szerokim poparciem. Dzi we wczesnych godzinach rannych, po trudnych i mudnych 16 godzinnych negocjacjach, osignito w kocu przeom, który oznacza istotny postp, zwaszcza w porównaniu z decyzjami Rady ministrów finansów z dnia 18 grudnia, i umoliwia obecnie utworzenie dobrze funkcjonujcej unii bankowej. Jednolity nadzór bankowy, jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji banków oraz system gwarancji depozytów pozwalaj nam dzi powiedzie: mamy uni bankow. To historyczny krok. Propozycja rady ministrów finansów przewidywaa system, w którym 126 osób musi obradowa przez pi dni w ramach dziewiciu gremiów, zanim podejm decyzj o restrukturyzacji lub uporzdkowanej likwidacji banku. Podjcie takiej decyzji musi by jednak moliwe w cigu weekendu, aby unikn masowego wycofywania pienidzy z banków i zawirowa na rynku finansowym! Porozumienie, które w kocu osignito dzi o godzinie pitej rano, umoliwia podejmowanie pragmatycznych, niezalenych i skutecznych decyzji w cigu weekendu. Propozycja ministrów finansów przewidywaa ponadto system, w którym zamiast jednego jednolitego europejskiego funduszu restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji istniaby fundusz z portfelami krajowymi, który poza tym byby niedokapitalizowany. W konsekwencji oznaczaoby to jednak w dalszym cigu, e odpowiedzialno za likwidacj banków wci spoczywaaby na pastwach, z których pochodz. Zamiast realizowa podstawow ide unii bankowej, e to banki ratuj banki, koszty ostatecznie znowu poniósby podatnik. W jaki sposób Europejski Bank Centralny miaby wiarygodnie, w ramach testu warunków skrajnych, ocenia bezpieczestwo banków, jeeli wiedziaby, e w przypadku odkrycia powanego problemu nie dysponuje solidnym i sprawnie dziaajcym mechanizmem restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji? Z takim systemem bylibymy naprawd w gorszej sytuacji, ni gdyby w ogóle nie byo adnego jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji. Na szczcie we wczesnych godzinach porannych znaleziono dobre rozwizanie: prawdziwy europejski fundusz restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji, który moe natychmiast rozpocz dziaalno, od pierwszego dnia jest funduszem prawie cakowicie uwspólnotowionym oraz ma moliwo zacigania kredytów na rynkach finansowych. Jeeli chodzi o szczegóy, wprowadzilimy omioletni okres akumulacji rodków i moliwo zacigania kredytów na rynkach finansowych oraz uzgodnilimy, e ju po dwóch latach 60 procent wniesionych wkadów ma by w caoci dostpnych jako rodki wspólnotowe do wykorzystania w caej Europie. Dziki temu porozumieniu powstanie mechanizm restrukturyzacji i uporzdkowanej likwidacji umoliwiajcy ochron naszych obywateli i banków przed zawirowaniami na rynkach finansowych. W lutym Parlament Europejski przedstawi swoje stanowisko w sprawie europejskiego semestru. Jestemy przekonani co do jednego: jeeli z kryzysu trzeba wycign jak nauczk, to jest ni konieczno lepszej koordynacji naszej polityki gospodarczej. Europejski semestr jest krokiem niemiaym, jednakowo nadal krokiem w odpowiednim kierunku. 3/6
Dlatego w adnym razie nie chcemy dopuci do tego, by europejski semestr zosta sprowadzony do kolejnej biurokratycznej procedury. Wrcz przeciwnie cilejsz koordynacj gospodarcz naley postrzega jako niezbdny pierwszy krok na drodze ku realizacji cilejszej unii gospodarczej i walutowej. Aby dziaania te zakoczyy si sukcesem, naley speni dwa warunki. Po pierwsze, kady kraj musi przystpi do tych programów. Nie nastpi to bez nadzoru demokratycznego. Parlamenty musz zatem uczestniczy w dziaaniach na wszystkich szczeblach. Parlament Europejski zawsze dy do tego, by odgrywa aktywn rol w tym procesie. Rozwinlimy owocny dialog polityczno-gospodarczy z odpowiedzialnymi ministrami, a jednoczenie zintensyfikowalimy kontakty z parlamentami krajowymi. Po drugie, aby semestr europejski zakoczy si sukcesem, naley poprawi przestrzeganie zwizanych z nim zasad. Zdaj sobie spraw, e wdroenie semestru europejskiego stanowi prawdziwe wyzwanie dla pastw czonkowskich. Jednak w zbyt wielu przypadkach okazywao si, e zalecenia Komisji po prostu nie byy wykonywane. Pozwol Pastwo, e dodam jeszcze kilka sów na temat celów semestru europejskiego. Oczywicie naley si cieszy, e w swojej analizie wzrostu gospodarczego na 2014 rok Komisja za najwaniejszy priorytet uznaje trway i inteligentny rozwój sprzyjajcy spójnoci spoecznej. Musimy jednak zada sobie pytanie, czy nie jest to za mao oraz odrobin za póno. Co wicej, czy tworzymy odpowiednie instrumenty i czy wyposaamy si rzeczywicie w niezbdne rodki, aby móc osign tak ambitne cele? Stoimy wanie w obliczu poraki, jeeli chodzi o realizacj celów strategii Europa 2020 grozi jej taki sam los, jaki spotka strategi lizbosk. W ubiegym tygodniu Parlament Europejski przewaajc wikszoci gosów przyj sprawozdanie zawierajce wskazówki dla trojki. Ta zdecydowana wikszo pokazuje, e nasze sprawozdanie wykracza poza granice partyjne. Zachcam Pastwa zatem do zapoznania si z tym dokumentem. Nie prowadzimy nagonki na trojk. Wrcz przeciwnie chcemy, by trojka bya odpowiedzialna przed bezporednio wybranymi przedstawicielami obywateli. Jestemy przekonani, e reformy udaj si tylko wówczas, gdy równie obywatele uznaj je za niezbdne i uzasadnione. Jest to moliwe wycznie dziki przejrzystoci i zadbaniu o demokratyczn odpowiedzialno. W tym celu w parlamentach potrzebne s publiczne debaty nad odpowiednimi programami i poparcie przedstawicieli narodu. Cztery lata temu w wielkim popiechu powoano trojk w celu zapobiegnicia zaamaniu si wspólnej waluty euro. Cztery lata temu trojka bya popiesznie utworzona, aby pomóc nam unikn kryzysu podobnego do katastrofalnej depresji z roku 1929. Ale mimo to musimy wszyscy przyzna, e caa ta operacja nie przebiega optymalnie. Brak przejrzystoci doprowadzi do tego, e spory z powodu fundamentalnych rónic zda synne s ju konflikty midzy Komisj a Midzynarodowym Funduszem Walutowym rozstrzygano za zamknitymi drzwiami Eurogrupy. Dla trojki traktaty UE nie maj charakteru wicego, tak samo jak karta praw podstawowych, Trybuna Sprawiedliwoci nie odgrywa adnej roli, a ustawodawstwo unijne równie jej nie 4/6
obowizuje. Dlatego najwyszy ju czas, abymy powrócili do podstaw, jakimi s traktaty Unii Europejskiej, oraz poddali trojk demokratycznej kontroli i zobowizali j do odpowiedzialnoci, gdy zgodnie z naszym przekonaniem konstrukcyjne bdy zwizane z powstaniem trojki przyczyniy si do zych wyników makroekonomicznych. Podejcie oparte na zasadzie one size fits all najzwyczajniej nie moe funkcjonowa w przypadku czterech bardzo rónych krajów, których sytuacja wyjciowa i problemy róni si midzy sob. Nigdy nie byo planu B na wypadek, gdyby podejcie to nie przynioso oczekiwanych rezultatów i na przykad negatywnie wpyno na struktur naszych spoeczestw lub pogorszyo warunki ycia obywateli. Parlament Europejski proponuje podjcie w najbliszym czasie nastpujcych rodków z myl o wyeliminowaniu niektórych bdów konstrukcyjnych zwizanych z powstaniem trojki: wyszy stopie jasnoci i przejrzystoci w odniesieniu do wzajemnych stosunków midzy zainteresowanymi podmiotami poprzez publiczny dostp do zasad postpowania; odpowiedzialno Komisji przed Parlamentem Europejskim w oparciu o porozumienie midzyinstytucjonalne; wspólne standardy w dziedzinie odpowiedzialnoci i przejrzystoci w oparciu o wytyczne, które niedugo powstan. W duszej perspektywie za nieodzowne uwaamy zmiany w kwestii zada i sposobu pracy Eurogrupy. Poszerzony zakres uprawnie Eurogrupy musi zosta zrównowaony zobowizaniem do wikszej odpowiedzialnoci. Eurogrupa podobnie jak Europejski Mechanizm Stabilnoci musi znale sobie miejsce wród instytucji wspólnotowych. Usprawni to koordynacj gospodarcz i wzmocni odporno strefy euro na kryzysy w przyszoci. W ubiegym tygodniu, po dwóch latach intensywnych prac, Parlament Europejski przyj w pierwszym czytaniu pakiet w sprawie ochrony danych. Jako przedstawiciele wyborców uwaamy, e obywatele musz odzyska prawo decydowania o swojej sferze prywatnej, e równie w epoce cyfrowej potrzebne im s niepodwaalne prawa, a przedsibiorstwa skorzystaj na prawdziwym cyfrowym rynku wewntrznym. Na posiedzeniu Rady Europejskiej jesieni ubiegego roku twierdzili Pastwo, e ryche przyjcie solidnego pakietu w sprawie ochrony danych to podstawowy element zakoczenia procesu tworzenia cyfrowego rynku wewntrznego do roku 2015. Dlatego w imieniu Parlamentu zwracam si do Pastwa o szybkie spenienie danej obietnicy i pozwolenie Radzie na podjcie z nami negocjacji. W lutym Parlament Europejski opowiedzia si za wicymi celami klimatycznymi. W istocie rzeczy chodzi nam o trzy cele, które pragniemy zrealizowa do roku 2030. Po pierwsze, chcemy ograniczy o 40 procent emisje dwutlenku wgla w porównaniu z rokiem 1990. Po drugie, pragniemy zwikszy udzia energii ze róde odnawialnych w koszyku energetycznym do 30 procent. Po trzecie, do roku 2030 chcemy zaoszczdzi 40 procent energii. 5/6
Owe trzy wice cele klimatyczne i energetyczne uwaamy za suszne i wane. Dziki nim zapewnimy sobie trway wzrost gospodarczy i stworzymy dodatkowe miejsca pracy. Ponadto ograniczymy nasze uzalenienie od importu noników energii z pastw trzecich. Na przykadzie dramatycznego kryzysu ukraiskiego widzimy obecnie, jak wane jest uwolnienie si od zalenoci energetycznej. Jedna czwarta gazu ziemnego importowanego przez Europ pochodzi z Rosji i dociera do nas przez gazocigi przebiegajce przez terytorium Ukrainy. Równie z tego powodu tak due znaczenie ma dokoczenie budowy wewntrznego rynku energii oraz dalsza rozbudowa i integracja infrastruktury z myl o wspólnym transgranicznym korzystaniu z energii. Opierajc si na tych wicych celach, których domaga si Parlament Europejski, Unia Europejska take w przyszoci bdzie moga peni rol pioniera w dziedzinie polityki klimatycznej oraz pozytywnie wpyn na negocjacje w przededniu konferencji klimatycznej w Paryu w 2015 roku. Z zadowoleniem przyjmujemy propozycje Komisji. Projekt ten przynajmniej jest ju gotowy do realizacji. Jednak propozycje te niestety daleko odbiegaj od da Parlamentu Europejskiego. Dlatego te konieczne jest przedoenie w najbliszym czasie propozycji dotyczcych wicych celów w zakresie wydajnoci energetycznej. Wydajno energetyczna stanowi bowiem kluczowy instrument przeciwdziaania wysokim cenom energii. Jest to wane dla naszego przemysu, a take dla konsumentów, zwaszcza dla tych, którzy dysponuj niskimi dochodami i nie wiedz, z czego zapaci rachunek za ogrzewanie. W celu przyspieszenia rozbudowy odnawialnych róde energii naley równie okreli cele na szczeblu pastw czonkowskich. Struktura zarzdzania zaproponowana niedawno przez Komisj wie si z problemami, gdy ani polityka klimatyczna, ani polityka energetyczna nie jest zadaniem o charakterze midzypastwowym. W zwizku z tym Parlament obstaje przy procedurze wspódecydowania. Chciabym zwróci si teraz do Pastwa z bezporednim apelem: Parlament Europejski yczyby sobie, aby jak najszybciej doszli Pastwo do porozumienia w sprawie obnienia emisji dwutlenku wgla o 40 procent dziki skutecznemu systemowi handlu emisjami oraz przy uwzgldnieniu moliwoci poszczególnych krajów. Takie porozumienie jest potrzebne, aby przedsibiorstwa miay pewno planowania, abymy wzmocnili nasz wiarygodno midzynarodow jako pionierzy w dziedzinie ochrony klimatu oraz abymy wywarli pozytywny wpyw na zbliajce si negocjacje klimatyczne. Rozsdne byoby zatem osignicie porozumienia jeszcze przed wrzeniowym szczytem klimatycznym w Nowym Jorku. Dzi obraduj Pastwo take nad popraw konkurencyjnoci europejskiego przemysu. W kwestii tej Parlament jest po Pastwa stronie. Musimy chroni Europ jako miejsce prowadzenia dziaalnoci gospodarczej i przemysowej. Musimy planowo inwestowa w innowacje i badania naukowe. Natomiast maym i rednim przedsibiorstwom musimy udziela pomocy, gdy to one s fundamentem europejskiej gospodarki. To dziki nim w Europie powstaj miejsca pracy. Komisja przedstawia w swoim dokumencie dobry plan dziaania, w którym zwraca uwag, jak wane jest zadbanie o spójno polityki przemysowej, klimatycznej i energetycznej. Dlatego musimy znale recept na wysokie ceny energii i odpowied na ryzyko przenoszenia produkcji do innych czci wiata. Potrzebny nam jest silny i zrównowaony europejski przemys, aby zapewni naszym dzieciom dobr przyszo. Dzikuj Pastwu za uwag. 6/6