Przykładowe zadania. przygotowujące do egzaminu maturalnego

Transkrypt

1 Przykładowe zadania z BIOLOGii przygotowujące do egzaminu maturalnego Prezentowane zadania są zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Prócz zadań, które występują pojedynczo (prezentowane zadania 3. i 4.), w arkuszu znajdą się także zawierające po kilka poleceń odnoszących się do tego samego materiału źródłowego (prezentowane zadania 1. i 2.). Za każde zadanie będzie można uzyskać kilka punktów, a do rozwiązania niezbędna będzie umiejętność łączenia i wykorzystywania wiedzy z różnych dziedzin biologii. Wśród prezentowanych zadań znajdziemy zarówno zadania otwarte, jak i zamknięte. Zadanie 1. Stężenie glukozy w osoczu (mg/100 cm 3 ) Człowiek chory Człowiek zdrowy Czas (h) Wykres przedstawia zmiany stężenia glukozy we krwi człowieka zdrowego i chorego na cukrzycę. a) Na podstawie analizy wykresu oraz własnej wiedzy określ zależność między stężeniem glukozy w osoczu krwi i wydzielaniem insuliny u ludzi zdrowych oraz u ludzi chorych na cukrzycę. Sformułuj wniosek określający tę zależność. 1

2 b) Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania. Wskutek zaburzeń regulacji poziomu cukru we krwi (cukrzyca typu I lub typu II) dochodzi do A. wzrostu wydalania cukru z moczem. B. utraty znacznej ilości wody. C. spadku stężenia glukozy we krwi. D. wzrostu stężenia glukozy we krwi. E. spadku ciśnienia osmotycznego krwi. F. wzrostu ciśnienia osmotycznego krwi. G. spadku poziomu jonów Na+ i K+ w osoczu. H. wzrostu poziomu jonów Na+ i K+ w osoczu. c) Na podstawie analizy wykresu oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. I. U osób chorych na cukrzycę poziom glukozy jest niższy niż u ludzi zdrowych, a po posiłku wysokie stężenie cukru utrzymuje się przez długi czas. II. U osób zdrowych poziom glukozy normalizuje się po około 1,5 godziny od maksymalnego stężenia cukru. P/F P/F II, III, IV V.2.1 a) Insulina uwalniana jest wskutek wzrostu stężenia glukozy we krwi. U osób zdrowych poziom glukozy normalizuje się w wyniku działania insuliny po 1,5 godziny od maksymalnego stężenia cukru. U osób chorych na cukrzycę wskutek braku insuliny lub upośledzenia jej wydzielania podstawowy poziom glukozy jest wyższy, a po posiłku wysokie stężenie cukru utrzymuje się przez długi czas. b) A, B, D, F, G c) I F, II P 2

3 Zadanie 2. Rys. A Rys. B Uczniowie przeprowadzili doświadczenie zobrazowane na rysunku przedstawiającym wygląd łodyg tulipana przed doświadczeniem (Rys. A) i po doświadczeniu (Rys. B). Kwitnące pędy tulipana umieścili pojedynczo w zlewkach. Zlewka I zawierała 2-proc. wodny roztwór soli NaCl, zlewka II zawierała 10-proc. wodny roztwór soli NaCl, a zlewka III zawierała wodę. Rośliny umieścili w jednakowych warunkach temperatury i oświetlenia i obserwowali jędrność łodyg tulipana. a) Sformułuj problem badawczy sprawdzany w tym doświadczeniu. b) Podaj, która zlewka stanowiła próbę kontrolną tego doświadczenia. c) Określ przyczynę zjawiska obserwowanego w próbach badawczych. III, IV IV.7.2 a) Na przykład: Wpływ / Jaki wpływ ma? / Czy ma wpływ stężenie roztworu soli NaCl na jędrność? / Więdnięcie łodyg tulipana. b) zlewka III c) Oba roztwory soli są hipertoniczne / bardziej stężone w stosunku do tkanek tulipana. 3

4 Zadanie 3. Rysunki przedstawiają struktury wiekowe populacji ludności w Polsce i Niemczech w roku 2000 oraz prognozy na rok 2050 w mln osobników (według danych US Cenusus Bureau). Rok ,0 1,5 1,0 0, ,5 1,0 1,5 2, POLSKA NIEMCY Rok ,0 1,5 1,0 0, ,5 1,0 1,5 2,0 4,0 3,0 2,0 1, ,0 2,0 3,0 4,0 4,0 3,0 2,0 1, ,0 2,0 3,0 4, Na podstawie rysunków podaj jedno podobieństwo i jedną różnicę pomiędzy populacjami ludności w Polsce i w Niemczech. Podobieństwo Różnica IV, VI VII.2 Na przykład: Podobieństwo: Obie populacje są ustabilizowane. / Obie populacje starzeją się. / Obie populacje mają podobną strukturę wiekową. Różnica: W Niemczech ludzie żyją dłużej niż w Polsce. 4

5 Zadanie 4. (0 3) Jedną z metod inżynierii genetycznej pozwalającą na wytwarzanie dowolnej liczby kopii określonego fragmentu DNA jest metoda PCR. Fragment DNA przeznaczony do skopiowania umieszcza się w roztworze, który zawiera startery odcinki DNA komplementarne do początku i końca fragmentu DNA przeznaczonego do skopiowania, nukleotydy oraz polimerazę DNA. Roztwór podgrzewa się do temperatury około 90 C, pod wpływem której nici DNA rozplatają się. Następnie roztwór schładza się do temperatury C, startery przyłączają się do komplementarnych odcinków DNA i zachodzi replikacja DNA. Aby nowo powstałe cząsteczki DNA nie uległy rozpadowi, roztwór ponownie się podgrzewa. W celu wytworzenia kolejnych kopii DNA powtarza się opisane czynności. W ciągu kilku godzin można wytworzyć miliardy kopii DNA. Na rysunku przedstawiono fragment DNA przeznaczony do skopiowania. A T T C G G A G G C T C T T A G T A A G C C T C C G A G A A T G Uzupełnij zdania, tak aby były prawdziwe. Zaznacz w każdym zdaniu literę przyporządkowaną odpowiedniej informacji. a) Przy założeniu, że każdy starter jest zbudowany z czterech nukleotydów, mogą one mieć sekwencję A / B. A. ATTC i AATG B. CCTC i GCTC b) Polimeraza DNA jest enzymem, który wydłuża startery przyłączone do A / B odcinków nici DNA. A. przypadkowych B. komplementarnych c) Roztwór, w którym następuje kopiowanie DNA, zawiera cząsteczki A / B od sekwencji kopiowanego fragmentu DNA A. wszystkich rodzajów nukleotydów, niezależnie B. niektórych rodzajów nukleotydów, zależnie I, III, IV VI.8.2 a) A b) B c) A 5