Aktualny komentarz zespołu inwestycyjnego 31 grudnia 2017 r. Rynki wschodzące kończą 2017 r. mocnym uderzeniem! ANALIZA RYNKÓW WSCHODZĄCYCH Trzy tematy, o których obecnie myślimy 1. Zgodnie z rynkowymi oczekiwaniami, Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) podniosła w grudniu kluczową stopę procentową o 25 punktów bazowych; była to trzecia podwyżka stóp w 2017 r. Powszechne oczekiwania zakładają, że w 2018 r. Fed zdecyduje się na trzy podwyżki stóp procentowych. Pomimo narastających obaw, wpływ tych podwyżek stóp na rynki wschodzące był jak dotąd ograniczony, po części dlatego, że normalizacji polityki pieniężnej w Stanach Zjednoczonych spodziewano się już wcześniej, a także dzięki solidnemu wzrostowi i mocnym fundamentom na najważniejszych rynkach wschodzących. 2. W grudniu na pierwszy plan wysunęła się polityka, a uwaga inwestorów koncentrowała się na wyborach w Republice Południowej Afryki, Indiach i Chile. U progu 2018 r. polityka nadal wymaga uwagi, a w trzech krajach zaliczających się do dużych rynków wschodzących, tj. w Brazylii, Meksyku i Rosji, odbędą się wybory prezydenckie. Reelekcja prezydenta Władimira Putina na jego czwartą kadencję nie budzi większych wątpliwości, natomiast w Brazylii i Meksyku mogą nastąpić zmiany. W Meksyku lewicowy populista Andres Manuel Lopez Obrador jest typowany na zwycięzcę przez większość sondaży, zatem spodziewamy się wzmożonej zmienności na rynku i cały czas uważnie obserwujemy sytuację. W Brazylii przewidujemy korzystny obrót wydarzeń oraz dalsze wdrażanie kluczowych reform przez nowego prezydenta. 3. Rynki wschodzące odnotowały w 2017 r. rekordowy napływ kapitału o wartości ok. 80 mld USD, w porównaniu z napływem minimalnej ilości kapitału w 2016 r. i odpływem w latach 2013-2015. Wprawdzie 2017 r. był trzecim (po 2010 r. i 2009 r.) rokiem wśród najlepszych lat dla napływów kapitału w ujęciu bezwzględnym w stosunku do kapitalizacji rynkowej od ponad 20 lat, odbicie przepływów kapitałowych było względnie łagodniejsze. Można spodziewać się pewnej zmienności, szczególnie, że przepływy inwestycyjne często odzwierciedlają zmienne podejście do subiektywnego ryzyka napływ inwestycji towarzyszy apetytom na ryzyko wśród inwestorów, a odpływ inwestycji towarzyszy awersji do ryzyka. Najwięksi globalni inwestorzy mają proporcjonalnie mniejszą ekspozycję na tę klasę aktywów w stosunku do udziału rynków wschodzących w globalnym PKB (produkcie krajowym brutto) i kapitalizacji rynku światowego, co może sprzyjać dalszemu napływowi inwestycji. Wyniki rynków (MSCI EM Index, USD) Skumulowane stopy zwrotu +Republika Południowej -Meksyk (-8,0%) Afryki (21,5%) +Grecja (13,6%) -Pakistan (-5,2%) -Zjednoczone Emiraty +Indie (11,8%) Arabskie (-4,6%) Wyniki sektorów (MSCI EM Index, USD) Skumulowane stopy zwrotu +Ochrona zdrowia (16,6%) -Usługi komunalne (1,5%) +Dobra konsumpcyjne wyższego rzędu (9,1%) Wyniki walut (w stosunku do USD) Zmiana w % -Usługi telekomunikacyjne (3,1%) +Materiały (8,8%) -Nieruchomości (3,1%) +Republika Południowej Afryki (9,1%) -Meksyk (-7,2%) +Korea (7,0%) -Turcja (-6,2%) +Polska (4,9%) -Brazylia (-4,6%) Źródło: FactSet, okres trzech miesięcy kończący się 31 grudnia 2017 r. Perspektywy Rynki wschodzące notowały dobre wyniki w 2017 r. i powinny, według nas, utrzymać trend wzrostowy także w 2018 r. w sprzyjających warunkach dynamicznego wzrostu gospodarczego, napływu większych ilości aktywów, solidnych rezerw walutowych, dobrego stanu rachunków obrotów bieżących i stabilnych walut lokalnych. Wyceny na rynkach wschodzących nadal uważamy za atrakcyjne instrumenty z tych rynków dostępne są po zaniżonych cenach w porównaniu z ich odpowiednikami z rynków rozwiniętych. Zyski wielu spółek z rynków wschodzących stopniowo się poprawiają pod względem rentowności, marż i zwrotu z kapitału własnego (ROE). Sądzimy, że Azja nadal jest najbardziej ekscytującym regionem rynków wschodzących, który oferuje szeroki wybór możliwości od Chin, Korei Południowej czy Tajwanu po takie kraje, jak Indie i Indonezja. Spółki azjatyckie zaczynają także dominować w branżach, w których dotychczas prym wiodły przedsiębiorstwa europejskie. Dotyczy to, w szczególności, sektorów związanych z motoryzacją i technologiami samochodowymi. Dostrzegamy także możliwości w Ameryce Łacińskiej. Brazylia wyszła z dłuższej recesji i zmaga się z kilkoma wyzwaniami, takimi jak wysokie bezrobocie czy afery korupcyjne, ale potencjał tego rynku generalnie budzi nasz optymizm, biorąc pod uwagę odczuwalny od niedawna nacisk na reformy. Uwaga dla naszych czytelników: Ze względu na błyskawicznie zmieniające się warunki na rynkach światowych, przedstawienie aktualnych materiałów na temat bieżącej sytuacji bywa trudne. Poniższe analizy są aktualne wyłącznie na dzień 31 grudnia 2017 r.
Jako inwestorzy selekcjonujący akcje na podstawie analizy fundamentalnej z podobną ekscytacją przyglądamy się wybranym możliwościom w innych częściach świata, w tym na takich rynkach jak Rosja, która straciła przychylność inwestorów. Dostrzegamy spółki, które, według nas, są bardzo dobrze zarządzane, rosną w szybkim tempie i zapewniają ekspozycję na kluczowe dla inwestorów tematy takie jak wzrost gospodarczy, zmiany demograficzne czy trendy na lokalnych rynkach konsumenckich. Najważniejsze trendy i wydarzenia na rynkach wschodzących W czwartym kwartale 2017 r. światowe rynki akcji notowały wzrosty. Inwestorzy koncentrowali się głównie na utrzymujących się sygnałach dodatniego wzrostu gospodarczego w kilku regionach oraz postępach na drodze do wdrożenia reformy podatkowej w Stanach Zjednoczonych. Jednocześnie byliśmy świadkami krótkiej korekty w sektorze technologii informatycznych związanej z realizacją zysków i rotacją w kierunku innych obszarów, takich jak finanse. Rynki wschodzące wciąż radziły sobie lepiej niż rynki rozwinięte dzięki wyższym zyskom oraz lepszym perspektywom wzrostu gospodarczego, napływowi dużych ilości kapitału i wyższym cenom surowców. Indeks MSCI EM Index zanotował wzrost o 7,5%, w porównaniu z sięgającym 5,6% zwrotem z indeksu MSCI World Index (w obydwu przypadkach w USD). Podobny trend obserwowaliśmy przez większą część roku, kiedy akcje spółek z rynków wschodzących notowały lepsze wyniki niż papiery przedsiębiorstw z rynków rozwiniętych. 2017 r. przyniósł najlepsze roczne wyniki rynków wschodzących od 2009 r. rynki te wypracowały zwrot rzędu 37,8%, znacznie wyższy w porównaniu z sięgającym 23,1% zwrotem wygenerowanym przez rynki rozwinięte. Wyceny: rynki wschodzące a rynki rozwinięte Dane na dzień 31 grudnia 2017 r. 12.5 17.0 1.8 2.4 Cena Price-to-Earnings do zysków Emerging Rynki wschodzące Markets Cena Price-to-Book do wartości Value księgowej Emerging Rynki wschodzące Markets 11.8% 13.2% 9.9% 11.3% Zwrot z kapitału ROE własnego (ROE) Prognozowane Forward zyski Earnings-per-Share na akcję stopa Short-Term krótkoterminowego Growth Rate wzrostu Emerging Rynki wschodzące Markets Emerging Rynki wschodzące Markets Źródło: FactSet. 2
Najważniejsze zmiany na rynkach wschodzących w omawianym kwartale Wśród najprężniejszych rynków wschodzących znalazły się rynki azjatyckie, a Indie, Korea Południowa i Singapur wypracowały dwucyfrowe zwroty. Zwycięstwo partii rządzącej w wyborach w dwóch kluczowych stanach oraz oczekiwania prowzrostowego budżetu w roku budżetowym kończącym się w marcu 2019 r. miały korzystny wpływ na nastroje rynkowe w Indiach. Wzrosty kursów akcji w Korei Południowej były stymulowane przez słabnące napięcia geopolityczne, solidny wzrost gospodarczy oraz mocną aprecjację wona. Z kolei Tajwan był jednym z najsłabszych rynków, którego wyniki osłabiła powszechna realizacja zysków w sektorze technologii informatycznych oraz rotacja w kierunku sektorów materiałów i finansów. Niestabilna sytuacja polityczna nadal miała niekorzystny wpływ na sytuację na rynku w Pakistanie, gdzie ceny akcji szły w dół. W Ameryce Łacińskiej, pomimo szybszego odbicia gospodarczego niż oczekiwano oraz dalszego luzowania polityki pieniężnej, opóźnienie w realizacji reformy systemy świadczeń społecznych wciąż miało niekorzystny wpływ na nastroje inwestorów w Brazylii. Jednym z rynków, które zanotowały najgorsze wyniki zarówno w regionie, jak i na całym świecie, był rynek meksykański, na którym odbiły się kolejne podwyżki stóp procentowych w grudniu oraz niepewność wokół procesu renegocjacji warunków Północnoamerykańskiego Układu Wolnego Handlu (NAFTA). Dwucyfrowe grudniowe wzrosty po zwycięstwie Sebastiana Pinery w wyborach prezydenckich połączone z aprecjacją peso i wyższymi cenami surowców napędzały wzrosty na rynku chilijskim. Rynki środkowoeuropejskie, takie jak Czechy i Węgry, radziły sobie dobrze, po części dzięki generalnie solidnym fundamentom makroekonomicznym. Największy korzystny wpływ na rynek rosyjski miały wyższe ceny ropy oraz nadspodziewanie duże cięcia stóp procentowych w grudniu, natomiast deprecjacja liry ograniczyła stopy zwrotu w USD w Turcji. Republika Południowej Afryki znalazła się wśród rynków afrykańskich, które wypracowały najlepsze wyniki, po części dzięki nadziejom na zmianę polityki po zwycięstwie probiznesowego kandydata Cyrila Ramaphosy w wyborach na przewodniczącego rządzącego Afrykańskiego Kongresu Narodowego, jak również dzięki solidnej aprecjacji randa. Z kolei rynek egipski zanotował spadek, pomimo poprawy fundamentów makroekonomicznych. Nowe rynki wschodzące jako grupa zanotowały słabszy wynik w porównaniu z rynkami wschodzącymi w okresie trzech miesięcy. Szczególnie dobrze radziły sobie Wietnam i Kazachstan, a dodatnie zwroty wypracowały także Argentyna i Kenia. Rynek wietnamski znalazł się wśród rynków notujących najlepsze wyniki na świecie, po części dzięki niesłabnącemu zainteresowaniu inwestorów zagranicznych i solidnym fundamentom makroekonomicznym, takim jak dynamiczny wzrost gospodarczy. Z kolei akcje spółek z Kuwejtu i Sri Lanki traciły na wartości. Prognozy regionalne Okres trzech miesięcy kończący się 31 grudnia 2017 r. Rynek Azja Chiny Indie Indonezja Korea Południowa Pakistan Tajwan Tajlandia Wietnam Europa Czechy Węgry Rosja Turcja ( ) N (+) Tezy inwestycyjne Makroekonomiczne fundamenty są solidne, ale obawy związane z sytuacją polityczną oraz wysokie wyceny mogą mieć niekorzystny wpływ na niektóre rynki. Nasze ogólne prognozy dla Chin wciąż są stabilne. Korzystny wpływ na rynek mają reformy po stronie podaży, a umocnienie renminbi uspokoiło obawy wielu zagranicznych inwestorów przed odpływem kapitału. Niemniej jednak + w 2018 r. presja inflacyjna może narastać, a niepewność co do przyszłości wymiany handlowej pomiędzy Chinami a Stanami Zjednoczonymi może odbić się na nadwyżce na rachunku obrotów bieżących. Solidne fundamenty makroekonomiczne, słaba penetracja rynku i uzdolnieni menedżerowie to atuty, które zwiększają + atrakcyjność indyjskich przedsiębiorstw w naszych oczach, ale dość wysokie wyceny i rysujące się na horyzoncie wyzwania, które mogą utrudnić generowanie zysków, skłaniają nas do bardziej neutralnego podejścia do tego rynku. W tym roku wzrost gospodarczy powinien utrzymać równowagę i powoli rosnąć. W późniejszej części roku emocje na arenie politycznej prawdopodobnie będą narastać w związku z wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na kwiecień 2019 r. Wskaźniki makroekonomiczne są dobre, ale nasilają się obawy związane z regulacjami i niestabilną sytuacją geopolityczną. Niepewność nadal budzą przetasowania polityczne i wysoki deficyt na rachunku obrotów bieżących. Dane makroekonomiczne są stabilne i korzystne. Sytuacja geopolityczna jest względnie bezpieczniejsza na tle innych krajów w tym regionie. Niemniej jednak uważnie monitorujemy silną walutę i wysokie wyceny na rynkach akcji. Nasze ogólne prognozy wciąż są stabilne z lekką przewagą optymizmu. Uważamy, że gospodarka jest zrównoważona i ma szanse na stopniowe przyspieszenie wzrostu. Roczny wzrost PKB będzie prawdopodobnie wyższy niż 6% i może być zaledwie częściowo zniwelowany przez konsekwencje spadku produkcji ropy. Pewne obawy budzi jednak utrzymujący się brak równowagi budżetowej. Gospodarki mają solidną kondycję, ale zależność od cen ropy i niepewna sytuacja polityczna może odbić się na niektórych rynkach. Solidna kondycja gospodarcza nie znajduje obecnie odzwierciedlenia w wynikach rynku akcji. Uważnie monitorujemy plany polityczne partii ANO, szczególnie po nieudanej próbie sformowania koalicji z innymi ugrupowaniami. Perspektywy makroekonomiczne wyglądają względnie dobrze, sytuacja polityczna jest stabilna, a wyceny rynkowe są atrakcyjne w porównaniu z rynkami wschodzącymi w ujęciu ogólnym, co skłania nas do formułowania optymistycznych prognoz krótkoterminowych dla tego rynku. W warunkach stabilnych cen ropy naftowej i kursu rubla, przedsiębiorstwa krajowe powinny korzystać na korektach danych o zyskach w górę i rosnącym popycie. Sytuacja polityczna powinna wciąż być stabilna, a w zbliżających się wyborach prezydenckich raczej nie pojawi się poważniejsza konkurencja dla obecnego prezydenta. Ryzyko makroekonomiczne jest jednak wysokie w związku z podwyższoną zmiennością cen surowców oraz prawdopodobieństwem dodatkowych sankcji ze strony Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Przy obecnej ekspansywnej polityce budżetowej, prognozy wzrostu PKB na 2017 r. poszły w górę do 5-6%. Wysoka + inflacja i ryzyko polityczne skłaniają nas jednak do przyjęcia ostrożniejszego podejścia. Wykres przedstawia poglądy zespołu Templeton Emerging Markets Group na temat poszczególnych regionów. Wszystkie przedstawione poglądy odzwierciedlają wyłącznie punkt widzenia i opinie zespołu Templeton Emerging Markets Group. Dane nie odzwierciedlają żadnego rzeczywistego rachunku ani portfela. ciąg dalszy na następnej stronie 3
Prognozy regionalne, ciąg dalszy Okres trzech miesięcy kończący się 31 grudnia 2017 r. Rynek ( ) N (+) Ameryka Łacińska Argentyna Brazylia Meksyk Peru Bliski Wschód Kuwejt Katar Arabia Saudyjska Zjednoczone Emiraty Arabskie Afryka Egipt Kenia Nigeria Republika Południowej Afryki Tezy inwestycyjne Sygnały ekonomiczne skłaniają do optymizmu, ale wybory na scenie politycznej w 2018 r. mogą wywoływać wzmożoną zmienność na niektórych rynkach. Ożywienie gospodarcze nabiera tempa, co w połączeniu z korzystnym wynikiem październikowych wyborów powinno przygotować grunt pod oczekiwany awans z kategorii nowych rynków wschodzących do grona rynków wschodzących. Do tego czasu aktywa z tego rynku powinny utrzymać dobre wyniki. W krótkiej perspektywie można spodziewać się pewnych wyzwań w związku z zaplanowanymi na 2018 r. wyborami prezydenckimi, które mogą wywołać wzmożoną zmienność na rynkach, choć prognozy zakładają korzystny wynik. Nasze długoterminowe prognozy są optymistyczne i zakładają, że nowy prezydent będzie kontynuował działania na rzecz reform. Perspektywy makroekonomiczne rysujące się przed tym krajem są stabilne, a wyceny akcji są niższe niż średnie historyczne. Uważamy, że ryzyko związane z Meksykiem wzrosło w związku z trwającymi renegocjacjami porozumienia NAFTA (choć spodziewamy się pomyślnych rezultatów tych rozmów) oraz wyborami prezydenckimi w 2018 r. To ostatnie wydarzenie może być przyczyną wzmożonej zmienności, biorąc pod uwagę niewielkie różnice poparcia sygnalizowanego w sondażach. Dynamika gospodarcza w okresie poprzedzającym wybory prezydenckie zwykle jest solidna. Wzrost PKB prawdopodobnie osiągnął poziom odbicia w 2017 r. i powinien w przyszłości przyspieszyć pod wpływem dobrych warunków na rynku konsumenckim oraz wyższych cen metali. Możliwe jednak, że na bardziej zrównoważone ożywienie będzie trzeba poczekać dłużej, aż scenariusz polityczny się wyjaśni. Wyceny instytucji finansowych i spółek związanych z rynkiem konsumenckim wydają nam się atrakcyjne. Rynki bliskowschodnie generują zróżnicowane wyniki, w niektórych przypadkach zależne od czynników makroekonomicznych i politycznych, a w innych zyskujące na realizowanych reformach. Ewentualny awans w klasyfikacji FTSE byłby pozytywnym katalizatorem dla tego rynku. Kuwejt ma najwyraźniej lepszą kondycję budżetową na tle innych rynków regionalnych i dlatego jest bardziej defensywny. Utrzymuje się ryzyko politycznego impasu, który często prowadzi do wolniejszej realizacji reform budżetowych i inwestycji. Wyceny nie są zbyt wysokie, a rachunek obrotów bieżących jest w coraz lepszym stanie, jednak słabnące tempo wzrostu gospodarczego oraz konflikt i impas polityczny odbijają się niekorzystnie na apetytach wśród inwestorów. Wzrost gospodarczy wydaje się stabilny, a Narodowy Program Transformacji jest korygowany pod kątem bardziej realistycznych celów. W całym regionie ZEA są w najmniejszym stopniu uzależnione od przychodów z ropy. Reformy budżetowe przyniosły efekty i spodziewamy się dalszych reform, takich jak wprowadzenie podatku VAT. Należy jednak uważnie monitorować silny sektor nieruchomości. Region ma solidny potencjał do poprawy wyników, a pewne sygnały polityczne i makroekonomiczne dają powody do optymizmu. Egipt wykonał zdecydowany krok w kierunku reform ekonomicznych. Kraj ten notuje spadek inflacji oraz aprecjację waluty, ale pewne ryzyko dla papierów wartościowych wciąż istnieje. Po potwierdzeniu wyników wyborów oraz wygaszeniu protestów, wzrost gospodarczy prawdopodobnie sięgnie ok. 5%. Sądzimy jednak, że rynek uwzględnił już taki scenariusz w swoich wycenach. Sytuacja na rynku poprawia się z makroekonomicznego punktu widzenia, biorąc pod uwagę większą produkcję ropy, korzystniejsze ceny ropy, stabilizację inflacji oraz zmienny kurs waluty. Grudniowa konferencja wyborcza Afrykańskiego Kongresu Narodowego zakończyła się wyłonieniem kompromisowego składu komitetu partii pod przewodnictwem Cyrila Ramaphosy; połowę spośród sześciu najwyższych rangą członków komitetu stanowią jednak przedstawiciele frakcji Zumy. Choć wybór Cyrila Ramaphosy na przywódcę partii jest korzystny, będziemy monitorować sytuację, by przekonać się, czy taki skład daje szansę na realizację kluczowych reform. Wykres przedstawia poglądy zespołu Templeton Emerging Markets Group na temat poszczególnych regionów. Wszystkie przedstawione poglądy odzwierciedlają wyłącznie punkt widzenia i opinie zespołu Templeton Emerging Markets Group. Dane nie odzwierciedlają żadnego rzeczywistego rachunku ani portfela. TEMPLETON EMERGING MARKETS GROUP LOKALNA WIEDZA, GLOBALNY ZASIĘG W morzu niezauważanych i niedostatecznie zbadanych spółek nic nie może zastąpić znajomości lokalnych rynków. Nasz działający na rynkach lokalnych zespół inwestycyjny składający się z ponad 50 zarządzających portfelami i analityków z 20 krajów wyróżnia grupę Templeton Emerging Markets Group na tle reszty rynku. Inwestorzy mogą czerpać korzyści z naszej sieci lokalnych kontaktów biznesowych, osobistych wizyt w spółkach i umiejętności bieżącego reagowania na wydarzenia na rynkach lokalnych. Nasz globalny zasięg poprzez Franklin Templeton Investments zapewnia z kolei dostęp do zasobów związanych z zaawansowanym zarządzaniem ryzykiem i realizacją transakcji. Zespół zarządzających portfelami inwestycyjnymi ściśle współpracuje z grupą ds. analizy wyników i ryzyka, która dostarcza szczegółowe analizy ryzyka uzupełniające ocenę ekspozycji na ryzyko, jaką przeprowadzają członkowie zespołu. 50+ zarządzających portfelami i analityków 15 lat doświadczenia w branży 12 lat stażu w Templeton Stephen Dover, CFA Allan Lam, CPA Chetan Sehgal, CFA Carlos Hardenberg 4
INFORMACJA NATURY PRAWNEJ Niniejszy materiał ma charakter ogólny, a zawarte w nim treści nie powinny być traktowane jako indywidualne porady lub rekomendacje inwestycyjne dotyczące kupna, sprzedaży lub utrzymania jakichkolwiek inwestycji lub przyjęcia jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mają charakteru porad prawnych ani podatkowych. Poglądy wyrażone w niniejszym materiale odzwierciedlają punkt widzenia zarządzającego inwestycjami, a wszelkie komentarze, opinie i analizy są w pełni aktualne wyłącznie w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez odrębnego powiadomienia. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotyczących jakiegokolwiek kraju, regionu czy rynku. Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego materiału. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments ( FTI ). FTI nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym materiale; inwestor może opierać swe decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wyłącznie na własne ryzyko. Produkty, usługi i informacje mogą nie być dostępne pod niektórymi jurysdykcjami i są oferowane poza Stanami Zjednoczonymi przez inne podmioty powiązane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zależności od lokalnie obowiązujących przepisów. Aby dowiedzieć się, czy dane produkty i usługi są dostępne pod określoną jurysdykcją, należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym. Wydane w USA przez Franklin Templeton Distributors, Inc., One Franklin Parkway, San Mateo, California 94403-1906, (800) DIAL BEN/342-5236, franklintempleton.com Franklin Templeton Distributors, Inc. jest głównym dystrybutorem zarejestrowanych w USA produktów Franklin Templeton Investments, które są dostępne wyłącznie pod jurysdykcjami dopuszczającymi, na mocy obowiązującego prawa i przepisów, oferowanie takich produktów lub składanie zapytań ofertowych dotyczących takich produktów. Australia: wydane przez Franklin Templeton Investments Australia Limited (ABN 87 006 972 247) (australijskiego dostawcę usług finansowych posiadającego licencję nr 225328), Level 19, 101 Collins Street, Melbourne, Victoria, 3000. Austria/Niemcy: wydane przez Franklin Templeton Investment Services GmbH, Mainzer Landstraße 16, D-60325 Frankfurt nad Menem, Niemcy. Dopuszczone do użytku w Niemczech przez IHK Frankfurt M., Reg. no. D-F-125-TMX1-08. Kanada: wydane przez Franklin Templeton Investments Corp., 5000 Yonge Street, Suite 900 Toronto, ON, M2N 0A7, faks: (416) 364-1163, (800) 387-0830, www.franklintempleton.ca. Dubaj: wydane przez Franklin Templeton Investments (ME) Limited, podmiot działający na podstawie licencji i pod nadzorem Urzędu Regulacji Rynków Finansowych w Dubaju. Oddział w Dubaju: Franklin Templeton Investments, The Gate, East Wing, Level 2, Dubai International Financial Centre, P.O. Box 506613, Dubaj, ZEA, tel.: +9714-4284100, faks: +9714-4284140. Francja: wydane przez Franklin Templeton France S.A., 20 rue de la Paix, 75002 Paryż, Francja. Hongkong: wydane przez Franklin Templeton Investments (Asia) Limited, 17/F, Chater House, 8 Connaught Road Central, Hongkong. Włochy: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à.r.l. oddział we Włoszech, Corso Italia, 1 Mediolan, 20122, Włochy. Japonia: wydane przez Franklin Templeton Investments Japan Limited. Korea Południowa: wydane przez Franklin Templeton Investment Trust Management Co., Ltd., 3rd fl., CCMM Building, 12 Youido-Dong, Youngdungpo-Gu, Seul, Korea 150-968. Luksemburg/Beneluks: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à r.l. podlegającą nadzorowi Commission de Surveillance du Secteur Financier 8A, rue Albert Borschette, L-1246 Luksemburg Tel.: +352-46 66 67-1 Faks: +352-46 66 76. Malezja: wydane przez Franklin Templeton Asset Management (Malaysia) Sdn. Bhd. & Franklin Templeton GSC Asset Management Sdn. Bhd. Polska: wydane przez Templeton Asset Management (Poland) TFI S.A., Rondo ONZ 1; 00-124 Warszawa. Rumunia: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management Limited w Bukareszcie, 78-80 Buzesti Street, Premium Point, 7th-8th Floor, 011017 Bukareszt 1, Rumunia. Podmiot zarejestrowany w rumuńskim Urzędzie Nadzoru Finansowego pod numerem PJM01SFIM/400005/14.09.2009 oraz notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (FCA). Singapur: wydane przez Templeton Asset Management Ltd. Registration No. (UEN) 199205211E, 7 Temasek Boulevard, #38-03 Suntec Tower One, 038987, Singapur. Hiszpania: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management w Madrycie, profesjonalny podmiot działający w sektorze finansowym pod nadzorem CNMV, José Ortega y Gasset 29, Madryt. Republika Południowej Afryki: wydane przez Franklin Templeton Investments SA (PTY) Ltd., licencjonowanego dostawcę usług finansowych. Tel.: +27 (21) 831 7400, faks: +27 (21) 831 7422. Szwajcaria: wydane przez Franklin Templeton Switzerland Ltd, Stockerstrasse 38, CH-8002 Zurych. Wielka Brytania: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML) z siedzibą pod adresem: Cannon Place, 78 Cannon Street, Londyn EC4N 6HL. Podmiot notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA). Region krajów skandynawskich: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML), oddział w Szwecji, Blasieholmsgatan 5, SE-111 48 Sztokholm, Szwecja. Tel.: +46 (0) 8 545 01230, faks: +46 (0) 8 545 01239. FTIML jest podmiotem notyfikowanym i regulowanym w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA) oraz ma pozwolenia wydane przez określone organy regulacyjne na prowadzenie działalności inwestycyjnej w Danii, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Ameryki: w USA niniejsza publikacja udostępniana jest wyłącznie pośrednikom finansowym przez Templeton/Franklin Investment Services, 100 Fountain Parkway, St. Petersburg, Florida 33716. Tel.: (800) 239-3894 (połączenie bezpłatne w USA), (877) 389-0076 (połączenie bezpłatne w Kanadzie), faks: (727) 299-8736. Inwestycje nie mają ubezpieczenia FDIC, mogą tracić na wartości i nie są objęte gwarancjami bankowymi. Dystrybucja poza USA może być prowadzona przez Templeton Global Advisors Limited lub innych dystrybutorów, pośredników, sprzedawców lub profesjonalnych inwestorów, którym Templeton Global Advisors Limited powierzy dystrybucję tytułów uczestnictwa funduszy Franklin Templeton pod niektórymi jurysdykcjami. Niniejszy materiał nie stanowi oferty sprzedaży ani zachęty do składania oferty kupna papierów wartościowych pod jakąkolwiek jurysdykcją, pod którą byłoby to niezgodne z obowiązującym prawem. MSCI nie udziela żadnych gwarancji ani nie ponosi żadnej odpowiedzialności w związku z przedstawionymi danymi MSCI. Dalsze rozpowszechnianie lub wykorzystywanie jest zabronione. Niniejszy raport nie został zatwierdzony ani opracowany przez MSCI. Ważne uwagi i warunki dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie www.franklintempletondatasources.com. franklintempletoninstitutional.com 2018 Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzezone. 1/18