Abstrakty wystąpień MAŁGORZATA BEDNARSKA Lęk i straszenie dzieci w procesie wychowania w świetle badań własnych Abstrakt: Lęk i strach są powszechne w naszym życiu. Pełnią określone funkcje: pomagają nam istnieć, ostrzegają przed niebezpieczeństwem. Są też powszechnie, w większości nieświadomie, wykorzystywane w procesie wychowania. Uczą stosowania takiej metody wpływania na czyjeś zachowanie, wzbudzają obawy, uczą nieuczciwego sposobu komunikacji i kontaktów międzyludzkich. Być może są też źródłem naszych obaw i lęków w życiu dorosłym. Wystąpienie będzie próbą zmierzenia się z tą i podobnymi kwestiami w oparciu o ilościowe i jakościowe badania własne. Słowa kluczowe: strach, lęk, straszenie, dziecko, wychowanie. AGNIESZKA FRANKOWSKA Wspieranie rozwoju dzieci w edukacji wczesnoszkolnej na przykładzie zajęć muzyczno-teatralnych Abstrakt: Wystąpienie dotyczy wspierania rozwoju dzieci w edukacji wczesnoszkolnej na przykładzie zajęć taneczno-teatralnych, prowadzonych w jednej ze szkół podstawowych. Zawarte są w nim odpowiedzi na pytania: jak przebiega rozwój dziecka w młodszym wieku, jaka jest specyfika oraz znaczenie edukacji wczesnoszkolnej dla rozwoju dzieci, jaka jest oferta zajęć pozalekcyjnych dla uczniów w tym wieku oraz jakie korzyści wynikają z uczęszczania na nie. Słowa kluczowe: dziecko w wieku wczesnoszkolnym, wspieranie rozwoju, zajęcia pozalekcyjne. DOROTA FRĄTCZAK Pozwólmy dzieciom tworzyć... Abstrakt: Proponowany temat mieści się w obszarze: Podmiotowość dziecka w procesie edukacyjnym, wychowawczym i terapeutycznym w relacjach dorosły-dziecko w placówkach oświatowych. Zgodnie z ideami Janusza Korczaka: dziecko ma prawo być sobą, ma prawo do szacunku, ma prawo do popełniania błędów i posiadania własnego zdania. W związku z powyższym ośmielam się twierdzić, że dziecko ma również prawo do twórczości. Przedmiotem moich rozważań jest aktywność twórcza dziecka i jej uwarunkowania. W szczególny sposób postaram się przybliżyć problemy twórczości plastycznej dzieci w młodszym wieku szkolnym. Zakreślę sylwetkę nauczyciela, który jest dla ucznia partnerem, współuczestnikiem i źródłem wspierania w jego poszukiwaniach i sukcesach oraz w przeżywaniu chwil radości i szczęścia. Słowa kluczowe: twórczość plastyczna, nauczyciel wspierający, partnerstwo, współuczestnictwo, radość tworzenia. MARIA FUDALI Janusz Korczak. Środowisko naturalne. Korzenie. Abstrakt: Pomysł tematu wystąpienia zrodził się pod wpływem wspomnień Władysława Bartoszewskiego spisanych przez Michała Komara (Wł. Bartoszewski, 2010). Wspomnienia te dotyczyły osób, które tworzyły środowisko naturalne autora i dzięki którym, jak to sam określił, 1
mógł być przyzwoitym człowiekiem. Celem prezentacji jest próba przyjrzenia się osobom, które mogłyby stanowić takie środowisko dla Janusza Korczaka. W wystąpieniu prześledzone zostaną losy osób z jego najbliższego otoczenia ojciec, matka, dziadkowie, nauczyciele, których zachowanie, w różnych sytuacjach społecznych i głoszone poglądy mogły stanowić ważny układ odniesienia, mający wpływ na ukształtowanie jego osobowości i głoszone przez niego poglądy. Słowa kluczowe: środowisko naturalne, korzenie, wychowanie, osobowość. ALEKSANDRA GAWEŁ Dzieci izolowane społecznie w edukacji wczesnoszkolnej Abstrakt: Każdy z nas chce być lubiany, szanowany, akceptowany. W chwili, gdy czujemy się samotni, nie mamy z kim porozmawiać i zostajemy sami z naszymi problemami, jest nam po prostu źle. Jest to znak, że w jakimś stopniu jesteśmy izolowani. Niestety problem ten dotyczy też najmłodszych uczniów. W wystąpieniu szczegółowo opisuję cechy osobowości dzieci izolowanych, jak i dzieci akceptowanych. Zamieszczam także rozważania na temat przyczyn izolacji społecznej i zwracam uwagę na sytuację dziecka izolowanego w klasie szkolnej. Słowa kluczowe: dzieci w wieku wczesnoszkolnym, izolacja społeczna. IZABELA GĄTAREK Dziecko w labiryncie przemian współczesnej rodziny (a może jej kryzysu)? Abstrakt: Dzisiejsza rodzina boryka się z wieloma trudnościami, które zakłócają jej właściwe funkcjonowanie. Wielkim problemem społecznym jest zwiększające się bezrobocie, kurcząca się przestrzeń czasowa trwania rodziny, łatwość z jaką dochodzi często do jej rozpadu, słabnąca siła więzi rodzinnych. Kryzys rodziny przejawia się w zaniedbaniu dzieci przez rodziców, zwiększaniu się ich autonomii, niezależności z powodu mniejszej kontroli rodziców, co oczywiście nie jest negatywną konsekwencją samą w sobie, o ile nie są one weryfikowane w społecznie nieakceptowanych formach działania dziecka. Mamy do czynienia ze zmianą jakościową w relacjach rodzice dzieci. Nie mniej stałym pozostaje fakt, iż związki wewnątrz rodziny kształtują wzajemność odczuć i dążeń, które wypływają głównie z wzajemnego szacunku osób. Nie tylko dziecko kształtuje swoje poczucie tożsamości osobistej w rodzinie. Własną, zdawałoby się ukształtowaną tożsamość, niejako doskonalą rodzice w trakcie pełnienia ról rodzicielskich. Wychowywanie dziecka wzbogaca bowiem ich wewnętrzną, refleksyjną reprezentację samych siebie, dostarcza nowych doświadczeń społecznych. Rodzice kształtując dzieci, w sposób niezamierzony kształtują siebie. Słowa kluczowe: dziecko, rodzina, osamotnienie dziecka, tożsamość osobista. MAREK JAGUSZ Poczucie podmiotowości ucznia a efektywność procesu kontroli i oceny Abstrakt: Na efektywność procesu kontroli i oceny ucznia w procesie dydaktycznym ma wpływ wiele czynników często trudnych do zdefiniowania i obiektywnego badania. Jednym z mierzalnych czynników mogących wpływać na efektywność tego procesu jest poczucie wpływu na kryteria i normy oceny oraz sposoby kontroli odczuwane przez ucznia. Badania w tym zakresie zostały przeprowadzone na trzech grupach wiekowych (gimnazjaliści, licealiści i studenci). Badania wykazały, iż poczucie podmiotowości u uczniów w procesie kontroli i oceny wpływa na jej efektywność w sposób zależnie od wieku badanych. Słowa kluczowe: ewaluacja, podmiotowość ucznia, kontrola i ocena. LIDIA KATARYŃCZUK-MANIA, MARZENA KMETKO Dziecko w kulturze polsko-niemieckiej Abstrakt: W nawiązaniu do przesłania Janusza Korczaka, że należy działać a nie teoretyzować autorki przedstawią założenia programowe projektu w Euroregionie "Sprewa-Nysa-Bóbr" pt. 2
Choć różne języki mamy to i tak się dogadamy - polsko-niemiecka olimpiada językowa przedszkolaka. Głównym celem projektu jest rozwijanie pasji i kształtowanie umiejętności zdobywania wiedzy oraz budzenie i rozwijanie wśród dzieci zainteresowań językiem obcym. Nauka języków obcych jest istotą proeuropejskiej edukacji i powinna obejmować dzieci przedszkolne ze względu na ich naturalną ciekawość świata, łatwość przyswajania wiedzy i otwartość na drugiego człowieka. Wspólna zabawa obejmująca olimpiadę językową, twórcze warsztaty artystyczne, konkurs plastyczny przybliżający bajkową literaturę pisarzy niemieckich przyczynić się może do wzajemnego poznawania języka, historii, kultury, tradycji, życia codziennego, akceptowania drugiego narodu, przełamania barier kulturowych. Słowa kluczowe: dziecko, nauka języka obcego, współpraca polsko-niemiecka. KATARZYNA KOCHAN Guwernantka relikt przeszłości czy potrzeba przyszłości Abstrakt: Zawód guwernantki nauczycielki domowej ma swoje wielowiekowe tradycje. Zwyczajowo guwernantkom powierzano naukę i wychowanie dzieci młodszych, pochodzących z zamożnych, arystokratycznych domów. Dawniej funkcje tą pełniły najczęściej młode, dobrze wykształcone, niezamężne kobiety, sporadycznie zaś mężczyźni. Obecnie ta wydawałoby się z pozoru zapomniana funkcja, przeżywa swój renesans, gdyż dobrze uposażone rodziny, którym zależy na ekskluzywnym wychowaniu oraz nauce swych dzieci, coraz częściej decydują się na zatrudnienie guwernantki. O ponownym zainteresowaniu tym zawodem świadczą m.in. fakty powstawania agencji pośredniczących w wyborze jak najlepszej nauczycielki domowej, działalność Zespołu Szkół Edukacji Domowej i Kształcenia Indywidualnego czy powstawanie kierunku studiów, dających absolwentom uprawnienia do nauczania domowego. Słowa kluczowe: zawód guwernantki, KLAUDIA KOCHAN Prawa dziecka a przestępczość zorganizowana w Afryce Abstrakt: Tematem mojego wystąpienia są prawa dziecka w kontekście przestępczości zorganizowanej w Afryce, w tym zwłaszcza w kontekście handlu ludźmi, piractwa i handlu bronią. Zamierzam pokrótce zarysować problematykę związaną z tymi typami przestępczości zorganizowanej (m.in. ich kontekst społeczno-kulturowy, modus operandi sprawców itd.) i wskazać, w jaki sposób te zjawiska wpływają na przestrzeganie praw dziecka. Słowa kluczowe: prawa dziecka, przestępczość zorganizowana, Afryka, handel ludźmi. ANETA LEW-KORALEWICZ Problem podmiotowości w terapii dzieci z autyzmem Abstrakt: Postrzegając człowieka w sposób podmiotowy traktujemy go jako jednostkę zdolną do poznawania świata i samego siebie, przetwarzającą i integrującą wiedzę, mającą możliwość samodzielnego działania i autonomicznego funkcjonowania. Zakładamy, że człowiek jest zdolny do stanowienia o sobie i własnej aktywności. Problem podmiotowości przedstawia się jednak nieco inaczej w przypadku osób o nieprawidłowym rozwoju, których poziom funkcjonowania często uniemożliwia decydowanie o sobie. Autyzm dziecięcy stanowi jedno z najcięższych zaburzeń, gdyż dotyczy większości sfer rozwojowych. Grupa dzieci z autyzmem jest bardzo zróżnicowana pod względem poziomu funkcjonowania, jednakże większość z nich ma znacznie ograniczone możliwości wykorzystania potencjału rozwojowego. Na trudności poznawcze nakładają się zaburzenia zachowania, a także obniżona motywacja wewnętrzna. Praca z dziećmi z autyzmem opiera się najczęściej na dyrektywnych metodach, w których terapeuta decyduje o przebiegu zajęć i kieruje procesem terapeutycznym. Problematyczną kwestią staje się więc kształtowanie poczucia podmiotowości u podopiecznych. Prezentacja stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o wymiar podmiotowości w terapii dzieci z autyzmem i pokrewnymi zaburzeniami rozwoju. Słowa kluczowe: podmiotowość, autyzm, terapia dyrektywna. 3
ADRIANA ŁOGOŻNA Podmiotowość dziecka w procesie nauczania-uczenia się Abstrakt: Dziecko jest istotą nadzwyczajnie ciekawą. W dzisiejszych czasach często pomija się kwestię dzieci w dyskusjach i świata nauki, uważając jednocześnie, że nie mają one znaczenia. Podjęłam się tematu podmiotowości dziecka dlatego, że nie traktuje się go na równi z dorosłym człowiekiem. Uczenie się i nauczanie jest bardzo ważne, ponieważ rzutuje na przyszłości człowieka. Już w okresie dorastania, a nawet od początku narodzin człowiek powinien wiedzieć oraz czuć, że jest wyjątkowy. Dzięki odpowiedniemu podejściu do niego może mieć szansę na prawidłowy rozwój. W nauczaniu liczą się dwa podmioty: dziecko i nauczający. To właśnie między nimi zachodzi interakcja. Wnioskuje się więc, że dziecko w procesie dydaktyczno-wychowawczym musi być podmiotem, a wszystko zależy od tego, czy druga strona będzie dawać mu do zrozumienia, że faktycznie nim jest. A czy na to zasługuje? Oczywiście, przecież jest człowiekiem. Słowa kluczowe: wspomaganie, rozwój, podmiotowość, proces nauczania, uczenia się. MARZENNA MAGDA-ADAMOWICZ Demokracja w klasie Abstrakt: Tezy wystąpienia: 1. Poszanowanie godności wychowanka; 2. Podmiotowość działania dziecka; 3. Samodzielność podmiotu; 4. Dialog miedzy nauczycielem a uczniami; 5. Postawa poszukująca wychowanka; 6. Twórczy nauczyciele i twórczy uczniowie; 7. Współpodmiotowość rodziców; 8. Optymistyczne założenia pedagogiczne; 9. Dynamiczność nauki i programów nauczania. Słowa kluczowe: demokracja, zespól wychowawczy, podmiotowość, samodzielność uczniów, współpodmiotowość. ANNA MAJCHROWSKA Rodzinne formy pieczy zastępczej wczoraj i dziś Abstrakt: Artykuł przedstawia problematykę rodzinnych form opieki nad dzieckiem z uwzględnieniem zmian organizacyjnych. Podjęta została próba porównania początków opieki nie instytucjonalnej ze stanem jaki funkcjonuje obecnie. Społeczeństwo mając na uwadze prawidłowe uspołecznienie młodego człowieka od lat zastanawiało się nad stworzeniem alternatywnej formy opieki do domu dziecka, a następnie nad udoskonaleniem modelu rodzinnej pieczy zastępczej. Słowa kluczowe: rodzinne domy dziecka, rodziny zastępcze, sieroctwo, władza rodzicielska. GRAŻYNA MIŁKOWSKA O godności dziecka w szkole Abstrakt: Jedną z przyczyn zaburzeń w zachowaniu młodych ludzi jest nieznajomość i brak poszanowania dla zasad i norm społecznych, zarówno jednostkowych, podmiotowych, jak i grupowych. Problemem jest również brak refleksji nad wartościami wyznaczającymi stosunek jednostki do innych ludzi i do samego siebie, co w połączeniu z niewielkimi jeszcze umiejętnościami interpersonalnymi młodzieży prowadzi do wielu zachowań aspołecznych. Wystąpienie poświęcone jest problematyce godności i jej realizacji w rzeczywistości szkolnej gimnazjalistów. Autorka prezentuje wyniki badań na temat rozumienia pojęcia godności i jej praktycznej egzemplifikacji w środowisku szkolnym. Słowa kluczowe: wartości, godność, przemoc, myśli J. Korczaka. 4
BOŻENA MROCZEK Prawo dziecka hospitalizowanego do szacunku Abstrakt: Konwencja o Prawach Dziecka uznaje specjalną pozycję dzieci jako grupy wymagającej szczególnej opieki. Na gruncie medycyny ratyfikowanie KoPDz spowodowało zmianę z podejścia paternalistycznego, na podejście oparte na prawach dziecka, uznające prawo dzieci do wyrażania własnych poglądów i opinii we wszystkich kwestiach ich dotyczących. Wizja dziecka i dzieciństwa w ujęciu Janusza Korczaka jako osoby autonomicznej, mającej swoje prawa jest dla wielu współczesnych nadal trudna do zaakceptowania. Korczak łączył kwestię praw dzieci z ich emancypacją społeczną, wskazując, że dzieci wymagają nie tylko szczególnej opieki i ochrony, ale stanowiąc integralna część połowy ludzkości mają prawo do udziału we wszystkich dobrach, jakimi dysponuje społeczeństwo. W pracy poszukiwano odpowiedzi na pytanie: Jaki jest poziom poszanowania prawa dziecka do szacunku? Uczynienie tego prawa przedmiotem badań wynikało z przyjętej koncepcji teoretycznej, zgodnie z którą zabezpieczeniem egzystencji dziecka jest uznanie i respektowanie jego praw. W prawo dziecka do szacunku wpisane są prawa określone w Konwencji w art. 6,7,9,24, tzw. prawa twarde, tzn. takie, za nieprzestrzeganie których dorośli mogą ponosić sankcje przewidziane prawem. Artykuły Konwencji od 12 do 16 i art. 31 dotyczą praw tzw. miękkich, o respektowanie których należy zabiegać, bowiem nie ma możliwości innego ich egzekwowania jak odwoływanie się do świadomości dorosłych, ich sumienia i uznawanych wartości. Słowa kluczowe: prawo dziecka do szacunku, Janusz Korczak, Konwencja o Prawach Dziecka, hospitalizacja. EWA MUSIAŁ Myśl pedagogiczna Janusza Korczaka jako inspiracja dla współczesnych nauczycieli w opracowywaniu koncepcji działań z zakresu profilaktyki niepowodzeń edukacyjnych uczniów Abstrakt: Hasło, towarzyszące ostatniej reformie programowej polskiej edukacji tworzą słowa edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna. Zwiastują one m.in. nową, lepszą jakość kształcenia w placówkach oświatowych. Ową jakość edukacji ilustruje poziom autentycznego wykształcenia absolwentów opuszczających mury szkół, ich kreatywność, umiejętność samodzielnego podejmowania i rozwiązywania problemów, a także intelektualna samodzielność i zmysł krytycznego spojrzenia na otaczającą ich rzeczywistość. Jak wynika z badań, odjęte w ostatnich latach w systemie oświaty działania reformujące przyniosły efekty zgoła odwrotne. Polskie szkoły opuszczają ludzie kompletnie nieprzygotowani do sprostania wyzwaniom rzeczywistego świata, często zupełnie bezradni. Niezadowalające skutki reformy są widoczne, w zasadzie, na każdym szczeblu edukacji. Uczniowie zdają się być skazanymi na kontynuację pasma niepowodzeń, które, w zasadzie towarzyszą im w formie ukrytej (ukrywanej) poprzez całość czasu trwania instytucjonalnie odbywanej nauki. Mając na względzie owe niepokojące dane, warto zintensyfikować działania pedagogiczne ukierunkowana na profilaktykę niepowodzeń edukacyjnych, zanim zaistniej bezwzględna konieczność poddania podmiotu edukującego się specjalistycznej terapii pedagogicznej. W opracowaniu skutecznej koncepcji działań w obrębie profilaktyki niepowodzeń szkolnych warto inspirować się założeniami pedagogiki Janusza Korczaka, który zwraca uwagę na: szacunek należny dziecku, podmiotowe traktowanie, potrzebę inspirowania jego samodzielnej aktywności etc. Słowa kluczowe: edukacja, niepowodzenia edukacyjne, profilaktyka niepowodzeń edukacyjnych. SYLWIA NOWAK Medium sztuki jako przekaźnik informacji o problemach dziecka. Prezentacja wybranych działań twórczych z obszaru arteterapii Abstrakt: Sztuka pełni różnorodne funkcje, spełnia (lub nie) określone oczekiwania, dociera w różne obszary ludzkiej działalności. Poprzez różnorodność stosowanych mediów, technik i działań ma siłę docierania do rzeczywistości wewnętrznej jednostki i kreowania rzeczywistości ze- 5
wnętrznej, kształtując nowy obraz społeczny. W prezentowanym referacie skupimy się nad wymiarem terapeutycznym sztuki czy też arteterapeutycznym. Terapeutyczny i hedoniczny wymiar sztuki widoczny jest w wielu przestrzeniach. Przyjrzymy się działalności placówek kulturalnooświatowych, które mogą wspomagać praktykę instytucji medycznych. Wsparcie to polega m.in. na profilaktyce, wzmacnianiu emocjonalnym w przeżywanych trudnościach oraz wykrywaniu faktycznego obrazu siebie i innych. Podmiotem naszych rozważań jest dziecko i przeżywane przez niego problemy, często skrywane i nieujawniane wprost. Obserwację i analizę oprzemy na wybranych przykładach zajęć warsztatowych z dziećmi i młodzieżą oraz osobami dorosłymi, które przecież też były dziećmi i w życiu dorosłym muszą radzić sobie z obrazami swego dzieciństwa. Forma warsztatów daje szerokie możliwości otwarcia się uczestników zajęć. Informacje przekazane za pośrednictwem różnorodnych mediów sztuki pozwalają na zwerbalizowanie problemu i znalezienie odpowiednich rozwiązań. Prezentacja przykładów pochodzi prowadzonych z działań w obrębie pracowni plastycznej Pałacu Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej oraz instytucji podejmujących współpracę. Słowa kluczowe: dziecko, arteterapia, diagnoza, wzmacnianie, profilaktyka. EWA PASTERNIAK-KOBYŁECKA Podmiotowość i przedmiotowość ucznia w relacji do wartości Abstrakt: Łączenie podmiotowości i przedmiotowości w relacjach nauczyciela z uczniem wydaje się uzasadnione. Podmiotowość jako stan idealny prawdopodobnie nigdy nie występuje, podobnie jak absolutna niezakłócona przedmiotowość. Na współdziałanie (lub jego brak) wychowawcy z wychowankiem ma wpływ wiele czynników. Przedmiotowe traktowanie podopiecznych zubaża ofertę aksjologiczną szkoły, utrudnia rozpoznawanie, wybór, realizację i tworzenie wartości przez uczniów. Słowa kluczowe: podmiotowość, przedmiotowość, wartość. PAWEŁ PIOTROWSKI Inspiracje korczakowskie w Lawrence a Kohlberga idei społeczności just community Abstrakt: Lawrence Kohlberg był jednym z najwybitniejszych i najbardziej znanych psychologów moralności na świecie. Jego licząca sobie już blisko pół wieku teoria stadialnego rozwoju indywidualnej moralności człowieka w ontogenezie jest nadal jedną z najbardziej rozpowszechnionych, najczęściej komentowanych i najpoważniej traktowanych koncepcji teoretycznych tego typu. Nieco mniej znana jest kohlbergowska idea just community społeczności zorganizowanej w oparciu o zasady sprawiedliwości podstawowy i integralny składnik sformułowanej przez Kohlberga koncepcji edukacji moralnej. Natomiast prawdopodobnie mało znany jest fakt nawiązywania przez Kohlberga do myśli Korczaka i postrzeganie przez niego sposobu zorganizowania życia w Domu dla sierot w Warszawie jako przedsięwzięcia prekursorskiego dla realizacji idei just community. W wystąpieniu pragnę wskazać nawiązania Kohlberga zarówno do poglądów Janusza Korczaka, jak i do założeń organizacyjnych placówki edukacyjnej opartej o samorządność, demokrację, odpowiedzialność i wzajemną sprawiedliwość, przyjętych przez Kohlberga jako konstytutywne dla społeczności edukacyjnej funkcjonującej na zasad just community. Słowa kluczowe: społeczność, demokracja, Kohlberg, just community, idea sprawiedliwości. EWA M. SKOREK Prawo dzieci jąkających się do szacunku Abstrakt: Jąkanie stanowi wielopłaszczyznowy syndrom o różnej etiologii, na który składają się objawy lingwistyczne, fizjologiczne, psychologiczne i społeczne (zarówno widoczne dla otoczenia, jak i ukryte, tkwiące wewnątrz dziecka) i jest zaburzeniem mowy, które może mieć szczególnie przykre skutki dla funkcjonowania osoby nim dotkniętej. W latach 1996, 2008 i 2010 autorka prowadziła badania, których celem było rozpoznanie i opisanie psychospołecznej sytuacji dzieci jąkających się w wieku wczesnoszkolnym oraz porównanie zmian jakie zaszły w tym za- 6
kresie na przestrzeni 12 lat. W wystąpieniu autorka przedstawi wnioski z wyników tych badań oraz zaproponuje model kompleksowej terapii dzieci jąkających się. Na tym tle odniesie się do rzeczywistej sytuacji dzieci jąkających się w zakresie respektowania przez innych prawa dzieci tych dzieci do szacunku. Słowa kluczowe: jąkanie, psychospołeczna sytuacja dzieci jąkających się, model kompleksowej terapii, terapia indywidualna, terapia społeczna. LEOKADIA WIATROWSKA Podmiotowość w (samo)realizacji działań wychowawczych Abstrakt: Problematyka podmiotowości w wielu obszarach dyskusji i refleksji wiąże się z kategorią samorealizacji, gdyż stanowi konstytutywną cechę bytu człowieka dążącego do bycia i stawania się. Pedagogiczny aspekt podmiotowości to nie tylko jego teoretyczny sens, a nade wszystko działalność praktyczna, która wyraża się w aktywności własnej wychowanka w trudnym procesie wychowawczych oddziaływań. Podmiotowość i związana z nią autonomia jednostki, zakorzeniona w przekonaniach, rozwija się poprzez działanie w rzeczywistości materialnej i wyobraźni. Czyny skierowane na przekształcanie świata, który podlega działaniom człowieka wyrażonym w aktywności własnej dają poczucie wartości i usensawiają własne istnienie, przez co ma on poczucie zadowolenia z tego co robi i jak myśli. W relacjach wychowawcawychowanek należy mówić o dwupodmiotowości gdzie aktywność bywa naprzemienna, pochodząc raz od dorosłego, a innym razem od dziecka. Dwupodmiotowość wyrażana przez oba podmioty wychowania jako ich aktywność, przejawia się w realizacji zadań wychowawczych jak i w samorealizacji własnych potrzeb, wartości i standardów. Słowa kluczowe: podmiotowość, dwupodmiotowość, samorealizacja, autonomia, aktywność, działania wychowawcze. MATEUSZ WIDOCKI Podstawowe prawa dziecka na podstawie obowiązujących w Polsce uregulowań prawnych Abstrakt: Scharakteryzowanie obowiązujących w Polsce przepisów prawnych, zarówno krajowych jak i międzynarodowych, regulujących sytuację prawną dzieci. Przybliżenie zadań i kompetencji organów związanych z ochroną dzieci. Słowa kluczowe: prawo, ustawodawstwo, dziecko, ochrona. 7