ZNAKOWANIE YWNOCI KRAJ POCHODZENIA *) WPROWADZENIE Agencja ds. Standardów ywnoci (Food Standards Agency) jest zaangaowana w promocj wiadomego wyboru. Jednym z naszych gównych celów jest ulepszanie sposobu znakowania ywnoci. Badania konsumenckie i konsultacje spoeczne wykazay, e lepsze oznaczanie pochodzenia na etykietach zajmuje wysokie miejsce w spisie zmian, których ycz sobie konsumenci. Niniejszy dokument przedstawia akty prawne, które maj zwizek z oznaczaniem pochodzenia i dostarcza nieformalnych porad interpretacyjnych (podkrelenie MRiRW). Dostarcza równie porad dotyczcych najlepszych praktyk. Podczas opracowywania niniejszych porad chcielimy pomóc: wytwórcom, producentom, detalistom i podmiotom wiadczcym usugi gastronomiczne w przestrzeganiu prawa i dostarczaniu dalszych fakultatywnych informacji w sposób przystpny dla konsumentów organom wykonawczym w wykryciu wprowadzajcych w bd oznacze pochodzenia na etykietach i podjciu zdecydowanych dziaa przeciwko tego typu praktykom konsumentom poprzez zachcanie producentów do podawania dokadniejszych informacji o kraju pochodzenia produktu i stosowania konsekwentnych i przejrzystych sposobów znakowania Cz 1 niniejszego dokumentu wymienia odpowiednie akty prawne, opisuje ich zasig terytorialny i dostarcza porad interpretacyjnych. Cz 2 dostarcza porad dotyczcych najlepszych praktyk. UWAGA: Przykady w niniejszym dokumencie podano wycznie w celu ilustracyjnym. Porady i przykady nie powinny by traktowane jako autorytatywne stwierdzenie lub interpretacja prawa, gdy naley to do wycznych uprawnie Trybunaów. Wycznie sdy mog orzeka ostatecznie, czy w danych okolicznociach doszo do popenienia wykroczenia. *) W wytycznych zosta wpisany kraj pochodzenia. W dyrektywie 2000/13/WE pochodzenie okrelone jest w stosunku do miejsca lub róda. Niemniej, poniewa najczciej pochodzenie okrelane jest dla kraju w potocznym znaczeniu czsto uywa si okrelenia kraj pochodzenia (przyp. MRiRW) POCHODZENIE PADZIERNIK 2002 R. 1
SPIS TRECI CZ I INTERPRETACJA AKTÓW PRAWNYCH Punkty WSTP Akty prawne w sprawie oznaczania pochodzenia na etykietach Kary ZASADY ODNONIE DO WPROWADZAJCYCH W BD OPISÓW KRAJU POCHODZENIA Dyrektywa w sprawie znakowania ywnoci (2000/13/WE) Ustawa o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. Ustawa o opisach handlowych z 1968 r. ZASADY OZNACZANIA POCHODZENIA NA ETYKIETACH UNIKANIE ZNAKOWANIA WPROWADZAJCEGO W BD CZ 2 PORADY DOTYCZCE NAJLEPSZYCH PRAKTYK POCHODZENIE PRODUKTU POCHODZENIE SKADNIKÓW FORMA DEKLARACJI Dla produktów Dla skadników UMIEJSCOWIENIE DEKLARACJI DANE KONTAKTOWE W CELU UZYSKANIA DALSZYCH INFORMACJI ZACZNIK: STRESZCZENIE OZNACZANIA KRAJU POCHODZENIA NA ETYKIETACH ZASADY DLA OKRELONYCH RODKÓW SPOYWCZYCH Woowina wiee owoce i warzywa Ryby Oliwa z oliwek Wino Jaja Miso drobiowe Miód Produkty regionalne 2
CZ I INTERPRETACJA AKTÓW PRAWNYCH WSTP Akty prawne w sprawie oznaczania pochodzenia na etykietach 1. Niniejsze porady odnosz si do niej wymienionych dokumentów i powinny by czytane cznie z nimi: Dyrektywa 2000/13/WE (w sprawie znakowania rodków spoywczych) (art. 2); Ustawa o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. (sekcje 14 i 15) obowizujca w Wielkiej Brytanii; Ustawa o opisach handlowych z 1968 r. obowizujca w Wielkiej Brytanii; oraz Regulacje w sprawie znakowania ywnoci z 1996 r. (z póniejszymi zmianami) (zwaszcza regulacje 2, 4, 5 lit. f), 23, 26, 27 i 38) obowizujce w Wielkiej Brytanii. 2. Do niniejszych porad zaczono krótkie streszczenie zasad oznaczania kraju pochodzenia dla okrelonych rodków spoywczych. 3. Oznaczanie kraju pochodzenia dla informacji konsumenta nie powinno by mylone z przepisami dotyczcymi pochodzenia w ramach klasyfikacji celnej. Jest to zupenie inaczej zarzdzane zagadnienie. Kary 4. Obecnie ustalono nastpujce kary: za zamanie Ustawy o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. w przypadku skazania w postpowaniu uproszczonym - grzywna do 20.000 GBP za wykroczenie wzgldem sekcji 14 - grzywna do 5.000 GBP za wykroczenie wzgldem sekcji 15 i/lub kara pozbawienia wolnoci na okres do szeciu miesicy; skazania zgodnego z aktem oskarenia - nieograniczona grzywna i/lub kara pozbawienia wolnoci do dwóch lat za zamanie Ustawy o opisach handlowych z 1968 r. w przypadku skazania w postpowaniu uproszczonym - grzywna do 5.000 GBP; skazania zgodnego z aktem oskarenia - nieograniczona grzywna i/lub kara pozbawienia wolnoci do dwóch lat za zamanie Regulacji w sprawie znakowania ywnoci z 1996 r. (z póniejszymi zmianami) w przypadku skazania w postpowaniu uproszczonym - grzywna do 5.000 GBP. 3
ZASADY ZAPOBIEGANIA TWORZENIU WPROWADZAJCYCH W BD OZNACZE KRAJU POCHODZENIA NA ETYKIETACH, W REKLAMACH I PRZY PREZENTACJI PRODUKTU Dyrektywa w sprawie znakowania ywnoci (2000/13/WE) 5. Art. 2 dyrektywy 2000/13/WE w sprawie znakowania ywnoci mówi, e oznakowanie i stosowane metody nie mog w istotnym stopniu wprowadza kupujcego bd, w szczególnoci w odniesieniu do charakterystyki rodka spoywczego, zwaszcza co do jego charakteru, tosamoci, waciwoci, skadu, iloci, trwaoci, róda pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji. 6. Ten zakaz rozszerza si na prezentacj rodka spoywczego (szczególnie jego ksztat, wygld lub opakowanie, rodzaj materiaów zastosowanych jako opakowanie, ustawienie i styl ekspozycji) i jego reklam. 7. Te przepisy s obecnie wdraane zgodnie z ogólnymi wymogami Ustawy o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. oraz Ustawy o opisach handlowych z 1968 r. opisanych w pkt 8-14 poniej. Ustawa o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. 8. Ustawa o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. uznaje za wykroczenie: sprzeda ze szkod dla kupujcego jakiegokolwiek rodka spoywczego, którego charakter, istota i jako nie s zgodnie z wymaganymi (sekcja 14); umieszczenie lub pokazywanie etykiet 1 na sprzedanym rodku spoywczym, wydawanie lub uczestniczenie w wydawaniu reklamy, która bdnie opisuje rodek spoywczy lub gdy ten opis moe wprowadza w bd co do charakteru, istoty lub jakoci rodka spoywczego (sekcja 15); sprzeda, oferowanie, wystawienie na sprzeda, posiadanie w celu sprzeday rodków spoywczych, których prezentacja 2 moe wprowadza w bd co do ich charakteru, istoty lub jakoci (sekcja 15). 9. Terminy charakter, istota i jako nie s okrelone w Ustawie o bezpieczestwie ywnoci z 1990 r. Uwaa si, e pochodzenie rodka ywnociowego moe w pewnych okolicznociach mie znaczenie dla jego charakteru, istoty czy jakoci i ma wtedy znaczenie dla wykrocze opisanych w pkt 8 powyej. 10. Te przepisy odnosz si do caego acucha dostaw. 1 Etykiety doczone lub niedoczone do produktu, lub wydrukowane na opakowaniu lub pojemniku. 2 Prezentacj definiuje si w Ustawie jako uwzgldniajc ksztat, wygld i opakowanie ywnoci, ustawienie ywnoci przy wystawieniu na sprzeda oraz styl ekspozycji, gdy planuje si jej sprzeda (ale nie obejmuje ona adnego rodzaju znakowania ani reklamy) (sekcja 53 ust. 1) 4
Ustawa o opisach handlowych z 1968 r. 11. Ustawa o opisach handlowych z 1968 r. uznaje ponisze dziaania handlowca za wykroczenie: stosowanie opisu handlowego dla jakichkolwiek produktów, gdy jest on faszywy lub w istotnym stopniu wprowadza w bd; dostarczanie lub oferowanie dostarczenia jakichkolwiek towarów, dla których stosowany jest faszywy lub w istotnym stopniu wprowadzajcy w bd opis handlowy. 12. Obejmuje to bezporednie bd porednie oznaczenie dowolnego rodzaju mówice, z czego towary zostay wyprodukowane, w jaki sposób zostay wyprodukowane i przetworzone, jakie jest ich miejsce produkcji, wytworzenia i przetworzenia i podajce nazw ich producenta i inne informacje o ich historii. 13. Ustawa dotyczy opisów handlowych, które stosuje si w omawianych towarach w formie pisemnej lub formie ilustracji, symbolu lub innego oznaczenia na samych towarach, pojemnikach, etykietach, kartach produktu, reklamach itd. lub w formie ustnego owiadczenia. 14. Ustawa odnosi si do caego acucha dostaw. Wykroczenie moe popeni kady, kto prowadzc dziaalno handlow lub biznesow stosuje faszywe opisy handlowe towarów lub dostarcza (lub oferuje dostaw, lub posiada w celu dostawy) towary, które s przedstawione w sposób mogcy sprawia wraenie, e wyprodukowano je gdzie indziej, ni miao to miejsce w rzeczywistoci. Odrbne wytyczne dla handlowców dotyczce zasad znakowania ustanowionych w Ustawie o opisach handlowych z 1968 r. s dostpne w www.dti.gov.uk/ccp/topics.htm 5
ZASADY OZNACZANIA POCHODZENIA NA ETYKIETACH 15. Przepis 5 lit. f) Rozporzdzenia w sprawie znakowania ywnoci z 1996 r. rozpatrywany cznie z przepisem 4 wymaga, by ywno gotowa do dostarczenia do kocowego konsumenta lub firmy gastronomicznej zostaa oznaczona lub zawieraa na etykiecie: szczegóowe informacje o ródle lub miejscu pochodzenia ywnoci, jeeli brak tych informacji mogaby w istotnym stopniu wprowadzi kupujcego w bd co do prawdziwego róda lub pochodzenia ywnoci. 16. Przepis 38 Rozporzdzenia w sprawie znakowania ywnoci z 1996 r. wymaga, by takie szczegóowe informacje, jak i wszystkie szczegóowe informacje podane zgodnie z tymi przepisami, byy: atwe do zrozumienia, czytelne i niecieralne; oraz by ywno, jeeli jest sprzedawana kocowemu konsumentowi, bya oznakowana w widocznym miejscu w sposób atwy do dostrzeenia. Te i inne szczegóowe informacje, które na mocy tych przepisów naley poda, nie mog by w aden sposób ukrywane, nieprzejrzyste ani zasonite przez adne inne informacje pisemne ani graficzne. 17. Ponisze rodki spoywcze zwalnia si z wymaga opisanych w pkt 15 powyej: ywno (niebdc mlekiem) niepaczkowan dla celów sprzeday bezporedniej, wczajc tak ywno sprzedawan w zakadach gastronomicznych; chleb biay i wyroby ciastkarskie w pewnych okolicznociach; pojedynczo zapakowane delikatesowe produkty cukiernicze bez dodatkowego opakowania, które przeznaczone s do sprzeday pojedynczo; dowolny niepaczkowany rodek spoywczy (niebdcy mlekiem) umieszczony w niecieralnie oznakowanej butelce szklanej przeznaczonej do ponownego uycia, który nie ma etykiety, obwoluty ani konierza ; ywno zawarta w opakowaniu, którego najwiksza powierzchnia jest mniejsza ni 10 centymetrów kwadratowych; rodek spoywczy sprzedawany lub dostarczany w pojedynczych opakowaniach przeznaczonych jako may dodatek do innego rodka spoywczego lub do wiadczonej usugi; oraz tusze i czci tusz nieprzeznaczone do sprzeday w jednym kawaku. 18. Nie ma ustawowej definicji miejsca pochodzenia lub róda w przepisach Rozporzdzenia w sprawie znakowania ywnoci z 1996 r. lub pochodzenia lub róda w Dyrektywie w sprawie znakowania ywnoci 2000/13/WE. Sowa ródo i pochodzenie w kontekcie tych porad powinny by traktowane jako jednoznaczne. 19. Zgodnie z podejciem prezentowanym w sekcji 36 Ustawy o opisach handlowych z 1968 r., dla celów tej Ustawy towary uznaje si za wytworzone lub wyprodukowane w kraju, w którym ostatnio zostay poddane obróbce lub procesowi wprowadzajcemu znaczc zmian. Uznaje si to za rozsdne wskazówki robocze dla celów Rozporzdzenia w sprawie 6
znakowania ywnoci z 1996 r. Ostatecznie sd musi decydowa, biorc pod uwag spojrzenie przecitnego obywatela na dane okolicznoci towarzyszce konkretnej sprawie, czy dany kraj lub wyszczególnione miejsce jest rzeczywicie tym, w którym ostatnia znaczca zmiana miaa miejsce. Prawdopodobne jest na przykad, e przetworzenie wieprzowiny w bekon, szynk lub zapiekanie go w ciecie moe zosta uznane za obróbk lub proces wprowadzajcy znaczc zmian, natomiast duo mniej prawdopodobne jest, e zostanie za tak uznane zwyke krojenie, cicie i/lub pakowanie misa. UNIKANIE ZNAKOWANIA WPROWADZAJCEGO W BD 20. Prawdziwe miejsce pochodzenia ywoci powinno zosta podane, jeeli w przeciwnym razie etykieta jako cao sugerowaaby, e ywno pochodzi lub zostaa wyprodukowana w innym miejscu czy obszarze. Konsumenci nie bd jednake spodziewa si, e produkty typu bueczki z rodzynkami z Chelsea, szynki z Yorku, curry z Madras albo frankfurterki pochodz z tych obszarów, jeeli na etykiecie nie pojawi si inny materia informujcy, e tak faktycznie jest. 21. Jeeli na etykiecie znajduje si inna informacja, która moe sugerowa miejsce pochodzenia, deklaracja prawdziwego kraju pochodzenia musi by dostatecznie widoczna, precyzyjna i przekonywajca, aby skorygowa potencjalne mylne wraenie i unikn wprowadzania konsumentów w bd. 22. Rodzaje informacji, które mog spowodowa, e konsumenci przypisz konkretne miejsce pochodzenia do ywnoci obejmuj : wykorzystanie nazw krajów lub miejsc w nazwie ywnoci lub jej nazwie handlowej, nazwie marki lub nazwie marketingowej; materia pisany lub ilustrowany, w tym mapy, flagi, goda (np. koniczyna), wybór barw (np. barw flagi pastwowej), odniesienia do osób kojarzcych si z konkretnym miejscem (np. John Bull, Wuj Sam ) i synnych obiektów (np. Wiea Eiffla, góra Ben Nevis). 23. Znaki jakoci zdrowotnej stosowane w ywnoci w celu spenienia wymaga europejskiego prawodawstwa w zakresie higieny nie s jako takie przeznaczone do oznaczania miejsca pochodzenia. Naley jednake dooy stara, aby zapewni, e znaki jakoci zdrowotnej ze wzgldu na ich rozmiar, uwidocznienie lub pozycj nie powoduj mylnego wraenia co do pochodzenia ywnoci. 24. Znaki graficzne systemów gwarancji (np. czerwony traktor Brytyjskiej Normy Rolniczej) stosuje si eby wskaza, e ywno wyprodukowano z zachowaniem okrelonych norm; jako takie nie stanowi one porczenia pochodzenia produktu. W przypadku gdy logo moe sugerowa miejsce pochodzenia, wane jest, by towarzyszya mu jednoznaczna i równie wyrana deklaracja miejsca pochodzenia. 25. W UE podanie nazwy i adresu producenta, pakujcego lub sprzedawcy jest obowizkowym wymogiem znakowania zgodnie z przepisami UE. Informacja ta nie powinna zosta podana w sposób, który niewaciwie sugeruje miejsce pochodzenia. 26. Jeeli miejsce pochodzenia ywnoci nie jest tosame z miejscem pochodzenia jej pierwotnych skadników, konieczne moe by podanie informacji o pochodzeniu tych 7
skadników. Dla przykadu: Bekon lub szynka wyprodukowana w Wielkiej Brytanii z duskiej wieprzowiny nie powinny by opisywane jako bekon brytyjski czy szynka brytyjska, natomiast mog by opisywane jako [importowana][duska] wieprzowina [wdzona][pieczona][grillowana] w Wielkiej Brytanii. Kiebasa wieprzowa wyprodukowana w Wielkiej Brytanii z wieprzowiny pochodzcej z krajów poza Zjednoczonym Królestwem nie powinna by opisywana jako kiebasa brytyjska wieprzowa, natomiast moe by opisywana jako wyprodukowana w Wielkiej Brytanii z wieprzowiny [importowanej z] [kraj pochodzenia] [wicej ni jeden kraj pochodzenia]. oso wdzony w Szkocji, ale produkowany z ososia norweskiego nie powinien by opisywany jako oso szkocki wdzony, natomiast moe by opisywany jako [importowany] oso [norweski] wdzony w Szkocji. Maso ubite w Anglii z mleka przywiezionego spoza Zjednoczonego Królestwa (np. Belgii) nie powinno by oznaczane jako angielskie lub wyprodukowane w Anglii, natomiast moe by oznaczane jako wyprodukowane w Anglii z [importowanego] mleka [belgijskiego]. 27. Inne uyteczne terminy to pieczone w..., wytoczone w..., pokrojone i zapakowane w... lub przetworzone w.... 28. Jeli ywnoci niepaczkowanej towarzysz ulotki, oznaczenia umieszczone na pókach lub tabliczki promocyjne wskazujce na miejsce pochodzenia, naley dooy stara w celu zapewnienia, by stwierdzenie pochodzenia byo jasno sformuowane i jedynie produkty, których to stwierdzenie dotyczy, umieszczano przy tych oznaczeniach lub z nimi kojarzono. UNIKANIE INFORMACJI WPROWADZAJCYCH W BD W ZAKADACH GASTRONOMICZNYCH 29. W zakadach gastronomicznych powinno si dooy stara w celu zapewnienia, e wszelkie informacje o pochodzeniu w karcie da s jasne i jednoznaczne. CZ 2: PORADY DOTYCZCE NAJLEPSZYCH PRAKTYK POCHODZENIE PRODUKTU 30. Wielu konsumentów uwaa miejsce pochodzenia za wany element identyfikacji produktu, zwaszcza w przypadku misa. W wielu przypadkach, zwaszcza podstawowych produktów, informacje te s atwo dostpne producentom i mog zosta podane przy niewielkim dodatkowym koszcie. 8
Zalecamy producentom podawa te informacje w przypadku podstawowych produktów, zwaszcza misa. 31. Dla wielu konsumentów terminy takie jak produkt..., wyrób..., pochodzenie... brytyjskie, szkockie, walijskie itd. sugeruj, e miejsce przetwarzania i pochodzenia skadników s tosame. *) Zalecamy, eby stosowano te terminy jedynie tam, gdzie istotne skadniki pochodz z podanego kraju i wszystkie gówne procesy produkcyjne/wytwórcze zwizane z ywnoci odbywaj si w tym miejscu bd kraju. Jedyny wyjtek stanowiyby produkty takie jak czekolada, których pewne skadniki (w tym przypadku ziarna kakaowe) nie mog pochodzi z danego kraju. 32. Oznaczanie pochodzenia misa wprowadza dodatkow komplikacj, poniewa inwentarz ywy moe by urodzony, hodowany i poddany ubojowi w rónych krajach. Woowina i cielcina podlegaj ju szczegóowym zasadom (opisanym w Zaczniku). Konsumenci przypuszczaj, e miso oznaczone jako produkt..., wyrób..., wyprodukowano w... pochodzenie..., brytyjskie, szkockie, duskie itd. pochodzi ze zwierzt, które tam si urodziy, byy hodowane i poddane ubojowi. Niezalenie od tego, czy ywno objta zostaa nazw geograficzn zarejestrowan w rozporzdzeniu (WE) nr 2081/92, zalecamy, eby w przypadku etykiet oznaczajcych pochodzenie misa innego ni woowina i cielcina (które podlegaj ju szczegóowym zasadom): Stosowano deklaracje pojedynczego kraju pochodzenia, gdy zwierzta urodziy si, byy hodowane i poddane ubojowi w tym samym kraju W przeciwnym wypadku powinno si poda informacje o kadym z krajów: urodzenia, hodowli i uboju POCHODZENIE SKADNIKÓW 33. Wiadomo, e wielu konsumentów yczy sobie wikszej iloci informacji o pochodzeniu skadników misa w produktach misnych i za anormalne naley uzna, e prawo wymaga deklaracji pochodzenia w przypadku wieej woowiny, natomiast nie wymaga jej od tego samego produktu, gdy zosta przyprawiony. Jednake podawanie informacji o pochodzeniu wszystkich skadników we wszystkich produktach byoby niewspómiernie uciliwe dla przemysu i zagraaoby przeadowaniem etykiety informacjami, których konsumenci nie uwaaj za istotne. Badania wskazuj, e skadniki najbardziej interesujce konsumentów to miso; produkty mleczne równie zajmuj wysokie miejsce w hierarchii. Zalecamy deklarowa informacj o pochodzeniu skadników misa w produktach misnych. *) W Polsce producenci stosuj czasami napis produkt polski, co zdaniem MRiRW nie jest informacj cis i moe wprowadza w bd konsumentów. Z informacji tej nie wynika, czy chodzi tu o surowce polskie, przedsibiorc polskiego, polskich pracowników, miejsce wytworzenia czy wszystkie te czynniki razem. Jak wynika z przykadów podanych przez FSA, ich opinia zmierza w podobnym kierunku (przyp. MRiRW) 9
FORMA DEKLARACJI Dla produktów 34. Przy wikszoci celów deklaracja pochodzenia przyjmuje form odniesienia do kraju ( Zjednoczone Królestwo, UK, Anglia, Szkocja, Walia itd.). Producenci mog chcie odnie si do obszaru geograficznego, który jest mniejszy od kraju ( Somerset ). Dziki temu moe pojawi si dodatkowa cenna informacja. Zalecamy, by w przypadku gdy konsumenci nie mog rozpozna uytej nazwy obszaru geograficznego, zastosowa dodatkowo deklaracj kraju pochodzenia. Dla skadników 35. Deklaracja odnonie do pojedynczego kraju jest najbardziej przydatna dla konsumentów, jednak nie zawsze podanie jej jest moliwe z powodu mieszania surowców i elastycznej polityki wzgldem róde. Zalecamy, eby jeli nie jest moliwe odniesienie do pojedynczego kraju, podana informacja bya jak najdokadniejsza. Na przykad spisy moliwych krajów dostawcy lub grupy krajów rozpoznawalne dla konsumenta (np. UE ) s przydatniejsze ni opisy w rodzaju produkt pochodzcy z wicej ni jednego kraju lub róne miejsca pochodzenia itp. Jednake nawet zwroty w rodzaju róne miejsca pochodzenia s lepsze od kompletnego braku informacji. Gdy jednak s one stosowane, zachcamy do podawania dodatkowych informacji na stronach internetowych lub w sklepach. UMIEJSCOWIENIE DEKLARACJI NA ETYKIECIE 36. Dla konsumenta najlepiej by byo, gdyby informacje o pochodzeniu produktu i jego skadnikach, o ile oba elementy s podane, mieciy si na etykiecie bardzo blisko siebie. Zalecamy umieszcza te informacje w jednym polu widzenia. 10
ZACZNIK STRESZCZENIE ZASAD OZNACZANIA KRAJU POCHODZENIA DLA OKRELONYCH RODKÓW SPOYWCZYCH Uwaga: Odpowiedzialno za wiksz cz tych aktów prawnych spada na Departament rodowiska, ywnoci i Spraw Wiejskich (DEFRA), w którym naley poszukiwa autorytatywnych porad w sprawie zasad dotyczcych tych okrelonych rodków spoywczych. Woowina 1. Oznaczanie pochodzenia wieej, chodzonej i mroonej woowiny i cielciny reguluj rozporzdzenia (WE) nr 1760/2000 oraz (WE) nr 1825/2000 *). Przetworzona woowina (np. piecze woowa i woowina peklowana) oraz produkty zawierajce woowin (np. miso zapiekane w ciecie, kiebasy i hamburgery) nie s objte tymi przepisami. 2. Obowizkowe przepisy dotyczce oznaczania stosuje si dla wszystkich rodzajów wieej, chodzonej i mroonej woowiny i cielciny wcznie z mielon. Przepisy te wymagaj, by wszystkie ponisze informacje zostay podane na etykiecie kod referencyjny czcy miso ze zwierzciem lub grup zwierzt, z których ono pochodzi; pastwo czonkowskie lub pastwo trzecie, w którym zwierz/ta zostao/y urodzone pastwo czonkowskie lub pastwo trzecie, w którym je hodowano pastwo czonkowskie lub pastwo trzecie, w którym poddano je ubojowi pastwo czonkowskie lub pastwo trzecie, w którym dokonano rozbioru misa numery zatwierdzenia rzeni i zakadu/ów rozbioru 3. Gdy miso pozyskuje si ze zwierzt urodzonych, wyhodowanych i poddanych ubojowi w tym samym kraju, na etykiecie mona napisa Pochodzenie: [nazwa kraju], zamiast wpisywa oddzielne oznaczenia opisane w pkt 2 powyej. 4. Gdy wszystkie obowizkowe informacje nie s dostpne w przypadku misa z pastwa trzeciego, na etykiecie naley napisa: Pochodzenie: poza WE i poddane ubojowi w: (nazwa pastwa trzeciego). 5. Ukad w przypadku misa mielonego jest nieco inny, poniewa pozyskuje si je na ogó z misa pochodzcego z wielu róde, nawet w ramach jednego kraju. Miso mielone musi zawiera w oznakowaniu. kod referencyjny czcy miso mielone ze zwierzciem lub grup zwierzt, z których ono pochodzi lub z parti misa uywanego do mielenia; nazw kraju, w którym zmielono miso; nazwy wszystkich krajów, w których zwierz lub grupa zwierzt ya od urodzin do uboju (w przypadku gdy jest róna od kraju, w którym dokonano mielenia) lub gdy wszystkie te kraje znajduj si poza WE Pochodzenie: poza WE ; *) (przyp MRiRW) oraz przepisy Rozporzdzenia Rady 700/2003 z dnia 11 czerwca 2007 r. w sprawie wprowadzenia do obrotu misa pochodzcego z byda w wieku do dwunastu miesicy 11
nazwa kraju lub krajów (nie wicej ni dwóch), gdzie dokonano uboju; 6. Biznesmani w pierwszej kolejnoci musz uzyska zezwolenie na dodatkow informacj któr chcieliby poda na etykiecie na temat pochodzenia, metody produkcji lub charakterystyki woowiny lub zwierzcia. wiee owoce i warzywa 7. Dla pewnych rodzajów wieych owoców i warzyw zgodnie z rozporzdzeniem (WE) nr 2200/96 wymaga si zaznaczenia kraju pochodzenia na wszystkich ogniwach acucha zbytu. 8. Produkty objte tymi wymogami to jabka, morele, awokado, winie, winogrona, kiwi, cytryny, mandarynki (i podobne hybrydy), melony, pomaracze, brzoskwinie i nektarynki, gruszki, liwki, truskawki, orzechy woskie w skorupach, arbuzy, karczochy, szparagi, fasola (oprócz fasoli uskanej), brukselka, kapusta, marchew, kalafior, seler, cukinia, czosnek, por, cebula, groszek, szpinak, saatki, bakaan, cykoria, ogórek, saata, cykoria endywia i saata batawska, papryka sodka, pomidory. Bulwy kwiatowe, cebulki i bulwy, kwiaty cite i licie. 9. Istniej pewne wyjtki, takie jak: Ryby produkty wystawione lub przeznaczone na sprzeda lub sprzedawane w jaki inny sposób przez hodowc na rynku hurtowym, szczególnie na rynkach producenckich (rynkach rolników) mieszczcych si na obszarze produkcji; oraz produkty sprzedawane lub dostarczane przez hodowc do stanowisk przygotowywania i pakowania lub instalacji do magazynowania, lub przewoone z jego gospodarstwa do takich stanowisk. 10. Konkretne wymogi odnonie do oznaczania pochodzenia ryb w sprzeday detalicznej w okrelonych formach prezentacji (tj. ywe, wiee, chodzone lub mroone, filety rybne oraz pozostae rodzaje misa rybiego wiee, chodzone lub mroone; ryby wdzone, suszone, solone lub w solance; skorupiaki i miczaki) okrelaj rozporzdzenia (WE) nr 104/2000 i (WE) nr 2065/2001. Przetworzone produkty rybne s wyczone. Szczegóowe wskazówki w sprawie stosowania tych przepisów s dostpne na stronie Agencji (www.food.gov.uk). 11. Krótko mówic, w przypadku produktów zowionych na morzu pochodzenie naley zaznaczy poprzez odniesienie do jednego z dwunastu obszarów poowowych: Pónocno-zachodni Atlantyk Morze Batyckie Pónocno-wschodni Atlantyk Morze ródziemne rodkowo-zachodni Atlantyk Morze Czarne rodkowo-wschodni Atlantyk Ocean Indyjski Poudniowo-zachodni Atlantyk Ocean Spokojny Poudniowo-wschodni Atlantyk Antarktyda 12
12. W przypadku produktów zowionych w wodach sodkich pochodzenie naley zaznaczy poprzez odniesienie do pastwa czonkowskiego lub pastwa trzeciego, z którego produkt pochodzi. 13. W przypadku produktów hodowlanych pochodzenie musi zosta zaznaczone poprzez odniesienie do pastwa czonkowskiego, w którym produkt przechodzi ostatni etap rozwoju. 14. Dokadniejszy obszar poowowy moe zosta zaznaczony. 15. Te wymagania nie stosuj si do niewielkiej liczby produktów rybnych zbywanych konsumentom bezporednio przez rybaków lub hodowców akwakultury. Oliwa z oliwek 16. Fakultatywne przepisy oznaczania pochodzenia oliwy ekstra z oliwek z pierwszego toczenia i oliwy z oliwek z pierwszego toczenia znajduj si w rozporzdzeniu (WE) nr 2815/98 z pón. zm.*) To rozporzdzenie zabrania umieszczania oznaczenia pochodzenia w przypadku pozostaych rodzajów oliwy z oliwek 3. 17. Oznaczenia pochodzenia w przypadku oliwy ekstra' z oliwek z pierwszego toczenia" i oliwy z oliwek z pierwszego toczenia" odnosz si do obszaru geograficznego, którym jest jeden z CHNP lub CHOG (zob. pkt 26-27 poniej); pastwo czonkowskie; Wspólnota Europejska; lub pastwo trzecie 18. Jeeli oznaczenie pochodzenia wskazuje WE lub pastwo czonkowskie (a nie wskazano na CHNP lub CHOG), musi to odpowiada obszarowi, w którym oliwa ekstra z oliwek z pierwszego toczenia" lub oliwa z oliwek z pierwszego toczenia" zostaa pozyskana. Oliwa ekstra' z oliwek z pierwszego toczenia" lub oliwa z oliwek z pierwszego toczenia" jest uznawana za pozyskan w obszarze geograficznym, jeeli oliwa zostaa wycinita z oliwek w zakadzie znajdujcym si na tym obszarze. 19. W przypadku mieszania oliw, jeeli ponad 75% oliwy pochodzi z tego samego pastwa czonkowskiego lub z WE, mona zaznaczy gówne pochodzenie, pod warunkiem e dalej nastpuje oznaczenie ponad 75% oliwy [ ekstra ] z oliwek [z pierwszego toczenia] pozyskano w [oznaczenie pochodzenia]. *) (przyp. MRiRW) obecnie obowizuje Rozporzdzenie Komisji (WE) nr 1019/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie norm handlowych w odniesieniu do oliwy z oliwek 3 Ten zakaz zdaje si pozostawa w sprzecznoci z ogólnymi przepisami dyrektywy 2000/13/WE 13
20. W przypadku oliwy ekstra z oliwek z pierwszego toczenia" lub oliwy z oliwek z pierwszego toczenia" importowanej z pastwa trzeciego, oznaczenie pochodzenia odnosi si albo do pastwa, w którym pozyskano oliwki i oliw, albo jeli to dwa róne miejsca do pastwa, w którym produkt by ostatnio przetwarzany. Wino 21. Rozporzdzenie (WE) nr 1493/99 obejmuje organizacj rynku wina. Ogó wina sprzedawanego we Wspólnocie musi zawiera na etykiecie informacj o kraju pochodzenia. 22. Mona to uj nastpujco: wina stoowe - w przypadku wysania do innego pastwa czonkowskiego lub kraju eksportera, nazwa pastwa czonkowskiego, jeeli winogrona wyprodukowano i przetworzono w wino w tym pastwie; - sformuowanie mieszanina win z rónych krajów Wspólnoty Europejskiej w przypadku win uzyskiwanych z mieszania produktów wywodzcych si z kilku pastw czonkowskich. - sformuowanie wino pozyskiwane w... z winogron uprawianych w... uzupenione o nazwy pastw czonkowskich istotnych w przypadku win wyprodukowanych w pastwie czonkowskim z winogron uprawianych w innym pastwie czonkowskim. wina stoowe z oznaczeniem geograficznym - nazwa jednostki geograficznej wina gatunkowe wyprodukowane w konkretnych regionach - nazwa obszaru produkcyjnego wina importowane - nazwa kraju pochodzenia i, jeli wystpuje oznaczenie geograficzne, nazwa danego obszaru geograficznego. Jaja 23. Rozporzdzenie (WE) nr 1907/90 wymaga, by na opakowaniach podawano oznaczenie kraju pochodzenia tylko wtedy, gdy jaja zostay zaimportowane z pastwa trzeciego. *) *) (przyp. MRiRW) Aktualnie wymagania w odniesieniu do jaj podane s w : - rozporzdzeniu Rady (WE) nr 1028/2006 w sprawie norm handlowych w odniesieniu do jaj; - rozporzdzeniu Komisji (WE) nr 557/2007 ustanawiajcym szczegóowe zasady wykonywania rozporzdzenia Rady (WE) Nr 1028/2006 w sprawie norm handlowych w odniesieniu do jaj Miso drobiowe 14
24. Rozporzdzenie (WE) nr 1906/90 wymaga, by na wieym i mroonym misie drobiowym podawano oznaczenie kraju pochodzenia tylko wtedy, gdy zaimportowano je spoza Wspólnoty. Miód 25. Nie ma konkretnych zasad wymagajcych podania kraju pochodzenia na miodzie, ale jeeli podano oznaczenie regionalnego, topograficznego lub terytorialnego pochodzenia miodu, miód musi wywodzi si stamtd w caoci. Opracowywane s zasady wymagajce, by kraj lub kraje pochodzenia, w których zbierano miód, byy podawane na etykiecie. W przypadku miodów mieszanych, w których miód moe wywodzi si z wicej ni jednego pastwa czonkowskiego lub pastwa trzeciego, to oznaczenie ma by zastpowane oznaczeniami zastpczymi, np. " mieszanina miodów WE, mieszanina miodów spoza WE lub mieszanina miodów z i spoza WE w zalenoci od tego, które jest odpowiednie. *) *) Zasady te zostay podane w Dyrektywie Rady 2001/110/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. odnoszcej si do miodu (przyp. MRiRW) Produkty regionalne 26. Rozporzdzenia (WE) nr 2081/92 i (WE) nr 2082/92 *) stanowi ochron dla nazw ywnoci i napojów, które opieraj si na pochodzeniu geograficznym lub tradycyjnej recepturze. Zgodnie z nowymi ustaleniami nazwana ywno i napoje zarejestrowane na poziomie europejskim bd chronione przeciwko naladownictwu wewntrz Unii Europejskiej. Takie produkty uprawnione s do noszenia zatwierdzonych znaków graficznych Wspólnoty. Chroniona Nazwa Pochodzenia (CHNP) moe by wykorzystywana dla produktów wytwarzanych, przetwarzanych i przygotowywanych w konkretnym obszarze geograficznym i noszcych cechy charakterystyczne dla tego obszaru geograficznego. Metody produkcyjne stosowane dla takiego produktu musz nalee wycznie dla tego obszaru. Chronione Oznaczenie Geograficzne (CHOG) moe by wykorzystywane dla produktów, które musz by wytwarzane, przetwarzane i przygotowywane w konkretnym obszarze geograficznym i musz cieszy si renom i posiada cechy zwizane z tym obszarem. Gwarantowana Tradycyjna Specjalno (GTS) moe by wykorzystywana dla produktów, opierajcych si na tradycyjnej recepturze. 27. Istnieje ponad 500 zarejestrowanych produktów wewntrz Wspólnoty, z których ponad 30 pochodzi obecnie z Wielkiej Brytanii (np. szkocka woowina, ser stilton i Newcastle Brown Ale - ciemne piwo ale). *) 15
Podane w tekcie rozporzdzenia zostay zastpione nowymi aktami prawnymi : rozporzdzeniem Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca w sprawie produktów rolnych i rodków spoywczych bdcych gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnociami, rozporzdzeniem Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca w sprawie ochrony oznacze geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i rodków spoywczych oraz rozporzdzeniem Komisji nr 1898/2006z dnia 14 grudnia 2006 r. okrelajcym szczegóowe zasady stosowania rozporzdzenia Rady (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony oznacze geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i rodków spoywczych. (przyp. MRiRW) 16