Temat: Zjawiska agresji i przemocy wśród młodzieży. 1. Wyjaśnienie pojęć : agresja, przemoc, znęcanie. 2. Przyczyny agresji: a) tkwiące w rodzinie; b) istniejące w szkole: - związane z samą instytucją i organizacją szkoły, - związane z relacjami nauczyciel-uczniowie, - związane z procesem nauczania, - inne; c) wynikające z wpływu grupy rówieśniczej; d) wynikające z wpływu mediów 3. Formy przemocy najczęściej występujące wśród uczniów. 4. Cechy charakterystyczne ofiary przemocy: a) pasywnej, b) prowokującej. 5. Wskazówki pomocne nauczycielowi w rozpoznawaniu ofiary w grupie klasowej. 6. Cechy charakterystyczne sprawcy przemocy: a) aktywnego sprawcy; b) pasywnego sprawcy. 7. Wskazówki pomocne nauczycielowi w rozpoznawaniu sprawcy w grupie klasowej. 8. Cechy postawy wychowawcy, sprzyjające zapobieganiu agresji i przemocy w klasie. 9. Zachowania, których powinien unikać wychowawca w pracy z uczniami. AD.1.Wyjaśnienie pojęć : agresja, przemoc, znęcanie. Agresją jest każde zamierzone działanie, które ma na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu.
Przemoc ma miejsce wówczas, gdy uczeń atakujący jest silniejszy fizycznie lub psychicznie, albo jest starszy. Cechą charakterystyczną jest zatem nierównowaga sił. Znęcanie ma miejsce wtedy, gdy jeden uczeń jest dłuższy czas narażony na ataki ( bezpośrednie lub pośrednie) ze strony innego silniejszego kolegi czy grupy. Nie potrafi się im przeciwstawić. Ad.2 Przyczyny agresji: a) tkwiące w rodzinie: b) istniejące w szkole: brak ciepła, zaangażowania, zainteresowania sprawami swojego dziecka pobłażliwość i przyzwolenie dla dziecka na stosowanie agresji wobec innych brak jasnego przekazu, co jest dobre a co złe brak jasno wyznaczonych granic jak dziecku wolno się zachowywać, a jak nie stosowanie agresji i przemocy przez rodziców w kontaktach między dorosłymi i w stosunku do samego dziecka wychowanie w duchu,, dziecko nie ma głosu rozwiązywanie konfliktów i napięć domowych metodami,, siłowymi kryzysy domowe ( kłótnie, rozwód rodziców) podwójne wzorce zachowań ( co innego się mówi, co innego robi) gorący temperament samego dziecka - związane z samą instytucją i organizacją szkoły: hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość czas spędzany głównie w sposób ukierunkowany stała sytuacja oceny i narzucony z góry porządek zbyt wiele sytuacji bez możliwości wyboru, wycofania się z grupy anonimowość uczniów i nauczycieli
- związane z relacjami nauczyciel-uczniowie: chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów niewłaściwe sposoby komunikowania się nauczycieli z uczniami ( poniżanie, ośmieszanie przed klasą, straszenie, podkreślanie władzy nauczyciela itp.) agresja i przemoc dorosłych na terenie szkoły rozwiązywanie konfliktów dorośli- dzieci metodami siłowymi relacje oparte tylko na wymaganiach bez nagradzania i wzmacniania pozytywnych zachowań uczniów - związane z procesem nauczania: zbyt dużo wymagań bez uwzględniania potencjału i możliwości uczniów brak oceniania i podkreślania wysiłków i postępów uczniów, skupianie uwagi na negatywach niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów mało uwagi poświęconej rozładowaniu napięć podczas lekcji nuda i schematyczność podczas lekcji - inne; brak spójnych reakcji nauczycieli na agresywne zachowania i akty przemocy w szkole brak jasnych reguł życia szkolnego brak konsekwencji i zgodności nauczycieli w egzekwowaniu przyjętych norm brak poczucia współodpowiedzialności u uczniów za życie szkoły. c) wynikające z wpływu grupy rówieśniczej: naśladowanie osoby z grupy, ocenianej pozytywnie ( odważna, silna), która zachowuje się agresywnie; oni sami są często niepewni swej pozycji w grupie widzenie, żę używający przemocy uczeń odnosi korzyści, nie traci swej popularności naśladowany uczeń stosujący przemoc nie spotyka się z negatywnymi konsekwencjami ze strony dorosłych
w grupie rozmywa się odpowiedzialność ( jeżeli jest się jednym z wielu odpowiedzialność słabnie i zmniejsza się poczucie winy) długotrwałe dokuczanie ofierze powoduje, że uczniowie zmieniają do niej swój stosunek; prześladowanie ofiary czyni ją w oczach uczniów mniej wartościową, zasługującą na taki los; poczucie winy zatem maleje, wyrzuty sumienia słabną d) wynikające z wpływu mediów, które pokazują że przemoc: przynosi sprawcy satysfakcję, nagrodę lub nie jest ukarana jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą uczeń się łatwo utożsamia jest dokonywana jednocześnie przez wiele osób jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi jest przedstawiona jako aprobowana społecznie jest pokazana realistycznie i atrakcyjnie ( można ją naśladować) AD.3 FORMY PRZEMOCY NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE WŚRÓD UCZNIÓW. PRZEMOC FIZYCZNA PRZEMOC PSYCHICZNA PRZEMOC BEZ UZYCIA SŁÓW I KONTAKTU FIZYCZNEGO * bicie * popchnięcia * podcinanie * wymuszanie pieniędzy *zamykanie * niszczenie własności *kopanie *plucie *przezywanie *wyśmiewanie *grożenie *ośmieszanie *plotkowanie *namawianie się *szantaż *obrażanie *wrogie gesty *miny *izolowanie *manipulowanie związkami
AD.4 CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OFIARY PRZEMOCY: a) PASYWNEJ jest wrażliwa i nieśmiała ostrożna w kontaktach ma trudności z zaistnieniem w grupie rówieśniczej jest niepewna i lękowa nie potrafi się bronić, atakowana płacze, wycofuje się, ucieka czuje się małowartościowa, nie potrafi właściwie ocenić swojej sytuacji ma poczucie osamotnienia i opuszczenia zwykle nie ma w klasie żadnego dobrego przyjaciela ma negatywne nastawienie do stosowania przemocy może być słabsza fizycznie ( dotyczy to szczególnie chłopców) często ma lepszy kontakt z dorosłymi niż z rówieśnikami może mieć bliższe od przeciętnych stosunki z rodzicami, szczególnie z matką ( ta bliskość często oznacza nadopiekuńczość) b) PROWOKUJĄCEJ ma problemy z koncentracją, skupieniem się wyróżnia się niespokojnym zachowaniem, często nad aktywnością wprowadza zamieszanie, niepokój wytwarza wokół siebie atmosferę irytacji i napięcia jej zmienne humory są przyczyną częstych konfliktów z kolegami jej zachowanie może być odebrane przez większość klasy jako prowokujące i może powodować negatywne reakcje ze strony innych AD.5 WSKAZÓWKI POMOCNE NAUCZYCIELOWI W ROZPOZNAWANIU OFIARY W GRUPIE KLASOWEJ. DZIECI BĘDĄCE OFIARAMI : są przezywane, wyśmiewane, zmuszane do posłuszeństwa podczas kłótni, zaczepek czy bójek reagują często płaczem lub uciekają często szukają swoich rzeczy, które są chowane lub niszczone mają sińce, zniszczone lub brudne ubranie ( zapytane nie potrafią wyjaśnić co się stało) przerwy często spędzają same lub w pobliżu dorosłego często są wybierane jako ostatnie do pracy w grupach lub do drużyn na lekcjach W-F wyglądają na nieszczęśliwe
mają trudności w mówieniu na forum klasy pogarszają się w nauce myślą same o sobie, że są gorsze, wycofują się z kontaktów z innymi czują wstyd, że nie potrafią się obronić, załamują się są izolowane, tracą zaufanie do otoczenia mogą nie mieć bliskiego przyjaciela unikają szkoły, rano skarżą się na bóle głowy, brzucha, tracą apetyt spóźniają się do szkoły, trzymają się blisko nauczyciela wracają ze szkoły powoli, często dłuższą drogą. AD.6 CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SPRAWCY PRZEMOCY: a) AKTYWNEGO SPRAWCY: - Agresja przejawiana wobec kolegów, a także wobec dorosłych - Zafascynowanie przemocą i jej narzędziami - Akceptacja przemocy - Impulsywność - Potrzeba dominacji - Niski poziom empatii wobec ofiar - Średnie lub nieco wyższe niż przeciętne poczucie własnej wartości - Niski lub przeciętny poziom strachu i niepewności - Uznanie dla siły fizycznej - Większa od innych ( zwłaszcza zaś od swoich ofiar ) siła i sprawność fizyczna - Przeciętna popularność w klasie ( może stopniowo spadać) - Często otoczony,, świtą ( 2-3 osoby) b) PASYWNEGO SPRAWCY: - Nie inicjuje, ale uczestniczy w przemocy - nie inicjuje, przyłącza się do stosowania przemocy - niezbyt pewny siebie, w grupie czuje się lepiej AD.7 WSKAZÓWKI POMOCNE NAUCZYCIELOWI W ROZPOZNAWANIU SPRAWCY W GRUPIE KLASOWEJ.
DZIECI BĘDĄCE SPRAWCAMI PRZEMOCY ZWYKLE: - dokuczają, ale głównie kierują to do słabszych, bezbronnych kolegów - lubią dominować i podporządkować sobie innych - są sprawne i zręczne - łatwo się denerwują i wybuchają - nie potrafią radzić sobie z trudnościami - często nastawione na,, nie - mają trudności z przestrzeganiem przyjętych ogólnie zasad - mają zwykle małe lub żadne poczucie winy - wobec ofiar brak im zrozumienia, współczucia czy sympatii - łatwo się kontaktują z otoczeniem - umieją sprytnie wybrnąć z sytuacji, np. stosując oskarżenia - potrafią udawać - czerpią korzyści materialne i psychiczne ze swojej przemocy ( ofiary dostarczają im np. pieniędzy) - wobec dorosłych mogą być agresywne lub ugrzecznione AD.8 CECHY POSTAWY WYCHOWAWCY, SPRZYJAJĄCE ZAPOBIEGANIU AGRESJI I PRZEMOCY W KLASIE. Jasne przekazywanie norm wychowawca wyjaśnia uczniom, jakie zachowania są krzywdzące dla innych, co jest dobre a co złe Brak akceptacji dla zachowań agresywnych i przemocowychwychowawca zdecydowanie i konsekwentnie przeciwstawia się agresji zwracając uwagę, komentując, karając itp. Sprawiedliwość egzekwuje przestrzegania norm od wszystkich uczniów jednakowo Pozytywne wzmocnienia- wychowawca dostrzega pozytywne zachowania, nagradza uczniów przestrzegających normy stosując różne pochwały Modelowanie pozytywnych zachowań- nauczyciel daje przykład uczniom pomagając słabszym, włączając mniej aktywnych w pracę klasy Cierpliwość wychowawca powinien okazywać zrozumienie dla długiego procesu przystosowania się uczniów do zasad
AD.9 ZACHOWANIA, KTÓRYCH POWINIEN UNIKAĆ WYCHOWAWCA W PRACY Z UCZNIAMI. Krzyku Obrażania, przezywania Sarkazmu, wyśmiewania Braku dyskrecji Izolowania niektórych uczniów Nie dopuszczania ucznia do wypowiedzenia własnego zdania w istotnych sprawach dotyczących jego osoby Niesprawiedliwości w ocenianiu i uprzedzeń do ucznia Naznaczania ucznia / klasy Chłodu emocjonalnego i zbytniego dystansowania się do spraw uczniów Grożenia rozkazów