PRZYRODA Przedmiotowy System Oceniania w Szkole Podstawowej nr 4 w Tarnobrzegu 1. Kontrakt z uczniami 2. Obszary aktywności ucznia 3. Kryteria oceny 4. Cechy oceny 5. Formy oceniania 6. Sposoby przekazywania informacji zwrotnej 7. Rodzaje aktywności ucznia i ich kryteria oceny 8. Sposoby informowania rodziców 9. Osiągnięcia ucznia na poszczególne oceny
1. Kontrakt z uczniami ocenie podlegają wszystkie obszary aktywności ucznia; sprawdziany muszą być zapowiedziane tydzień wcześniej; kartkówki nie zawierają więcej niż 6 pytań; uczeń, po sprawdzianie robi jego poprawę wg wskazań nauczyciela; uczeń może poprawić ocenę ze sprawdzianu czy kartkówki w ciągu dwóch tygodni od dnia oddania sprawdzonych prac; nie ocenia się uczniów do trzech dni po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności w szkole; każdy uczeń może być raz w ciągu semestru nieprzygotowany do lekcji; za każdy kolejny trzeci brak zadania domowego uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną; podczas pracy w grupach, uczniowie każdej grupy, są odpowiedzialni za wykorzystywany do ćwiczeń sprzęt oraz ład i porządek na stanowisku pracy. 2. Obszary aktywności ucznia komunikowanie się z użyciem odpowiedniego przyrodniczego języka; rozumienie pojęć; umiejętność posługiwania się mapami; przygotowywanie projektów wycieczek; sporządzanie planów, szkiców, wykresów i schematów; dostrzeganie różnorodności organizmów żywych, ekosystemów oraz bogactwa relacji człowieka z naturą; pojmowanie różnorodności środowisk i życia na Ziemi, ich rozmieszczenia, a także zjawisk klimatycznych, astronomicznych itp.; dostrzeganie i analizowanie kluczowych zjawisk fizycznych w przyrodzie w skali lokalnej i globalnej; planowanie i prowadzenie obserwacji oraz doświadczeń, notowanie ich wyników w postaci słownej i graficznej; umiejętność wyciągania wniosków; planowanie i prowadzenie hodowli szkolnych. 3. Kryteria oceny System punktowy dla oceny prac pisemnych: celujący 100% + zadanie dodatkowe; bardzo dobry 91% - 100%; dobry 75% - 90%; dostateczny 51% - 74%; dopuszczający 31% - 50%; niedostateczny 0% - 30%. 2
4. Cechy oceny sprawiedliwa; jawna; jasno uzasadniona; motywująca do pracy; zrozumiała dla ucznia i jego rodziców /opiekunów/; uwzględniająca indywidualne predyspozycje dziecka. 5. Formy oceniania stopień w skali 1 6; ocena cząstkowa: plusy, minusy; pochwała ucznia przed zespołem klasowym, rodzicami /opiekunami/. 6. Sposoby przekazywania informacji zwrotnej ustnie motywując ocenę i wskazując możliwość poprawy; pisemnie w zeszycie przedmiotowym, zeszycie ćwiczeń. 7. Rodzaje aktywności ucznia i ich kryteria oceny Lp. Rodzaje aktywności ucznia Częstotliwość w semestrze Skala ocen 1. Testy semestralne 1 1,2,3,4,5,6 2. Sprawdziany po ukończeniu 1,2,3,4,5,6 działu 3. Kartkówki w/g potrzeb 1,2,3,4,5 4. Odpowiedzi ustne w/g potrzeb 1,2,3,4,5,6 5. Prace domowe indywidualnie 1,2,3,4,5,6 6. Praca w grupach indywidualnie 1,2,3,4,5,6 7. Aktywność na lekcji indywidualnie 1,2,3,4,5,6 8. Prowadzenie zeszytu przedmiotowego i indywidualnie 1,2,3,4,5,6 zeszytu ćwiczeń 9. Zadania dodatkowe indywidualnie 4,5,6 8. Sposoby informowania rodziców zebrania klasowe; indywidualne rozmowy; rozmowa telefoniczna; adnotacje w zeszycie przedmiotowym; listy informacyjne. 3
9. Osiągnięcia ucznia na poszczególne oceny Klasa IV uczeń potrafi: Na ocenę dopuszczającą rozpoznawać organizmy w swoim otoczeniu; założyć hodowlę rośliny od nasienia; wskazać na sobie części ciała; wskazać i nazwać części środowiska; mierzyć np. wzrost człowieka, temperaturę ciała; wyznaczyć kierunki główne; obserwować składniki pogody; rozpoznawać substancje z jakich zbudowane są różne ciała; odszukać w podręczniku wskazany tekst; podać rodzaje skal używanych na mapach, planach; wymienić źródła światła; pielęgnować rośliny; stosować zasady higieny; orientować się w najbliższej okolicy; Na ocenę dostateczną prowadzić hodowlę roślin; określić położenie ważnych narządów wewnętrznych; posłużyć się gnomonem do obserwacji widomej wędrówki Słońca; wyznaczyć kierunek północny przy użyciu kompasu, Gwiazdy Polarnej; wyznaczyć poziomice na modelu pagórka; nazwać i rozpoznać przyrządy meteorologiczne; zademonstrować powstawanie dźwięku; określić i nazwać stany skupienia wody; wypełnić tabelę; odczytać informacje z rysunku i schematu; przeczytać zadanie i wyjaśnić jakie czynności należy wykonać; ustalić cechy poziomicy na podstawie obserwacji; posłużyć się umowną skalą barw; wymienić oznaki dojrzewania płciowego; opisać wpływ czynników środowiska na zdrowie człowieka; posłużyć się planem miasta; odróżniać formy terenu; wymienić podstawowe zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych; posługiwać się językiem przyrodniczym Na ocenę dobrą porównywać cechy budowy obserwowanych organizmów w tym człowieka; opisać proces kiełkowania nasienia; odwzorować rysunkiem kształt i proporcje wybranych struktur np. liści, części ciała; wyznaczyć kierunek północny za pomocą gnomonu; 4
mierzyć wysokość opadu; określać kierunek wiatru; odróżniać cechy substancji; zaprojektować proste doświadczenie; odczytać wysokości bezwzględne na rysunku poziomicowym; wyjaśnić na czym polega wymiana gazowa, odżywianie, trawienie, dojrzewanie organizmu; opisać zmiany zachodzące w środowisku, organizmie; wyjaśnić wpływ odżywiania na rozwój dziecka; podać przykłady wzajemnych związków zachodzących między naturalnymi składnikami środowiska; Na ocenę bardzo dobrą wykazać doświadczalnie działanie ciśnienia atmosferycznego; wyjaśnić znaczenie kiełkowania, trawienia, odżywiania, oddychania; wskazać w środowisku skutki zmian pór roku, gospodarczej działalności człowieka; wskazać przykłady wpływu trybu życia na zdrowie człowieka; wskazać czynniki środowiska oddziałujące na rozwój hodowanych roślin; wyjaśnić procesy zachodzące między składnikami środowiska przyrodniczego; wyjaśnić proces powstawania wiatru; opisać cechy fizyczne wiatrów lokalnych; obliczać różnicę temperatur wraz z wysokością; wyznaczać kierunki do znanych obiektów w okolicy; odczytać treść mapy turystycznej; posługiwać się podziałką; narysować profil terenu; Na ocenę celującą wyjaśnić na przykładach procesy zachodzące między składnikami środowiska przyrodniczego; wyznaczyć, zaplanować trasę zwiedzania posługując się planem miasta; przewidywać zmiany pogody; wykonać karty zielnikowe z opisem; obserwować i opisywać rozwój rośliny od nasienia do dojrzałości; tworzyć kolekcję wybranych okazów przyrodniczych; prowadzić obserwacje ptaków, rozpoznawać gatunki, siedliska; przeprowadzać systematycznie i dokumentować serie pomiarów składników pogody; brać udział w konkursach przyrodniczych szkolnych i pozaszkolnych; 5
Klasa V uczeń potrafi: Na ocenę dopuszczającą podać przykłady substancji /cieczy, ciał stałych, gazów/, mieszanin niejednorodnych, roztworów; podać przykłady ekosystemów; podać przykłady związków organicznych i nieorganicznych; wykryć tłuszcze w roślinie; odróżnić muchomora od innych grzybów; wykazać substraty i produkty fotosyntezy; podać przykłady pasożytnictwa i konkurencji; Na ocenę dostateczną podać właściwości substancji; wyjaśnić stwierdzenie wszechobecna woda ; sporządzić mieszaninę jednorodną i niejednorodną; wskazać różnice między związkami organicznymi i nieorganicznymi wyróżnić warstwy lasów; właściwie pielęgnować rośliny; ograniczyć działania szkodzące przyrodzie; wskazać sposoby zapobiegania procesowi korozji; wyjaśnić na czym polega pasożytnictwo i konkurencja; wyjaśnić wpływ roślin lasu na panujące w nim warunki; ustalić zależności pokarmowe w ekosystemie; ocenić stan środowiska na podstawie wyglądu drzew i ilości szkodników; odczytywać informacje zawarte w rycinach; obserwować składniki krajobrazu w najbliższej okolicy; wskazać na mapie hipsometrycznej Polski obszary nizinne, wyżynne i górskie; wskazać na mapie hipsometrycznej i nazwać główne rzeki w Polsce; wskazać na mapie hipsometrycznej i nazwać największe jeziora w Polsce; odczytać na mapie krajobrazowej nazwy pasów rzeźby powierzchni w Polsce; odczytać na mapie hipsometrycznej Polski nazwy własne nizin, wyżyn i pasm górskich; odczytać i wskazać na mapie hipsometrycznej Polski nazwy krain geograficznych w pasach rzeźby powierzchni; odczytać treść mapy hipsometrycznej posługując się legendą; wymienić piętra roślinne w krajobrazach górskich; posługiwać się językiem przyrodniczym; Na ocenę dobrą podać przykłady zastosowań przez człowieka właściwości substancji; podać sposoby rozdzielania składników mieszanin i przeprowadzać proste doświadczenia; wykorzystywać w życiu codziennym właściwości substancji; zaplanować i przeprowadzić obserwacje procesu rdzewienia; rozpoznawać rośliny różnych ekosystemów; objaśnić przebieg procesu fotosyntezy; 6
rozpoznawać pory roku na podstawie roślin; wykryć skrobię w roślinach; odczytać dane z wykresów i tabel; podawać przykłady różnorodności organizmów; rozpoznawać na rycinie typy terenu /równinny, falisty, pagórkowaty, ze wzgórzami/; rozpoznawać na rycinie charakterystyczne formy rzeźby powierzchni; rozpoznawać na rycinie typowe krajobrazy w Polsce; opisać cechy typów terenu w Polsce; umiejscowić na mapie Polski typowe krajobrazy, wyjaśnić genezę węgla kamiennego i wapienia organicznego; odczytać wysokość bezwzględną punktów wysokościowych na mapie hipsometrycznej Polski; określić kierunek spływu rzek w Polsce na podstawie mapy hipsometrycznej; wskazać na mapie krajobrazowej granice pasów rzeźby powierzchni w Polsce; podać przykłady wpływu działalności człowieka na naturalne składniki krajobrazu; przedstawić etapy tworzenia się Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego; wyjaśnić przyczyny tworzenia się wybrzeża klifowego i mierzejowego na polskim wybrzeżu; wyjaśnić zmiany następujące w składnikach krajobrazu w następstwie działalności ludzi; określić położenie krain Polski posługując się kierunkami głównymi i pośrednimi; Na ocenę bardzo dobrą zaprojektować i przeprowadzić doświadczenia wykazujące właściwości substancji; wykazać doświadczalnie, że woda zawiera tlen; wyjaśnić dlaczego rośliny są producentami; porównać wybrane organizmy, ich budowę, czynności życiowe i tryb życia; porównać warunki życia na polu i w lesie, w ekosystemach wodnych i lądowych; wskazać przystosowania poznanych organizmów do pełnienia określonych czynności życiowych i do środowiska; za pomocą schematu przedstawić krążenie materii w ekosystemach; wyszukiwać w różnych źródłach informacji na określony temat; analizować skutki ingerencji człowieka w środowisko; rozpoznawać okazy skał: węgiel kamienny, wapień, granit, less, piasek, żwir; opisać dostosowanie budownictwa na obszarach górskich do warunków klimatycznych; wyjaśnić przyczyny piętrowości roślin w krajobrazach górskich; wyjaśnić powstawanie form rzeźby górskiej; wyjaśnić związki między działaniem czynników zewnętrznych a formami rzeźby na przykładzie zjawisk krasowych; obliczać odległość między obiektami na mapie Polski posługując się skalą i podziałką mapy; odszukać informacje o obiektach chronionych i krajoznawczych w literaturze popularnonaukowej, słownikach, czasopismach i zaplanować wycieczkę; 7
Na ocenę celującą wykonać zielnik kilku gatunków roślin wybranego środowiska; wykazać się wiadomościami wykraczającymi poza program; założyć i prowadzić hodowlę owada od jaja do postaci dorosłej; wykonać album dowolnej krainy geograficznej; brać udział w konkursach przyrodniczych szkolnych i pozaszkolnych; Klasa VI uczeń potrafi: Na ocenę dopuszczającą klasyfikować organizmy do poszczególnych grup świata żywego; opisać wykorzystanie znajomości zjawisk przyrodniczych przez człowieka; wymienić niektóre choroby bakteryjne człowieka; określić zasady higieny osobistej; podać przykłady obiektów i obszarów chronionych w najbliższej okolicy; wyjaśnić zasługi Mikołaja Kopernika; określić położenie Polski na mapie fizycznej; wymienić oraz wskazać na mapie świata kontynenty i oceany; wykazać istnienie trzech stanów skupienia materii; Na ocenę dostateczną poszukiwać i wykorzystywać informacje z różnych źródeł; prowadzić pomiary, obserwacje i doświadczenia przyrodnicze; wykazać wpływ środowiska na różnorodność roślin i zwierząt; wymienić cechy organizmów wykazujące związek ze środowiskiem ich życia; wymienić i wskazać na mapie kontynenty i oceany; badać właściwości ciał stałych, cieczy i gazów; wyjaśnić zjawisko krążenia wody w przyrodzie; wyjaśnić znaczenie i zastosowanie przemian chemicznych w życiu człowieka i przyrodzie; wyjaśnić na modelach, że cząsteczki różnych substancji różnią się kształtem i rozmiarem; badać przyleganie cieczy do ciała stałego; badać dyfuzję w gazach i cieczach; podać przykłady zjawisk optycznych i akustycznych; wykazać się znajomością czynności życiowych człowieka i przystosowaniem organizmu do podtrzymywania tych funkcji; posługiwać się skalą, planami oraz mapami o różnej treści; zaproponować działania zmierzające do ochrony i odnowy środowiska; omówić rolę wody, powietrza i gleby jako podstawy życia, zjawisk i procesów chemicznych oraz w działalności człowieka; wykazać się znajomością prawnie chronionych obiektów i obszarów przyrodniczych; wymienić ciała niebieskie Układu Słonecznego; określić położenie Ziemi w Układzie Słonecznym; 8
wymienić cechy krajobrazu nizinnego, wyżynnego i górskiego oraz scharakteryzować krajobraz wybranej krainy geograficznej świata; odczytać na mapie wysokość n.p.m. nizin, wyżyn, gór oraz wyjaśnić pojęcia: wysokość względna i bezwzględna; Na ocenę dobrą wyodrębnić grupy świata organicznego i uzasadnić sposób uporządkowania organizmów; wymienić czynniki kształtujące warunki życia w środowisku lądowym i wodnym; rozróżnić naturalne oraz powstałe w wyniku działalności człowieka formy rzeźby terenu; wykazać związek między zniszczonym środowiskiem i pogarszaniem się warunków życia ludzi; wyjaśnić znaczenie dyfuzji w życiu roślin, zwierząt oraz w otaczającym świecie; podać bezpośrednie dowody drobinowej budowy substancji; wykazać zależność właściwości różnych substancji od ich budowy cząsteczkowej; porównać zjawisko powstawania obrazu w oku i w mikroskopie; scharakteryzować czynności życiowe organizmów; wyjaśnić wpływ szkodliwych substancji na organizmy żywe i środowisko przyrodnicze; omówić na przykładach wpływ przemysłu na środowisko i zdrowie człowieka; wyznaczyć na mapie, globusie trasy wypraw geograficznych; przedstawić konsekwencje ruchów Ziemi; wymienić cechy przystosowujące organizmy do życia w różnych środowiskach; wskazać wzajemne powiązania między klimatem a szatą roślinną wybranej krainy geograficznej świata; Na ocenę bardzo dobrą wyjaśnić na przykładach z życia codziennego i obserwacji przyrodniczych zjawiska astronomiczne; ocenić działalność człowieka w krajobrazie nizin, wyżyn i gór; obliczyć średnią wartość temperatury powietrza i opadów; podać przykłady zjawisk zachodzących w sferach Ziemi; uzasadnić, że Ziemia i jej zasoby naturalne są dziedzictwem, które należy zachować dla przyszłych pokoleń; obserwować i identyfikować różnorodne zjawiska fizyczne i procesy chemiczne w najbliższym otoczeniu oraz wskazać ich zastosowanie w życiu człowieka i przyrodzie; opisać zasadę działania przyrządów optycznych na przykładzie aparatu fotograficznego i oka ludzkiego; wyjaśnić zjawisko powstawania dźwięku i jego znaczenie w przyrodzie, gospodarce, medycynie i życiu człowieka; wykazać związki między zdrowiem a czynnikami, które je warunkują; Na ocenę celującą zaproponować doświadczenia charakteryzujące stany skupienia substancji; przewidzieć efekty określonej przemiany chemicznej i zjawiska fizycznego; udowodnić jedność oraz różnorodność w budowie i funkcjach organizmów; 9
uzasadnić podział świata organicznego na pięć królestw; określić związki zachodzące między rzeźbą terenu, klimatem, wodami, roślinnością i glebą w wybranej krainie geograficznej świata; wyjaśnić wpływ kwaśnych deszczy na budowle i środowisko; wyjaśnić przyczyny i skutki tzw. dziury ozonowej; przedstawić podłoże i długofalowe skutki efektu cieplarnianego; brać udział w konkursach przyrodniczych szkolnych i pozaszkolnych; Opracował zespół nauczycieli przyrody: Celina Andrzejewska Ewa Rams Anna Szymańska 10