Plan wykładu 3 Podaż pieniądza gospodarce 1. Agregaty pieniężne M1,M2,M3. 2. Mnożnik kreacji pieniądza.. 3. Podaż pieniądza i Baza Monetarna w Polsce..
Współczesny pieniądz jest instrumentem finansowym spełniającym podstawową zasadę rachunkowości zasadę podwójnego zapisu. Zawsze występuje w aktywach właściciela i jednocześnie w pasywach innego podmiotu. Występujące w trzech formach pieniądze są aktywem finansowym ich właścicieli (osób fizycznych i prawnych) i pasywem (zobowiązaniem) emitentów: Pieniądz gotówkowy jest zobowiązaniem banku centralnego. Pieniądz bezgotówkowy występuje w pasywach banków depozytowo kredytowych prowadzących rachunki klientów. Pieniądz elektroniczny jest zobowiązaniem emitenta elektronicznego nośnika informacji (np. banku depozytowo kredytowego, innej instytucji pieniądza elektronicznego).
Schemat podaży pieniądza w gospodarce Bank centralny Aktywa Pasywa Emisja gotówki (EG) Rachunki BDK (RO) Banki depozytowo-kredytowe Aktywa Pasywa Gotówka w kasie (BG) Depozyty ludności (DG) Rachunki w BC (RO) Depozyty przedsiębiorstw (DP) Baza Monetarna = EG + RO Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa Zagranica Aktywa Pasywa Gotówka (GG) Depozyty w BDK (DG) Aktywa Pasywa Gotówka (GP) Depozyty w BDK (DP) Aktywa Pasywa Gotówka (GZ) Depozyty w BDK (DZ) Podaż pieniądza M s = GG + GP + DG + DP + DZ
Podaż pieniądza w Polsce, stan na 31 grudnia 2008 i 30 września 2010. Agregaty pieniężne M1, M2 i M3 wg. NBP mld zł % mld zł % 1. Gotówka w obiegu (poza kasami banków) 90,7 13,6 91,7 12,2 2. Depozyty bieżące 259,0 38,9 327,5 43,5 M1 = 1 + 2 349,7 52,5 419,2 55,7 3. Depozyty terminowe z terminem pierwotnym do 2 lat 310,6 46,6 325,3 43,2 M2 = M1 + 3 660,3 99,1 744,5 98,9 4*. Zobowiązania banków z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu Dłużne papiery wartościowe z terminem wykupu do 2 lat M3 = M2 + 4 666,3 100,0 752,9 100,0 Źródło: NBP 4* do pozycji tej należą: Zobowiązania banków komercyjnych z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu, Dłużne papiery emitowane przez banki komercyjne z terminem wykupu do 2 lat, Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego b = B/M = 14,0% - skłonność do utrzymywania gotówki 3,5 1,8 0,5 0,3 5,4 2,4 0,7 0,3
Podaż pieniądza w Polsce w latach 1993 2008 (stan na koniec roku) w mld zł Wyszczególnienie / lata 1993 1996 2000 2002 2008 Podaż pieniądza ogółem (M3) Pieniądz gotówkowy w obiegu (G) mld zł % mld zł % mld zł % mld zł % mld zł % 55,9 100,0 140,4 100,0 300,8 100,0 322,0 100,0 666,3 100,0 10,0 17,9 23,6 16,8 34,1 11,3 42,2 13,1 90,7 13,6 Depozyty ogółem 45,9 82,1 116,8 83,2 266,7 88,7 277,8 86,9 569,6 85,5 - gospodarstw domowych b.d. b.d. 191,1 63,6 196,3 61,0 332,7 50,0 - podmiotów gospodarczych b.d. b.d. 75,6 25,1 81,5 25,9 236,9 35,6 Produkt Krajowy Brutto 155,8 362,3 713,4 771,1 1220,0 Skłonność do utrzymania pieniądza Wskaźnik monetyzacji gospodarki k = M3/ PKB 35,9 38,7 42,2 41,8 54,6 Źródło: dane NBP
Bank centralny Aktywa Pasywa +100 Kredyt Emisja gotówki (EG) aukcyjny (1) +14 (2) + 11(3) + 9(4) Mechanizm kreacji pieniądza w gospodarce Rachunki BDK (RO) +100 (1) +5 (2) +3(3) + 3(4) Banki depozytowo-kredytowe Aktywa Pasywa Gotówka w kasie (BG) Depozyty ludności (DG) -14(2) -11(3) 9(4) Rachunki w BC (RO) Depozyty przed. (DP) +100 (1) +5(2) + 71(3) + 86 (2) + 70(3) + 56(4) Kredyt dla przed. Kredyt aukcyjny(1) +100 (2) + 65(4) +100(1) Gospodarstwa domowe Aktywa Pasywa Gotówka (GG) Kredyt w BDK +14 (2) + 11(3) + 9(4) + 81 (3) Depozyty w BDK Kredyt dla GD + 81(3) Przedsiębiorstwa Aktywa Pasywa Gotówka (GP) Kredyt w BDK +100 (2) + 65(4) Depozyty w BDK (DP) +86 (2) +70 (3) + 56 (4) b = 14%, r o = 5% +M s = (2)[14 GG +86 DP] = 100 + (3)[11 GG + 70 DP] = 181 + (4)[9 GG + 56 DP](4) = 246 +.
Mnożnik kreacji pieniądza Kreacja pieniądza w gospodarce następuje na skutek: Zasilenia w pieniądz BDK przez Bank Centralny wzrost Bazy Monetarnej +BM, Akcję kredytową BDK, która zasila w pieniądz przedsiębiorstwa, państwo i GD, Depozyty przedsiębiorstw i GD w BDK, które powodują powrót pieniądza do sektora bankowego, Kreację pieniądza w gospodarce hamują: Stopa rezerwy obowiązkowej (r o ) Skłonność do utrzymywania gotówki (b) m przeciętny mnożnik kreacji pieniądza M S = BM m m = 1 (r o + b r o b)
Mnożnik kreacji pieniądza oblicza się jako wskaźnik przeciętny i krańcowy: przeciętny m = M S BM. krańcowy m = M S BM m krańcowy mnożnik kreacji pieniądza M S = BM m 1 m = (r o + b r o b ) gdzie: b krańcowa skłonność do utrzymywania gotówki = G/ M S przeciętna i krańcowa stopa rezerwy obowiązkowej r o są równe Jeżeli m jest const., wówczas m = m (mnożnik krańcowy równy jest przeciętnemu)
Baza monetarna i podaż pieniądza w Polsce w mld zł 31.12.2007 30.09.2008 30.10.2008 30.09.2010 Baza monetarna pieniądz rezerwowy 102,7 109,7 128,4 123,5 Gotówka z kasami banków 85,7 90,7 100,6 100,7 Rachunki bieżące banków 16,8 18,9 27,7 22,7 Podaż pieniądza 561,6 629,1 637,4 752,9 Gotówka w obiegu 77,2 82,5 90,6 91,7 Depozyty 472,2 535,5 536,5 652,8 Mnożnik kreacji pieniądza (przeciętny) 5,5 5,7 5,0 6,1 Mnożnik kreacji pieniądza (krańcowy) 9,6 0,4-23,6 Udział gotówki (przeciętny) 13,7% 13,1% 14,2% 12,6 % Udział gotówki (krańcowy) 7,9% 95,2% 0,9%
Plan wykładu 4 Cele i instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego 1.Cele polityki pieniężnej. 2.Polityka stopy rezerwy obowiązkowej. 3.Polityka walutowa. 4.Polityka stóp procentowych 5.Polityka otwartego rynku.. 6.Stopy procentowe w Polsce i na świecie..
Cel banku centralnego jest określony w Konstytucji i Ustawie o NBP. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Cel inflacyjny Rada Polityki Pieniężnej od wielu lat określa na poziomie 2,5% z możliwością odchyleń o 1 p.p. w dół i w górę. Bank centralny formułować może w swojej polityce pieniężnej inne cele Cel nadrzędny Cel pośredni Cel operacyjny Przyrost agregatu pieniężnego (M1, M2, M3) Krótkoterminowe stopy procentowe Baza monetarna Cel inflacyjny brak Stopy procentowe Kurs walutowy brak Kurs walutowy brak Cel inflacyjny RPP traktuje (jak wiele innych banków centralnych) jako cel nadrzędny, jedyny i bezpośredni. Wszystkie pozostałe (stopy procentowe, podaż pieniądza, baza monetarna, kursy walutowe) są instrumentami w realizacji celu inflacyjnego.
NBP realizuje swój cel konstytucyjny posiadając niezależność od innych organów państwa. Kryteria niezależności Długość kadencji Prezesa Zarządu (6 lat) dłuższa od parlamentu w nie pokrywających się terminach Procedura wyboru Prezesa Zarządu nieodwołalność Prezesa Kolegialność władz NBP - Rada Polityki Pieniężnej, Komisja Nadzoru Finansowego, Zarząd NBP, Bankowy Fundusz Gwarancyjny Odpowiedzialność przed parlamentem za realizację polityki pieniężnej założenia rocznej i średnioterminowej polityki pieniężnej i sprawozdanie z ich realizacji
Instrumenty polityki pieniężnej Od roku 1998 organem odpowiedzialnym za politykę pieniężną jest 10 osobowa Rada Polityki Pieniężnej, RPP realizuje strategię nadrzędnego bezpośredniego celu inflacyjnego, ogłasza i stara się osiągnąć średniookresowy i roczny cel inflacyjny I. Polityka stopy rezerwy obowiązkowej r o Rezerwa obowiązkowa jest utrzymywana na rachunku w BC jako część przyjętych depozytów z wyłączeniem depozytów międzybankowych. Istniej możliwość różnicowania stopy w zależności od terminu zapadalności waluty Górną granicę stopy (30%) określa Prawo Bankowe. W pierwszym okresie transformacji stopy rezerwy były bardzo wysokie. Aktualnie wynosi 3,5% (EUW 2%). Od 2004 roku jest oprocentowana. Oprocentowanie jest poniżej rynku i zasila specjalny fundusz gwarantowania kredytów w dyspozycji BFG
Instrumenty polityki pieniężnej II. Polityka walutowa 1. Zakres wymienialności waluty stopniowalny w zależności od podmiotu i celu, dla którego nabywa walutę (wymienialność wewnętrzna i zewnętrzna). Złoty jest aktualnie walutą w pełni wymienialną według standardów MFW. 2. Zasady kształtowania kursów walutowych (ustala Rada Ministrów na wniosek NBP) Kurs waluty sztywny administrowany przez państwo Zmiany kursu: dewaluacja rewaluacja styczeń 1990 październik 1991 Kurs płynny rynkowy. Kurs zależy od popytu i podaży walut na FOREX-ie z możliwością interwencyjnych zakupów bądź sprzedaży walut przez BC. Zmiany kursu: deprecjacja aprecjacja kwiecień 2000 -? Polityka węża walutowego zmienność kursu w określonych granicach w stosunku do jednej waluty, bądź koszyka walut. Październik 1991 marzec 2000 Exchange Rate Mechanizm II?
Państwo przystępujące do Europejskiej Unii Walutowej poza stabilizacją kursu walutowego na dwa lata przed przyjęciem EUR (ERM II) powinno spełnić w ostatnim roku przed przystąpieniem następujące warunki (kryteria z Maastricht): Stosunek deficytu budżetowego do PKB nie wyższy od 3% Stosunek długu publicznego do PKB nie wyższy od 60% Stopa inflacji nie powinna być wyższa o więcej niż 1,5 pkt. proc. od średniej stopy inflacji w porównaniu ze stopami trzech krajów o najniższej stopie inflacji w EUW Poziom długoterminowych stóp procentowych nie będzie wyższy o 4 pkt. proc. w porównaniu ze stopami trzech krajów o najniższej stopie inflacji.
Kryterium deficytu budżetowego
Kryterium długu publicznego
Najwyższy dług publiczny mają Stany Zjednoczone. W roku 2009: deficyt budżetowy 1,8 bln USD (11,5% PKB) dług publiczny 11,5 bln USD (90% PKB) Stosunek długu publicznego do PKB w USA i wybranych państwach europejskich W latach 2007 i 2014 Państwo 2007 2014 Francja 64 95 Niemcy 63 91 Wielka Brytania 44 99 Włochy 103 132 USA 79 112 Źródło: MFW
Rynki walutowe Rynki walutowe ze względu na uczestniczące na nich podmioty oraz skalę obrotów dzielą się na: detaliczne rynki walutowe (usługi kantorowe) sprzedaż i skup walut przez banki i kantory (rynki zanikające wraz z rozwojem bezgotówkowych form płatności w kraju i zagranicą), międzybankowy, hurtowy, krajowy rynek walutowy (FOREX), międzynarodowe rynki walutowe (Giełdy w Londynie, New York, Tokio Singapur.) Najważniejsze znaczenie dla gospodarki posiada funkcjonujący w każdym kraju międzybankowy rynek walutowy, który określa się powszechnie mianem FOREX. Kształtujące się na nim kursy wymiany waluty krajowej na zagraniczne waluty wymienialne traktowane są jako rynkowa oficjalna cena waluty, kształtująca kursy kantorowe oraz będąca podstawą wielu rozliczeń.
Uczestnicy FOREX-u Podaż waluty zagranicznej popyt na walutę krajową Eksporterzy zamieniający swoje zagraniczne przychody walutowe na pokrycie kosztów krajowych. Popyt na walutę zagraniczną podaż waluty krajowej Importerzy zamieniający przychody krajowe ze sprzedaży na pokrycie zagranicznych kosztów. Inwestorzy zagraniczni inwestujący w kraju w instrumenty finansowe denominowane w walucie krajowej. Inwestorzy zagraniczni wychodzący z inwestycji krajowych. Podmioty krajowe pożyczające zagranicą na pokrycie kosztów krajowych. Podmioty krajowe spłacające długi zagraniczne. Inwestorzy krajowi wychodzący z inwestycji zagranicznych. Inwestorzy krajowi inwestujący zagranicą. Banki komercyjne skracający pozycje walutowe. Banki komercyjne wydłużające pozycje walutowe Bank centralny wpływający na obniżenie kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej. Bank centralny wpływający na wzrost kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej. Źródło: opracowanie własne
Czynniki kształtujące poziom kursów walutowych Parytet siły nabywczej Inflacja powinna powodować nominalną deprecjację waluty krajowej k real = [(x + x)x] (1 + π USD ) ( 1 + π zł ) Parytet stóp procentowych Kapitał przepływa z krajów o niższych stopach procentowych do krajów z wyższymi stopami procentowymi. Wzrost stóp procentowych powoduje napływ kapitału i aprecjację waluty krajowej
Wpływ uczestników FOREXU na kierunki zmian kursów walutowych Aprecjacja waluty krajowej Eksport - spadek kursów walut obcych Krajowe inwestycje podmiotów zagranicznych Zamykanie zagranicznych inwestycji przez podmioty krajowe Pożyczki zagraniczne podmiotów krajowych Sprzedaż walut zagranicznych przez bank centralny Deprecjacja waluty krajowej Import - wzrost kursów waluty krajowej Zamykanie krajowych inwestycji przez podmioty zagraniczne Inwestycje zagraniczne podmiotów krajowych Spłata długu zagranicznego przez podmioty krajowe Zakup walut zagranicznych przez bank centralny
Uczestnictwo NBP na F0REX-ie Fixing na FOREX-ie tabela oficjalnych kursów NBP uśrednione kursy kwotowane na FOREX-ie w godz. 11.00 11.10 NBP kupuje waluty i sprzedaje Ministrowi finansów po kursie oficjalnym NBP może interweniować na FOREX-ie kupując i sprzedając waluty zagraniczne. Celem tych interwencji jest wpływ na kursy walutowe
Instrumenty polityki pieniężnej Skutki interwencji BC na rynku walutowym Zakup walut przez BC Wzrastają kursy walut obcych w złotych deprecjacja waluty krajowej. Bank centralny kupując waluty płaci za nie na rachunki BDK w BC. Podwyższa aktywa podwyższa Bazę Monetarną podwyższa podaż pieniądza. Sterylizacja interwencje BC na rynku pieniężnym mające na celu neutralizację skutków wcześniejszych interwencji walutowych. Skupując waluty BC powoduje wzrost podaży pieniądza. Sprzedając bony pieniężne bądź bony skarbowe czyści rynek z pieniądza (sterylizuje), zmniejsza podaż pieniądza Sprzedaż walut przez BC Spadają kursy walut obcych w złotych aprecjacja waluty krajowej. Bank centralny uzyskuje pieniądze od BDK z ich rachunków. Obniża aktywa obniża Bazę Monetarną obniża podaż pieniądza
Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej. Nadrzędną cechą gospodarki globalnej jest wolny przepływ kapitałów i towarów. Mała gospodarka otwarta prowadzi wymianę międzynarodową, lecz nie ma wpływu na ceny światowe i warunki wymiany. Hipoteza Jeffrey a Frankel a niemożliwego do spełnienia trójkąta Nie można osiągnąć jednocześnie trzech celów: liberalizacji zagranicznych obrotów kapitałowych, stabilności kursu walutowego, niezależnej polityki pieniężnej, w ramach której bank centralny ma wpływ na kształtowanie podaży pieniądza.
Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej Możliwe są kombinacje I. Wariant kontroli obrotów kapitałowych kontrola przepływu kapitału stabilny kurs walut niezależna polityka pieniężna II.Wariant płynnego rynkowego kursu walutowego płynny kurs walutowy liberalizacja zagranicznych obrotów kapitałowych niezależna polityka pieniężna Wariant unii walutowej (ERM 1 i 2) stabilny kurs walutowy liberalizacja zagranicznych obrotów kapitałowych rezygnacja z niezależnej polityki pieniężnej bank centralny dostosowuje podaż pieniądza do popytu wynikającego z napływu i odpływu kapitału zagranicznego
Instrumenty polityki pieniężnej III. Polityka stóp procentowych Stopy procentowe NBP Stopa lombardowa Stopa redyskontowa Stopa referencyjna, tygodniowych operacji otwartego rynku sprzedaży tygodniowych bonów pieniężnych Stopa depozytów dobowych Stopy BC wpływają bezpośrednio na cenę pieniądza na rynku międzybankowym. Wzrost stóp procentowych BC zawsze oznacza spadek podaży pieniądza Obniżanie stóp procentowych BC zawsze oznacza wzrost podaży pieniądza Wpływ poszczególnych stóp BC na rynkową cenę pieniądza zależy jednak od sytuacji płynnościowej w sektorze bankowym. Strukturalna nadpłynność sektora bankowego BC dłużnikiem netto BC ściąga pieniądze z rynku przyjmując depozyty od BDK, bądź sprzedając im własne papiery wartościowe (bony pieniężne). Są to tzw. operacje reverse-repo. Taka sytuacja panuje w polskim sektorze bankowym. Najważniejszą stopą jest stopa referencyjna
Wpływ stóp procentowych NBP na rynkowe krótkoterminowe stopy procentowe WIBID Warsaw Interbank Bid Rate, stopa procentowa, jaką banki płacą za przyjęcie (zakup) depozytu WIBOR Warsaw Interbank Offered Rate, stopa procentowa jaką banki płacą za wniesienie (sprzedaż) depozytu Stopa lokat dobowych 3,50 Stopa referencyjna 5,25 Tabela z dnia 15 lutego 2008 0N TN 1W 2W 1M 3M 6M 1R WIBID 5,24 5,24 5,24 5,25 5,30 5,47 5,66 5,90 WIBOR 5,42 5,42 5,44 5,45 5,50 5,67 5,86 6,10 6,75 Stopa lombardowa Banki centralne zmieniają swoje stopy o krok będący wielokrotnością 0,25 p.p, to jest 25 p.b. 100 punktów bazowych = 1 punk procentowy
Tabela z dnia 09 października 2008 Stopa lokat dobowych 4,50 Stopa referencyjna 6,00 0N TN 1W 2W 1M 3M 6M 1R WIBID 6,02 6,05 6,20 6,23 6,35 6,60 6,63 6,65 WIBOR 6,32 6,35 6,40 6,43 6,55 6,80 6,83 6,85 7,50 Stopa lombardowa
Stopa referencyjna, lombardowa, redyskontowa i depozytowa definicje i wysokość
Rynek międzybankowych depozytów w Polsce 14 października 2009 Inflacja październik 2008 październik 2009 3,1% Stopa lokat dobowych 2,00 Stopa referencyjna 3,50 0N TN 1W 2W 1M 3M 6M 1R WIBID 3,16 3,14 3,21 3,25 3,35 3,99 4,10 4,28 WIBOR 3,46 3,46 3,41 3,45 3,55 4,19 4,30 4,58 5,00 Stopa lombardowa
Instrumenty polityki pieniężnej IV. Operacje otwartego rynku BC jest uczestnikiem rynków pieniężnych. Podstawowym celem operacji otwartego rynku jest wpływanie na poziom płynnych rezerw banków (Bazy Monetarnej) BC sprzedaje papiery wartościowe (bony pieniężne, bony skarbowe) lub dewizy zmniejsza Bazę Monetarną zmniejsza podaż pieniądza. BC kupuje papiery wartościowe (obligacje i bony skarbowe) lub dewizy zwiększa Bazę Monetarną zwiększa podaż pieniądza. Operacje warunkowe: Sprzedaż p.w. z jednoczesnym zobowiązaniem ich odkupienia po ustalonym okresie (right revers-repo). Zakup p.w. z jednoczesnym zobowiązaniem odsprzedaży po ustalonym okresie ( right repo) Operacje bezwarunkowe: Sprzedaż p.w. bez zobowiązania ich odkupienia (outright revers-repo). Zakup p.w. bez zobowiązania ich odsprzedaży (outright repo)
Sytuacja w sektorze bankowym na przełomie 2008 i 2009 r. Na międzybankowym rynku pieniężnym występowały następujące zjawiska: Banki mniej chętnie pożyczały sobie na dłuższe terminy WIBOR (3M) wynosił 6,80% przy stopie referencyjnej 6,00%, pomimo wyraźnych oczekiwań wzrostu stóp NBP. Na rynku międzybankowym w ostatnich dniach zawiera się praktycznie tylko transakcje O/N. Banki zmniejszyły limity kredytowe dla swoich partnerów. Część banków rozpoczęła wojnę o depozyty oferując wyjątkowo wysokie stopy 8% - 9%, wyższe od stopy lombardowej. Inne banki miały nadwyżki płynności, które lokowały w papiery skarbowe i bony pieniężne NBP. Banki udzielające kredytów w CHF nie mogły pozyskać tej waluty z tradycyjnych źródeł zagranicznych funduszy. Banki oczekiwały, że NBP zagwarantuje depozyty międzybankowe. Silna deprecjacja złotego względem walut zagranicznych. Firmy ochraniarskie raportują znacznie większą częstotliwość dowozu gotówki do bankomatów. Indeksy giełdowe w Polsce (WIG) i na świecie tracą od początku roku blisko 50% Dopływają doniesienia o złej i pogarszającej się sytuacji zagranicznych banków będących właścicielami banków działających w Polsce: Fortis Bank Unicredit KBC ING
Pakiet zaufania NBP z 14 października 2008 W tych warunkach NBP zaoferował pakiet rozwiązań, które miały przeciwdziałać tym negatywnym zjawiskom: Utrzymanie emisji siedmiodniowych bonów pieniężnych. Wprowadzenie jeśli będzie taka potrzeba większej częstotliwości i wydłużanie operacji otwartego rynku (operacji right repo i riverse repo). Wprowadzenie modyfikacji w systemie operacyjnym kredytu lombardowego, polegającego m.in. na rozszerzeniu listy papierów wartościowych mogących być zabezpieczeniem dla tego kredytu. Dotychczas mogły to tylko być bony i obligacje Skarbu Państwa oraz bony i obligacje NBP. Kredyt lombardowy zabezpieczać będzie można prywatnymi obligacjami i akcjami. Wprowadzenie operacji zasilających otwartego rynku (operacje right repo) o okresie zapadalności do trzech miesięcy. Wprowadzenie operacji walutowych SWAP. NBP nie proponuje gwarantowania depozytów, ponieważ nie przewiduje tego Ustawa o NBP. Jednak są zapowiedzi, że działalność taką może podjąć Minister Finansów w imieniu Rządu.
Pakiet zaufania NBP z 14 października 2008 c.d. Sejm nowelizuje Ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (BFG) powiększając gwarancje 100% depozytów do równowartości 50 000 EUR. Dotychczas 100% gwarancje miały depozyty do 1 000 EUR i 90% gwarancje depozyty do 22 500 EUR W Europie niektóre państwa dały 100% gwarancje dla wszystkich depozytów. Kto zapłaci? Komisja Nadzoru Finansowego nakłada na zarządy banków obowiązek codziennego raportowania transakcji zagranicznych w szczególności ze spółkami matkami Podjęte działania: NBP 17 października kupuje od banków bony skarbowe na tydzień (operacja right repo) za 10 mld zł sprzedaje bankom bony skarbowe na tydzień (operacja right reverse repo) za 7 mld zł 22 października kupuje od banków bony skarbowe na 14 dni (operacja right repo) za 9,8 mld zł
SWOT walutowy NBP sprzedaje X jednostek waluty po kursie natychmiastowym S t z obowiązkiem jej odkupienia w momencie n po kursie terminowym F t/n Dzień sprzedaży(t) X X S t Dzień odkupienia (n) X BDK kupuje X jednostek waluty po kursie natychmiastowym S t z obowiązkiem jej odsprzedaży w momencie n po kursie terminowym F t/n X F t/n
Działania podjęte przez NBP w roku 2009 operacje zasilające repo 6- miesięczne i zapowiedź rocznych uruchomienie kredytu redyskontowego (zapowiedź) Uruchomienie systemu państwowych gwarancji kredytowych z wykorzystaniem Banku Gospodarstwa Krajowego
L.P Baza monetarna i czynniki jej kreacji 31.12.2007 w mld zł 30.09.2008 w mld zł 31.10.2008 w mld zł 31.08.2009 w mld zł I. Aktywa zagraniczne netto 140,5 148,5 164,2 204,1 I.1 Oficjalne rezerwy walutowe 160,1 176,0 181,8 217,4 I.1.a w mld EUR 51,6 50,0 53,0 II Kredyt refinansowy 3,4 1,6 1,6 1,3 II.1 Kredyt redyskontowy 0,0 0,0 0,0 0,0 II.2 Kredyt lombardowy 1,6 0,0 0,0 0,0 II.3 Kredyt na inwestycje centralne 1,8 1,6 1,6 1,3 II.4 Inne kredyty 0,0 0,0 0,0 0,0 III Operacje otwartego rynku (netto) - 7,7-15,0 3,0-33,6 III.1 Kredyt aukcyjny 0,0 III.2 Lokaty aukcyjne 0,0 III.3 Bony pieniężne - 7,7 IV Zadłużenie netto rządu - 26,4 V Saldo pozostałych pozycji (netto) - 7,1 0,0 0,0-15,0-19,3-6,1 9,3 0,0-6,3-16,9-23,4 7,6 0,0-41,2-27,2-24,6 VI Baza monetarna pieniądz rezerwowy 102,7 109,7 128,4 120,0 VI.1 Gotówka z kasami banków 85,7 90,7 100,6 100,0 VI.2 Rachunki bieżące banków 16,8 18,9 27,7 19,9 I Podaż pieniądza 561,6 629,1 637,4 686,2 I.1 Gotówka w obiegu 77,2 82,5 90,6 91,0 I.2 Depozyty 472,2 535,5 536,5 588,5 Mnożnik kreacji pieniądza 5,47 5,7 5,0 5,7
Wpływ stóp procentowych BC na rynkowe krótkoterminowe stopy procentowe w warunkach strukturalnego braku płynności w sektorze bankowym W warunkach braku strukturalnej płynności w sektorze bankowym BC jest wierzycielem netto. Bank centralny zasila sektor bankowy w pieniądz operacje repo Sytuacja taka panuje w np. W Europejskiej Unii Walutowej (EUW) i Stanach Zjednoczonych. Główną operacja zasilającą w EUW są dwutygodniowe kredyty udzielane co tydzień (we wtorek) przez EBC bankom komercyjnym w strefie euro po znanej z góry stopie bazowej Stopa bazowa EBC 4,00 luty 2008 1 W 1 M 3 M 6 M 1 R LIBOR (EUR) 4,1069 4,1800 4,3556 4,3488 4,3494 Stopa bazowa Systemu Rezerwy Federalnej Fed 3,00 luty 2008 1 W 1 M 3 M 6 M 1 R LIBOR (USD) 3,1363 3,1188 3,0700 2,9694 2,7444
Stopa bazowa EBC 4,25 Tabela z 06 października 2008 1 W 1 M 3 M 6 M 1 R LIBOR (EUR) 4,8288 5,0425 5,2738 5,3700 5,4938 6 października bezprecedensowa decyzja banków centralnych, które jednocześnie obniżają swoje stopy bazowe o 50 pkt. bazowych Fed, ESBC, Bank of England, Bank of Canada, Bank of China Stopa bazowa EBC 3,75 Tabela z 23 października 2008 1 W 1 M 3 M 6 M 1 R LIBOR (EUR) 3,5563 3,9275 4,9150 4,9931 5,0550
Stopa bazowa Systemu Rezerwy Federalnej Fed 2,00 Tabela z 06 października 2008 1 W 1 M 3 M 6 M 1 R LIBOR (USD) 4,2500 3,9263 4,0525 3,9813 3,9625 6 października bezprecedensowa decyzja banków centralnych, które jednocześnie obniżają swoje stopy bazowe o 50 pkt. bazowych Fed, EBC, Bank of England, Bank of Canada, Bank of China Stopa bazowa Systemu Rezerwy Federalnej Fed 1,50 Tabela z 23 października 2008 1 W 1 M 3 M 6 M 1 R LIBOR (USD) 2,1975 2,5538 3,5350 3,5300 3,5025
Stopy procentowe na świecie grudzień 2010 Kraj St. Pr. banku centralnego USA 0,25 EUW 1,00 Wlk. Bryt. 0,50 Szwajcaria 0,50 Japonia 0,10 LIBOR O/N LIBOR 3M 0,2409 0,3022 0,6638 0,9669 0,5556 0,7438 0,0967 0,1683 0,0931 0,1813 Wzrost PKB 2009 USA 4,0% EUW 4,3% Polska + 0,5% Spadek tempa inflacji: USA 1,1% EUW 1,9% Wlk. Bryt. 4,1% Wzrost PKB 2010 - prognoza USA + 0,5% EUW + 1,8% Polska +3,4% Nacjonalizacja banków w: USA EUW (Fortis, Commerzbank itp.) Wielkiej Brytanii (Royal Bank of Scotland)
Stopy procentowe na świecie stan aktualny Kraj St. Pr. banku centralnego Inflacja USA 0,25-1,50 EUW 1,00-020 Wlk. Bryt. 0,50 1,60 Szwajcaria 0,25 0,10 Japonia 0,10-2,20 LIBOR O/N LIBOR 3M 0,2700 0,2800 0,2700 0,7000 0,5000 0,5100 0,0600 0,2800 0,1200 0,3400 Opinia Johna B. Taylora ekonomisty amerykańskiego doradcy prezydenta Busha Przyczyna kryzysu amerykańskiego i światowego był boom mieszkaniowy w USA. Wynikał on ze zbyt niskich stóp procentowych. Zasada Taylora By zachować stabilny wzrost gospodarczy bank centralny powinien: gdy inflacja rośnie o 1 p.p podnosić swoje stopy procentowe o 1,5 p.p, gdy wzrost PKB spada o 1 p.p. obniżać swoje stopy procentowe 0,50 p.p.
Podjęte działania w roku 2009