Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. Główne produkty przemiany materii to: woda, dwutlenek węgla i produkty przemian azotowych. Produkty przemian azotowych: - amoniak toksyczny, wydalany głównie przez wodne zwierzęta -mocznik i kw. moczowy są mniej toksyczne ale ich synteza wymaga nakładu energii. Wydalanie mocznika wymaga zużycia wody. Kwas moczowy może być wydalany jako półpłynna wydalina (jest to przystosowaniem do oszczędzania wody).
Bilans wodny organizmu człowieka.
Układ wydalniczy człowieka.
Budowa nerki. Nerka jest pokryta torebką z tkanki łącznej. Zewnętrzna część = kora Wewnętrzna część = rdzeń - 8-10 stożkowatych struktur zwanych piramidami nerkowymi, a ich wierzchołki to brodawki nerkowe, od nich odchodzą kanaliki zbiorcze. Powstały mocz spływa kanalikami zbiorczymi przez brodawki nerkowe do miedniczki nerkowej dalej do parzystych moczowodów i pęcherza moczowego. Pojemność pęcherza 800 ml.
Budowa nerki przekrój.
Ułożenie głównych struktur nefronu.
Nefron to jednostka czynnościowa nerki. Kłębuszek nerkowy filtruje krew. Przesącz przechodzący przez kanalik nerkowy podlega obróbce: selektywnej resorpcji i sekrecji. Ostateczną postacią przesączu jest mocz.
Budowa torebki Bowmana. Na spadek stężenia jonów Na w osoczu lub zmniejszenie się ciśnienia tętniczego krwi są wrażliwe receptory, które znajdują się w tzw. aparacie przykłębuszkowym jego komórki wydzielają reninę enzym proteolityczny, który przekształca krążący w osoczu angiotensynogen (produkują go komórki tłuszczowe) w angiotensynę I ona jest prekursorem angiotensyny II działa silnie skurczowo na naczynia krwionośne. Angiotensyna II pobudza korę nadnerczy do wydzielania aldosteronu, który wspomaga resorpcję jonów Na w kanalikach nerkowych
Błona filtracyjna w nerce. Padocyty mają liczne wypustki cytoplazmatyczne (wyrostki stopowate) one pokrywają powierzchnie naczyń włosowatych kłębuszka. Wyrostki stopowate sąsiednich padocytów są oddzielone wąskimi szczelinami filtracyjnymi, które wraz z porowatą ścianą naczyń tworzą błonę filtracyjną. Jest ona przepuszczalna dla: płynów, glukozy, aminokwasów, soli, mocznika. Zatrzymuje komórki krwi i większość białek osocza.
Fragment kory nerkowej (z tkanki usunięto pewne struktury, aby pokazać kłębuszki nerkowe i związane z nimi naczynia krwionośne).
Zagęszczanie moczu w poszczególnych odcinkach nefronu mechanizm działania wzmacniacza przeciwprądowego (pętla nefronu przechodzi przez rdzeń nerki, który jest hipertoniczny względem zawartości kanalika). Skład moczu pierwotnego (w ciągu doby ok. 1,8 l): szkodliwe produkty przemiany materii, cukry, sole mineralne, witaminy, aminokwasy, woda. Skład moczu ostatecznego (stanowi 0,8% moczu pierwotnego): płyn hiperosmotyczny, który nie zawiera białek i glukozy, o ph 5,5 i żółtej barwie.
Narządy wydalnicze kręgowców lądowych. - nerka kręgowców resorpcja (oszczędność wody), - wydalanie małej ilości hipertonicznego moczu, - produkty przemian azotowych wytwarzane w wątrobie są transportowane do nerek, - podczas oddychania komórkowego wszystkie komórki produkują dwutlenek węgla i pewna ilość wody
Regulacja produkcji moczu przez hormon antydiuretyczny (ADH). Kiedy organizm jest odwodniony, ADH powoduje przepuszczalność kanalików zbiorczych dla wody. Więcej wody ulega resorpcji i powstaje mniejsza ilość bardziej stężonego moczu.
Prawidłowe wyniki moczu (skład moczu).
Choroby układu moczowego.
Choroby układu moczowego c.d.
Zapamiętaj!!! 1. Pojęcia osmoregulacja, wydalanie, azotowe produkty przemiany materii. 2. Budowa i funkcje dróg moczowych. 3. Budowa i funkcje nerek. 4. Budowa nefronu. Analiza budowy i funkcji poszczególnych odcinków jego budowy. 5. Powstawanie i skład moczu pierwotnego i ostatecznego. 6. Choroby i zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu układu moczowego. 7. Różnorodność narządów wydalniczych u zwierząt. Mechanizmy wydalania zależne od środowiska życia. Produkty przemian azotowych. 8. Wydalanie u roślin.
źródła Biologia, Solomon, Berg, Martin, Vilee Biologia repetytorium, WSiP INTERNET