Warszawski model wspomagania szkół i przedszkoli jako przykład systemowego rozwiązania dla obszarów metropolitalnych - projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego - W listopadzie 2013 r. uruchomiliśmy projekt Warszawski model wspomagania szkół i przedszkoli, jako przykład systemowego rozwiązania dla obszarów metropolitalnych współfinansowany w ramach Działania 3.5 z funduszy EFS. Projekt realizowany jest w ramach projektu systemowego System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół, wdrażanego na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej przez centralna placówkę doskonalenia nauczycieli Ośrodek Rozwoju Edukacji. Projekt w Warszawie realizowany będzie do czerwca 2015 r. Beneficjentem jest m.st. Warszawa reprezentowane przez Biuro Edukacji, które realizuje zadania projektowe we współpracy z dwoma Partnerami zewnętrznymi: Towarzystwem Amicus oraz Fundacją Humanites. Realizatorów projektu wspiera samorządowa placówka doskonalenia Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń, które odpowiada za część merytoryczną zadań oraz Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 13 i Poradnia Specjalistyczna Młodzieżowy Ośrodek Profilaktyki i Psychoterapii MOP (Partnerzy wewnętrzni). Do warszawskiego projektu zakwalifikowało się 150 placówek, w tym 137 szkół szkół podstawowych, gimnazjów, zasadniczych szkół zawodowych, techników, liceów ogólnokształcących oraz 13 przedszkoli. 1
Główny cel projektu to zapewnienie kompleksowego wsparcia szkołom i przedszkolom w obszarze doskonalenia nauczycieli. Cele szczegółowe projektu to: 1. Poprawa spójności programów doskonalenia nauczycieli z potrzebami warszawskich szkół i przedszkoli, poprzez wdrożenie rocznych planów wspomagania (RPW) placówki 2. Podniesienie kompetencji dyrektorów z placówek, które przystąpiły do projektu w zakresie przeprowadzenia diagnozy potrzeb placówki w obszarze doskonalenia i zastosowania wniosków z przeprowadzonej oceny procesu doskonalenia 3. Poprawa zdiagnozowanych obszarów do rozwoju szkół i przedszkoli objętych wsparciem dzięki dostarczeniu narzędzi zgodnych ze diagnozowanymi potrzebami w każdej placówce 4. Poprawa współpracy dyrektorów i nauczycieli w placówkach m.st. Warszawy poprzez organizację sieci i samokształcenia PIERWSZE ZADANIE PROJEKTOWE W celu zapewnienia szkołom i przedszkolom kompleksowego wsparcia w obszarze doskonalenia rady pedagogicznej wykorzystano opracowane w projekcie systemowym System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół dwadzieścia cztery oferty doskonalenia nauczycieli. Oferta doskonalenia to opis rocznego procesu wspomagającego rozwój szkoły lub przedszkola. Jest podstawą do zbudowania w konkretnej placówce szczegółowego rocznego planu wspomagania (RPW) z wybranego obszaru pracy szkoły/przedszkola. Każda szkoła i każde przedszkole biorące udział w projekcie wybiera maksymalnie dwie oferty doskonalenia, na podstawie których buduje roczne plany wspomagania. Jedna oferta doskonalenia jest realizowana w czasie jednego cyklu doskonalenia, który ma trwać min. 7 miesięcy. Każda placówka zrealizuje w ramach całego projektu 2 cykle. Roczny plan wspomagania (RPW) to plan, który będzie realizowany w danej szkole lub przedszkolu. RPW obejmie cały proces: od diagnozy potrzeb, poprzez planowanie i realizację konkretnych działań (np. warsztaty, szkolenia, konsultacje), pomoc nauczycielom we wprowadzaniu zmiany, aż po ewaluację podjętych działań. Wybór tematów ofert następuje po przeprowadzeniu diagnozy potrzeb placówek, spośród następujących tematów: 1. Jak pomóc uczniowi osiągnąć sukces edukacyjny? 2. Ocenianie kształtujące. 3. Techniki uczenia się i metody motywujące do nauki. 4. Uczeń aktywny uczestnik procesu uczenia się. 5. Wykorzystanie EWD w ewaluacji wewnętrznej szkoły. 6. Oferta edukacyjna drogą do właściwej realizacji podstawy programowej. 7. Wspieranie pracy wychowawców klas bezpieczna szkoła. 8. Postawy uczniowskie. Jak je kształtować? 9. Budowa koncepcji pracy szkoły. 10. Praca z uczniem młodszym. 11. Praca z uczniem zdolnym. 12. Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 13. Wykorzystanie TIK na zajęciach edukacyjnych bezpieczny Internet. 14. Projekt edukacyjny w szkole. 15. Współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym. 16. Rodzice są partnerami szkoły. 17. Nauczyciel 45+. 18. Szkoła promuje wartość edukacji. 19. Doradztwo edukacyjno-zawodowe w szkole. 20. Efektywna organizacja pracy zespołów nauczycielskich. 21. Współpraca nauczycieli w prowadzeniu procesów edukacyjnych. 2
22. Jak efektywnie wykorzystać wyposażenie i warunki lokalowe szkoły? 23. Jak i po co prowadzić ewaluacje wewnętrzną? 24. Pierwszy/drugi rok pracy dyrektora szkoły. Możliwe jest również opracowanie oferty specjalnej, swoistej dla pojedynczej placówki, jeżeli taką potrzebę wykażą wyniki przeprowadzonej diagnozy. Szkolny organizator rozwoju edukacji (SORE) to specjalista zewnętrzny (spoza szkoły/przedszkola) bezpośrednio współpracujący z placówką w realizacji rocznego planu wspomagania. Do jego zadań należą m.in.: pomoc w diagnozie potrzeb szkoły/przedszkola oraz dostosowaniu oferty doskonalenia do zdiagnozowanych potrzeb, a następnie pomoc w zbudowaniu RPW. W ramach realizacji RPW SORE zorganizuje szkolenia (warsztaty, konsultacje, wykłady), pomoże nauczycielom wdrażać do praktyki szkolnej nowe umiejętności oraz przygotuje sprawozdanie z ewaluacji działań. W razie potrzeby, w trakcie realizacji RPW będzie możliwość skorzystania z pomocy ekspertów zewnętrznych, specjalistów z konkretnej dziedziny. Ich zadaniem będzie przygotowanie i przeprowadzenie dostosowanych do potrzeb szkoły warsztatów i/lub innych zaplanowanych form doskonalenia. Etapy realizacji rocznego planu wspomagania: 1. Diagnoza (grudzień 2013 r. luty 2014 r.): a. dobór najlepszych dla danej szkoły/przedszkola ofert doskonalenia na podstawie: wywiadu z dyrektorem (zebranie informacji o szkole), wywiadu z nauczycielami (spotkanie z radą pedagogiczną), warsztatu diagnostyczno-rozwojowego dla zespołu wyłonionego z rady pedagogicznej (pogłębiona autodiagnoza i określenie priorytetów rozwojowych szkoły), b. ułożenie RPW, w tym głównie szczegółowego harmonogramu realizacji RPW wraz z doborem form doskonalenia. 2. Doskonalenie pracy nauczycieli (marzec 2014 r. kwiecień 2014 r.): - przeprowadzanie, zgodnie z przyjętym harmonogramem, działań niezbędnych do rozwiązania zdiagnozowanych problemów: warsztatów dla nauczycieli (formy aktywne) 15 h, innych form spotkań grupowych (wykłady, konsultacje grupowe) 12 h. 3. Przełożenie nowych umiejętności nauczycieli na szkolną praktykę (kwiecień 2014 r. czerwiec 2014 r.): a. konsultacje indywidualne (spotkania coachingowe, indywidualne poradnictwo dla dyrektora i nauczycieli) 10 h, b. wspólna analiza trudności związanych z wykorzystaniem w bieżącej pracy nowych procedur i zasad działania (konsultacje grupowe) 5 h. 4. Przygotowanie sprawozdania z rocznego planu wspomagania (czerwiec 2014 r. sierpień 2014 r.): a. przygotowanie i przeprowadzenie ankiet z przebiegu wspomagania 2 h, b. opracowanie sprawozdania z rocznego planu wspomagania, a następnie przedstawienie sprawozdania dyrektorowi i nauczycielom 4 h, c. przygotowanie (wspólnie z dyrektorem i nauczycielami) rekomendacji do pracy w kolejnym roku szkolnym 3 h. Zgodnie z wynikami diagnoz, po uzgodnieniu z dyrektorami szkół, do projektu przystępują nauczyciele. Pierwszeństwo przy naborze mają nauczyciele o krótkim stażu w zawodzie (do 5 lat) i/lub stażu pracy w placówce. Projekt przewiduje objęcie wsparciem 3250 dyrektorów i nauczycieli. DRUGIE ZADANIE PROJEKTOWE Drugim działaniem projektowym jest utworzenie i prowadzenie sieci współpracy i samokształcenia. Wniosek o dofinansowanie projektu przewiduje udział 352 nauczycieli i dyrektorów w ramach sieci współpracy 3
i samokształcenia. Pierwszeństwo do udziału w sieci mają nauczyciele ze szkół zakwalifikowanych do projektu, a 35 miejsc zostanie przeznaczonych dla nauczycieli i dyrektorów ze szkół nieuczestniczących w projekcie. W ramach warszawskiego projektu powstanie w każdym roku realizacji projektu 8 sieci, które w zależności od potrzeb będą miały charakter przedmiotowy lub problemowy. Sieć współpracy i samokształcenia to zespół 20 25 dyrektorów i nauczycieli z różnych szkół i przedszkoli, którzy w zorganizowany sposób współpracują ze sobą. Członkowie sieci spotykają się 3 5 razy w roku szkolnym (optymalnie w odstępach około 2 miesięcy). Między spotkaniami pracują na platformie internetowej udostępnionej przez ORE www.doskonaleniewsieci.pl. (forum wymiany doświadczeń, materiały samokształceniowe, forum dyskusyjne). Za sprawną organizację funkcjonowania sieci będzie odpowiedzialny koordynator sieci. Każda szkoła i każde przedszkole biorące udział w projekcie może wybrać maksymalnie dwie sieci, do których przystąpi (jedna sieć w czasie jednego cyklu doskonalenia), spośród sieci opracowanych w projekcie System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół : W projekcie warszawskim w pierwszym roku zapraszamy do udziału w pracach sieci wyłącznie dyrektorów placówek. W wyniku analizy przeprowadzonej diagnozy potrzeb proponujemy dyrektorom udział w następujących sieciach: 1. Rola dyrektora w promocji i budowaniu wizerunku szkoły. 2. Zadania dyrektora w zakresie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole. 3. Pozapedagogiczne obowiązki dyrektora szkoły. 4. Rozwijanie twórczego myślenia uczniów, jako element koncepcji pracy szkoły. 5. Nauczyciele pracują zespołowo - rola dyrektora w organizowaniu pracy rady pedagogicznej. 6. Szkolna absencja, jako problem do pracy zespołu kierowniczego szkoły. 7. Dyrektor szkoły kształcącej w zawodzie wobec nowych wyzwań edukacyjnych (dla dyrektorów techników i szkół zasadniczych). 8. Przedszkole równych szans, jako koncepcja pracy placówki (dla dyrektorów przedszkoli). Organizacja pracy sieci: 1. Udział w sieci współpracy Do współpracy w sieciach przystępują nauczyciele i dyrektorzy szkół oraz przedszkoli biorących udział w projekcie oraz zaproszeni dyrektorzy ze szkół i przedszkoli spoza projektu. Dyrektorzy zapisują się opcjonalnie do nie więcej niż dwóch sieci z powyższego katalogu (ze względu na możliwość utworzenia odpowiednio liczebnych grup). W przypadku sieci nauczycielskich, które będą tworzone w przyszłym roku szkolnym dyrektor rekomenduje nauczycieli, którzy będą brali udział w pracach poszczególnych sieci. 2. Liczebność sieci Optymalna liczebność grupy współpracujących w ramach jednej sieci to 20 25 osób. Liczba ta pozwoli na wzajemne poznanie się członków grupy oraz na efektywną pracę zarówno w czasie spotkań, jak i w trakcie działań podejmowanych na platformie internetowej. 3. Spotkania członków sieci Istotnym elementem pracy sieci będzie możliwość uczestniczenia w spotkaniach. Ich celem jest nie tylko poznanie się członków grupy i wzajemna wymiana doświadczeń, lecz także efektywne podnoszenie kompetencji zawodowych i umiejętności związanych z tematyką pracy sieci. W ramach sieci możliwe będzie organizowanie doskonalenia w zróżnicowanych formach obejmujących zarówno spotkania z udziałem zewnętrznych ekspertów (np. wykłady, warsztaty, konsultacje grupowe), jak i wszelkie formy inicjowane przez koordynatora (np. organizowanie lekcji pokazowych, omawianie dobrych praktyk, wspólne poszukiwanie optymalnych rozwiązań bieżących problemów dydaktycznych i wychowawczych). W Warszawie od 2009 roku z powodzeniem funkcjonuje sieć szkół które otrzymały Certyfikat Prezydenta m.st. Warszawy WARS i SAWA dla szkół wspierających uczniów uzdolnionych. Ich doświadczenia będą wykorzystywane w tym projekcie. 4
4. Praca na platformie: W okresie między spotkaniami działania sieci wspierane będą poprzez aktywności podejmowane na platformie internetowej ORE. Członkowie sieci będą mieli możliwość uczestniczenia w moderowanym forum wymiany doświadczeń i forum dyskusyjnym oraz korzystania z materiałów samokształceniowych i innych zasobów edukacyjnych. Przewiduje się zróżnicowanie poziomów dostępności do platformy: pełen dostęp dla zalogowanych członków sieci dający możliwość uczestnictwa w grupach dyskusyjnych oraz zamieszczania własnych materiałów dydaktycznych, przykładów dobrych praktyk, scenariuszy zajęć itp. Na potrzeby projektu warszawskiego została stworzona Interaktywna Witryna Komunikacyjna i Administracyjna Projektu www.wawaedu.pl której zadaniem jest usprawnienie zarządzania i zapewnienie bezpiecznej komunikacji. TRZECIE ZADANIE PROJEKTOWE W trakcie realizacji projektu zostanie opracowany Warszawski Program Wspomagania (WPW). Będzie to dokument zawierający informacje o realizacji wspomagania placówek w mieście. WPW wstępny, to dokument który będzie przygotowywany w początkowej fazie pierwszego z cyklów doskonalenia i modyfikowany przed realizacją drugiego cyklu. WPW wersja końcowa, to strategia działań zaplanowanych w poszczególnych cyklach doskonalenia i w ramach sieci współpracy i samokształcenia. Będzie zawierał informacje zbiorcze na temat wszystkich RPW realizowanych w placówkach (zdiagnozowane obszary problemowe, planowe działania) oraz harmonogram i tematykę pracy sieci. WPW przybliży istotę projektu, jego cele i główne założenia, zgodne z metropolitalną polityką miasta, jak również doświadczenia z realizacji projektu. Warszawski Program Wspomagania zostanie opublikowany. Na zakończenie realizacji projektu eksperci przygotują raport podsumowujący proces wspomagania przeprowadzony na terenie Warszawy. Raport zostanie opublikowany i będzie stanowił podstawę do przygotowania kompleksowego systemu wsparcia warszawskich szkół. Warszawskie doświadczenia z realizacji projektu zostaną uwspólnione na forum Unii Metropolii Polskich oraz na konferencji podsumowującej projekt. Projekty z zakresu kompleksowego wspomagania rozwoju szkół są oprócz Warszawy realizowane w dwóch metropoliach polskich: Łodzi i Wrocławiu. PLANOWANE KORZYŚCI PŁYNĄCE Z UDZIAŁU W PROJEKCIE Dla szkoły lub przedszkola: Wsparcie dostosowane do potrzeb konkretnej placówki Dla nauczycieli: Kompleksowa pomoc w pracy dydaktycznej i wychowawczej Poprawa efektywnej współpracy grupowej nauczycieli Możliwość wymiany doświadczeń w sieci współpracy Dla przedszkolaków, uczniów i rodziców: Lepsze wsparcie rozwoju uczniów i przedszkolaków Wyraźny komunikat dla rodziców dotyczący kierunku rozwoju placówki Dla dyrektorów placówek: Dodatkowe wsparcie w rozwoju zawodowym Możliwość wymiany doświadczeń w sieci współpracy Podniesienie jakości pracy własnej kadry Lepsze przygotowanie do przyszłych zmian w obszarze doskonalenia nauczycieli Pomoc w profesjonalnej diagnozie potrzeb szkoleniowych rady pedagogicznej i opracowaniu Rocznego Planu Wspomagania Ekspercka pomoc w rozwiązywaniu sytuacji problemowych w placówce i wewnątrz rady pedagogicznej Wzmocnienie pozycji placówki w warszawskiej oświacie Uznanie ze strony samorządu lokalnego 5
ZESPÓŁ PROJEKTOWY Lider projektu m.st. Warszawa - Biuro Edukacji, ul. Górskiego 7 Joanna Gospodarczyk - dyrektor Biura Edukacji Pełnomocnik Projektu Mirosław Sielatycki - zastępca dyrektora Biura Edukacji Krystyna Kozak - naczelnik Wydziału Projektów Edukacyjnych, Współpracy Międzynarodowej i Doskonalenia Nauczycieli (kierownik komórki organizacyjnej realizującej Projekt) Małgorzata Mochtak - koordynator Projektu, email: mmochtak@um.warszawa.pl, tel. 22 44 33 557 Piotr Mączkowski - asystent Koordynatora Projektu, email: pmaczkowski@um.warszawa.pl, tel. 22 44 31 343 Bożena Pawlak specjalistka ds. rozliczeń, email: bpawlak@um.warszawa.pl, tel. 22 44 33 576 Agnieszka Mazek - Wsparcie Zespołu Projektowego, email: amazek@um.warszawa.pl, tel. 22 44 31 348 Partnerzy wewnętrzni Projektu - placówki wspierające merytoryczną realizację Projektu Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno - Społecznych i Szkoleń, ul. Stara 4 Arkadiusz Walczak dyrektor placówki, Małgorzata Meissner, Małgorzata Barańska, tel. 22 628 01 79 Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna nr 13, ul. Odrowąża 75 - Marzenna Czarnocka dyrektor placówki, tel. 22 811 05 22 Poradnia Specjalistyczna Młodzieżowy Ośrodek Profilaktyki i Psychoterapii MOP, ul. Boryszewska 4 Grażyna Wasilewska Boroń dyrektor placówki, 22 646 57 28/25 Partnerzy zewnętrzni Projektu organizacje pozarządowe Towarzystwo Amicus Piotr Sobolewski Prezes Zarządu, Artur Wywigacz, Paweł Kaźmierczak Fundacja Humanites Sztuka Wychowania Zofia Dzik Prezes Zarządu Pracownicy merytoryczni Projektu Szkolni Organizatorzy Rozwoju Edukacji (SORE): Adres siedziby pracowników merytorycznych: Zespół Szkół Specjalnych Nr 89, ul. Skaryszewska 8 Mariola Borowska - Tel. 519 047 483; maborowska@um.warszawa.pl Marek Chadaj Tel. 519 047 430; mchadaj@um.warszawa.pl Katarzyna Czeczot-Łukasik Tel. 519 047 411; kczeczott@um.warszawa.pl Iwona Maciejewska-Dzido Tel. 519 047 416; imaciejewska@um.warszawa.pl Paweł Madej Tel. 519 047 415; pmadej@um.warszawa.pl Teresa Prochowska - Tel. 519 047 433; tprochowska@um.warszawa.pl Joanna Rasińska Tel. 519 047 414; jrasińska@um.warszawa.pl Ewa Siedlecka Tel. 519 047 326; ewa.siedlecka@um.warszawa.pl Barbara Sobolewska Tel. 519 047 424; b.sobolewska@um.warszawa.pl Ewa Sołowiej-Mędrzak Tel. 519 047 422; esolowiej@um.warszawa.pl Joanna Stepaniuk Tel. 519 047 421; jstepaniuk@um.warszawa.pl Iwona Szymańska-Jasińska Tel. 519 047 341; iwonaszymanska@um.warszawa.pl 6