WOJEWODA ŁÓDZKI PS-II.431.7.2016 Łódź, 21 czerwca 2016 r. Pani Anna Wysocka - Stasiak Dyrektor Regionalnego Ośrodka Adopcyjnego w Łodzi WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 186 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575) w Regionalnym Ośrodku Adopcyjnym w Łodzi, 91-420 Łódź,ul. Północna 27/29 przeprowadzona została kontrola w zakresie realizacji zadań Ośrodka dotyczących prowadzenia procedur adopcyjnych, poradnictwa, udziału pracowników Ośrodka w posiedzeniach zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy instytucjonalnej i dokonywania oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy rodzinnej oraz współpracy z organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej w latach 2012-2015. Kontrola w trybie uproszczonym przeprowadzona została przez 2-osobowy zespół kontrolerów, będących pracownikami Wydziału Polityki Społecznej Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi: - Magdalenę Sobczyk-Wierzbicką inspektora wojewódzkiego w Oddziale do Spraw Rodziny (osoba pełniąca funkcję kierownika zespołu kontrolerów), - Magdalenę Łongwa-Kurosz inspektora wojewódzkiego w ww. Oddziale na podstawie upoważnień z 25 kwietnia 2016 roku znak PS-II.431.7.2016 wydanych przez Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi działającego z upoważnienia Wojewody Łódzkiego. Kontrolujący dokonali wpisu do książki kontroli. Celem kontroli było dokonanie oceny realizacji zadań Ośrodka dotyczących prowadzenia procedur adopcyjnych, poradnictwa, udziału pracowników Ośrodka w posiedzeniach zespołu 1
do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy instytucjonalnej i dokonywania oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy rodzinnej oraz współpracy z organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej w latach 2012-2015. W okresie objętym kontrolą na stanowisku dyrektora jednostki kontrolowanej zatrudniona była Pani Anna Wysocka - Stasiak. Czynności kontrolne przeprowadzone zostały w dniach 27-29 kwietnia 2016 r. Działając na podstawie art.186 ww. ustawy, 24 marca 2016 r. dyrektor WPS ŁUW w Łodzi skierował do dyrektora ROA w Łodzi pismo znak PS-II.9421.23.2016 z prośbą o wskazanie we współpracy z którymi organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej, powiatowymi centrami pomocy rodzinie i placówkami opiekuńczo-wychowawczymi Ośrodek realizuje zadania wynikające z ww. ustawy oraz określenie jakości tejże współpracy. Załącznikiem do pisma były dwie tabele, zawierające szczegółowe zagadnienia dotyczące funkcjonowania ośrodka w zakresie objętym kontrolą, tj.: Tabela 1 Rok dzieci zgłoszo nych do oa dzieci dzieci decyzji zakwalifikowa niezakwalifikow rodzeństwa o rozdzieleniu adopcji nych do anych do zakwalifikowa rodzeństwa zakończonyc przysposobieni przysposobienia nych do zakwalifikowa h przez oa z a wraz z przysposobieni nego do uwzględnieni podaniem a przysposobieni em tego, czy przyczyny braku a wraz z oa był kwalifikacji uzasadnieniem jednocześnie takiej decyzji 2012 472 58 341 9 2013 159 27 112 2 2014 114 42 63 3 2015 144 48 87 9 1-brak więzi między rodzeństwem 3-szansa dla części rodzeństwa 1-brak zgody dziecka 1 - szansa dla części rodzeństwa 1 - brak więzi między rodzeństwem 1 - brak więzi między rodzeństwem odpowiedzial ny za zakwalifikow anie dziecka do przysposobie nia krajowego kandydató w, którym wydano pozytywną opinię kwalifikacy jną kandydató w, którym odmówion o kwalifikacj i wraz z analizą przyczyn odmowy kandydatów utraconych (posiadających pozytywną opinię kwalifikacyjną, którzy nie zaakceptowali propozycji adopcji konkretnego dziecka lub dzieci) wraz z powodami utracenia/odmo wy przyjęcia propozycji adopcji 19 4 5 0 30 18 4 1 ( lęk przed podjęciem roli rodzica adopcyjnego) 38 23 6 0 52 18 8 0 2
Załącznik do tabeli 1 kolumna 4 ( liczba dzieci niezakwalifikowanych do przysposobienia wraz z podaniem przyczyny braku zakwalifikowania) Przyczyny niezakwalifikowania dziecka 2012 2013 2014 2015 Więź z rodziną naturalną 218 40 19 39 Demoralizacja wych. oraz zaburzenia psychiczne 6 3 2 2 Odmowa adopcji przez dziecko 25 6 16 12 Pozostawienie w pieczy zastępczej odmowa wszczęcia procedury kwalifikacyjnej przez opiekuna prawnego 65 37 3 4 19 24 22 21 Przyczyny złożone 8 2 1 9 RAZEM 341 112 63 87 Załącznik 2 do tabeli 1 kolumna 9 (liczba kandydatów, którym odmówiono kwalifikacji wraz z analizą przyczyn odmowy) Analiza przyczyn odmowy udzielenia kwalifikacji kandydatom na rodziców adopcyjnych (w tym również wydania negatywnej oceny wstępnej) wskazuje na następujące czynniki: 1. Niewłaściwa motywacja egoistyczna, nie uwzględniająca potrzeb dziecka, koncentracja na własnych potrzebach, 3
2. Niepogodzenie się z niemożnością posiadania biologicznego dziecka i przeżywanie stanu żałoby, blokujące zdolność przygotowywania się do zaspokojenia potrzeb dziecka osieroconego, 3. Stwierdzone zaburzenia osobowości, 4. Kryzys w związku małżeńskim, 5. Inne: karalność, uzależnienia, zła sytuacja materialna, zły stan zdrowia. Niemal we wszystkich przypadkach występowały przyczyny złożone, uwzględniające dwa lub więcej z wymienionych wyżej czynników. Tabela 2 Rok dzieci zakwalifikowanych przez ten ośrodek do przysposobienia krajowego, które na dalszym etapie procedury zostały zakwalifikowane do przysposobienia międzynarodowego Udział pracowników oa w dokonywaniu oceny sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinnej pieczy zastępczej Udział pracowników oa w posiedzeniach zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w instytucjonalnej pieczy zastępczej* przeprowadzonych procedur adopcyjnych udzielonych porad np. rodzinnych, pedagogicznych, psychologicznych, prawnych Wysokość środków przekazanych oa na realizację zadania zleconego 2012 37 + 1* 28 146 18 536 1 127 598,00 2013 7 50 214 25 1093 1 152 000,00 2014 12 + 1* 63 205 34 848 1 161 678,00 2015 14 173 145 48 1029 1 287 539,00 * kwalifikacja po rozdzieleniu rodzeństw Analiza nadesłanych 12 kwietnia 2016 r. przez dyrektora ROA w Łodzi powyższych informacji i danych pozwoliła na wstępne dokonanie oceny jego funkcjonowania w zakresie objętym kontrolą, Dane zawarte w tabeli nr 1 dot. liczby adopcji zakończonych przez oa z uwzględnieniem tego, czy oa był jednocześnie odpowiedzialny za zakwalifikowanie dziecka do przysposobienia krajowego uzupełnione zostały przez dyrektora ROA o liczbę adopcji wewnątrzrodzinnych i międzynarodowych pismem znak ROA.AWS.084.1.2016 z dnia 29.04.2016 r. (dowody kontroli, str. 5). Ponadto, w trakcie kontroli ustalono, że w okresie 4
objętym kontrolą miało miejsce 8 przypadków wycofania z CBD dzieci zakwalifikowanych wcześniej do przysposobienia międzynarodowego, dla których znaleziono rodziny na terenie kraju. Informacje te dyrektor ROA przedstawił w piśmie znak ROA.AWS.084.1.2016 z dnia 29.04.2016 r., (dowody kontroli, str. 6). Szczegółowych ustaleń kontrolnych dokonano na podstawie przedłożonych kontrolującym dokumentów oraz w oparciu o rozmowę z dyrektorem Ośrodka Panią Anną Wysocką Stasiak. Stosunkowo mały udział pracowników Ośrodka w dokonywaniu oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy rodzinnej w roku 2012 wynikał z braku informowania Ośrodka o realizacji tego zadania przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W roku 2015 udział pracowników ROA w tych posiedzeniach wzrósł o ponad 600 %. W zakresie udziału pracowników Ośrodka w posiedzeniach zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy instytucjonalnej i dokonywania oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy rodzinnej ROA współpracuje z organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej z terenu powiatów: łowickiego Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łowiczu, łódzkiego wschodniego, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łodzi wieluńskiego, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wieluniu wieruszowskiego, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wieruszowie sieradzkiego, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Sieradzu miasta Skierniewice Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Skierniewicach, skierniewickiego - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Skierniewicach zgierskiego Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Zgierzu miasta Łodzi - Wydział Wspierania Rodzinnej Pieczy Zastępczej MOPS w Łodzi W zakresie udziału pracowników Ośrodka w posiedzeniach zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy instytucjonalnej i dokonywania oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy rodzinnej ROA współpracuje z ww. organizatorami rodzinnej pieczy zastępczej oraz następującymi placówkami opiekuńczo wychowawczymi: 1. Domem Dziecka nr 6 w Łodzi, 2. Domem Dziecka nr 15 w Łodzi, 3. Domem Dziecka nr 7 w Łodzi, 4. Domem Dziecka nr 16 w Łodzi,, 5
5. Dom Dziecka nr 9 w Łodzi, 6. Pogotowiem Opiekuńczym nr 1 w Łodzi, 7. Filią PO nr 1 w Łodzi, 8. Domem Dziecka w Dąbrówce, 9. Domem Dziecka w Grotnikach, 10. POW Nr 1 w Strobowie, 11. POW Nr 2 w Strobowie, 12. POW DOM w Skierniewicach, 13. Domem Dziecka w Komornikach, 14. POW w Tomisławicach, 15. POW w Rafałówce, 16. Katolicką POW w Godynicach, 17. Placówką specjalistyczno-terapeutyczną Anielisko" w Łodzi, (oraz placówkami opiekuńczo wychowawczymi typu rodzinnego wg potrzeb). Ustawowe zadania realizowane przez Ośrodek m.in. w zakresie prowadzenia procedur adopcyjnych szczegółowo omówione są w procedurach wewnętrznych wprowadzonych przez dyrektora Ośrodka stosownymi zarządzeniami, do których realizacji zobowiązani są wszyscy pracownicy merytoryczni zatrudnieni w Ośrodku. Obowiązujące w Ośrodku procedury są uaktualniane w związku ze zmieniającymi się przepisami. Kontrolujący dokonali analizy ostatniego obowiązującego w okresie kontrolnym Zarządzenia Dyrektora ROA Nr 7/2014 z dnia 19.09.2014 r. w sprawie wdrożenia zmian procedur działalności merytorycznej Regionalnego Ośrodka Adopcyjnego w Łodzi, które wprowadziło następujące procedury: 1. Procedurę przyjmowania zgłoszeń i kwalifikacji dzieci do przysposobienia, 2. Przebieg procedur adopcyjnych dot. pracy z kandydatami, 3. Procedurę dotyczącą tworzenia rodziny adopcyjnej, 4. Procedurę przysposobienia międzynarodowego, 5. Procedurę prowadzenia Wojewódzkiego Banku Danych ( dowody kontroli, str. 7-19). W następstwie obowiązujących w Ośrodku procedur opracowano wewnętrzne druki dokumentów, potwierdzających realizację poszczególnych działań podejmowanych w wyniku wszczęcia procedury adopcyjnej. Są to: 1. Wniosek do WBD o pomoc w ustaleniu sytuacji prawnej dziecka, 2. Kwalifikacja/brak kwalifikacji dziecka zgłoszonego do przysposobienia krajowego, 3.Ponowna kwalifikacja/brak kwalifikacji dziecka zgłoszonego do przysposobienia krajowego 6
4. Przekazanie dokumentacji kwalifikacyjnej dziecka/dzieci do WBD, 5. Zawieszenie postępowania dot. dziecka zakwalifikowanego do przysposobienia krajowego w związku ze złożoną przez krewnego/powinowatego/ rodzinę zastępczą/ prowadzącego rodzinny dom dziecka/ osoby, które przysposobiły brata lub siostrę gotowością do przysposobienia dziecka, 6. Wniosek do WBD o wycofanie poszukiwań rodziny przysposabiającej dla dziecka/dzieci z uwagi na adopcję, 7. Wniosek do WBD o wznowienie/wstrzymanie poszukiwań rodziny przysposabiającej dla dziecka/dzieci z uwagi na.., 8. Kwalifikacja kandydatów na rodziców adopcyjnych do udziału w szkoleniu (po dokonaniu wstępnej oceny), 9. Kwalifikacja kandydatów na rodziców adopcyjnych do udziału w szkoleniu (po dokonaniu ponownej oceny), 10. Świadectwo ukończenia szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka, 11. Kwalifikacja/brak kwalifikacji kandydatów na rodziców adopcyjnych po ukończeniu szkolenia, 12. Kwalifikacja kandydatów/brak kwalifikacji kandydatów na rodziców adopcyjnych po ukończeniu szkolenia i dokonaniu ponownej oceny, 13. wstępna ocena dotycząca kandydatów spokrewnionych lub spowinowaconych z dzieckiem/ stanowiących rodzinę zastępczą lub prowadzących rodzinny dom dziecka, w którym dziecko jest umieszczone/ którzy przysposobili brata lub siostrę małoletniego (dowody kontroli, str. 20-33). W ocenie kontrolujących wprowadzenie przez dyrektora ROA ww. procedur jest działaniem zasadnym z punktu widzenia właściwej organizacji pracy w Ośrodku zapewniającej prawidłowe realizowanie zadań określonych ustawą. Zgodnie z analizą udostępnionej podczas kontroli dokumentacji Kart pracy z rodziną, ankiet - Rozmowy z matką pozostawiającą dziecko bezpośrednio po urodzeniu w szpitalu oraz Kart wsparcia postadopcyjnego oraz pisemną informacją dyrektora ROA z dnia 29.04.2016 dotyczącą prowadzenia i dokumentowania poradnictwa stwierdzić należy, że zadanie to realizowane jest przez Ośrodek w sposób nie budzący zastrzeżeń (dowody kontroli, str. 34-39). Wykaz liczbowy ilości udzielonych porad w podziale na lata 2012 2015 zawiera kolumna 6 tabeli nr 2. 7
Podczas kontroli szczegółowej analizie poddano losowo wybraną dokumentację: - 6 dzieci niezakwalifikowanych do przysposobienia (chłopca ur. 23.07.1995 r., chłopca ur. 12.12.2001 r., dziewczynki ur. 13.10.1998 r., chłopca ur. 18.05.1996 r., dziewczynki ur. 18.10.2005 r., dziewczynki ur. 10.04.1999 r.), - 7 dzieci zakwalifikowanych do przysposobienia międzynarodowego (dziewczynki ur. 03.04.2002 r., dziewczynki ur. 08.01.2015 r., dziewczynki ur. 06.09.2011 r., chłopca ur. 27.08.1999 r., chłopca ur. 16.06.1999 r., rodzeństwa chłopca ur. 29.09.2009 r. i chłopca ur. 07.12.2010 r.), - 2 dzieci przekazanych do WBD (rodzeństwa: dziewczynki ur. 12.10.2007 r. i chłopca ur. 31.08.2012 r.), kwalifikacja do przysposobienia dla rodzeństwa, a następnie wycofanie wniosku z WBD na podstawie opinii zespołu o zasadności przysposobienia (dowody kontroli, str. 40-60). Poddana kontroli dokumentacja zawierała wszystkie niezbędne informacje dotyczące m.in. sytuacji dziecka i jej uaktualniania, korespondencji pomiędzy instytucjami i nie budziła zastrzeżeń kontrolujących. Kierownik zespołu kontrolnego w dniu 29 kwietnia 2016 r. skierował do dyrektora ROA w Łodzi pisemne zapytania o udzielenie wyjaśnień w kwestiach dotyczących: - procedur powoływania osób dokonujących: - kwalifikacji kandydatów do przysposobienia dziecka (komisja, jej skład), - doboru rodziny przysposabiającej właściwej ze względu na potrzeby dziecka (zespół, jego skład), - kwalifikacji dzieci zgłoszonych do przysposobienia (zespół, jego skład), - czasu, w jakim poszukiwani są kandydaci do przysposobienia dziecka (od momentu zakwalifikowania dziecka do przysposobienia do zgłoszenia go do WBD), ewentualnych trudności, na jakie napotyka Ośrodek w związku z realizacją ustawowych zadań oraz propozycji ich rozwiązań (dowody kontroli, str. 61-62). Dyrektor ROA udzielił pisemnej odpowiedzi na powyższe zagadnienia w terminie wskazanym terminie, tj. 6 maja 2016 r., które kontrolujący uznali w całości (dowody kontroli, str. 63-66). Na podstawie dokonanych ustaleń realizacja zadań Ośrodka w zakresie prowadzenia procedur adopcyjnych, poradnictwa, udziału pracowników Ośrodka w posiedzeniach zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy instytucjonalnej i 8
dokonywania oceny sytuacji dziecka umieszczonego w pieczy rodzinnej oraz współpracy z organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej w latach 2012-2015 ocenia się pozytywnie i w związku z tym zaleceń pokontrolnych nie wydano. Zgodnie z 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. u. z 2015 r., poz. 1477), zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego, w tym wystąpienia niezawierającego zaleceń pokontrolnych, składa się na zasadach określonych w art. 197 d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575). Zgodnie z art. 197 d ww. ustawy, kontrolowana jednostka może w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia. Informację do Wojewody Łódzkiego o realizacji zaleceń proszę nadesłać na adres Wydziału Polityki Społecznej Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, ul. Żeromskiego 87, 90-502 Łódź, w terminie 30 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia. Wystąpienie pokontrolne sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden pozostawiono w aktach sprawy, drugi przekazano kierownikowi jednostki kontrolowanej. Zespół inspektorów: Magdalena Sobczyk-Wierzbicka Inspektor wojewódzki Magdalena Łongwa-Kurosz Inspektor wojewódzki Z up. WOJEWODY ŁÓDZKIEGO Elżbieta Staszyńska Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej