Strategie przygotowania się do egzaminu maturalnego z języka obcego nowożytnego Nauka do egzaminu maturalnego powinna być starannie zaplanowana i przeprowadzona. Ważne jest zatem, aby nie odkładać jej na ostatnią chwilę. Nie można zapomnieć, że język obcy jest umiejętnością, a każdą umiejętność należy ćwiczyć i nie da się jej nauczyć na pamięć, jak faktów czy dat, a to z kolei wymaga czasu i przede wszystkim systematyczności. Przygotowanie do egzaminu powinno zatem obejmować trzy fazy: 1. faza planowania 2. faza uczenia się 3. faza ewaluacji. Faza planowania, w której uczeń postawi sobie cele do wykonania i przygotuje plan pracy. Nie odkładaj wszystkiego na ostatnią chwilę. Przygotowania do egzaminu maturalnego rozpocznij najlepiej już na początku semestru zimowego. Upewnij się, czy wiesz wszystko o strukturze egzaminu. Jeśli nie, poproś nauczyciela o wyjaśnienie lub sięgnij do informatora maturalnego. Oszacuj, co sprawia ci najwięcej problemu w nauce języka niemieckiego: czy jest to opisywanie obrazka, a może pisanie? Na to połóż największy nacisk, np. zwiększ ilość wykonywanych ćwiczeń na słuchanie, jeśli ta sprawność sprawia ci najwięcej problemów (możesz zebrać wszystkie zadania z podręcznika w danym zakresie i stworzyć sobie własny bank zadań). Podziel materiał według wybranego przez siebie klucza. Mogą go tworzyć np. zagadnienia tematyczne, które sukcesywnie będziesz wykonywał w czasie. Przygotuj sobie plan pracy, w którym podzielony materiał przypiszesz jednostkom czasu. 1
Przykładowy plan pracy: Przedział czasowy Zakres tematyczny Cel Materiały Z kim pracuję? Czy zrobione? Czy potrafię? słuchanie - słuchanie globalne - słuchanie selektywne sam czytanie - czytanie globalne - wyszukiwanie informacji w tekście sam Tydzień 1: od do Człowiek mówienie - opisywanie obrazka - odpowiadanie na pytania do obrazka - prowadzenie rozmowy na temat - dokonywanie wyboru - uzasadnianie wyboru z kolegą/ koleżanką pisanie - mail/ list gramatyka - odmiana czasowników regularnych i nieregularnych słownictwo - opisywanie wyglądu - zainteresowania - emocje Tydzień 2: od do Faza uczenia się, która obejmuje pracę nad materiałem językowym i poszczególnymi sprawnościami językowymi. To właśnie teraz uczeń powtarza i utrwala słownictwo, ćwiczy gramatykę, rozwiązuje zadania rozwijające sprawność czytania i słuchania ze zrozumieniem, tworzy teksty pisemne i ćwiczy mówienie. Lepiej uczyć się systematycznie każdego dnia krócej, np. 20 minut, niż kumulować naukę jednego dnia raz w tygodniu przez 3-4 godziny. Wietrz pomieszczenie, w którym się uczysz. Pamiętaj, że aby się móc uczyć, potrzebujesz spokoju. Zastanów się, kto i w jaki sposób może pomóc ci w nauce. Ucz się z innymi kolegami/ koleżankami. Zastanów się, co przeszkadza ci w nauce. Postaraj się wyeliminować ten problem przed nauką. Jeśli np. rozprasza cię bałagan w pokoju, zanim zaczniesz się uczyć, posprzątaj go. Dzień przed egzaminem odpocznij. Idź na spacer, odwiedź znajomych, zajmij się tym, co ci sprawia przyjemność i cię odpręża. Połóż się wcześniej, by się wyspać. 2
Słuchanie Zanim rozpoczniesz słuchanie tekstu, zgromadź słownictwo tematyczne. Możesz to zrobić, tworząc np. mapę myśli. Następnie wykonaj kilka ćwiczeń leksykalnych. Możesz również przeczytać tekst na dany temat, aby się z nim zapoznać. Gdy przystępujesz do słuchania tekstu, najpierw zapoznaj się z zadaniem. Przeczytaj dokładnie polecenie i wszystkie informacje zawarte w zadaniu. Następnie wysłuchaj nagrania. Po wysłuchaniu nagrania rozwiąż zadanie. Ponownie wysłuchaj nagrania. Podczas drugiego słuchania koncentruj się tylko na tych odpowiedziach, które sprawiły ci problem. Rozwiązania zadania ze słuchu sprawdzaj porównując je z kluczem lub transkrypcją. Po zakończeniu zadania spróbuj przemyśleć, co sprawiło ci największą trudność: czy niedostateczna znajomość słownictwa, czy zbyt trudny i zbyt złożony temat, czy zbyt szybkie tempo mówienia. W kolejnych zadaniach skoncentruj się na swoich słabych punktach. Przygotowując się do egzaminu maturalnego słuchaj piosenek, oglądaj telewizję, słuchaj nagrań w sieci w języku, którego się uczysz. Osłuchanie się z językiem pomoże ci w rozwijaniu sprawności rozumienia ze słuchu. Czytanie Przed przystąpieniem do czytania tekstu spróbuj określić, co może być jego tematem. Temat określić na podstawie tytułu, śródtytułów czy ewentualnie obrazka. Zastanów się również, z jakim tekstem masz do czynienia: z artykułem, wpisem na forum internetowym, listem itp. Takich informacji dostarczy ci struktura tekstu. Pomoże ci to lepiej zrozumieć tekst jeszcze przed jego przeczytaniem. Podczas pierwszego czytania tekstu skoncentruj się na najważniejszych informacjach. Czy twoje początkowe przypuszczenia odnośnie do tematu tekstu się sprawdziły? Zapoznaj się z zadaniem. Przeczytaj dokładnie polecenie i wszystkie informacje zawarte w zadaniu. Nie skupiaj się na słówkach, których nie rozumiesz. Nie przeszkodzą ci one w zrozumieniu tekstu. Nie korzystaj od razu ze słownika, jeśli nie znasz jakiegoś słowa. Próbuj odgadnąć nieznane słowo z kontekstu. Jeśli ciągle sprawia ci ono problem, wynotuj je, a po skończeniu zadania sprawdź je w słowniku. Podczas czytania dziel tekst na krótkie części i próbuj opowiedzieć ich treść własnymi słowami. Jeśli w tekście znajdują się nowe dla ciebie słowa, po skończeniu czytania i rozwiązaniu zadania przystąp do pracy nad nowym słownictwem. Pisanie Wyszukuj sobie wiele okazji do pisania. Jeśli czytasz tekst lub słuchasz nagrania, napisz jego streszczenie. Jeśli ćwiczysz wypowiedź ustną, napisz ją potem. Jeśli powtarzasz słówka, używaj je w tekstach pisanych (napisz list, sms, wpis na blogu, komentarz itp.). Pomoże ci to przezwyciężyć lęk przed pisaniem i oswoić się z tą sprawnością. Przed napisaniem tekstu, przeczytaj dobrze polecenie: jaką formę ma mieć tekst? Jakie informacje musisz uwzględnić? Jakich zwrotów będziesz potrzebował? Wynotuj je z podziałem na zwroty stałe charakterystyczne dla struktury tekstu i słownictwo potrzebne do przekazania informacji. Formułuj tekst od razu w języku obcym. Nie pisz go najpierw po polsku. Tak przyzwyczaisz się do pisania w języku obcym, a na egzaminie zaoszczędzisz czas. Po napisaniu tekstu daj go do sprawdzenia koledze/koleżance, nauczycielowi lub innej osobie, która zna ten język. Jeśli sam sprawdzasz własny tekst, zrób sobie przerwę. Po kilku godzinach spojrzysz na swój tekst z większym dystansem i wtedy dostrzeżesz błędy. Podczas sprawdzania tekstu sprawdź, czy tekst: ma formę, jaka została określona w zadaniu (zawiera właściwe dla danej formy zwroty, ma akapity, właściwą strukturę: wstęp, rozwinięcie i zakończenie) uwzględnia wszystkie informacje określone w zadaniu zawiera prawidłowe słownictwo jest poprawny gramatycznie. 3
Mówienie Czytaj teksty na głos. Pozwoli ci to oswoić się z własnym głosem w obcym języku, przyzwyczaić się do mówienia w tym języku, poprawi wymowę i intonację. Słuchając tekstów, rób częste pauzy i powtarzaj zdania za lektorem. Jeśli przygotowujesz się do wypowiedzi (np. opisu obrazka), zgromadź najpierw potrzebne słownictwo. Wypisz je na karcie, pogrupuj w zależności od aspektu, o którym będziesz mówić. Wypisz sobie informacje, które chciałbyś przekazać w swojej wypowiedzi. Mów zawsze na głos. Nigdy nie ucz się mówienia w pamięci. Jeśli ćwiczysz odgrywanie ról, poproś kolegę lub koleżankę o pomoc. Mogą ci oni również pomóc, wcielając się w rolę nauczyciela i zadając ci pytania, zawarte w danym zadaniu. Słownictwo Jeśli uczysz się nowych słówek, nie ucz się ich w wyizolowanej formie. Wyszukuj je z tekstów, które właśnie przeczytałeś. Wynotuj, by później nad nimi popracować. Ucząc się nowych słówek, twórz z nimi zdania, a następnie używaj je w tekstach pisanych i mówionych. Im częściej ich używasz, tym lepiej zapamiętujesz. Poznając nowe słowo, staraj się wyszukiwać inne słowa z tej samej rodziny. Możesz je przedstawić w formie mapy myśli. Powtarzając słownictwo już znane, stosuj urozmaicone strategie, jak: fiszki wizualizacje (obrazki) zabawy słowne (krzyżówki, wykreślanki itp.) wieszanie słów w widocznym miejscu rymowanie listy wyrazów itp. Powtarzaj słownictwo na głos. Twórz sobie własny słownik, w którym będziesz próbować wyjaśniać słowa w języku obcym. Ucz się słownictwa codziennie. Nawet 10 minut codziennego powtarzania słów pozwoli ci je trwale zapamiętać. Gramatyka Prowadź zeszyt gramatyczny, w którym będziesz notować reguły, schematy i przykłady gramatyczne. Własne notatki są lepsze niż gotowe. Ucząc się struktur gramatycznych pamiętaj, że znajomość samej reguły nie wystarczy. Wymyślaj dla niej jak najwięcej przykładów. Przy powtarzaniu reguł i schematów struktur gramatycznych stosuj techniki graficzne: symbole, rysunki, kolory. Daną strukturę gramatyczną ćwicz wielokrotnie w zadaniach różnego typu. Jeśli czytając dany tekst natrafisz na strukturę gramatyczną, której nie rozumiesz, wynotuj ją, a następnie samodzielnie postaraj się określić, w jakiej sytuacji została zastosowana i jaka jest jej budowa. Następnie sprawdź ją w gramatyce. Porównuj struktury w różnych językach. Czasem są one podobne. Każdą ćwiczoną strukturę stosuj w wypowiedzi ustnej lub pisemnej. Wymyślaj i wykonuj zadania, w których można ją zastosować. 4
Faza ewaluacji, w której uczeń ocenia swoje postępy w nauce, sprawdza, na ile cele, które sobie postawił, zrealizował. Po każdym etapie nauki, zawartym w twoim planie, sprawdzaj, czy udało ci się w pełni zrealizować cel. Jeśli jakiś aspekt nie został zrealizowany, zastanów się, dlaczego. Rozwiązania zadań sprawdzaj z kluczem rozwiązań, poproś o sprawdzenie kolegę, koleżankę, nauczyciela, rodziców. Zastanów się, co sprawiło ci najwięcej problemów, co musisz jeszcze raz powtórzyć. Pomyśl, czy twoje sposoby nauki ci odpowiadają, czy masz jakiś problem z tym, jak się uczyć poszczególnych sprawności. Jeśli tak, rozmawiaj z rówieśnikami, z nauczycielem, słuchaj pomysłów innych i wypróbuj je w swojej nauce. Pamiętaj, że na każdym etapie nauki możesz modyfikować swój plan. Ważne, byś wiedział, dlaczego to robisz. Życzymy wszystkim uczniom powodzenia na egzaminie, a nauczycielom bardzo dobrych wyników z egzaminu maturalnego ich podopiecznych. 5