OPINIA MYKOLOGICZNA BARAKU NR 20

TYTUŁ OPRACOWANIA OPINIA MYKOLOGICZNA BARAKU NR 20 ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA TERENIE PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU W LUBLINIE ADRES OBIEKTU Państwowe Muzeum na Majdanku, ul. Droga Męczenników Majdanka 67 20-325 Lublin Pole III ZLECENIODAWCA: Państwowe Muzeum na Majdanku, ul. Droga Męczenników Majdanka 67 20-325 Lublin OPRACOWANIE: Pracownia Wojciech Koryciński ul. Skłodowskiej 32/14 20-029 Lublin L.P. IMIĘ, NAZWISKO PIECZĘĆ PODPIS 1. mgr inż. Wojciech Koryciński DATA: Grudzień 2015

SPIS TREŚCI 1 PODSTAWA OPRACOWANIA... 3 1.1 Podstawa formalna... 3 1.2 Podstawa merytoryczna... 3 1.3 Przegląd literatury wykorzystanej w opracowaniu:... 3 2 PRZEDMIOT OPRACOWANIA... 3 2.1 Cel i zakres opracowania... 3 3 OPIS OBIEKTU... 5 4 OCENA STANU BUDYNKU.... 6 4.1 Opis obserwowanych wad.... 6 4.2 Opis obserwowanych czynników biokorozji występującej w obiekcie.... 8 4.3 Identyfikacja czynników biokorozji... 10 5 BADANIA... 11 5.1 Pomiary wilgotności drewna... 11 6 WNIOSKI I ZALECENIA... 12 7 PRACE IMPREGNACYJNO ODGRZYBIENIOWE... 13 8 UWAGI KOŃCOWE... 14 Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 2

1 PODSTAWA OPRACOWANIA 1.1 Podstawa formalna Opinia mykologiczna jest częścią badań do dokumentacji konserwatorskiej - zlecenie nr III-24/2015 Państwowego Muzeum na Majdanku, 20-325 Lublin ul. Droga Męczenników Majdanka 67 z dnia 16. 11. 2015r. 1.2 Podstawa merytoryczna o Wizje lokalne przeprowadzone w listopadzie i grudniu 2015 przez autora opracowania. o Oględziny stanu zachowania i pomiar wilgotności drewna, makroskopowe badania mykologiczne i entomologiczne. o Dokumentacja fotograficzna i rysunkowa wykonana przez autora opracowania. o Analiza dokumentacji analogicznych obiektów muzealnych: o Dokumentacja inwentaryzacyjna Baraku z roku 1970. o Dokumentacja prac konserwatorskich przy baraku o numerze inwentaryzacyjnym 42 znajdującego się na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie. o Zachować autentyzm - Konserwacja pięciu drewnianych baraków dawnego KL Auschwitz II-Birkenau, Oświęcim 2012. o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, Rozdział 11. Roboty impregnacyjne i odgrzybieniowe. o PN EN 335 1 : 2007 Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych. Definicja klas użytkowania. 1.3 Przegląd literatury wykorzystanej w opracowaniu: o Krajewski A., Witomski P., Korozja biologiczna drewna materialnych dóbr kultury. Poradnik konserwatorski, Warszawa 2012. o Krajewski A., Witomski P., Ochrona drewna, Warszawa 2003. o Mączeński Z., Poradnik budowlany dla architektów, Warszawa 1953. o Mencl T. (red.), Majdanek 1941-1944, Lublin 1991 o Tajchman J., Kozioł wiązarowy czy wiązar pełny? Propozycja systematyki ciesielskich konstrukcji dachowych, 2005. o Ważny J. (red.), Ochrona budynków przed korozją biologiczną, Warszawa 2001. o Ważny J., Oznaczanie grzybów domowych, Warszawa 1963. o Zyska B., Zagrożenia biologiczne budynku, Warszawa 1999. 2 PRZEDMIOT OPRACOWANIA Przedmiotem niniejszego opracowania jest budynek dawnego baraku obozowego o numerze inwentaryzacyjnym 20, pełniącego pierwotnie funkcje baraku mieszkalnego, zlokalizowany na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku w obrębie pola III. 2.1 Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest ocena mykologiczna powyższego budynku. Obiekt został zbadany i przeanalizowany pod kątem stanu korozji wywoływanej przez grzyby domowe, owady techniczne szkodniki drewna, a także inne czynniki biologiczne. Celem ekspertyzy jest identyfikacja zagrożeń spowodowanych korozja biologiczną, pomiar i analiza stanu zawilgoceń, a także diagnoza przyczyn ich powstania. Opracowanie zawiera wyniki oględzin obiektu Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 3

przeprowadzonych w listopadzie i grudniu 2015, zgromadzoną dokumentacje, a także wyniki badań przeprowadzonych w obiekcie oraz na pobranych próbkach. Przeprowadzone badania dotyczyły pomiarów wilgotności drewna, temperatury i wilgotności powietrza, identyfikacji grzybów domowych oraz owadów ksylofagicznych. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań dokonano analizy, która posłużyła do sformułowania zawartych w końcowej części opracowania wniosków i zaleceń dotyczących budynku. Powinny być one uwzględnione przy projektowaniu dalszych prac przy budynku. Zakresem swoim opracowanie obejmuje: Ocenę stanu zachowania i ustalenie przyczyn zniszczeń. Identyfikacje obserwowanych zagrożeń. Opracowanie propozycji postępowania z zaistniałymi problemami biodegradacji. Propozycję środków chemicznych. rys. 1. Lokalizacja obiektu na terenie muzeum Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 4

3 OPIS OBIEKTU Barak o numerze inwentaryzacyjnym 20, zlokalizowany jest na III polu byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego w Lublinie na Majdanku pełniącego obecnie funkcję muzealną. Jest to barak typu stajennego (Pferdestalle Type 260/9). Wnętrze baraku podzielone jest na 18 przegród, które pierwotnie przeznaczone były dla koni oraz na stanowiska techniczne. Jest to budynek niepodpiwniczony, parterowy, wybudowany na rzucie prostokąta o wymiarach 40,76 m x 9,58m i wysokości w kalenicy 4,24 m. Barak ma układ trójtraktowy (szerokość traktu 3,15 m). Jest budynkiem o drewnianej konstrukcji szkieletowej, montowanej z elementów prefabrykowanych. Pokrycie dachu stanowi papa bitumiczna z posypką montowana na deskowaniu. Do doświetlenia wnętrza służyły umieszczone po obu stronach, pomiędzy dachem niskim i wysokim rzędy świetlików. W ostatnim od wejścia przęśle, znajduje się umywalnia i toalety, oddzielone od pozostałej części baraku posadowioną na płytkim fundamencie, murowaną z cegły i otynkowaną ścianą działową. W wydzielonym tak pomieszczeniu wyłożonym betonowymi bloczkami (trylinką) znajdują się: betonowo - ceramiczne umywalnie ze szczątkowo zachowaną instalacją wodno-kanalizacyjną, betonowy pisuar oraz osiem kamionkowych sedesów umieszczonych po dwóch stronach niskiej betonowej ścianki działowej. Do ścianki przylega komin. fot. 1. Widok frontu budynku fot. 2. Widok ogólny wnętrza budynku We wnętrzu baraku, po lewej stronie traktu głównego, w przęsłach CD i GH, znajdują się posadowione na płycie stanowiącej podstawę piecyków, kominy. Kominy są wymurowane z cegły i otynkowane do wysokości paneli dachowych. Szczegółowy opis konstrukcji budynku znajduje się w dokumentacji architektonicznej i konserwatorskiej. Z dokumentacji archiwalnej obiektu wynika iż budynki poobozowe były impregnowane różnymi środkami chemicznymi, min. ksylamitem popularbym, antoxem, bio i ogniochronnymi środkami solnymi oraz barwiącymi środkami dekoracyjnymi. fot. 3. Fragment konstrukcji Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 5

4 OCENA STANU BUDYNKU. 4.1 Opis obserwowanych wad. Podczas przeprowadzonych wizji wewnątrz budynku zaobserwowano: Stolarka okienna mocno zdegradowana i z ubytkami szklenia. Silne zawilgocenie świetlików i płatwi. Podwaliny i dolne części konstrukcji z widocznymi śladami zawilgocenia i licznymi śladami żerowisk owadów. Ściany boczne z widocznymi zaciekami. Miejscowo zapadnięte fundamenty ściany południowej. W pomieszczeniu zalegają resztki elementów drewnianych rozłożonych przez grzyby. Brak wentylacji. Pochylenie ściany północnej. Miejscowy brak impregnacji elementów. Poważne zniszczenia i braki elementów konstrukcji w wyniku korozji biologicznej drewna. Biokorozja atakująca konstrukcje wsporczą fot. 4. Glony porastające świetliki. fot. 5. Owocnik grzyba słupowego na panelu dachowym fot. 6. Silne zawilgocenie płatwi i grzybnia pojawiająca się na powierzchni drewna. fot. 7. Woda skapująca z płatwi. Widoczna grzybnia porastająca drewno i otwory wylotowe owadów ksylofagicznych. Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 6

Na zewnątrz budynku zaobserwowano: Podwaliny z widocznym rozkładem brunatnym spowodowanym złym posadowieniem na podmurówce co powoduje zawilgocenie i wzmaga rozwój grzybów, widoczne liczne ślady żerowisk owadów. Nieszczelności w poszyciu dachowym. Pofałdowanie i odspojenia pokrycia z papy. Instalacja odgromowa zamontowana w sposób tworzący otwory w pokryciu z papy. Nieszczelna obróbka dachu ze świetlikami. Odkształcenia powierzchni poszycia dachu. Zbyt krótkie zakończenia papy na krawędziach dachu. Degradacja drewna szalunku ściany tylnej. Liczne spękania i uszkodzenia szalunku. Deformacja wtórnego szalunku spowodowana zamontowaniem na pojedyncze gwoździe. Powierzchnia drewna mocno wyługowana, widoczne uszkodzenia mechaniczne i wycięte otwory. Spękana betonowa opaska wokół budynku, przerośnięta roślinami powodującymi dalszą destrukcję materiału i kumulację wilgoci. fot. 8. Mocne wyługowanie desek szalunku oraz otwory wycięte w ścianie północnej. fot. 9. Widoczne spękania dolnej części szalunku ścian. Poniżej korozja biologiczna podwaliny, oraz roślinność wyrastająca na styku z podmurówką oraz przerastająca spękaną betonową opaskę. fot. 10. Nieszczelności pokrycia papowego powodujące infiltracje wody opadowej do wnętrza. fot. 11. Niewłaściwy montaż instalacji odgromowej powodujący przeciekanie wody opadowej pod warstwy pokrycia papowego. Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 7

fot. 12. Odkształcenia linii górnego dachu spowodowane zniszczeniem konstrukcji świetlików. Widoczne również ubytki szklenia. 4.2 Opis obserwowanych czynników biokorozji występującej w obiekcie. fot. 13. Owocnik grzyba kopalnianego Paxillus panuoides Fr. obserwowany na panelu dachu niskiego. Przez pojęcie korozji biologicznej rozumiemy ogół czynników biologicznych powodujących niszczenie materiałów budowlanych w tym drewna. Najpoważniejszymi ze względu na zakres i szybkość wyrządzania szkód są grzyby domowe i owady ksylofagiczne. W wyniku ich działalności dochodzi do poważnych zmian struktury oraz właściwości chemicznych i fizycznych w wyniku czego dochodzi do obniżenia właściwości mechanicznych co powoduje obniżenie lub nawet dyskwalifikacje przydatności drewna w elementach konstrukcyjnych. W omawianym aspekcie bardzo istotny jest znaczny spadek wytrzymałości do jakiego dochodzi w wyniku korozji biologicznej. Według Ważnego wytrzymałość na ściskanie drewna sosnowego poddanego działalności grzyba domowego właściwego (Serpula lacrymans) przez okres sześciu miesięcy spada o 95%. W omawianym budynku największe szkody wyrządziły grzyby domowe powodujące brunatny rozkład drewna. Oprócz nich pojawiają się owady techniczne szkodniki drewna, glony, porosty i mchy. fot. 14. Rozwój grzybni następujący w wyniku intensywnego zawilgocenia w węźle krokwi z płatwią i słupem środkowym. fot. 15. Destrukcja dolnego ramiaka świetlika w wyniku korozji biologicznej. Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 8

Miejscowo posadzkę oraz część elementów konstrukcji drewnianej porastają glony. Świadczy to o stałej dużej wilgotności we wnętrzu. Glony nie stanowią poważnego problemu zagrożenia technicznego dla drewna. Prowadzą o powierzchownego rozkładu i mogą prowadzić do łatwiejszego zasiedlania przez bardziej ekspansywne mikroorganizmy. Przy długim oddziaływaniu powodują trudne do usunięcia zielone przebarwienia drewna. Może to sprawiać problemy natury estetycznej. Na zewnątrz na styku podwalin i podmurówki oraz na ramiakach świetlików na zewnętrz i wewnątrz budynku rozwijają się mchy. Nie powodują one rozkładu drewna ale prowadzą do kumulacji wilgoci i mechanicznych uszkodzeń struktury materiałów. fot. 16. Rozwarstwiające się drewno zewnętrznego szalunku ściany tylnej. Porosty w omawianym obiekcie porastają pokrycie z papy i podmurówkę. Organizmy te prowadzą do powolnego rozdrabniania zasiedlanego podłoża oraz są przyczynkiem do dalszego rozkładu biologicznego. W budynku obserwujemy ślady żerowania trzech gatunków chrząszczy ksylofagicznych. Są to Zmorsznik czerwony Corymbia rubra L., Spuszczel pospolity Hylotrupes bajulus L. i Kołatek domowy Anobium punctatum De Geer. Najszersze zniszczenia wywołała działalność Zmorsznika czerwonego. Dotyczą one przede wszystkim podwalin i dolnych części słupów oraz innych zawilgoconych elementów porażonych przez grzyby domowe. Na zewnętrznych elementach drewnianych obserwujemy rozkład szary. Są to procesy znacznie wolniejszego rozkładu drewna niż ma to miejsce w przypadku rozkładu brunatnego, ograniczają się bowiem jedynie do zniszczeń powierzchniowej warstwy drewna. Rozkład ten związany jest z czasowym, wysokim zawilgoceniem materiału. Zniszczenia, choć nieznaczne, obniżają odporność drewna na działanie mechanicznych uszkodzeń drewna. Przyśpiesza to procesy wietrzenia szalunku zewnętrznego w opisywanym obiekcie. fot. 17. Larwa Zmorsznika czerwonego Corymbia rubra L. rozwijająca się w zdegradowanej podwalinie ściany południowej. fot. 18. Otwory wylotowe Zmorsznika czerwonego Corymbia rubra L. widoczne w podwalinie ściany południowej. Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 9

W obiekcie, szczególnie na szalunku ścian zewnętrznych widoczne są zniszczenia powodowane przez osy samotnice. Potwierdzają to również wcześniejsze obserwacje przy innych budynkach w Muzeum. Zdrapują one z powierzchni włókna drzewne na budowę gniazd, powodując przy tym drobne uszkodzenia warstw ochronno dekoracyjnych. Sprawia to problemy estetyczne i może zwiększać nasiąkliwość drewna. We wnętrzu rozwija się roślinność między innymi paprocie. Świadczy to o dużym zawilgoceniu i użyźnieniu gleby przez szczątki drewna rozłożone przez grzyby. fot. 19. We wnętrzu budynku w miejscach stałego zawilgocenia rozwija się roślinność. 4.3 Identyfikacja czynników biokorozji Poniżej przedstawiono syntetyczne opisy zaobserwowanych w obiekcie mikroorganizmów, opracowane na podstawie obserwacji i literatury wymienionej w pkt. 1.3. Zmorsznik czerwony Corymbia rubra L. Jest to chrząszcz z rodziny kózkowatych. Zasiedla drewno gatunków iglastych zawilgocone i zaatakowane przez grzyby. Świeża mączka drzewna wysypująca się z kanałów świadczy o tym że żerowiska są nadal czynne. Spuszczel pospolity Hylotrupes bajulus L. Spuszczel pospolity określany jest mianem najgroźniejszego szkodnika drewnianych budynków i budowli w Polsce. Larwy tego gatunku żerują wyłącznie w martwym drewnie iglaste, głównie sosnowym, zasiedlając je przez szereg pokoleń. Rozwija się przede wszystkim w drewnie powietrzno-suchym, ale czasami znajdujemy go również w zawilgoconym, w umiarkowany sposób dotkniętym zgnilizną brunatną. Otwory wylotowe o mają owalny kształt, a ich średnica oscyluje w okolicy 5 mm, zawartość chodników sypka z charakterystycznie zbrylonymi w walce odchodami. Świeża mączka drzewna wysypująca się z kanałów świadczy o tym że żerowiska są nadal czynne. Spuszczel jest termofilem, optymalne warunki dla rozwoju larw to 28-30 C, i wilgotność drewna od 26 do 50%. Larwy żerują jedynie w bielastej części drewna i preferują drewno świeższe. W omawianym budynku ślady żerowania zauważalne są jedynie w elementach wtórnych dodanych podczas remontów. Kołatek domowy Anobium punctatum De Geer. Świeża mączka drzewna wysypująca się z kanałów świadczy o tym że żerowiska są nadal czynne. Okres aktywności tych owadów przypada na miesiące maj lipiec i jest to najlepszy czas obserwację. Cykl rozwoju owada wacha się od roku do nawet 7 lat. Może zasiedlać drewno przez wiele pokoleń prowadząc do całkowitego zniszczenia elementów z drewna. Ma niższe upodobania temperaturowe w stosunku do spuszczela. Jego optimum temperaturowe mieści się w przedziale 22-23 C Grzyb piwniczny Coniophora puteana Karst. Powoduje rozkład brunatny drewna. Grzyb ten jest drugim co intensywności rozkładu i powszechności występowania w Polsce. Niszczy zarówno drewno liściaste jak i iglaste. Atakuje elementy w budynkach rzadko pojawiając się na otwartej przestrzeni. Grzybnia koloru kremowo żółtego z upływem Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 10

czasu ciemnieje do koloru brązowego a nawet czarnego. Drewno rozłożone przebarwia się na kolor brunatny i pęka na kostki. Rozkład następuje bardzo szybko powodując znaczne ubytki masy (w okresie od 6 do 9 miesięcy zmniejszenie masy może sięgać do 70%) Do rozwoju potrzebuje znacznej wilgotności podłoża, optymalnie 50-60%, natomiast optimum temperaturowe to 23 C. Przesuszenie drewna powoduje powstrzymanie rozwoju do czasu ponownego zawilgocenia. Grzyb kopalniany Paxillus panuoides Fr. Rozwija się na drewnie iglastym w silnie zawilgoconych miejscach budynków. W wyniku prażenia dochodzi do szybkiego i rozległego rozkładu drewna. Grzybnia ma kolor żółto zielony. Dobrze rozwija się w drewnie o dużej wilgotności, optimum temperaturowe to 25 C. Potrzebuje do swojego rozwoju dużych ilości powietrza, grzyb ten natomiast wyjątkowo nie potrzebuje światła do rozwoju owocników. Grzyb podkładowy Lentinus lepideus Fr. Rozwija się głównie w drewnie iglastym w silnie zawilgoconych miejscach budynków. W wyniku rozkładu drewno ulega spękaniom wzdłużnym znacznie silniej niż poprzecznym. Rozkład następuje dość szybko powodując w okresie 6 miesięcy zmniejszenie masy drewna o 30%. Grzybnia powierzchniowa występuje rzadko. Nie jest wymagający jeśli chodzi o wilgotność drewna. Do rozwoju wystarcza mu 35%, natomiast optimum temperaturowe to 27 C. Jest bardzo odporny na chemiczne środki ochrony drewna i potrafi się rozwijać nawet na elementach impregnowanych olejem kerozotowym. Grzyb słupowy Gloeophyllum sepiarium Wulf. Występuje pospolicie na składach drewna, rzadziej w budynkach. Rozwija się głównie w drewnie iglastym. Rozkład drewna powoduje w okresie 4 miesięcy zmniejszenie masy drewna o 20%. Grzybnia rozwija się wewnątrz drewna a widoczna jest głównie w spękaniach. Ponieważ rozkład zachodzi wewnątrz, wygląd zewnętrzny często może nie ulegać zmianie. Optymalna wilgotność do rozwoju to 40%, natomiast optimum temperaturowe mieści się w zakresie 30-35 C. 5 BADANIA 5.1 Pomiary wilgotności drewna W ramach prowadzonych oględzin wykonano pomiary wilgotności drewna wykonano przy użyciu wilgotnościomierza rezystancyjnego MASTECH MS6900 z kompresją temperaturową, skalibrowanego dla drewna sosnowego. Pomiary przeprowadzono zgodnie z normą PN-EN 13183-2:2004 Miejsce pomiaru Wilgotność drewna Temperatura Wilgotność powietrza Podwalina - pomiar wewnątrz w miejscu suchym Wewnętrzny szalunek ścian - pomiar na wysokości 1,3 m zewnętrzny szalunek ścian - pomiar na wysokości 0,3 m 14,2 % 16,0 C 67,5 % 15,9 % 8,5 C 64,0 % 14,0 % 13,7 C 51,1 % Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 11

Podwalina - pomiar na zewnątrz w miejscu z widocznym zawilgoceniem. Słup środkowy - pomiar na wysokości 0,5 m. 36,7 % 15,4 C 48,4 % 14,2 % 8,7 C 62,4 % Podmurówka pomiar na zewnątrz 11,3 % 14,1 C 51,4 % Podwalina - pomiar wewnątrz w miejscu z widocznym zawilgoceniem. 30,05 16,4 C 66,5 % Deskowanie panelu dachowego - pomiar od wewnątrz 14,4 % 9,1 C 67,7 % Ściana wewnętrzna na styku z ziemią HI (wilgotność przekraczająca wartość odczytu) 16,0 C 67,9 % 6 WNIOSKI I ZALECENIA Analiza obserwowanych wad i biokorozji w obiekcie pozwoliła wyłonić następujące wnioski: Przyczyny zawilgocenia: Nieszczelny dach. Błędy i zniszczenia obróbek dekarskich. Niewłaściwa obróbki papy. Stolarka okienna zdegradowana i z ubytkami szyb powoduje duże zawilgocenie co prowadzi do zagrzybienia. Brak izolacji poziomej i pionowej Złe posadowienie podwaliny na podmurówce. Woda opadowa podcieka w stronę podwaliny powodując kumulację zawilgocenia. Spękana betonowa opaska wokół budynku. W obecnym stanie nie tylko nie spełnia roli ochronnej, ale doprowadza wodę w okolice fundamentów i utrudnia jej odparowywanie Uszkodzenia szalunku zewnętrznego. Szczególnie rozległe na ścianie tylnej. Przyczyny biokorozji: Znaczne zawilgocenie. Miejscowe braki w impregnacji. Uszkodzenia konstrukcji. Niewłaściwe posadowienie powodujące zaciekanie wody opadowej pod podwalinę. Zanieczyszczenia organiczne we wnętrzu. Rozwój roślinności powodujący kumulację wilgoci i powiększanie zniszczeń w opasce budynku. Zalecenia Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 12

Z uwagi na poważną degradację elementów konstrukcyjnych budynek znajduje się w stanie krytycznym. Konieczne jest jego natychmiastowe zabezpieczenie a do czasu remontu wydzielenie wokół obiektu strefy ochronnej dla zapewnienia bezpieczeństwa osób zwiedzających pole III. Zmiana posadowienia budynku poprawne wykonanie fundamentów i podmurówki zapewniające stabilność konstrukcji i nie powodujące podciekania wody opadowej pod podwalinę. Wymiana podwalin Impregnacja zwalczająca grzyby i drewnojady w szalunku ścian. Wymiana zagrzybionych części ramiaków paneli ściennych. Hydrofobizacja elementów drewnianych narażonych na działanie czynników atmosferycznych. Rekonstrukcja świetlików w sposób zapewnianiający szczelność na styku z dachem. Impregnacja zwalczająca grzyby i drewnojady oraz wzmocnienie struktury drewna w elementach konstrukcji. Zapewnienie izolacji poziomej fundamentów. Wymiana odkształconych i zdegradowanych płatwi. Wykorzystywanie do prac w miejscach wymiany drewna impregnowanego ciśnieniowo. Zapewnienie odprowadzenia wody opadowej z okolic budynku. Dla zapobiegania ponownemu porażeniu konieczne jest zapewnienie wentylacji we wnętrzu. Bieżące usuwanie nieszczelności pokrycia dachowego. 7 PRACE IMPREGNACYJNO ODGRZYBIENIOWE Przy doborze środków należy zawracać uwagę na posiadanie przez nie aktualnych atestów PZH i ITB oraz pozwolenia na obrót produktem biobójczym. Należy również pamiętać że w konserwowanych obiektach przewiduje się czasowe przebywanie ludzi. Wstępną dezynfekcję obiektu należy przeprowadzić środkami w których substancją czynna jest 2- oktyloizotiazol. Przykładami takich środków są Altax produkt grzybobójczy, Icopal grzyboizol s. Do zwalczania owadów ksylofagicznych środki zawierające syntetyczne pyretroidy np permetryne lub cyilutryne. Przykłady takich środków to: Preparat owadobójczy Hylotox Q, Xiren protrctor, Tytan impregnat owadobójczy do drewna. Do dezynfekcji elementów betonowych stosować produkty z substancją czynną na bazie dichlorofluamidu lub chlorku didecylodimetyloamonium. Zabezpieczanie bio i ogniochronne oryginalnych elementów drewnianych należy wykonać środkami czterofunkcyjnymi. np. FireSmart Bio-P/POŻ. Tak również należy zabezpieczyć nowe drewno w miejscach wykonywanych połączeń ciesielskich lub docinanych na wymiar na placu budowy. W celu odcięcia zawilgocenia w ceglanej ścianie działowej należy wykonać izolacje poziomą poprzez iniekcje pastą. Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 13

Nowe drewno wprowadzane do obiektu należy poddać impregnacji ciśnieniowej, a jeśli to nie możliwe ze względów estetycznych (zazwyczaj obecny jest zielony barwnik) należ ściśle stosować się do zaleceń producenta, aby zapewnić dawki zapewniające skuteczną ochronę przed ogniem i czynnikami biologicznymi) Drewno na zewnątrz wystawione na działanie czynników atmosferycznych należy zabezpieczyć oleistym impregnatem hydrofobizującym pozwalającym na scalenie kolorystyczne. Nie należy ich natomiast wprowadzać do wnętrza budynku. Przykłady takich środków to: Gontox, Izohan W2. Dla drewna podwalin, które są najbardziej narażone na zawilgocenie, nanieść dodatkową warstwę hydrofobizującą np. matowym lakierem do zastosowań żeglarskich. Wszelkie kwestie impregnacyjne mogące wpłynąć na estetykę obiektu należ konsultować z nadzorem konserwatorskim. Przy obliczaniu ilości środków ochrony drewna koniecznych do wprowadzenia, należy się kierować określonymi przez producentów dawkami dla klas użytkowania drewna (dawniej nazywanych klasami zagrożenia). Dla wewnętrza baraku będzie to 2 klasa użytkowania opisana w normie jako: Sytuacja, w której drewno lub materiał drewnopochodny jest pod zadaszeniem, całkowicie chroniony przed działaniem warunków atmosferycznych, ale gdzie wysoka wilgotność środowiska może prowadzić do okresowego, lecz nie stałego nawilżania. Dla zewnętrznych części baraku będzie to 3 klasa użytkowania określona w normie jako: Sytuacja, w której drewno lub materiał drewnopochodny nie znajduje się pod zadaszeniem i nie jest w kontakcie z gruntem, ale jest albo stale narażony na działanie warunków atmosferycznych, albo jest chroniony przed działaniem warunków atmosferycznych, ale poddany częstemu nawilżaniu. Przed rozpoczęciem prac impregnacyjno odgrzybieniowych należy zapoznać się z aktualnymi przepisami regulującymi to zagadnienie. W chwili obecnej jest to Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, Rozdział 11. Roboty impregnacyjne i odgrzybieniowe. Konieczne jest również stosowanie się do wytycznych producenta w zakresie aplikacji produktów oraz zapoznanie się z kartami charakterystyki udostępnianymi przez producentów preparatów. 8 UWAGI KOŃCOWE Wszelkie niejasności lub wątpliwości dotyczące projektowania i wykonywania robót impregnacyjno odgrzybieniowych należy konsultować z autorem opracowania. Opracowanie jest uzupełnieniem dokumentacji architektonicznej i konserwatorskiej obiektu i odnosi się do stanu zastanego w trakcie prowadzonych badań. W związku z dużą dynamiką zachodzącego porażenia biologicznego, przed rozpoczęciem prac przy obiekcie należy zweryfikować stan faktyczny. Opracowanie chronione prawem autorskim. Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 14

Opracownie: mgr inż. Wojciech Koryciński tel. 605 22 14 11 Pracownia Wojciech Koryciński Grudzień 2015 strona 15