System finansowy gospodarki

Transkrypt

1 System finansowy gospodarki Zajęcia nr 3 Pieniądz c.d., rynek walutowy Równanie obiegu pieniądza (Irvinga Fishera) M V = Q P gdzie: M podaż pieniądza; V szybkość obiegu pieniądza; Q ilość dóbr i usług w gospodarce; P cena dóbr i usług w gospodarce. 1

2 Motywy popytu na pieniądz Transakcyjny; Przezornościowy; Portfelowy (spekulacyjny). Keynes versus Friedman. Bilans NBP, agregaty pieniężne Gotówka NBP (pasywa); Rezerwa walutowa NBP (aktywa); M0 (pieniądz wielkiej mocy, baza monetarna, pieniądz rezerwowy) gotówka + depozyty bieżące banków komercyjnych w NBP; M1 gotówka + depozyty bieżące podmiotów niebankowych w bankach komercyjnych; M2 M1 + depozyty z terminem wypowiedzenia za zawiadomieniem do trzech miesięcy + depozyty terminowe do dwóch lat; M3 M2 + jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego + dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym wykupu do 2 lat wyemitowane przez monetarne instytucje finansowe + operacje z przyrzeczeniem odkupu (repo). 2

3 Rola NBP w gospodarce NBP prowadzi politykę pieniężną za pomocą instrumentów bezpośrednich i pośrednich; Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej: Operacje kredytowo-depozytowe przy pomocy stóp procentowych {lombardowa, referencyjna (interwencyjna, operacji otwartego rynku), redyskontowa, dyskontowa, depozytowa, czasami refinansowa}; Stopa rezerwy obowiązkowej (płynność banków komercyjnych); Operacje otwartego rynku; Polityka kursu walutowego. NBP współpracuje z KNF (Komisją Nadzoru Finansowego). Koszty obrotu gotówkowego Emisja (+reemisja); Liczenie, Transport, Dystrybucja, Przechowywanie; Ochrona. W Polsce rocznie kilkanaście miliardów złotych Porównaj Górka J. (2013), Efektywność instrumentów płatniczych w Polsce, Wyd. Wydziału Zarządzania UW. Wniosek: gotówka wciąż posiada liczne atuty, nie zawsze jest droższym instrumentem płatniczym, pewne jej zalety i wady trudno skwantyfikować pieniężnie (m.in. anonimowość, wygoda). 3

4 Rynek walutowy FOREX FOREX, czyli rynek wymiany walut to dzisiaj największy na świecie rynek finansowy z dziennym obrotem przewyższającym 4 biliony dolarów. Jego podstawą są realizowane przez 24 godziny na dobę transakcje między bankami i instytucjami finansowymi, które nazywamy Interbankiem. Interbank rozpoczyna swój dzień w Sydney, a następnie wraz z pobudką kolejnych stolic finansowych obiega Tokio, Londyn i Nowy Jork. Rynek Forex jest rynkiem OTC (Over The Counter) co oznacza, że transakcje są realizowane przez dwie strony za pośrednictwem elektronicznych systemów transakcyjnych, a obrót nie jest scentralizowany przez żadną giełdę. Vide informacje o FOREXie na FOREX c.d. Podstawą zarabiania na rynku FOREX jest zmienność kursów walutowych. Każdej międzynarodowej wymianie towarowej towarzyszą transakcje wymiany walut w bankach i przelewy środków pieniężnych. Mimo to, transakcje walutowe związane z wymianą gospodarczą to dzisiaj tylko około 10% wszystkich transakcji na rynku FOREX, pozostałe 90% to transakcje spekulacyjne. Pełnią one ważną rolę w systemie gospodarczym zapewniając płynność międzynarodowym rozliczeniom walutowym, możliwość kontroli ryzyka walutowego, równoważenie bankowych bilansów walutowych i zarządzanie międzynarodowymi portfelami papierów wartościowych. 4

5 Czynniki wpływające na kurs walutowy (fundamentalne, techniczne, przepływy kapitału) Decyzje banków centralnych odnośnie stóp procentowych, wypowiedzi przedstawicieli władz monetarnych; Publikacje danych gospodarczych (wynik bilansu handlowego państwa, deficyt, zadłużenie, inflacja, wzrost gospodarczy); Wydarzenia polityczne; Analiza techniczna (bada zachowanie kursów na wykresach): wykresy, oscylatory, trend, formacje, opór, wsparcie, średnie kroczące itp. Przepływy kapitału (na rynki akcji, obligacji itp.). Aprecjacja/deprecjacja kursów walutowych W systemie kontynentalnym (np. USD/PLN wyrażenie mówi, ile złotych płacimy za jednego dolara, innymi słowy jest to kurs dolara w złotych) wzrost kursu walutowego oznacza deprecjację (osłabienie) waluty krajowej (kwotowanej), a aprecjację (umocnienie) waluty zagranicznej (bazowej, podstawowej) i odwrotnie. Realny a nominalny kurs walutowy. Realny kurs walutowy uwzględnia cenę i zmianę ceny (inflację) w dwóch krajach. Jest to iloraz ceny koszyka towarów krajowych wyrażonej w walucie krajowej do ceny analogicznego koszyka towarów zagranicznych wyrażonej w walucie zagranicznej przemnożony przez aktualny kurs wymiany. Realnie deprecjonuje się waluta kraju z niższą inflacją, a realnie aprecjonuje się waluta kraju z wyższą inflacją (uwaga: przy założeniu, że nominalny kurs wymiany jest stały). 5

6 Parytet siły nabywczej (Purchasing Power Parity PPP) Teoria parytetu siły nabywczej zakłada stały realny kurs walutowy. To pozwala utrzymać na stałym poziomie konkurencyjność międzynarodową. Zatem w krajach z wyższą stopą inflacji niż u konkurentów będzie następowała nominalna deprecjacja waluty krajowej, zaś w krajach z niższą stopą inflacji niż u konkurentów będzie następowała nominalna aprecjacja waluty krajowej. Kwotowanie walut (pipsy i figury) Kwotowanie walut, np. USD/PLN = 3,3050 PLN to waluta bazowa (podstawowa), zaś PLN to waluta kwotowana, za 1 USD płacimy 3,3050 PLN; W zdecydowanej większości przypadków dolar jest walutą bazową. Wyjątek stanowią np. notowania euro względem dolara, które podaje się odwrotnie, tzn. jako EUR/USD. Wówczas walutą bazową jest euro. Podobnie jest też w przypadku np. ceny funta brytyjskiego (GBP/USD). Kursy większości najważniejszych walut podawane są z dokładnością do czwartego miejsca po przecinku (np. EUR/USD = 1,2761). Główny wyjątek to kurs jena japońskiego (JPY), który w stosunku do dolara podaje się z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku (np. USD/JPY = 106,18). 0, pips lub 1 punkt; 0, pipsów lub 10 punktów; 0, pipsów, czyli 1 figura, 0, figur, czyli duża figura. 6

7 Spread (widełki) Spread (widełki) różnica między kursem kupna (bid) oraz kursem sprzedaży (ask, offer). Broker walutowy (czyli pośrednik za pomocą którego zawieramy transakcje na FOREXie) zarabia na spreadzie, nie pobierając z reguły innych opłat (prowizji). Klient sprzedaje po kursie kupna (bid), a kupuje po kursie sprzedaży (ask, offer). Różnica to zysk pośrednika. Wąski spread spokojny rynek, wysoka płynność walut; Szeroki spread nerwowy rynek, niska płynność walut; Np. spread EUR/USD na FOREXie 1-3 pipsy. Uczestnicy rynku FOREX Zabezpieczający (hedgers); Spekulanci (speculators); Arbitrażyści (arbitragers); Animatorzy rynku (market makers). 7

8 Rynek kasowy i terminowy na FOREXie Rynek kasowy (natychmiastowy, spot) tu podstawowe transakcje rynku walutowego, polegają na ustaleniu kursu kupna/sprzedaży jednej waluty za drugą z dostawą za dwa dni robocze (data waluty). Rynek terminowy (forward) tu operacje kupna/sprzedaży jednej waluty za drugą z dostawą walut w przyszłości. Ustalenie warunków transakcji następuje w dniu negocjacji. Transakcje dzielimy na forward (rzeczywiste, czyli z dostawą waluty) oraz futures (nierzeczywiste, rozliczane przez clearing). Lot i depozyt Na FOREXie obraca się kontraktami (tzw. lotami) opiewającymi na znaczne kwoty, zazwyczaj tys. USD. Podobnie jak w przypadku giełdowych kontraktów terminowych, inwestor nie musi posiadać na rachunku całej kwoty lota, a jedynie depozyt zabezpieczający (margin) w określonej wielkości. Często jest to 1-2% nominalnej wartości kontraktu. Oznacza to, że mając 1000 USD możemy niejako obracać kwotą nawet 100 razy większą. Oczywiście tak duże sumy walut nigdy nie przechodzą fizycznie przez rachunek inwestora. Ma to natomiast znaczenie dla jego wyników finansowych. Przykładowo dla pary EUR/USD lot może wynosić euro. Jest to równocześnie minimalna wartość transakcji. W takim wypadku 1 pips jest wart x 0,0001 = 10 USD. Oznacza to po prostu, że wraz ze zmianą kursu o 1 pips, wartość lotu zmienia się o 10 dolarów. 8

9 Praca domowa Ze strony NBP pobrać dane na temat agregatów pieniężnych i bilansu NBP oraz podstawowych stóp procentowych w gospodarce (stan na koniec sierpnia 2014 r. agregaty i suma bilansowa NBP, stan na 10 października 2014 r. stopy procent.). Wyliczyć stosunek gotówki do poszczególnych agregatów pieniężnych i sumy bilansowej banku centralnego, podać aktualny poziom stóp procentowych NBP. Czytać rozdziały z książki Profesora (11, 12, 13, 14, zwłaszcza punkt rynki walutowe) oraz inne publikacje na temat rynków i instrumentów finansowych. Dziękuję za uwagę 9