Uwagi do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (druk 734) Na wstępie pragniemy wskazać, jak czyniliśmy to juz wielokrotnie odnosząc się do procedowanego projektu, iż projekt w zaproponowanym brzmieniu jedynie w niewielkim zakresie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom przedsiębiorców, dla których regulacje w zakresie VAT są jednymi z najważniejszych z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej. PKPP Lewiatan w grudniu 2005 r. przekazała na ręce Ministra Finansów przygotowany w przez Radę Podatkową przy PKPP Lewiatan kompleksowy projekt nowelizacji ustawy o VAT realizujący dwa podstawowe cele (zwiększenie neutralności podatku, zmniejszenie kosztów jego obsługi), których osiągnięcie, w opinii przedsiębiorców, jest konieczne dla zniesienia części barier w prowadzeniu działalności gospodarczej. Projekt Rady Podatkowej nie zawierał propozycji w zakresie zmian stawek podatku i nie realizował branżowych interesów. Niestety, jedynie nieliczne z zaproponowanych zmian znalazły poparcie Ministerstwa Finansów, a i te, które ostatecznie zawarto w rządowej propozycji nowelizacji zaproponowano w kształcie budzącym wątpliwości. Dlatego też pragniemy wyraźnie wskazać, iż zakres zmian zawartych w opiniowanym projekcie nie może zostać uznany za satysfakcjonujący, gdyż w oczekiwanym i wystarczającym stopniu ani nie zwiększa neutralności podatku ani w sposób istotny nie zmniejsza kosztów jego obsługi. Przechodząc do brzmienia projektu: Najważniejszymi zmianami wydają się być zmiany wprowadzające do polskiego systemu VAT dwie nowe, co do zasady nieznanych dotąd temu systemowi instytucje: - magazyny typu call-off stock - system postponed accounting Wprowadzenie obu regulacji do ustawy to realizacja postulatów przedsiębiorców. Stosowne rozwiązania w tym zakresie zawarte zostały w przekazanej w grudniu 2005 r. na ręce Ministra Finansów w przygotowanej przez Radę Podatkową przy PKPP Lewiatan nowelizacji ustawy podatku VAT. Magazyny typu call-off stock (art. 1 pkt. 1) Istotą tej struktury biznesowej, stosowanej w szeregu Państw Członkowskich UE, jest przerzucenie obowiązku rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów z podatnika zagranicznego na rzecz ostatecznego odbiorcy towarów zarejestrowanego dla potrzeb VAT w kraju położenia magazynu. Magazyny takie tworzone są w pobliżu bądź na terenie zakładu produkcyjnego i przechowywane są w nich zapasy części czy pólfabrykatów gwarantujące ciągłość produkcji. W chwili dostawy towarów do magazynu ich odbiorca jest skonkretyzowany natomiast dostawca towarów pozostaje ich właścicielem do czasu pobrania ich z magazynu przez producenta. Dostawca ten nie jest zobowiązany do rejestracji na potrzeby VAT w Polsce i deklarowania VAT z tytułu sprzedaży. VAT rozliczany jest przez producenta z tytułu wewnatrzwspólnotowego nabycia, który dokonuje tzw. samonaliczenia podatku. Wprowadzenie stosownych regulacji do ustawy zagwarantuje możliwość stosowania opisanej powyżej struktury i rozwieje istniejące w chwili obecnej wątpliwości interpretacyjne
zwiększając tym samym bezpieczeństwo podatkowe przedsiębiorców i poprawiając ich konkurencyjność na rynku wspólnotowym. Przechodząc do analizy zawartych w projekcie nowelizacji przepisów w zakresie call-off stock, zwracamy uwagę iż zaproponowane przy tej instytucji obowiązki biurokratyczne mogą uczynić ją mniej atrakcyjną. Wątpliwości może budzić między innymi zaproponowany w projekcie obowiązek dołączenia do zawiadomienia o zamiarze stosowania rozliczeń wg zasad call-off stock oświadczenia obu podmiotów (dostawcy i producenta) zawierającego m.in. informację o właśnie takiej formie rozliczeń. Wydaję się, iż takie oświadczenie składane wraz z zawiadomieniem jest zbędnym wymogiem, a w praktyce może okazać się trudnym do sporządzenia (nakłada na podmiot niebędący podatnikiem VAT w Polsce obowiązek sporządzania oświadczenia bliżej nieokreślonego przepisami prawa). Moment powstania obowiązku podatkowego (art. 1 pkt. 7) Zaproponowana w projekcie próba ujednolicenia momentu powstania obowiązku podatkowego to próba pójścia w dobrym kierunku, jednak upraszczanie systemu nie może stanowić wartości samej w sobie. Likwidacja szeregu wyjątków od ogólnej zasady uwzględniających specyfikę poszczególnych branż musi być dokonywana bardzo ostrożnie. Wydaje się, że regulacja w zaproponowanym brzmieniu nie niesie za sobą dużej wartości, szczególnie, iż w projekcie nadal określa się chwilę powstania obowiązku m.in.. na chwilę wydania towaru (w projekcie konsultowanym z partnerami społecznym tą chwilę określano na chwilę dostawy towarów co budziło zdecydowane poparcie). Nieodpłatne przekazanie towarów używanych (art. 1 pkt. 13 lit c, d) Korzystną zmianą zaproponowaną w projekcie jest bez wątpienia zmiana zasad ustalania podstawy opodatkowania przy nieodpłatnej dostawie towarów używanych. Przyjęcie zasady, iż przy określaniu tej podstawy uwzględnia się stopień zużycia przekazanych towarów, a więc ich wartość rynkową w chwili przekazania, zlikwiduje budzącą wątpliwości co do swej zasadności regulację obowiązującą w chwili obecnej, zgodnie z którą w przypadku takiego przekazania podstawą opodatkowania jest cena nabycia a uwzględnienie stopnia zużycia nie jest możliwe. System postponed accountig (art. 1 pkt.15) Z dużym zadowoleniem przyjmujemy wprowadzenie uproszczeń w zasadach rozliczania podatku należnego przy imporcie towarów na obszar celny UE polegające na możliwości wykazania przez podatnika VAT podatku należnego z tytułu importu w deklaracji VAT za miesiąc, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu. Taką zmianę postulowała Rada Podatkowa PKPP Lewiatan choć w projekcie jej autorstwa instytucja ta określona została szerzej niż w propozycji rządu. Propozycja rządowa skierowana jest do węższego grona podmiotów. Nie dotyczy ona bowiem procedury uproszczonej o której mowa w art. 76 ust. 1 lit a Rozporządzenia Rady nr 2913/92 z dnia 12 października 2002 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny tj tzw zgłoszenia niekompletnego. W ocenie MF dopuszczenie możliwości rozliczania podatku z tytułu importu bezpośrednio w deklaracji podatkowej przy stosowaniu zgłoszenia niekompletnego spowodowałaby, że z rozwiązania mogłoby korzystać szerokie grono podmiotów, a nie tylko sprawdzone podmioty, które muszą spełniać określone warunki. Dokument przy WDT (art. 1 pkt. 21) Dobrym rozwiązaniem jest również zmiana przepisów w przypadku nieotrzymania w terminie dokumentu potwierdzającego wewnątrzwspólnotowa dostawę towarów. Umożliwienie
niewykazywania WDT jako sprzedaży krajowej do momentu złożenia rozliczenia za ostatni miesiąc w kwartale powinno niektórym podatnikom poprawić płynność finansową. Zwrot podatku naliczonego (art. 1 pkt. 24) W zakresie zwrotu podatku projekt nie realizuje postulatu przyspieszenia terminów zwrotów. Zaproponowany siedemdziesięciodniowy termin zwrotu w miejsce obowiązującego sześćdziesięciodniowego jest zmianą niczym nieuzasadnioną. Sprzeciw budzi również uniemożliwienie podatnikom rozpoczynającym prowadzenie działalności skorzystanie z opcji przyspieszonego zwrotu (25 dni). Często dla tych właśnie podmiotów w początkowej fazie działania zachowanie płynności finansowej ma fundamentalne znaczenie. Zabezpieczenie zamiast kaucji (art. 1 pkt. 24) W odniesieniu do nowych podatników negatywnie oceniona być musi zaproponowana w projekcie instytucja zabezpieczenia w miejsce obowiązującej kaucji gwarancyjnej. Jedyną istotną różnicą względem istniejącej dziś i powszechnie krytykowanej instytucji kaucji jest uzależnienie kwoty zabezpieczenia od kwoty zwrotu. Stojąc na stanowisku, iż podmioty rozpoczynające działalność w żaden sposób nie powinny być dyskryminowane względem podmiotów już funkcjonujących na rynku, wydaje się rzeczą oczywistą, iż dla nich powinny obowiązywać takie same terminy zwrotu jak dla pozostałych podmiotów. Terminy te w ocenie PKPP Lewiatan są wystarczające dla urzędów skarbowych na sprawdzenie zasadności zwrotu. Nie ma żadnego uzasadnienia (przy istnieniu opcji wydłużenia terminu jeśli urząd uzna konieczność dodatkowego sprawdzenia podatnika) dla utrzymywania zasady, iż termin dla nowych do otrzymania zwrotu to 180 dni. Przechodząc jednak, mimo opinii o konieczności wykreślenia instytucji zabezpieczenia dla nowych podatników z ustawy, do omówienia propozycji w tym zakresie, sprzeciw budzi przede wszystkim zapis stanowiący o nieprzysługiwaniu odsetek od zwracanego zabezpieczenia. Jak wskazano powyżej, nie znajdując uzasadnienia dla wprowadzania rozwiązań zmuszających podatników do zamrażania środków w celu szybszego uzyskania przysługującego im zwrotu podatku, tym bardziej sprzeciw budzi wprowadzanie regulacji pozbawiających podatników prawa do otrzymania odsetek od środków, które przez okres 180 dni będą poza zasięgiem podatnika. Zwrot bez czynności (art. 1 pkt. 24 lit. d) Pozytywną zmianą jest wprowadzenie możliwości zwrotu podatku w przypadku niewykonania czynności opodatkowanych w danym okresie rozliczeniowym (i likwidacja tym samym zaliczkowego zwrotu). Jednak określenie terminu zwrotu na 180 dni (z możliwością złożenia zabezpieczenia skracającego ten termin do dni 70) budzi sprzeciw. Termin zdecydowanie powinien ulec skróceniu. Kwartalne rozliczenia VAT (art. 1 pkt. 31) Możliwość składania kwartalnych deklaracji to ułatwienie dla podatników, ale nie należy przeceniać jego znaczenia. W przypadku gdy, tak jak to zaproponowano, mimo rozliczeń kwartalnych zaliczki odprowadza się w cyklach miesięcznych wątpliwości budzi sposób regulowania płatności podatku w formie zaliczek w wysokości 1/3 kwoty zapłaconej za poprzedni kwartał, a trzecia wpłata w wysokości różnicy wynikającej z deklaracji a kwotą wpłaconych zaliczek. Częste zapewne będą przypadki powstania w takiej sytuacji nadpłaty i
z uwagi na to należy uregulować kwestię nadpłaconych kwot pozostających w dyspozycji urzędu. Likwidacja sankcji (art. 1 pkt. 35 lit b) Zmiana korzystna Ryczałt VAT (art. 1 pkt. 39) Wprowadzana nowelizacją konstrukcja instytucji małego podatnika w sposób niczym w opinii PKPP Lewiatan nieuzasadniony wiąże ze statusem małego podatnika kryterium ilości osób zatrudnionych u takiego podmiotu. Wyznaczenie kryterium wartości sprzedaży wydaje się być wystarczającym dla zdefiniowania małego podatnika. W sytuacji gospodarczej, w której promocja zatrudnienia powinna być szczególnie intensywna zdziwienie budzi wprowadzania przez rząd regulacji, która zniechęca do zatrudniania. Konieczna w naszej ocenie jest w związku z powyższym jest rezygnacja ze wszelkich powiązań kryteriów uprawniających do bycia małym podatnikiem z ilością zatrudnionych osób. Również negatywnie jest oceniana propozycja, aby taka forma opodatkowania dostępna była tylko dla podatników świadczących określone w załączniku do ustawy usługi (18 kategorii). Zaproponowane regulacje bowiem, mające zgodnie z zapowiedziami być udogodnieniem dla małych podatników dotyczyć będą bowiem mogły tylko nielicznych. Aby móc rozliczać się ryczałtem podatnik będzie musiał: - spełnić kryterium obrotu warunek zrozumiały i oczywisty; - spełnić kryterium ilości zatrudnionych osób warunek bezzasadny; - świadczyć wyłacznie określone usługi - warunek bezzasadny; - świadczyć usługi jedynie na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej warunek budzący wątpliwości. Sprzeciw budzi również regulacja zgodnie z którą podatnik, który utracił prawo do korzystania z ryczałtu bądź zrezygnował z tej formy rozliczania się może dopiero po upływie 3 lat od końca kwartału w którym przestał rozliczać się ryczałtem ponownie skorzystać z tej formy opodatkowania. Takie ograniczenie nie wydaje się być uzasadnione. Jak również nieuzasadnione wydaje się być regulacja dotycząca rezygnacji z tej formy opodatkowania. Wymóg, aby rezygnacja była możliwa nie wcześniej niż od rozliczenia za okres rozliczeniowy następujący po upływie ośmiu kwartałów w trakcie których podatnik rozliczał się w tej formie (a więc wymóg rozliczania się tak przez co najmniej dwa lata) budzi zdziwienie i sprzeciw. Rezygnacja powinna być skuteczna po zawiadomieniu o takim zamiarze naczelnika urzędu skarbowego z dniem zakończenia danego kwartału. Podsumowanie W omawianym projekcie brak jest szeregu zmian oczekiwanych przez środowisko przedsiębiorców. Projekt nie przewiduje między innymi modyfikacji ulgi na złe długi pozostawiając tę regulację nieefektywną, nie traci również mocy przepis stanowiący o zakazie odliczania wydatków, gdy nie stanowią one kosztów w rozumieniu ustaw dochodowych, w przypadku importu usług z rajów podatkowych czy nabycia usług noclegowych. Pozostawienie regulacji w tym zakresie w obowiązującym dziś brzmieniu stoi w sprzeczności z VI Dyrektywą VAT i orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W projekcie brak jest również jakichkolwiek zmian w definicji prezentu o
małej wartości, utrzymane więc będą według propozycji MF odwołania do łącznej wartości prezentów przekazanych jednej osobie w roku podatkowym, co nakłada na podatnika uciążliwy obowiązek prowadzenia ewidencji osób obdarowanych z opcją przekazywania bez ewidencji prezentów o jednostkowej wartości nieprzekraczającej 5 zł. Stosowne propozycje zmian wraz z uzasadnieniem przedstawiamy w załączeniu. Warszawa, 14 lutego 2007 r.