WYDZAŁ NADZORU PEDAGOGCZNEGO RAPORT Realizacja modułu wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym oraz podstaw przedsibiorczoci w szkołach województwa podlaskiego. Podlaskie Kuratorium Owiaty w lutym i marcu 2004 przeprowadziło badanie w zakresie realizacji modułu wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym oraz podstaw przedsibiorczoci. Celem badania było stwierdzenie czy: szkoły realizuj podstaw programow modułu wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym oraz przedmiotu podstawy przedsibiorczoci. nauczyciele zatrudnieni do realizacji ww. przedmiotów posiadaj wymagane kwalifikacje. programy tych przedmiotów spełniaj wymagania okrelone w przepisach prawa. REALZACJA MODUŁU WYCHOWANE DO AKTYWNEGO UDZAŁU W YCU GOSPODARCZYM Kontrol objto łcznie 72 gimnazja publiczne oraz 5 niepublicznych, w tym: a) 34 miejskich b) 32 wiejskich c) miejsko-wiejskich A. Gimnazja publiczne Realizacja modułu wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym ; szkolnych planów (klasa, liczebno oddziałów, liczba godzin, podział na grupy- zestawienie ilociowe). oddziałów uczniów Liczebno oddziałów 44 4249 7-34 230 5940 7-32 303 7552-33 godzin godz. tyg. w tym od 3 do 0 w roku szkolnym godz. tyg. w tym od 3 do w roku szkolnym godz. tyg. w tym od 3 do 4 w roku szkolnym Formy realizacji modułu inne ni lekcja - zestawienie procentowe przykładów. Moduł wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym" realizowany jest przez 42 gimnazja w formie lekcyjnej, co stanowi 58% badanych, natomiast w 3 gimnazjach w innej formie ni lekcja, co stanowi 42% badanych. W/w moduł realizowany jest w innej formie ni lekcja poprzez prowadzenie zaj pozalekcyjnych, spotka z ludmi przedsibiorczymi, wycieczek do zakładów pracy i urzdów pracy, działalnoci spółdzielni uczniowskiej i Szkolnym Klubie Europejskim. Podejmowane działania dokumentowane s w dziennikach zaj lekcyjnych i pozalekcyjnych, kronice szkoły, albumach, sprawozdaniach i protokołach
Przykłady dobrej praktyki. - utworzenie Szkolnych Orodków Kariery 7, - działalno szkolnych miniprzedsibiorstw 2, - działalno spółdzielni uczniowskich 8, - działalno szkolnej kasy oszczdnoci 5, - realizacja projektów klasowych Jak zale prac?, Tworzenie biznes-planu 0, - realizacja Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów Pierwsza Praca, programu Doradca 2000, projektu Moja gmina, projektu Młodzi obywatele działaj 9, - kiermasz uywanych podrczników 4 szkoły. 2. Kwalifikacje nauczycieli prowadzcych zajcia. Lp. mgr historii Ukoczone formy kształcenia dajce kwalifikacje do przedmiotu inne studia studia mgr podyplom. z wos inne studia podyplomowe kurs kwalifikacyjny brak kwalifikacji G 62 7 30 5 7 2 Programy włczone do szkolnego zestawu programów szkolnych - zestawienie liczbowe nazw i nr dopuszczenia. Program KOSS (Kształcenie obywatelskie w szkole samorzdowej) - wychowanie obywatelskie, wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym, wychowanie do ycia w rodzinie + edukacja regionalna, dziedzictwo kulturowe w regionie, edukacja europejska 2. Program wiedzy o społeczestwie 4. Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym Program wiedzy o społeczestwie w gimnazjum 5. Wiedza o społeczestwie 6. Wychowanie obywatelskie w gimnazjum 7. 8. 9. 0. Wychowanie do ycia w rodzinie: program dla klas -3 gimnazjum Program w klasach - gimnazjum. Wiedza o społeczestwie: wychowanie obywatelskie, wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym Program - Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym ( etap edukacyjny - gimnazjum) Wychowanie obywatelskie - wiedza o społeczestwie dla klas - gimnazjum 3/99 6 50/99 69/99 240/99 256/99 278/99 296/99 2 3 32 7 2 42/00 22/00 7 35/0
2. Wiedza o społeczestwie (Wychowanie obywatelskie i Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym). Program dla klas - gimnazjum Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym: moduł przedmiotu wiedza o społeczestwie: program dla gimnazjum 40/0 24/99 B. Gimnazja niepubliczne Realizacja modułu wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym ; szkolnych planów (klasa, liczebno oddziałów, liczba godzin, podział na grupy- zestawienie ilociowe). oddziałów uczniów Liczebno oddziałów od...do.... 5 72 2-6 8 3 0-6 7 93 6-6 godzin godz. tyg. w tym od 5 do w roku szkolnym godz. tyg. w tym od 5 do w roku szkolnym godz. tyg. w tym od 8 do 5 w roku szkolnym Formy realizacji modułu inne ni lekcja - zestawienie procentowe przykładów. Moduł wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym" realizowany jest przez 2 gimnazja w formie lekcyjnej, co stanowi 40% badanych, natomiast w 3 gimnazjach w innej formie ni lekcja, co stanowi 60% badanych. W/w moduł realizowany jest w innej formie ni lekcja poprzez prowadzenie zaj pozalekcyjnych, spotkania z pracownikami banku, współprac z Fundacj Młodzieowej przedsibiorczoci, działalno sklepików uczniowskich i w Szkolnym Klubie Europejczyka. Podejmowane działania dokumentowane s w dziennikach zaj lekcyjnych i pozalekcyjnych oraz w sprawozdaniach i protokołach. Przykłady dobrej praktyki. - działalno szkolnych miniprzedsibiorstw 3 szkoły - działalno sklepiku uczniowskiego szkoła - opracowywanie projektów szkolnych szkoła 2. Kwalifikacje nauczycieli prowadzcych zajcia. Lp. Ukoczone formy kształcenia dajce kwalifikacje do przedmiotu inne studia mgr historii studia mgr podyplomowe z wos inne studia podyplomowe kurs kwalifikacyjny brak kwalifika cji G 6 2 - -
Programy włczone do szkolnego zestawu programów szkolnych - zestawienie liczbowe nazw i nr dopuszczenia. 2. Program KOSS (Kształcenie obywatelskie w szkole samorzdowej) - wychowanie obywatelskie, wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym, wychowanie do ycia w rodzinie + edukacja regionalna, dziedzictwo kulturowe w regionie, edukacja europejska Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym Program wiedzy o społeczestwie w gimnazjum 4. Wiedza o społeczestwie 5. 6. Program - Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym ( etap edukacyjny - gimnazjum) Wiedza o społeczestwie. Program wiedzy o społeczestwie w klasach - gimnazjum. Moduł 2: Wychowanie obywatelskie Zrozumie społeczestwo, naród, pastwo. Moduł 3: Wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym Zrozumie gospodark. 3/99 69/99 240/99 256/99 22/00 DKOS-404-26/02 REALZACJA PRZEDMOTU PODSTAWY PRZEDSBORCZOC 2 Kontrol objto łcznie 85, w tym: a) 63 publicznych ponadgimnazjalnych, których ukoczenie umoliwia uzyskanie wiadectwa dojrzałoci po zdaniu egzaminu maturalnego: - 28 liceów ogólnokształccych, - 20 liceów profilowanych, - 5 techników, b) 7 niepublicznych ponadgimnazjalnych, których ukoczenie umoliwia uzyskanie wiadectwa dojrzałoci po zdaniu egzaminu maturalnego: - 6 liceów ogólnokształccych - technikum c) 5 zasadniczych zawodowych A. Szkoły publiczne Realizacja przedmiotu podstawy przedsibiorczoci szkolnych planów (klasa, liczebno oddziałów, liczba godzin) liceum ogólnokształcce oddziałów uczniów godzin 4 44 25-36 -2
V 4 37 2-36 -2 56 23 9-34 -2 liceum profilowane oddziałów uczniów godzin 8 523 8-36 -2 34 94 9-36 -2 technikum V oddziałów uczniów godzin 5 436 23-32 -2 28 654 9-34 -2 7 74 22-28 -2 V zasadnicza szkoła zawodowa oddziałów uczniów godzin 3 4 24-37 2 592 22-35 Przykłady dobrej praktyki : - udział w projekcie Promowanie przedsibiorczoci w szkołach województwa podlaskiego 9, - działalno szkolnych miniprzedsibiorstw 4,
- utworzenie SzOK 4 szkoły, - udział w programie edukacyjnym Moja szkoła w UE 3 szkoły, - udział w projekcie Reorientacja szkolnictwa zawodowego 3 szkoły, - udział w programie aktywizacji absolwentów Pierwsza praca szkoła, - udział w programie Fundacji Młodzieowej Przedsibiorczoci Droga do sukcesu 2 szkoły. 2. Kwalifikacje nauczycieli prowadzcych zajcia edukacyjne. Lp. Ukoczone formy kształcenia dajce kwalifikacje do podstaw przedsibiorczoci studia z marketing i studia ekonomiczne studia kurs brak zarzdzanie podyplomowe kwalifikacyjny kwalifikacji LO 3 5 26 - LP 4 2 20 3 - T 4 6 2 ZSZ - 3 3 - Programy włczone do szkolnego zestawu programów szkolnych zestawienie liczbowe nazw i nr dopuszczenia. liceum ogólnokształcce Przedsibiorczo. Program w zakresie podstawowym. 2. Szansa dla przedsibiorczych. Program podstaw przedsibiorczoci w liceach i technikach. Ekonomia Stosowana. Program do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników. 4. Podstawy przedsibiorczoci. Program dla liceum ogólnokształccego, liceum profilowanego i technikum. 5. Przedsibiorczo bez tajemnic. Program podstaw przedsibiorczoci na poziomie: liceum - kształcenie w zakresie podstawowym - na podbudowie programowej gimnazjum oraz liceum ogólnokształccego, liceum zawodowego i technikum - kształcenie ogólne - na podbudowie programowej omioletniej szkoły podstawowej. 6. Podstawy przedsibiorczoci. Program w zakresie podstawowym dla liceum 7. Młodzieowe Miniprzedsibiorstwo. Program rozszerzajcy do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników DKOS-405-8/02 4 DKOS-405-89/02 2 DKOS-405-77/02 4 DKOS-405-76/02 0 DKOS-405-26/02 6 DKOS-5002-9/03 7 DKOS-405-87/02
liceum profilowane 2. 4. 5. 6. 7. Przedsibiorczo. Program w zakresie podstawowym. Ekonomia Stosowana. Program do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników. Podstawy przedsibiorczoci. Program dla liceum ogólnokształccego, liceum profilowanego i technikum. Przedsibiorczo bez tajemnic. Program podstaw przedsibiorczoci na poziomie: liceum - kształcenie w zakresie podstawowym - na podbudowie programowej gimnazjum oraz liceum ogólnokształccego, liceum zawodowego i technikum - kształcenie ogólne - na podbudowie programowej omioletniej szkoły podstawowej. Podstawy przedsibiorczoci. Program w zakresie podstawowym dla liceum Młodzieowe Miniprzedsibiorstwo. Program rozszerzajcy do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników Szansa dla przedsibiorczych. Program podstaw przedsibiorczoci w liceach i technikach. technikum DKOS-405-8/02 4 DKOS-405-77/02 3 DKOS-405-76/02 6 DKOS-405-26/02 5 DKOS-5002-9/03 4 DKOS-405-87/02 DKOS-405-89/02 2 2. 4. Przedsibiorczo. Program w zakresie podstawowym. Ekonomia Stosowana. Program do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników. Podstawy przedsibiorczoci. Program dla liceum ogólnokształccego, liceum profilowanego i technikum. Przedsibiorczo bez tajemnic. Program podstaw przedsibiorczoci na poziomie: liceum - kształcenie w zakresie podstawowym - na podbudowie programowej gimnazjum oraz liceum ogólnokształccego, liceum zawodowego i technikum - kształcenie ogólne - na podbudowie programowej omioletniej szkoły podstawowej. DKOS-405-8/02 4 DKOS-405-77/02 2 DKOS-405-76/02 4 DKOS-405-26/02 2
5. 6. 7. Podstawy przedsibiorczoci. Program w zakresie podstawowym dla liceum Podstawy przedsibiorczoci. Zakres podstawowy i rozszerzony. Program dla liceum ogólnokształccego, liceum profilowanego i technikum Szansa dla przedsibiorczych. Program podstaw przedsibiorczoci w liceach i technikach. DKOS-5002-9/03 3 DOKS-405-76/02 DKOS-405-89/02 zasadnicza szkoła zawodowa 2. 4. 5. Przedsibiorczo na co dzie. Podstawy przedsibiorczoci. Program dla zasadniczej szkoły zawodowej. Przedsibiorczo dla zasadniczych. Program podstaw przedsibiorczoci na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej - kształcenie ogólne - na podbudowie programowej gimnazjum, szkoły zasadniczej - kształcenie ogólne na podbudowie programowej omioletniej szkoły podstawowej. Podstawy przedsibiorczoci. Program przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla zasadniczych zawodowych. Program do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla zasadniczej szkoły zawodowej. Kształcenie ogólne. Przedsibiorczo. Program. Zasadnicza szkoła zawodowa. B. Szkoły niepubliczne DKOS-405-54/02 2 DKW-405-48/02 9 DKOS-405-57/02 2 DKOS-405-94/02 DKOS-5002-7/03 Realizacja przedmiotu podstawy przedsibiorczoci szkolnych planów. liceum ogólnokształcce V oddziałów uczniów godzin 2 36 6-20 8 42-30 -2 3 84 26-30 5 72 2-6
technikum V oddziałów uczniów godzin 7 7 V 2. Kwalifikacje nauczycieli prowadzcych zajcia edukacyjne. Lp. Ukoczone formy kształcenia dajce kwalifikacje do podstaw przedsibiorczoci studia z marketing studia ekonomiczne studia kurs brak i zarzdzanie podyplomowe kwalifikacyjny kwalifikacji LO 3-4 2 - T - - - - Programy włczone do szkolnego zestawu programów szkolnych zestawienie liczbowe nazw i nr dopuszczenia. liceum ogólnokształcce 2. 4. 5. 6. Droga do Sukcesu. Program rozszerzajcy do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników. Ekonomia Stosowana. Program do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników. Podstawy przedsibiorczoci. Program dla liceum ogólnokształccego, liceum profilowanego i technikum. Podstawy przedsibiorczoci. Program w zakresie podstawowym dla liceum Młodzieowe Miniprzedsibiorstwo. Program rozszerzajcy do przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla uczniów liceów ogólnokształccych, liceów profilowanych i techników Przedsibiorczo. Program w zakresie podstawowym. DKOS-405-239/02 DKOS-405-77/02 DKOS-405-76/02 DKOS-5002-9/03 3 DKOS-405-87/02 DKOS-405-8/02 2
technikum Przedsibiorczo. Program w zakresie podstawowym. DKOS-405-8/02 4. Wnioski - Badane szkoły w zakresie realizacji modułu wychowanie do aktywnego udziału w yciu gospodarczym i przedmiotu podstawy przedsibiorczoci stosuj programy dopuszczone do uytku przez MENiS. - Dyrektorzy w niektórych badanych szkołach wskazuj na potrzeb prowadzenia dodatkowych form doskonalenia zawodowego nauczycieli w tym zakresie. - Wikszo treci wynikajcych z podstawy programowej omawianego modułu i przedmiotu jest realizowana w ostatnich klasach danego typu szkoły. - Badane szkoły posiadaj wykwalifikowan kadr pedagogiczn. - Na terenie województwa podlaskiego w roku 2003 (marzec grudzie) był realizowany projekt finansowany ze rodków programu Unii Europejskiej PHARE oraz ze rodków budetu pastwa pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci i Wojewódzkiego Urzdu Pracy w Białymstoku. (Kontrakt numer PL 0008.02.0003) Promowanie postaw przedsibiorczoci w szkołach rednich województwa podlaskiego. Wykonawcy programu : Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Fundacja Młodzieowej Przedsibiorczoci Wysza Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku The City & Guilds of Londyn nstitute. Uczestnikami programu byli nauczyciele rednich (28 osób) oraz ich uczniowie. Trenerzy z zakresu przedsibiorczoci prowadzili 25-godzinne warsztaty dla uczniów klas (256 grup po 25 uczniów w sumie 6400 ). Młodzie po zakoczonych zajciach otrzymywała certyfikaty uczestnictwa w programie. - Najczciej stosowan form pracy z uczniami s wykłady i dyskusje. Zdecydowanie brakuje form pracy metodami aktywnymi. - Głównie wykorzystywanym rodkiem dydaktycznym s filmy i tablice graficzne. W bardzo małym stopniu wykorzystywane s programy komputerowe i multimedialne. - Uczniowie oczekuj i lekcje powinny by ciekawsze i bardziej przybliajce problematyk zwizan z rynkiem pracy oraz zakładaniem i prowadzeniem własnej działalnoci gospodarczej. - W wielu szkołach w ramach zaj pozalekcyjnych organizowane s warsztaty przedsibiorczoci prowadzone przez organizacje pozaszkolne, spotkania z ludmi biznesu, zakładane s szkolne kluby przedsibiorczoci. - Zastrzee nie budzi realizacja szkolnych planów, podstawy przedsibiorczoci i wiedza o społeczestwie w gimnazjum - s nauczane zgodnie z ramowym planem.