SPRAWOZDANIE FINANSOWE uporządkowane przedstawienie sytuacji finansowej jednostki; składa się z: bilansu - finansowy obraz na dany dzień (moment czasu), rachunku zysków i strat - wykonanie w danym okresie, sprawozdania o przepływie środków pieniężnych - wykonanie w danym okresie, zestawienia zmian w kapitale własnym - wykonanie w danym okresie, SPRAWOZDANIE FINANSOWE sprawozdania o zmianach w sytuacji finansowej, informacji o przyjętych zasadach rachunkowości, informacji dodatkowej i danych uzupełniających. BILANS BILANS dwustronne, tabelaryczne zestawienie składników majątkowych, czyli aktywów oraz źródeł ich pochodzenia sporządzone w ujęciu wartościowym na ściśle określony moment czasowy, zestawienie aktywów wg rosnącej płynności, a pasywów według rosnącej wymagalności, ujęcie statyczne, dane pochodzą z ksiąg handlowych i inwentaryzacji. RÓWNANIE BILANSOWE Aktywa = Pasywa Aktywa = Aktywa trwałe + Aktywa Obrotowe Pasywa = Kapitał własny + Kapitał obcy (Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania) Aktywa = Kapitał własny + Zobowiązania Kapitał własny = Aktywa Zobowiązania Aktywa netto = Aktywa Zobowiązania Kapitał własny = Aktywa netto AKTYWA kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych Aktywa przedsiębiorstwa zazwyczaj podzielone są na 4 podstawowe kategorie: Wartości Niematerialne i Prawne Rzeczowe Aktywa Trwałe Inwestycje Aktywa Obrotowe 1
AKTYWA TRWAŁE Aktywa, które podmiot zamierza wykorzystywać przez okres dłuższy niż jeden rok lub jeden cykl operacyjny WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE aktywa długoterminowe, które nie posiadają fizycznej formy, mają wartość opartą na prawnych lub innych korzyściach dostarczanych ich właścicielowi: patenty, prawa autorskie, znaki firmowe, wartość firmy. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki: nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego, budowle i budynki, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, inwentarz żywy. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE surowce naturalne kontrolowane przez jednostkę - lasy, ropa naftowa, gaz ziemny lub węgiel w kopalni. Aktywa trwałe nie wykorzystywane w normalnej działalności operacyjnej zaliczane są do inwestycji. AMORTYZACJA Koszty spowodowane zużywaniem się rzeczowych aktywów trwałych w toku eksploatacji nazywa się amortyzacją. Rzeczowe aktywa trwałe w bilansie prezentowane są w wartości netto, będącą różnicą pomiędzy ceną zakupu i skumulowaną amortyzacją nazywaną umorzeniem. INWESTYCJE mogą być długoterminowe i krótkoterminowe. aktywa, które nie są wykorzystywane w normalnej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, jednak dostarczają korzyści finansowe. 2
INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE inwestycje, których zarząd nie zamierza spieniężyć w ciągu roku. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE inwestycje, które zarząd zamierza w ciągu najbliższego roku zamienić na gotówkę. zamiar ten może wynika z krótkiego okresu zapadalności, istnieją jednak inwestycje krótkoterminowe, których okres zapadalności jest dłuższy niż rok, jednak zarząd może deklarować zamiar ich sprzedaży w krótszym okresie. zatem składniki inwestycji krótkoterminowych nie zawsze są kwalifikowane na podstawie obiektywnego kryterium, jakim jest okres zapadalności. pozycja ta jest podatna na manipulacje, które miałaby na celu poprawienie wizerunku płynności spółki (im większe inwestycje krótkoterminowe, tym wyższy wskaźnik płynności bieżącej) INWESTYCJE papiery wartościowe, takie jak: akcje, obligacje, bony skarbowe, lokaty bankowe, nieruchomości utrzymywane przez spółkę w celu wynajmu powierzchni, czyli nie wykorzystywane w działalności operacyjnej, udziały w innych podmiotach gospodarczych posiadane w celu sprawowania nad nimi kontroli. AKTYWA OBROTOWE Do aktywów obrotowych zalicza się gotówkę i inne aktywa, co do których można się spodziewać, że zostaną zamienione na gotówkę, sprzedane lub zużyte w ciągu jednego roku lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego, o ile jest on dłuższy niż jeden rok. AKTYWA OBROTOWE Zapasy Należności Gotówka Rozliczenia międzyokresowe Inwestycje krótkoterminowe ZAPASY Składają się na nie materiały zużywane w toku produkcji, towary przeznaczone do handlu w przedsiębiorstwach handlowych, wyroby gotowe, wyprodukowane i czekające na sprzedaż. Zapasy wyceniane są albo w cenach zakupu, jeżeli odnoszą się do towarów i materiałów albo w kosztach wytworzenia w odniesieniu do wyrobów gotowych. 3
NALEŻNOŚCI Powstają w wyniku sprzedaży towarów lub produktów, za które odbiorca jeszcze nie zapłacił. należności przeterminowane, czyli takie, które powinny zostać uregulowane przez odbiorcę, a nie są. jednostka zobowiązana jest tworzyć rezerwę na należności, co do których nie należy się spodziewać, że zostaną uregulowane. ROZLICZENIA MIEDZYOKRESOWE Powstają najczęściej w wyniku poniesienia jakichś kosztów operacyjnych, które jeszcze nie zostały uznane za koszt w rachunku zysków i strat (zasada współmierności). opłacenie dwuletniej składki ubezpieczeniowej, która została wykorzystana tylko w połowie, bo dzień na który sporządzany jest bilans wypada dokładnie po roku trwania ochrony ubezpieczeniowej. Połowa składki jest kosztem i trafia do rachunku zysków i strat, druga trafia do rozliczeń międzyokresowych. Mogą być krótko i długoterminowe KAPITAŁ WŁASNY kapitał wniesiony przez wspólników, zyski wypracowane przez jednostkę i w niej zatrzymane. ZOBOWIĄZANIA: długoterminowe krótkoterminowe zobowiązania warunkowe - obowiązek wykonania świadczeń, którego powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE dług, który jednostka będzie musiała uregulować w okresie dłuższym niż jeden rok lub dłuższym niż jeden normalny cykl operacyjny, np. długoterminowe kredyty i pożyczki, wyemitowane przez spółkę długoterminowe obligacje, długoterminowe zobowiązania leasingowe. rezerwa na odroczony podatek dochodowy - jej powstanie spowodowane jest różnicą w wycenie aktywów i innych zobowiązań stosowanej na potrzeby sprawozdawczości finansowej i podatkowej. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE Zobowiązani wymagalne w okresie krótszym niż rok lub krótszym niż długość normalnego cyklu operacyjnego, jeżeli przekracza on jeden rok, np: krótkoterminowe kredyty i pożyczki, zobowiązania wobec dostawców towarów i materiałów używanych do produkcji, zobowiązania z tytułu bieżącego podatku dochodowego. zobowiązania krótkoterminowe przeważnie spłacane są aktywami obrotowymi lub w wyniku rolowania na kolejny okres. 4
REZERWY pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, w szczególności straty z operacji gospodarczych w toku (z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych), skutki toczącego się postępowania sądowego; zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą. REZERWY powstanie zobowiązania, na które uprzednio utworzono rezerwę, zmniejsza rezerwę. niewykorzystane rezerwy, wobec zmniejszenia lub ustania ryzyka uzasadniającego ich utworzenie, zwiększają na dzień, na który okazały się zbędne, odpowiednio pozostałe przychody operacyjne, przychody finansowe lub zyski nadzwyczajne ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE (PASYWNE) Przychodów: równowartość otrzymanych lub należnych od kontrahentów środków z tytułu świadczeń, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych; ujemna wartość firmy Kosztów koszty przyszłych okresów w wysokości zobowiązań WARTOŚC FIRMY dodatnia - różnica między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. ujemna - jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto. RÓWNANIE BILANSOWE Każda transakcja firmie wpływa na bilans bezpośrednio lub pośrednio. Każda transakcja ma wpływ na dwa elementy bilansu ale nie każda zwiększa sumę aktywów i pasywów. Równanie bilansowe musi się zgadzać, bilans musi być zbilansowany. Bilans mógłby być przygotowany po każdej transakcji ale w praktyce byłby to dziwaczne i niepotrzebne. 5