Sprawozdanie z monitorowania realizacji podstawy programowej w woj. podlaskim w roku szkolnym 2014/2015.

Transkrypt

1 Sprawozdanie z monitorowania realizacji podstawy programowej w woj. podlaskim w roku szkolnym 2014/2015. Zgodnie z ustalonymi przez Ministra Edukacji Narodowej podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2014/2015 i pismem MEN znak: DJE.WEK DP z dnia 19 maja 2015r. przeprowadzono monitorowanie wdrażania podstawy programowej kształcenia ogólnego w losowo wybranych szkołach podstawowych, gimnazjach, technikach i liceach ogólnokształcących w woj. podlaskim. Celem monitorowania było pozyskanie informacji o stosowanych przez szkoły rozwiązaniach organizacyjnych i metodycznych związanych z wdrażaniem podstawy programowej oraz uwzględnianiu zalecanych warunków i sposobów jej realizacji, których stosowanie sprzyja osiąganiu zamierzonych efektów edukacyjnych. I. Przebieg monitorowania. 1. Wytypowano do badania 109 szkół (15% szkół podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących, techników) oraz przekazano im poprzez stronę internetową kuratorium i em do dyrektorów szkół informację o terminach, zasadach prowadzenia monitorowania (pismo NP z dnia r. ). 2. Dyrektorzy i nauczyciele wytypowanych szkół wypełniali ankiety on-line poprzez stronę internetową wg ustalonego harmonogramu: r. (od godz ) - wypełnianie ankiet on-line przez dyrektorów szkół r. (do godz.12.00) i nauczycieli r. (od. godz ) r. przerwa techniczna na rozwiązanie zgłaszanych przez dyrektorów i wizytatorów problemów r. monitorowanie uzupełniające dla szkół, które zgłosiły problemy dot. wypełniania ankiet do r. analiza ankiet przez wizytatorów pod kątem poprawności wypełnienia 3. Dane zbierane za pomocą ankiet obejmowały szkoły publiczne i niepubliczne oraz dotyczyły w szczególności: - wybranego oddziału klasy IV i VI w szkole podstawowej, - wybranego oddziału klasy III w gimnazjum, - wybranego oddziału klasy III w liceum ogólnokształcącym, - wybranego oddziału klasy III w technikum. 4. Ankiety wypełniło 118 (108,2%) szkół, w tym: 60 szkół podstawowych, 38 gimnazjów, 7 techników, 13 liceów ogólnokształcących. 5. Podczas badania dyrektorzy szkół zgłaszali problemy dot. m. in. rejestracji i logowania się na platformie, braku dostępu do loginu i hasła (zmienił się dyrektor), wypełniania

2 ankiet, wyboru klasy do badania, uwzględniania w badaniu przedmiotu realizowanego w poprzednim roku szkolnym. Problemy te były na bieżąco analizowane i rozwiązywane przez osoby wyznaczone w kuratorium do kontaktu tj. Panią Bożennę Krzesak Muchę z-cę Dyrektora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego i Panią Elżbietę Kamińską starszego wizytatora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego oraz poprzez wskazywanie dyrektorom szkół możliwości zgłoszenia problemów pod adres rejestracja@npseo.pl. 6. Po zakończeniu badania koordynatorzy monitorowania dokonali analizy i weryfikacji ankiet wypełnianych przez szkoły uczestniczące w badaniu, pod kątem poprawności ich wypełniania (ponad 1000 ankiet). W 40 szkołach (34%) przywrócono ankiety do edycji w celu dokonania korekty udzielonych odpowiedzi. Oprócz pomyłek liczbowych najczęściej zmiany dotyczyły informacji na temat opracowania/dostosowania programów nauczania. II. Analiza zebranych danych z wykorzystaniem statystyk monitorowania. 1. Ankieta dyrektora szkoły Znaczna część badanych szkół prowadzi dla każdego oddziału tradycyjny dziennik lekcyjny. Badanie pokazuje, że: tylko z dziennika tradycyjnego korzysta (SP- 68%, G- 60%, LO- 46%, T-86%); dziennik elektroniczny prowadzi (SP- 10%, G- 16%, LO- 39%, T- 0%); oba dzienniki jednocześnie prowadzi (SP- 22%, G- 24%, LO- 15%, T-14%). We wszystkich badanych technikach i liceach ogólnokształcących każdy uczeń ma zapewnione samodzielne stanowisko komputerowe na zajęciach informatyki, w gimnazjach 92%, natomiast w szkole podstawowej samodzielne stanowisko komputerowe na zajęciach komputerowych ma 58% uczniów klas I-III i 90% uczniów klas IV-VI. Większość lub wszystkie stanowiska komputerowe uczniów mają dostęp do Internetu (liceum ogólnokształcące 100%, gimnazjum 100%, szkoła podstawowa 98%, technikum 86%). 2. Ankieta wychowawcy Edukacja artystyczna uczniów w badanych oddziałach realizowana jest w szkole lub poza nią, najczęściej (2-3 razy w półroczu, 1-2 w roku) poprzez: obejrzenie filmu (SPIV- 93%, SPVI- 87%, G- 76%, LO- 83%, T- 71%); zwiedzenie wystawy (SPIV- 82%, SPVI- 78%, G- 92%, LO- 83%, T- 43%); uczestnictwo w koncercie muzycznym (SPIV- 75%, SPVI- 67%, G- 84%, LO- 83%, T- 57%); obejrzenie sztuki teatralnej na żywo (SPIV- 90%, SPVI- 82%, G- 79%, LO- 81%, T- 71%). uczestnictwo w spotkaniu z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem (SPIV- 50%, SPVI- 57%, G- 71%, LO- 67%, T- 29%).

3 Rzadko miało miejsce oglądanie spektaklu za pośrednictwem Internetu, nigdy nie skorzystało z tej formy edukacji 58% uczniów klasy IV szkoły podstawowej, 48% uczniów klasy VI szkoły podstawowej, 47% uczniów gimnazjum, 33% uczniów liceum ogólnokształcącego i 57% uczniów technikum. Ponadto 71% uczniów kl. III badanych techników nigdy nie uczestniczyło w spotkaniu z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem. W zdecydowanej większości badanych oddziałów są uczniowie objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną tj. w kl. IV szkoły podstawowej - 97%, w kl. VI szkoły podstawowej 97%, w gimnazjum 97%, w liceum ogólnokształcącym 83%, w technikum 86%. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna organizowana jest najczęściej na podstawie: opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej (z powodu dysgrafii, dysleksji, dysortografii, dyskalkulii, dyslalii) i dotyczy następującej liczby uczniów (średnia): w kl. IV szkoły podstawowej 2, w klasie VI szkoły podstawowej 4, w gimnazjum 3, w liceum ogólnokształcącym 3, w technikum 2; wniosku nauczyciela dla uczniów z trudnościami w nauce (średnia): w kl. IV szkoły podstawowej 2, w klasie VI szkoły podstawowej 3, w gimnazjum 2, w liceum ogólnokształcącym 0, w technikum 1. W zajęciach dodatkowych dla uczniów zdolnych uczestniczy średnio 29% uczniów z kl. IV szkoły podstawowej, 34% z kl. VI szkoły podstawowej, 32% z gimnazjum, 12% z technikum, 100% z liceum ogólnokształcącego. W zajęciach dodatkowych dla uczniów z problemami w nauce uczestniczy średnio 30% uczniów z kl. IV szkoły podstawowej, 43% z kl. VI szkoły podstawowej, 44% z gimnazjum, 43% z technikum, 38% z liceum ogólnokształcącego. Uczniowie z badanych szkół uczestniczą w konkursach pozaszkolnych (w tym przedmiotowych). W gimnazjach tytuł finalisty i laureata zdobyło 213 uczniów (26%), najwięcej w : konkursach literackich/ortograficznych/językowych 50 uczniów, konkursach matematycznych 36 uczniów, konkursach plastycznych 21 uczniów, biologicznych/ekologicznych 15 uczniów. W liceach ogólnokształcących tytuł finalisty i laureata zdobyło 17 uczniów (6%), w technikum 26 uczniów (16%). Brak statystyki dla szkół podstawowych. 3. Ankieta nauczyciela j. polskiego Zamiłowanie do czytelnictwa nauczyciele rozwijają najczęściej (przynajmniej raz w tygodniu, 1-3 razy w miesiącu) poprzez: słuchanie pięknego czytania (SPIV- 92%, SPVI- 93%, G- 95%, LO- 85%, T- 86%); rozmowy o przeczytanych utworach (SPIV- 92%, SPVI- 93%, G- 97%, LO- 92%, T- 100%); wdrażanie do korzystania z zasobów biblioteki szkolnej lub publicznej (SPIV- 77%, SPVI- 71%, G- 76%, LO- 85%, T- 86%); rzadko natomiast (1-2 razy w roku, nigdy):

4 organizowali spotkania z autorami, literatami (SPIV- 97%, SPVI- 95%, G- 92%, LO- 100%, T- 100%); uczenie się na pamięć np. wierszy (SPIV- 27%, SPVI- 29%, G- 71%, LO- 92%, T- 71%), około 60% szkół podstawowych 2-3 razy w półroczu. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji polonistycznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, metaplan, drama, elektroniczne zasoby edukacyjne, np. kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (90%), praca w grupach (95%), debata/dyskusja (78%), elektroniczne zasoby edukacyjne (55%), metaplan (50%); kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (93%), praca w grupach (95%), debata/dyskusja (78%), elektroniczne zasoby edukacyjne (58%), metaplan (51%); kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (92%), praca w grupach (95%), debata/dyskusja (95%), elektroniczne zasoby edukacyjne (63%), metaplan (66%), prezentacja (61%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (100%), praca w grupach (92%), burza mózgów (100%), elektroniczne zasoby edukacyjne (77%), metaplan (46%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (86%), praca w grupach (71%), burza mózgów (100%), elektroniczne zasoby edukacyjne (29%), prezentacja (57%), portfolio (14%). Rzadko stosowane metody pracy to: happening, portfolio. Nigdy nie wykorzystywano happeningu w 60% badanych szkół podstawowych, w 55% gimnazjów, 77% liceów ogólnokształcących, 29% techników oraz portfolio w 45% szkół podstawowych, w 29% gimnazjów, 69% liceów ogólnokształcących, 29% techników. Około połowy szkół podstawowych i gimnazjów realizowało w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. kl. IV szkoły podstawowej 45%, kl. VI szkoły podstawowej 58%, gimnazjum 50%, w mniejszym zakresie wykorzystywano w liceum ogólnokształcącym 38% i technikum 14%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 200 projektów. Podczas nauki j. polskiego nauczyciele szkół podstawowych rzadko korzystają ze sprzętu informatycznego, natomiast nauczyciele gimnazjum, liceum ogólnokształcącego i technikum wykorzystują go częściej, zwłaszcza rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (32%), rzutnik multimedialny (38%), komputer z dostępem do Internetu (45%) oraz nigdy - tablica interaktywna (50%), rzutnik multimedialny (25%), komputer z dostępem do Internetu (13%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (32%), rzutnik multimedialny (41%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (49%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (15%); kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (18%), rzutnik multimedialny (32%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz

5 nigdy - tablica interaktywna (55%), rzutnik multimedialny (8%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (15%), komputer z dostępem do Internetu (23%) oraz nigdy - tablica interaktywna (39%), rzutnik multimedialny (8%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (43%), komputer z dostępem do Internetu (43%) oraz nigdy - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%). Programy nauczania j. polskiego realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (58%), kl. VI szkoły podstawowej (68%), gimnazjum (66%), liceum ogólnokształcące (62%), technikum (72%). 4. Ankieta nauczyciela matematyki Najczęściej stosowane przez nauczycieli formy zajęć wspomagające edukację matematyczną to: sytuacje zadaniowe/strategiczne, ćwiczenia manipulacyjne, wykorzystywanie elektronicznych zasobów edukacyjnych, natomiast rzadko gry dydaktyczne i organizowanie konkursów matematycznych z udziałem wszystkich uczniów. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji matematycznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, symulacja, np. kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (85%), praca w grupach (78%), debata/dyskusja (73%), prezentacja (42%), symulacja (42%); kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (87%), praca w grupach (70%), debata/dyskusja (73%), prezentacja (48%), symulacja (35%); kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (82%), praca w grupach (76%), debata/dyskusja (66%), prezentacja (34%), symulacja (26%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (62%), praca w grupach (69%), burza mózgów (69%), prezentacja (69%), symulacja (54%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (57%), praca w grupach (57%), burza mózgów (57%), metaplan (29%), prezentacja (29%), symulacja (14%). Rzadko stosowane metody pracy to: happening, portfolio. Nigdy nie wykorzystywano happeningu w 75% badanych szkół podstawowych, w 82% gimnazjów, 100% liceów ogólnokształcących, 100% techników oraz portfolio w 65% szkół podstawowych, w 71% gimnazjów, 69% liceów ogólnokształcących, 71% techników. Co czwarta szkoła podstawowa i liceum ogólnokształcące oraz co trzecie gimnazjum realizowało w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody

6 projektu edukacyjnego. W technikum nie stosowano tej metody. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 79 projektów. Podczas nauki matematyki nauczyciele szkół podstawowych rzadko korzystają ze sprzętu informatycznego, natomiast nauczyciele gimnazjum, liceum ogólnokształcącego i technikum wykorzystują go częściej, zwłaszcza rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (25%), rzutnik multimedialny (27%), komputer z dostępem do Internetu (42%) oraz nigdy - tablica interaktywna (40%), rzutnik multimedialny (28%), komputer z dostępem do Internetu (17%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (30%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (48%), rzutnik multimedialny (28%), komputer z dostępem do Internetu (17%); kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (32%), rzutnik multimedialny (37%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (39%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (15%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (23%), komputer z dostępem do Internetu (15%) oraz nigdy - tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (8%), komputer z dostępem do Internetu (31%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (14%), rzutnik multimedialny (14%), komputer z dostępem do Internetu (29%) oraz nigdy - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (43%), komputer z dostępem do Internetu (29%). Programy nauczania matematyki realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (65%), kl. VI szkoły podstawowej (63%), gimnazjum (58%), technikum (71%), liceum ogólnokształcące (38%). Poza tym w liceum ogólnokształcącym (62%) wykorzystywano program zewnętrzny, bez wprowadzania zmian. 5. Ankieta nauczyciela j. obcego Najczęściej nauczanym językiem obcym w badanych oddziałach jest j. angielski, tj. w kl. IV szkoły podstawowej - 98% (59/60), w kl. VI szkoły podstawowej 98% (59/60), w gimnazjum jako pierwszy język 97% (37/38), w liceum ogólnokształcącym i technikum jako język obowiązkowy 100%. W większości szkół podstawowych nie dokonano podziału na grupy ze względu na poziom zaawansowania 73% (44/60), w 68% (26/38) gimnazjów nauczanie j. obcego jest realizowane w grupach zróżnicowanych pod względem znajomości języka przez uczniów. W liceach ogólnokształcących i technikach podział na poziom podstawowy i rozszerzony.

7 Najczęściej stosowane metody/formy pracy przy realizacji treści j. obcego to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, drama, elektroniczne zasoby edukacyjne, np. kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (85%), praca w grupach (85%), debata/dyskusja (50%), elektroniczne zasoby edukacyjne (63%), drama (47%); kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (87%), praca w grupach (88%), debata/dyskusja (60%), elektroniczne zasoby edukacyjne (65%), drama (52%); kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (84%), praca w grupach (92%), debata/dyskusja (66%), elektroniczne zasoby edukacyjne (79%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (77%), praca w grupach (100%), burza mózgów (92%), elektroniczne zasoby edukacyjne (92%), symulacja (77%), metaplan (46%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (83%), praca w grupach (100%), burza mózgów (100%), elektroniczne zasoby edukacyjne (83%), prezentacja (67%), symulacja (67%), portfolio (17%). Rzadko stosowane metody pracy to: happening, portfolio. Nigdy nie wykorzystywano happeningu w 55% badanych szkół podstawowych, w 50% gimnazjów, 69% liceów ogólnokształcących, 29% techników oraz portfolio w 42% szkół podstawowych, w 37% gimnazjów, 46% liceów ogólnokształcących, 0% techników. Cześć szkół podstawowych i gimnazjów realizowało w badanym oddziale podstawę programową poprzez wykorzystanie metody projektu edukacyjnego, tj. kl. IV szkoły podstawowej 28%, kl. VI szkoły podstawowej 28%, gimnazjum 50%, technikum 67%, w mniejszym zakresie wykorzystywano w liceum ogólnokształcącym 15%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 113 projektów. Podczas nauki j. obcych około połowy nauczycieli korzysta ze sprzętu informatycznego. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (17%), rzutnik multimedialny (32%), komputer z dostępem do Internetu (23%) oraz nigdy - tablica interaktywna (35%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (23%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (22%), rzutnik multimedialny (30%), komputer z dostępem do Internetu (35%) oraz nigdy - tablica interaktywna (33%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (13%); kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (29%), komputer z dostępem do Internetu (21%) oraz nigdy - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (24%), komputer z dostępem do Internetu (13%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (23%), komputer z dostępem do

8 Internetu (8%) oraz nigdy - tablica interaktywna (39%), rzutnik multimedialny (15%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (16%), rzutnik multimedialny (33%), komputer z dostępem do Internetu (50%) oraz nigdy - tablica interaktywna (16%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%). Programy nauczania j. obcych realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (60%), kl. VI szkoły podstawowej (58%), gimnazjum (60%), liceum ogólnokształcące (46%), technikum (33%). Ponadto 54% liceów ogólnokształcących i 67% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. 6. Ankieta nauczyciela historii i społeczeństwo, historii, wos Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej analizowali teksty źródłowe, oglądali edukacyjne filmy historyczne, uczestniczyli w uroczystościach upamiętniających wydarzenia historyczne oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych. Rzadko realizowali lekcje w muzeum, odwiedzali miejsca historyczne, spotykali się z uczestnikami wydarzeń historycznych/ludźmi pełniącymi ważną rolę społeczno-polityczną. Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu historii i wos to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. historia kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (87%), praca w grupach (87%), debata/dyskusja (66%), prezentacja (47%); wos kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (79%), praca w grupach (79%), debata/dyskusja (55%), prezentacja (52%); historia kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (70%), praca w grupach (90%), burza mózgów (80%), prezentacja (80%); wos kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (60%), praca w grupach (80%), burza mózgów (70%), prezentacja (20%); historia i społeczeństwo kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (64%), praca w grupach (73%), burza mózgów (64%), prezentacja (46%); historia i społeczeństwo kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (71%), praca w grupach (100%), burza mózgów (71%), prezentacja (57%); dla szkoły podstawowej brak danych. Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Nauczyciele historii w części badanych oddziałów realizowali podstawę programową poprzez wykorzystanie metody projektu edukacyjnego, np. gimnazjum 42%, liceum ogólnokształcące 55%, technikum 14%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 53 projekty.

9 Ponad połowa nauczycieli historii i społeczeństwa w szkołach podstawowych rzadko lub wcale nie korzysta ze sprzętu informatycznego, natomiast nauczyciele gimnazjum, liceum ogólnokształcącego i technikum wykorzystują go częściej, zwłaszcza rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, np. historia i społeczeństwo kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (25%), rzutnik multimedialny (37%), komputer z dostępem do Internetu (43%) oraz nigdy - tablica interaktywna (45%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (17%); historia i społeczeństwo kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (29%), rzutnik multimedialny (36%), komputer z dostępem do Internetu (46%) oraz nigdy - tablica interaktywna (42%), rzutnik multimedialny (17%), komputer z dostępem do Internetu (14%); historia kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (21%), rzutnik multimedialny (37%), komputer z dostępem do Internetu (26%) oraz nigdy - tablica interaktywna (53%), rzutnik multimedialny (3%), komputer z dostępem do Internetu (5%); wos kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (21%), rzutnik multimedialny (33%), komputer z dostępem do Internetu (12%) oraz nigdy - tablica interaktywna (58%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (12%); historia i społeczeństwo kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (0%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (27%) oraz nigdy - tablica interaktywna (64%), rzutnik multimedialny (18%), komputer z dostępem do Internetu (18%); historia i społeczeństwo kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (43%), komputer z dostępem do Internetu (29%) oraz nigdy - tablica interaktywna (43%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (14%). Programy nauczania historii i społeczeństwo, historii, wos realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (50%), kl. VI szkoły podstawowej (51%), gimnazjum - historia (68%), gimnazjum - wos (55%), liceum ogólnokształcące historia i społeczeństwo (55%), technikum historia i społeczeństwo (57%). Ponadto 50% szkół podstawowych w kl. IV, 49% szkół podstawowych w kl. VI, 45% liceów ogólnokształcących, 43% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. 7. Ankieta nauczyciela przyrody, biologii Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej prowadzili obserwacje w terenie, wykonywali doświadczenia w klasie, wykonywali ćwiczenia w terenie, obserwowali pokaz doświadczenia oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych.

10 Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu przyrody, biologii to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. przyroda kl. IV szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (80%), praca w grupach (78%), debata/dyskusja (55%), prezentacja (43%); przyroda kl. VI szkoły podstawowej (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (88%), praca w grupach (80%), debata/dyskusja (58%), prezentacja (45%); przyroda kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (58%), praca w grupach (80%), burza mózgów (88%), prezentacja (45%); dla gimnazjum i technikum brak statystyki. Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Większość nauczycieli przyrody, biologii korzysta ze sprzętu informatycznego, zwłaszcza rzutnika multimedialnego i komputera z dostępem do Internetu. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. IV szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (27%), rzutnik multimedialny (17%), komputer z dostępem do Internetu (37%) oraz nigdy - tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (10%); kl. VI szkoły podstawowej: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (10%), komputer z dostępem do Internetu (30%) oraz nigdy - tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (22%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (10%), komputer z dostępem do Internetu (30%) oraz nigdy - tablica interaktywna (38%), rzutnik multimedialny (22%), komputer z dostępem do Internetu (8%); dla gimnazjum i technikum brak statystyki. Cześć badanych oddziałów realizuje podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. kl. IV szkoły podstawowej 33%, kl. VI szkoły podstawowej 63%, liceum ogólnokształcące 57%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 132 projekty. Programy nauczania przyrody, biologii realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. kl. IV szkoły podstawowej (58%), kl. VI szkoły podstawowej (58%), liceum ogólnokształcące (58%). 8. Ankieta nauczyciela chemii Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej obserwowali pokaz doświadczenia prezentowany w szkole, wykonywali ćwiczenia laboratoryjne w szkole, oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych, rzadko uczestniczyli w wycieczkach dydaktycznych i obserwowali pokazy doświadczeń poza szkołą.

11 Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji chemicznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (55%), praca w grupach (55%), debata/dyskusja (45%), prezentacja (34%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (58%), praca w grupach (81%), burza mózgów (66%), prezentacja (47%); kl. III technikum (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (58%), praca w grupach (93%), burza mózgów (63%), prezentacja (51%). Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Ponad połowa nauczycieli chemii korzysta ze sprzętu informatycznego, zwłaszcza rzutnika multimedialnego i komputera z dostępem do Internetu. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (23%), rzutnik multimedialny (26%), komputer z dostępem do Internetu (34%) oraz nigdy - tablica interaktywna (51%), rzutnik multimedialny (12%), komputer z dostępem do Internetu (15%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (20%), rzutnik multimedialny (15%), komputer z dostępem do Internetu (22%) oraz nigdy - tablica interaktywna (54%), rzutnik multimedialny (5%), komputer z dostępem do Internetu (11%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (15%), rzutnik multimedialny (20%), komputer z dostępem do Internetu (19%) oraz nigdy - tablica interaktywna (54%), rzutnik multimedialny (7%), komputer z dostępem do Internetu (14%). Cześć szkół realizowała w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. gimnazjum 31%, liceum ogólnokształcące 20%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 28 projektów. Programy nauczania chemii realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. gimnazjum - (59%), liceum ogólnokształcące (62%), technikum (49%). Ponadto 41% gimnazjów, 37% liceów ogólnokształcących, 48% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. 9. Ankieta nauczyciela fizyki Realizując podstawę programową uczniowie badanych oddziałów najczęściej obserwowali pokaz doświadczenia prezentowany w szkole przez nauczyciela/przez wybranych uczniów, wykonywali doświadczenia samodzielnie w grupach oraz korzystali z elektronicznych zasobów edukacyjnych, rzadko uczestniczyli w wycieczkach dydaktycznych i obserwowali pokazy doświadczeń poza szkołą.

12 Najczęściej stosowane metody/formy pracy z zakresu edukacji fizycznej to: burza mózgów, praca w grupach, debata/dyskusja, prezentacja, np. kl. III gimnazjum (przynajmniej raz w tygodniu i i 1-3 razy w miesiącu) burza mózgów (53%), praca w grupach (55%), debata/dyskusja (58%), prezentacja (53%); kl. III liceum ogólnokształcącego (przynajmniej raz w tygodniu i 1-3 razy w miesiącu) debata/dyskusja (33%), praca w grupach (67%), burza mózgów (56%), prezentacja (56%), symulacja (44%); kl. III technikum w mniejszym zakresie (2-3 razy w półroczu) debata/dyskusja (100%), praca w grupach (100%), burza mózgów (50%), prezentacja (100%), symulacja (50%). Rzadko stosowane metod pracy to: happening, portfolio. Ponad połowa nauczycieli fizyki korzysta ze sprzętu informatycznego, zwłaszcza rzutnika multimedialnego i komputera z dostępem do Internetu. Ma to miejsce na każdej lekcji, przynajmniej raz w tygodniu lub przynajmniej raz w miesiącu. Pozostali korzystają rzadko, np. kl. III gimnazjum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (13%), rzutnik multimedialny (21%), komputer z dostępem do Internetu (26%) oraz nigdy - tablica interaktywna (42%), rzutnik multimedialny (11%), komputer z dostępem do Internetu (8%); kl. III liceum ogólnokształcącego: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (44%), rzutnik multimedialny (11%), komputer z dostępem do Internetu (33%) oraz nigdy - tablica interaktywna (22%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%); kl. III technikum: kilka razy w roku szkolnym - tablica interaktywna (0%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%) oraz nigdy - tablica interaktywna (50%), rzutnik multimedialny (0%), komputer z dostępem do Internetu (0%). Cześć szkół realizowała w badanym oddziale podstawę programową z wykorzystaniem metody projektu edukacyjnego, tj. gimnazjum 40%, liceum ogólnokształcące 22%, technikum 50%. Łącznie w roku szkolnym 2014/2015 zrealizowano 54 projekty. Programy nauczania fizyki realizowane w szkołach opracowywano najczęściej na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, np. gimnazjum (61%), liceum ogólnokształcące (67%), technikum (50%). Ponadto 39% gimnazjów, 33% liceów ogólnokształcących, 50% techników realizowało program przygotowany zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek. III. Wnioski z monitorowania realizacji podstawy programowej. 1. Większość badanych szkół prowadzi tradycyjny dziennik lekcyjny. Z dziennika w formie elektronicznej najczęściej korzysta liceum ogólnokształcące (40%). 2. Prawie wszystkie badane szkoły zapewniają uczniom samodzielne stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu (na zajęciach komputerowych i zajęciach informatyki), wyjątek stanowią klasy I-III w 42% szkół podstawowych.

13 3. W zajęciach dodatkowych organizowanych w szkołach uczestniczy większy odsetek uczniów z trudnościami w nauce niż uczniów zdolnych, wyjątek stanowi liceum ogólnokształcące. 4. W prawie wszystkich badanych oddziałach są uczniowie objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną (od 1 do 4), którą najczęściej organizuje się na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej (z powodu dysgrafii, dysleksji, dysortografii, dyskalkulii, dyslalii) lub wniosku nauczyciela dla uczniów z trudnościami w nauce. 5. Badane szkoły realizują edukację artystyczną, najczęściej poprzez oglądanie filmów, sztuk teatralnych na żywo, zwiedzanie wystaw i udział w koncertach muzycznych, rzadziej organizują uczniom spotkania z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem oraz bardzo rzadko oglądanie spektakli za pośrednictwem Internetu. 6. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów wykorzystują aktywizujące metody i formy pracy, najczęściej stosowane to: burza mózgów, debata/dyskusja, praca w grupach. Rzadko stosują happening, portfolio. 7. Nauczyciele badanych oddziałów podczas realizacji podstawy programowej stosują metodę projektu edukacyjnego, najwięcej projektów zrealizowano w szkołach podstawowych i gimnazjach. W trakcie bieżącego roku szkolnego najwięcej projektów edukacyjnych zrealizowali nauczyciele j. polskiego (200), biologii/przyrody (132), j. obcych (113). 8. Większość badanych nauczycieli z różną częstotliwością wykorzystuje w swojej pracy sprzęt komputerowy, tj. rzutnik multimedialny i komputer z dostępem do Internetu, natomiast rzadko/nigdy tablicę interaktywną. Częściej ze sprzętu komputerowego korzystają nauczyciele chemii, fizyki, j. polskiego. W najmniejszym zakresie sprzęt komputerowy wykorzystują nauczyciele szkół podstawowych, ok. 50% wykorzystuje go rzadko i wcale. 9. Nauczyciele j. polskiego rozwijają u swoich uczniów zamiłowanie do czytelnictwa, najczęściej poprzez: słuchanie pięknego czytania, rozmowy o przeczytanych utworach, wdrażanie do korzystania z zasobów biblioteki szkolnej lub publicznej. Rzadko organizują spotkania z autorami, literatami oraz uczenie się na pamięć np. wierszy (z wyjątkiem ok. 60% szkół podstawowych). 10. Na lekcjach fizyki i chemii uczniowie badanych oddziałów najczęściej obserwują pokaz doświadczenia prezentowany przez nauczyciela/przez wybranych uczniów, wykonują doświadczenia samodzielnie w grupach, wykonują ćwiczenia laboratoryjne w szkole, natomiast rzadko uczestniczą w wycieczkach dydaktycznych i obserwowali pokazy doświadczeń poza szkołą. 11. Najczęściej stosowane przez nauczycieli matematyki wspomagające formy zajęć to: sytuacje zadaniowe/strategiczne, ćwiczenia manipulacyjne, wykorzystywanie elektronicznych zasobów edukacyjnych, natomiast rzadko stosują gry dydaktyczne i organizują konkursy matematyczne z udziałem wszystkich uczniów. 12. Programy nauczania realizowane w szkołach (ok. 60%) opracowywano na podstawie materiałów zewnętrznych, dostosowanych przez nauczycieli do potrzeb szkoły, w mniejszym zakresie realizowano programy przygotowane zewnętrznie, bez wprowadzania poprawek.

14 IV. Rekomendacje do pracy szkół w roku szkolnym 2015/ Dążyć do zapewnienia wszystkim uczniom samodzielnych stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu na zajęciach informatyki i zajęciach komputerowych, zwłaszcza w klasach I-III szkoły podstawowej. 2. Na zajęciach z poszczególnych przedmiotów w większym zakresie wykorzystywać sprzęt komputerowy, tj. rzutnik multimedialny, komputer z dostępem do Internetu, tablicę interaktywną. 3. W procesie edukacyjnym stosować szerszą gamę aktywizujących metod nauczania, w tym metodę projektu edukacyjnego. 4. Edukację artystyczną realizować w szkołach z częstszą organizacją spotkań z artystą/plastykiem/literatem/muzykiem oraz poprzez oglądanie spektakli za pośrednictwem Internetu. 5. Rozwijać u uczniów zamiłowanie do czytelnictwa, częściej kształtować umiejętność uczenia się na pamięć np. wierszy. 6. Podczas realizacji podstawy programowej z fizyki i chemii organizować uczniom więcej wycieczek dydaktycznych i umożliwiać im obserwację pokazów doświadczeń poza szkołą. 7. Częściej stosować gry i zabawy dydaktyczne jako skuteczną formę wspomagania edukacji matematycznej. Opracowanie: st. wizytator Elżbieta Kamińska