ŻUŁAWSKI ZARZAD MELIORACJI I URZADZEN WODNYCH W ELBLĄGU 82-300 Elbląg, ul. Junaków 3, tel. 55 2325725 fax 55 2327118 PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT ELBLĄG GMINA RYCHLIKI 2016 1
Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1 Położenie, wybrane dane o gminie. 3 2.2 Warunki naturalne.. 4 3. Potencjalne możliwości magazynowania wód powierzchniowych na terenie gminy... 4 4. Uwarunkowania i ograniczenia w retencjonowaniu wód.. 5 5. Zestawienie istniejących zbiorników wodnych. 6 6. Zestawienie istniejących obiektów małej retencji.... 7 7. Zestawienie istniejących budowli hydrotechnicznych... 8 8. Koncepcja budowy obiektów małej retencji... 9 9. Zestawienie proponowanych obiektów małej retencji. 10 10. Zestawienie możliwości retencjonowania kanałów podstawowych na polderach.. 11 2
1. Wstęp Niniejszy załącznik jest częścią składową Programu małej retencji dla województwa warmińsko- mazurskiego na lata 2016-2030. Załącznik zawiera ogólną charakterystykę gminy, warunków naturalnych, budowli piętrzących, systemów melioracyjnych. W załączniku zawarto dane dotyczące potencjalnych możliwości retencjonowania wód na terenie gminy. Opracowanie jest aktualizacją wcześniejszych programów małej retencji. W opracowaniu ujęto, umieszczone w wyżej wymienionych programach, propozycje obiektów, które nie zostały zrealizowane oraz propozycje obiektów małej retencji wysunięte przez samorządy gminne, instytucje związane z gospodarką wodną gmin, lasy państwowe i osoby prywatne. 2. Ogólna charakterystyka gminy 2.1 Położenie, wybrane dane o gminie Gmina leży w południowej części powiatu elbląskiego. Gmina graniczy z gminami Markusy, Elbląg, Pasłęk, Małdyty i województwem pomorskim. Połączenie gminy z siedzibą województwa zapewniają drogi nr 557 i 7. Powierzchnia gminy wynosi 132 km 2, co stanowi 0,55 % powierzchni województwa. Gminę tworzy 12 sołectw w 19 miejscowościach. Mieszkańcy Teren gminy zamieszkuje 4101 osób przy średnim zaludnieniu 31 osób na km 2. W gminie zamieszkuje wg stanu na 2014 r. 2431 osób w wieku produkcyjnym, przy czym osób pracujących jest 267, nie uwzględniając osób pracujących w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Działalność gospodarczą prowadzi 149 osób. Użytkownicy gruntów Użytki rolne zajmują ogólną powierzchnię 9486 ha w tym: grunty orne ogółem 7713 ha sady 48 ha łąki 799 ha pastwiska 926 ha lasy i grunty leśne 2343 ha pozostałe grunty i nieużytki 1337 ha 3
Infrastruktura Sieć wodociągowa na terenie gminy ma łączną długość 28,7km. Sumaryczna długość istniejącej sieci kanalizacyjnej wynosi 1,4 km. 2.2 Warunki naturalne Obszar Gminy leży w makroregionie Pojezierze Wschodniopomorskie w mezoregionie Pojezierze Iławskie. Rzeźby powierzchni nie charakteryzują znaczące deniwelacje terenu. Rzeźba terenu ukształtowana została w wyniku działalności lądolodu skandynawskiego, w okresie zlodowaceń plejstoceńskich, erozji wietrznej, wodnej, a także w wyniku działalności gospodarczej człowieka. Powierzchnię tego obszaru cechuje nachylenie ku północy w kierunku Zatoki Gdańskiej i zachodowi ku dolinie Wisły. Jest to obszar występowania dużej ilości jezior. Zwarte kompleksy leśne występują na całym obszarze gminy (16.2%). Klimat gminy charakteryzowany jest przez opady i temperaturę. Średni opad roczny wynosi 600mm, w okresie wegetacyjnym 385mm. Średnie temperatury roczne wynoszą 7,1 C, w okresie wegetacyjnym 13,5 C. W okresie wegetacji różnica między opadami a parowaniem wyraża się niedoborem wynoszącym średnio na terenie gminy 25mm. Występujące niedobory opadów w okresie wegetacyjnym mają negatywny wpływ na warunki produkcji rolniczej. Niedobory opadów i swobodny ich wpływ w okresie poza wegetacyjnym stopniowo doprowadzają do uszczupleń istniejących zasobów wód powierzchniowych i gruntowych. Jednym ze środków poprawy niekorzystnego bilansu jest retencjonowanie wód powierzchniowych w różnych formach zależnych od naturalnych warunków. 3. Potencjalne możliwości magazynowania wód powierzchniowych na terenie gminy Realizacja retencjonowania wody może przybierać rozmaite formy - od wykorzystania naturalnych warunków gruntowo-wodnych, szaty roślinnej, retencji glebowo-gruntowej i retencji leśnej po retencję naturalnych zbiorników wodnych, koryt i dolin rzecznych, a także budowę obiektów inżynierskich. Dodatkowo na terenie gminy możliwa jest retencja polderowa w istniejących kanałach pompowych przy maksymalnym dozwolonym poziomie napełnienia. 4
4. Uwarunkowania i ograniczenia w retencjonowaniu wód Głównymi uwarunkowaniami retencjonowania wody są warunki naturalne a szczególnie rzeźba terenu, zabudowa, stan użytkowania gruntów, własność terenów, zapotrzebowanie samorządów i właścicieli na gromadzenie wody. Lokalizacja obiektów małej retencji musi być także zgodna z założeniami planów (wojewódzkiego i gminnych) zagospodarowania przestrzennego oraz nakazami, zakazami i ograniczeniami wynikającymi z programu ochrony przyrody i kształtowania krajobrazu w regionie. Poważnym ograniczeniem w retencjonowaniu wód mogą być również sprzeczne interesy właścicieli gruntów lub ich użytkowników lub innych użytkowników wody sąsiadujących z planowanym obiektem. 5
5. Zestawienie istniejących zbiorników wodnych na terenie gminy Lp. Nazwa zbiornika Właściciel Lokalizacja Zlewnia 1 Kiersyty 1/Jst/54/280408_2 PZW Elbląg Kiersyty Ciek Kwietniewo Funkcja przeznaczenie Powierzchnia ha Charakterystyka techniczna Orientacyjna głębokość m Pojemność tys. m 3 rekreacja 22 2 440 2 3 4 Rejsyty 2/Z/280408_2 3/Zst/54/280408_2 Marwica 4/Zst/54/280408_2 SP ANR Rejsyty rzeka Brzeźnica hodowla ryb 4,5 1,5 67,5 Osoba prywatna potok Graniczny hodowla ryb 6 2 120 Osoba prywatna Marwica rzeka Topólka hodowla ryb 2 2 40 5 Brzeźniak 5/Zst/54/280408_2 UG Brzeźniak rzeka Marwicka Młynówka hodowla ryb 1 1,5 15 6 Wysoka 6/Zst/54/280408_2 SP ANR Wysoka rzeka Brzeźnica hodowla ryb 3,5 2 70 7 Grądowy Młyn 7/Zst/54/280408_2 Osoba prywatna Gradowy Młyn potok Graniczny hodowla ryb 2 2 40 8 9 Śliwica 8/Zst/54/280408_2 9/Zst/54/280408_2 Osoba prywatna Śliwica Kanał Elbląski hodowla ryb 1 10 SP ANR potok Graniczny retencja 1,7 2 34 6
6. Zestawienie istniejących obiektów małej retencji na terenie gminy Charakterystyka techniczna obiektu Symbol obiektu Nazwa obiektu Lokalizacja Zlewnia Budowla Funkcja obiektu Koszty orientacyjne tys. zł Dodatkowa pojemność retencyjna tys. m 3 Orientacyjna głębokość m Pow. zw. wody ha Właściciel 1/Jst/54/280408_2 Jezioro Korsuń Kiersyty rz. Kwietniewo - stabiliz. zw. lustra wody - 440 2 22 PZW w Elblągu 2/Z/54/280408_2 Rejsyty Rejsyty rz. Brzeźnica - hodowla ryb - 67 1.5 4.5 ANR 3/Zst/54/280408_2 Stawy rybne 5 szt. pot. Graniczny - hodowla ryb - 120 2 6 osoba prywatna 4/Zst/54/280408_2 Marwica Marwica rz. Topolka - hodowla ryb - 40 1.5 1 osoba prywatna 5/Zst/54/280408_2 6/Zst/54/280408_2 7/Zst/54/280408_2 Brzeźniak Wysoka 2 szt. Grądowy Młyn Brzeźniak rz. Młynówka Marwicka - hodowla ryb - 15 1.5 1 Gmina Wysoka rz. Brzeźnica - hodowla ryb - 70 2 3.5 Grądowy Młyn 8/Zst/54/280408_2 Śliwica Śliwica 9/Zst/54/280408_2 4 szt. pot. Graniczny Kanał Elbląski pot. Graniczny - retencja, hodowla ryb ANR - 40 2 2 osoba prywatna - hodowla ryb - 10 1 1 osoba prywatna - retencja - 34 2 1.7 10/B/54/280408_2 Jaz - bystrze Grądowy Młyn rz. Brzeźnica - retencja - - - - 11/B/54/280408_2 Jaz - bystrze Marwica rz. Młynówka Marwicka - retencja - - - - ANR ŻZMiUW ŻZMiUW 7
18/Pd/54/280408_2 Polder Klepa 72 - - stabiliz. zw. lustra wody - 32,11 1 3,21 ŻZMiUW 19/Pd/54/280408_2 Polder Nowe Dolno 76 - - stabiliz. zw. lustra wody - 8,18 1 0,82 ŻZMiUW 20/Pd/54/280408_2 Polder Święty Gaj 77 - - stabiliz. zw. lustra wody - 23,14 1 2,31 ŻZMiUW 7. Zestawienie istniejących budowli hydrotechnicznych na terenie gminy Lokalizacja L.p. Nazwa budowli Właściciel, Użytkownik Administracyjna (wieś, miasto) Hydrologiczna (zlewnia cieku podstawowego) Wysokość piętrzenia m Przeznaczenie 1 Jaz bystrze 10/B/54/280408_2 ŻZMiUW Elbląg Gradowy Młyn Rzeka Brzeźnica km 4+200 2,50 zbiornik retencyjny 2. Jaz bystrze 11/B/54/280408_2 ŻZMiUW Elbląg Marwica Rzeka Młyn. Marwicka km 3+270 Wąska 1,75 zbiornik retencyjny 8
8. Koncepcja budowy obiektów małej retencji Proponowane w opracowanym programie małej retencji obiekty na obecnym terenie województwa zostały zrealizowane w nikłym stopniu. Obecnie powtarza się uzgodnione poprzednio propozycje uzupełnione o dodatkowe obiekty małej retencji zgłaszane przez gminę bądź osoby prywatne i lasy państwowe. Obiekty zamieszczono w poniższym zestawieniu. 9
9. Zestawienie proponowanych obiektów małej retencji na terenie gminy Charakterystyka techniczna obiektu Symbol obiektu Nazwa obiektu Lokalizacja Zlewnia Budowla Funkcja obiektu Koszty orientacyjne tys. zł Dodatkowa pojemność retencyjna tys. m 3 Orientacyjna głębokość m Pow. zw. wody ha Właściciel 12/ZMEW/54/280408_2 Grądowy Młyn Grądowy Młyn rzeka Brzeźnica grobla produkcja energii 600 10 0,5 2 osoba prywatna 13/Zst/54/280408_2 Stare pot. Graniczny przepust, mnich, grobla hodowla ryb 200 22,5 1,5 1,5 ANR 14/Z/54/280408_2 rzeka Topolka mnich hodowla ryb 130 3,5 1,5 0,24 osoba prywatna 15/Z/54/280408_2 Jelonki Kanał Elbląski mnich retencja 160 22,5 1,5 1,5 Gmina 16/Z/54/280408_2 rzeka Topolka zastawka retencja 150 29,5 1,5 1,3 Gmina 17/Z/54/280408_2 rzeka Topolka grobla p-poż. 80 1,6 2 0,08 Gmina 10
10. Zestawienie możliwości retencjonowania kanałów podstawowych na polderach na terenie gminy L.p. Nr polderu Nazwa kanału Długość km Możliwości retencyjne tys. m 3 Uwagi 1 Klepa 72 18/Pd/54/280408_2 Pod wałami Przydrożny Marwica 2,0 1,101 1,487 4,588 32,116 2 Nowe Dolno 76 19/Pd/54/280408_2 C 1,168 1,168 8,176 3 Święty Gaj 77 20/Pd/54/280408_2 A G 0,506 2,80 3,306 23,142 Razem gmina 9,062 63,434 11