Specyfikacja płynów i smarów

Specyfikacja płynów i smarów Agregaty prądotwórcze z silnikiem wysokoprężnym z silnikami MTU serii 2000 i 4000 A001064/07Z

2017 Copyright MTU Friedrichshafen GmbH Publikacja niniejsza jest chroniona na podstawie praw autorskich wraz z jej wszystkimi częściami. Wszelkie wykorzystywanie i użytkowanie wymaga uprzedniego wyrażenia pisemnej zgody przez MTU Friedrichshafen GmbH. Dotyczy to w szczególności powielania, rozpowszechniania, edycji, tłumaczenia, sporządzania mikrofilmów oraz zapisywania w pamięci i/lub przetwarzania w systemach elektronicznych, włącznie z bazami danych i usługami online. Wszystkie informacje, zawarte w niniejszej publikacji, są w chwili jej ukazania się zawsze najbardziej aktualne. MTU Friedrichshafen GmbH zastrzega sobie prawo wprowadzenia w razie potrzeby zmian, skrótów lub uzupełnień do udostępnionych informacji lub danych.

Spis treści DCL-ID: 0000000077-013 1 Przedmowa 1.1 Informacje ogólne 5 2 Smary 2.1 Oleje silnikowe informacje ogólne 7 2.2 Możliwości stosowania olejów silnikowych w zależności od serii 13 2.3 Substancje fluorescencyjne do rozpoznawania wycieków w obiegu oleju smarowego 14 2.4 Smary 15 2.5 MTU Advanced Fluid Management System dla olejów silnikowych pakiet testowy dla obszaru Ameryki Północnej 16 3 Płyny chłodzące 3.1 Płyn chłodzący informacje ogólne 17 3.2 Nadzorowanie działania 20 3.3 Odpowiednia dla danej serii możliwość stosowania dodatków do płynu chłodzącego 24 3.4 Substancje nieodpowiednie w obiegu płynu chłodzącego 25 3.5 Wymogi dotyczące świeżej wody 26 3.6 Środek zapobiegający zamarzaniu 27 3.7 Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem 28 3.8 Emulgowalne oleje chroniące przed korozją 29 3.9 Wartości graniczne dla płynów chłodzących 30 3.10 Stabilność składowania koncentratów płynów chłodzących 31 3.11 Dodatki barwne do rozpoznawania wycieków w obiegu płynu chłodzącego 32 3.12 MTU Advanced Fluid Management System dla płynów chłodzących pakiet testowy dla obszaru Ameryki Północnej 33 4 Paliwa silnikowe 4.1 Oleje napędowe informacje ogólne 35 4.2 Dopuszczone dla poszczególnych serii oleje napędowe do silników MTU 39 4.3 Biodiesel domieszki do biodiesla 44 4.4 Olej napędowy B20 47 4.5 Olej opałowy EL 52 4.6 Dodatki uszlachetniające paliwo 53 4.7 Substancje nieodpowiednie w obiegu oleju napędowego 55 4.8 MTU Advanced Fluid Management System dla paliw pakiet testowy dla obszaru Ameryki Północnej 56 5 Dopuszczone oleje silnikowe i smary 5.1 Oleje jednosezonowe kategoria 1 klas SAE 30 i 40 do silników wysokoprężnych 58 5.2 Oleje wielosezonowe kategoria 1 klas SAE 10W-40 i 15W-40 do silników wysokoprężnych 60 5.3 Oleje jednosezonowe - kategoria 2 klas SAE 30 i 40 do silników wysokoprężnych 61 5.4 Oleje wielosezonowe kategoria 2 klas SAE 10W-40, 15W-40 i 20W-40 do silników wysokoprężnych 65 5.5 Oleje wielosezonowe kategoria 2.1 (oleje Low SAPS) 73 5.6 Oleje wielosezonowe kategoria 3 klas SAE 5W-30, 5W-40 i 10W-40 do silników wysokoprężnych 76 5.7 Oleje wielosezonowe kategoria 3.1 (oleje Low SAPS) 80 5.8 Smary 84 5.8.1 Smary do zastosowań ogólnych 84 5.8.2 Smary do komponentów agregatu prądotwórczego z silnikiem wysokoprężnym 85 6 Dopuszczone płyny chłodzące 6.1 Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem do układów chłodzenia zawierających metale lekkie 86 6.1.1 Płyny chłodzące bez ochrony przed zamarzaniem koncentraty do układów chłodzenia zawierających metale lekkie 86 6.1.2 Płyny chłodzące bez ochrony przed zamarzaniem gotowe mieszanki do układów chłodzenia zawierających metale lekkie 88 6.2 Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem do układów chłodzenia niezawierających metali lekkich 89 6.2.1 Płyny chłodzące bez ochrony przed zamarzaniem koncentraty do układów chłodzenia niezawierających metali lekkich 89 6.2.2 Płyny chłodzące bez ochrony przed zamarzaniem gotowe mieszanki do układów chłodzenia niezawierających metali lekkich 91 A001064/07Z 2017-04 Spis treści 3

6.3 Środek zapobiegający zamarzaniu do układów chłodzenia zawierających metale lekkie 92 6.3.1 Środki zapobiegające zamarzaniu koncentraty do układów chłodzenia zawierających metale lekkie 92 6.3.2 Środki zapobiegające zamarzaniu koncentraty do zastosowań specjalnych 95 6.3.3 Środki zapobiegające zamarzaniu gotowe mieszanki do układów chłodzenia zawierających metale lekkie 96 6.4 Środek zapobiegający zamarzaniu do układów chłodzenia niezawierających metali lekkich 98 6.4.1 Środki zapobiegające zamarzaniu koncentraty do układów chłodzenia bez zawartości metali lekkich 98 6.4.2 Środki zapobiegające zamarzaniu koncentraty do zastosowań specjalnych 101 6.4.3 Środki zapobiegające zamarzaniu gotowe mieszanki do układów chłodzenia niezawierających metali lekkich 102 6.5 Dodatki do płynu chłodzącego z ograniczonym dopuszczeniem dla poszczególnych serii 105 6.5.1 Środki zapobiegające zamarzaniu koncentraty na bazie glikolu etylenowego do 105 serii zwierających metale lekkie i niezawierających metali lekkich 6.5.2 Środki zapobiegające zamarzaniu gotowa mieszanka środka na bazie glikolu propylenowego do serii niezawierających metali lekkich 106 7 Przepisy dotyczące płukania i czyszczenia układów płynu chłodzącego silnika 7.1 Informacje ogólne 107 7.2 Dopuszczone środki czyszczące 108 7.3 Płukanie układów płynu chłodzącego silnik 109 7.4 Czyszczenie układów płynu chłodzącego silnik 110 7.5 Czyszczenie podzespołów 111 7.6 Obieg chłodzenia zaatakowany przez bakterie, drożdże, grzyby 112 8 Przegląd zmian 8.1 Przegląd zmian między wersją A001064/06 a wersją A001064/07 113 9 Indeks 9.1 Indeks 114 DCL-ID: 0000000077-013 4 Spis treści A001064/07Z 2017-04

1 Przedmowa 1.1 Informacje ogólne Stosowane symbole i konwencje zapisu Należy przestrzegać następujących, wyróżnionych w tekście poleceń: Symbol ten wskazuje na zalecenia, prace i czynności, które należy wykonać, aby uniknąć zagrożenia dla ludzi, jak również uszkodzenia lub zniszczenia materiału. Wskazówka: Wskazówka informuje o tym, kiedy podczas wykonywania pracy należy przestrzegać zaleceń specjalnych. materiałów eksploatacyjnych, Okres żywotności, bezpieczeństwo eksploatacji oraz działanie urządzeń napędowych zależą w dużej mierze od stosowanych materiałów eksploatacyjnych. Dlatego też nadzwyczaj ważny jest prawidłowy dobór i sposób obchodzenia się z materiałami eksploatacyjnymi. Norma kontrolna DIN EN ISO ASTM IP Oznaczenie Deutsches Institut für Normung (Niemiecki Instytut Normalizacji) Normy Europejskie Norma międzynarodowa American Society for Testing and Materials Institute of Petroleum Zakres obowiązywania niniejszego dokumentu Niniejszy przepis dotyczący eksploatacji zawiera specyfikację środków eksploatacyjnych do agregatów prądotwórczych z silnikiem wysokoprężnym MTU Onsite Energy z następującymi silnikami MTU: Seria 2000Gx5 Seria 2000Gx6 Seria 4000Gx3, grupy zastosowania 3B, 3D, 3E, 3F, 3G, 3H Wskazówka: Nie należy zwracać uwagi na odsyłacze do innych serii w niniejszym dokumencie. TIM-ID: 0000066018-002 Aktualność niniejszego dokumentu Przepisy dotyczące materiałów eksploatacyjnych zostają w razie potrzeby zmienione lub uzupełnione. Przed użyciem należy się upewnić, czy jest to najnowsza dostępna wersja (numer publikacji A001064/..). Najnowszą wersję można znaleźć pod adresem: www.mtuonsiteenergy.com w obszarze Części zamienne i serwis w dokumentacji w obszarze MTU ValueCare dla agregatów prądotwórczych z silnikiem wysokoprężnym, dokumentacja techniczna. Gwarancja Zastosowanie dopuszczonych materiałów eksploatacyjnych, zarówno na podstawie wskazania ich nazwy, jak też odpowiednio przytoczonej specyfikacji, stanowi składnik warunków gwarancyjnych. Dostawca materiałów eksploatacyjnych jest odpowiedzialny na całym świecie za taką samą jakość wymienionych produktów. A001064/07Z 2017-04 Przedmowa 5

Materiały eksploatacyjne agregatu prądotwórczego z silnikiem wysokoprężnym mogą stanowić materiały niebezpieczne. Obchodząc się z tymi materiałami, jak również składując je i utylizując należy przestrzegać określonych zasad. Zasady te wynikają z informacji producenta, postanowień prawnych oraz zasad technicznych, obowiązujących w danym kraju. Ponieważ w różnych krajach mogą występować duże różnice, nie jest możliwe w ramach niniejszych przepisów dotyczących materiałów eksploatacyjnych ogólnoobowiązujące stwierdzenie co do zasad, jakich należy przestrzegać. Użytkownik wymienionych w nich produktów jest więc zobowiązany do samodzielnego zasięgnięcia informacji na temat obowiązujących przepisów. Firma MTU nie ponosi żadnej odpowiedzialności w przypadku niezgodnego z przeznaczeniem lub z przepisami zastosowania dopuszczonych przez nią materiałów eksploatacyjnych. FirmaMTU Onsite Energy zaleca konsultację z dostawcą wszystkich materiałów eksploatacyjnych, w celu zamówienia odpowiednich kart charakterystyk przed zmagazynowaniem, obsługą i zastosowaniem materiałów. Bezpieczna utylizacja Aby uniknąć zanieczyszczenia środowiska i naruszenia przepisów ustawowych, zużyte materiały eksploatacyjne należy utylizować z przestrzeganiem przepisów lokalnych. Nigdy nie utylizować ani nie spalać zużytego oleju w zbiorniku paliwa. Przepisy dotyczące utylizacji materiałów eksploatacyjnych różnią się w zależności od lokalizacji. Ochrona środowiska jest jednym z podstawowych celów firmy MTU Onsite Energy. Dlatego zalecamy przekazywanie materiałów eksploatacyjnych w ramach dostępnych możliwości do ponownego przetworzenia. Jeżeli ponowne przetworzenie nie jest możliwe, firma MTU Onsite Energyzaleca przed utylizacją materiałów konsultację z miejscowym urzędem ds. utylizacji w celu ustalenia najlepszej opcji bezpiecznego usunięcia odpadów. Użytkownik wymienionych w nich produktów jest więc zobowiązany do samodzielnego zasięgnięcia informacji na temat obowiązujących przepisów. Firma MTU nie ponosi żadnej odpowiedzialności w przypadku niezgodnego z przeznaczeniem lub z przepisami zastosowania dopuszczonych przez nią materiałów eksploatacyjnych. Zarejestrowany znak towarowy Wszystkie nazwy marek zarejestrowanego znaku towarowego określonego producenta. Konserwacja W dokumencie Przepisy dotyczące konserwacji i konserwacji uzupełniającej (numer publikacji A001070/..) można znaleźć informacje, obejmujące poniższe zakresy tematyczne: Konserwacja Ponowna konserwacja i usuwanie konserwacji Dopuszczone środki konserwujące Najnowszą wersję można znaleźć pod adresem: www.mtuonsiteenergy.com w obszarze Części zamienne i serwis w dokumentacji w obszarze MTU ValueCare dla agregatów prądotwórczych z silnikiem wysokoprężnym, dokumentacja techniczna. TIM-ID: 0000066018-002 6 Przedmowa A001064/07Z 2017-04

2 Smary 2.1 Oleje silnikowe informacje ogólne Zużyte materiały eksploatacyjne należy usuwać zgodnie z przepisami obowiązującymi w miejscu zastosowania! Zużytego oleju nie wolno zasadniczo usuwać za pośrednictwem silnika spalinowego! Wymagania odnośnie do olejów silnikowych niezbędne dla uzyskania akceptacji MTU Warunki MTU dla aprobaty smarów zostały określone w normach MTU i są dostępne pod poniższymi numerami: MTL 5044: Oleje silnikowe do silników wysokoprężnych; Wymagania MTL 5051: Oleje do pierwszego użycia i oleje antykorozyjne do konserwacji wewnętrznej silników Akceptacja oleju silnikowego potwierdzana jest producentowi na piśmie. Dopuszczone oleje silnikowe do silników wysokoprężnych podzielone są na następujące grupy jakości MTU: Kategoria oleju 1: zwykły poziom jakości / oleje jednosezonowe i wielosezonowe Kategoria oleju 2: podwyższony poziom jakości / oleje jednosezonowe i wielosezonowe Kategoria oleju 2.1: oleje wielosezonowe o niskiej zawartości dodatków tworzących pozostałości po spopieleniu (oleje Low SAPS) Kategoria oleju 3: najwyższy poziom jakości / oleje wielosezonowe Kategoria oleju 3.1: oleje wielosezonowe o niskiej zawartości dodatków tworzących pozostałości po spopieleniu (oleje Low SAPS) Oleje Low SAPS to oleje o niskiej zawartości siarki i fosforu oraz o zawartości dodatków tworzących pozostałości po spopieleniu 1%. Są one dozwolone tylko wtedy, gdy zawartość siarki w paliwie nie przekracza 50 mg/kg. W przypadku stosowania filtra cząstek stałych do silników wysokoprężnych zaleca się zastosowanie tychże olejów, aby zapobiec zbyt szybkiemu zatkaniu filtra cząstkami popiołu ze spalania. Dobór odpowiedniego oleju silnikowego zależy od jakości paliwa, przewidzianego czasu eksploatacji oleju oraz warunków klimatycznych w miejscu eksploatacji. Dotychczas brak międzynarodowego standardu przemysłowego, który sam w sobie obejmowałby wszystkie te kryteria. Użycie olejów silnikowych, które nie zostały dopuszczone przez firmę MTU, może doprowadzić to tego, że nie będą spełnione ustawowe wartości graniczne emisji spalin. Działanie takie może być karalne. TIM-ID: 0000060885-003 Mieszanie olejów silnikowych jest z zasady niedozwolone! W ramach wymiany oleju silnikowego możliwa jest zmiana na inny, dopuszczony olej silnikowy. Pozostała wtedy w obiegu resztka oleju nie ma większego znaczenia. Procedura ta dotyczy również olejów silnikowych MTU z regionów Europy, Bliskiego Wschodu, Afryki, Ameryki oraz Azji. W przypadku zmiany oleju na olej silnikowy kategorii 3 należy pamiętać o tym, że ze względu na lepsze właściwości oczyszczające tych olejów silnikowych może dojść do oderwania zanieczyszczeń w silniku (np. osadów zwęglonego oleju). Z tego względu w razie potrzeby należy skrócić okres wymiany oleju oraz wymiany filtra (podczas wymiany jednorazowo). A001064/07Z 2017-04 Smary 7

Cechy szczególne Oleje silnikowe MTU do silników wysokoprężnych W MTU dostępne są w poszczególnych regionach następujące oleje jednosezonowe i wielosezonowe: Producent i region sprzedaży MTU Friedrichshafen Europa Bliski Wschód Afryka MTU America Ameryka MTU Asia Azja MTU Asia Chiny MTU Asia Indonezja MTU India Pvt. Ltd. Indie Nazwa produktu Klasa SAE Kategoria oleju Diesel Engine Oil DEO SAE 15W-40 Numer materiału 15W-40 2 Kanister 20 l: X00070830 Beczka 210 l: X00070832 IBC: X00070833 Towar luzem: X00070835 (tylko po uzgodnieniu) Power Guard DEO SAE 40 40 2 Kanister 20 l: X00062816 Beczka 210 l: X00062817 IBC: X00064829 Power Guard SAE 15W-40 Off Highway Heavy Duty Power Guard SAE 40 Off Highway Heavy Duty Diesel Engine Oil DEO SAE 15-W40 Diesel Engine Oil - DEO 15W-40 Diesel Engine Oil - DEO 10W-40 Diesel Engine Oil - DEO 5W-30 Diesel Engine Oil - DEO 15W-40 Diesel Engine Oil - DEO 15W-40 15W-40 2.1 5 galonów: 800133 55 galonów: 800134 IBC: 800135 40 2 5 galonów: 23532941 55 galonów: 23532942 15W-40 2 Kanister 18 l: 64247/P Beczka 200 l: 65151/D 15W-40 2 Kanister 20 l: 64242/P Beczka 205 l: 65151/D 10W-40 2 Kanister 20 l: 60606/P 5W-30 3 Kanister 20 l: 60808/P 15W-40 2 Kanister 20 l: 64242/P Beczka 205 l: 65151/D 15W-40 2 Kanister 20 l: 63333/P Beczka 205 l: 65151/P Diesel Engine Oil - DEO 40 40 2 Kanister 20 l: 73333/P Beczka 205 l: 75151/D Ograniczenia w zastosowaniu Seria 2000 Gx6 Seria 4000, grupy zastosowania 3F, 3G, 3H Nie wolno stosować olejów kategorii 1! Wybór klas lepkości Wybór klasy lepkości opiera się w pierwszym rzędzie na temperaturze otoczenia, w której ma być uruchamiany i eksploatowany silnik. Jeśli przestrzegane są istotne kryteria wydajności, silniki można eksploatować, w zależności od zastosowania, zarówno z olejami jednosezonowymi, jaki z olejami wielosezonowymi (uniwersalnymi). Wartości orientacyjne temperatur granicznych poszczególnych klas lepkości, patrz ( Rysunek 1). W przypadku zbyt niskich temperatur olej należy podgrzać. TIM-ID: 0000060885-003 8 Smary A001064/07Z 2017-04

Rysunek 1: Rysunek poglądowy klas lepkości Czas eksploatacji oleju dla silników wysokoprężnych Na czas eksploatacji oleju ma wpływ jakość oleju silnikowego, obchodzenie się z nim, jak również warunki eksploatacji oraz stosowane paliwo. Czasy ustalone na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych to wartości orientacyjne i odnoszą się do zastosowań o standardowym profilu obciążenia. Okresy wymiany oleju Kategoria oleju Bez wirówki oleju Z wirówką oleju lub z filtrem pobocznego przepływu oleju 1 250 godzin roboczych 500 godzin roboczych 2 500 godzin roboczych 1000 godzin roboczych 2.1 1) 500 godzin roboczych 1000 godzin roboczych 3 750 godzin roboczych 1500 godzin roboczych 3.1 1) 750 godzin roboczych 1500 godzin roboczych Tabela 1: 1) = zastosowanie tylko w połączeniu z paliwem o zawartości siarki maks. 50 mg/kg TIM-ID: 0000060885-003 Wskazane w tabeli ( Tabela 1) okresy wymiany oleju to zalecane wartości orientacyjne, o ile stosowany jest olej napędowy o zawartości siarki < 0,5%. Należy przestrzegać określonych w tabeli ( Tabela wartości granicznych dla zużytego oleju. Okresy eksploatacji oleju należy potwierdzić poprzez analizy oleju. Jeśli zachodzi jeden lub więcej wymienionych poniżej, utrudnionych warunków eksploatacji, okresy eksploatacji oleju należy ustalić na podstawie analiz oleju: Ekstremalne klimatyczne warunki użytkowania Duża częstotliwość uruchamiania Częste i długie okresy biegu jałowego lub niewielkiego obciążenia podczas pracy silnika Wysoka zawartość siarki w paliwie od 0,5 do 1,5% masy (patrz Użytkowanie oleju napędowego o wysokiej zawartości siarki) W przypadku zastosowań o krótkich czasach pracy oleje silnikowe należy wymieniać niezależnie od kategorii najpóźniej po upływie 2 lat. A001064/07Z 2017-04 Smary 9

W przypadku zastosowania olejów silnikowych o wyższych właściwościach ochrony przed korozją ( Strona 13)wymiana jest konieczna najpóźniej po upływie 3 lat. W poszczególnych przypadkach czas eksploatacji oleju silnikowego można zoptymalizować również dzięki regularnym badaniom laboratoryjnym oraz odpowiednim badaniom silnika w porozumieniu z odpowiednią placówką serwisową firmy MTU: Pierwszą próbkę oleju jako próbkę bazową należy pobrać z silnika po upływie ok. 1 godziny pracy po napełnieniu nowym olejem. Kolejne próbki oleju należy przebadać po upływie określonych czasów pracy silnika (patrz Badania laboratoryjne). Przed rozpoczęciem i po zakończeniu badań oleju należy wykonać odpowiednie oględziny silnika. Po zakończeniu wszystkich badań można w poszczególnych przypadkach ustalić uzgodnienia szczególne, zależnie od wyniku badań. Próbki oleju należy zawsze pobierać w takich samych warunkach w przewidzianym do tego miejscu (patrz instrukcja obsługi). Dodatki specjalne Dopuszczone do stosowania oleje silnikowe zostały stworzone specjalnie dla silników wysokoprężnych. Charakteryzują się one wszystkimi niezbędnymi właściwościami. Dlatego też inne dodatki są zbędne, a w niektórych okolicznościach mogą być nawet szkodliwe. Badania laboratoryjne Spektrometryczna analiza oleju Ustalenie zawartości metalu w oleju silnikowym przeprowadzane jest w firmie MTU w celu identyfikacji marki oleju na podstawie dodatków metalicznych. Z reguły MTU nie przeprowadza ustalenia zawartości metalu w celu określenia stopnia zużycia silnika. Zawartość zależy w bardzo dużym stopniu m.in. od następujących czynników: stanu wyposażenia silnika, odchylenia egzemplarzy, Warunki eksploatacji profilu jazdy, materiałów eksploatacyjnych, pomocniczych materiałów montażowych. Dlatego też nie są możliwe jednoznaczne wnioski co do stanu zużycia istotnych podzespołów silnika. Z tego powodu nie można wskazać wartości granicznych dla zawartości metalu pochodzącego ze zużycia. Analiza zużytego oleju W celu kontroli zużytego oleju zaleca się wykonywanie regularnych analiz oleju. Próbki oleju należy pobierać i badać przynajmniej raz w roku wzgl. podczas każdej wymiany oleju, w zależności od zastosowania lub warunków eksploatacji silnika, a niekiedy również częściej. Z podanych metod kontroli i wartości granicznych (Analityczne wartości graniczne dla używanych olejów silnikowych do silników wysokoprężnych( Tabela wynika, kiedy wynik poszczególnych analiz próbek oleju należy uznać za nieprawidłowy. Nieprawidłowy wynik wymaga niezwłocznego zbadania i usunięcia stwierdzonego, nieregularnego stanu eksploatacji. Wartości graniczne odnoszą się do poszczególnych próbek oleju. W przypadku osiągnięcia lub przekroczenia tych wartości niezbędna jest natychmiastowa wymiana oleju. Wyniki analizy oleju niekoniecznie umożliwiają wyciągnięcie wniosków co do zużycia określonych podzespołów. Oprócz analitycznych wartości granicznych dla wymiany oleju znaczenie ma również stan, stan eksploatacji oraz ew. zakłócenia eksploatacji silnika. TIM-ID: 0000060885-003 10 Smary A001064/07Z 2017-04

Oznaki zużycia oleju mogą być również następujące: Nadzwyczaj silny nagar i osad w silniku oraz w podzespołach silnika, takich jak filtry, wirówki lub separatory, zwłaszcza w porównaniu z ostatnim badaniem. Nietypowe zabarwienie podzespołów. Analityczne wartości graniczne dla używanych olejów silnikowych do silników wysokoprężnych Właściwość oleju silnikowego Metoda kontroli Wartości graniczne Lepkość w temp. 100 C maks. mm²/s ASTM D445 DIN 51562 SAE 30 SAE 5W-30 SAE 10W-30 SAE 40 SAE 5W-40 SAE 10W-40 SAE 15W-40 SAE 20W-40 min. mm²/s SAE 30 SAE 5W-30 SAE 10W-30 Temperatura zapłonu C (COC) Temperatura zapłonu C (PM) ASTM D92 DIN EN ISO 2592 ASTM D93 DIN EN ISO 2219 Zawartość sadzy (% masy) DIN 51452 CEC-L-82 A-97 Całkowita liczba zasadowa (mg KOH/g) Zawartość wody (% obj.) ASTM D2896 ISO 3771 DIN 51639 ASTM D6304 EN 12937 ISO 6296 SAE 40 SAE 5W-40 SAE 10W-40 SAE 15W-40 SAE 20W-40 min. 190 min. 140 15.0 19.0 9.0 10.5 maks. 3,0 (kategoria oleju 1) maks. 3,5 (kategoria oleju 2, 2.1, 3 i 3.1) min. 50% wartości nowego oleju maks. 0,2 Utlenianie (A/cm) 1) DIN 51453 1) maks. 25 Glikol etylenowy (mg/kg) ASTM D2982 maks. 100 TIM-ID: 0000060885-003 Tabela 2: 1) = możliwe tylko wtedy, jeśli nie występują związki estrów Użytkowanie oleju napędowego o wysokiej zawartości siarki W przypadku olejów napędowych o zawartości siarki powyżej 0,5 % należy zastosować następujące działania: zastosować olej silnikowy o całkowitej liczbie zasadowej (TBN) powyżej 8 mgkoh/g skrócić czas eksploatacji oleju (patrz Okresy wymiany oleju) Na rysunku ( Rysunek podano zalecane minimalne całkowite liczby zasadowe dla oleju świeżego i zużytego w zależności od zawartości siarki w oleju napędowym. Całkowite liczby zasadowe (TBN) dopuszczonych olejów silnikowych, patrz ( Strona 13). A001064/07Z 2017-04 Smary 11

Rysunek 2: Całkowita liczba zasadowa oleju silnikowego w zależności od zawartości siarki w oleju napędowym A Całkowita liczba zasadowa C Zalecana min. całkowita w mgkoh/g, ISO 3771 liczba zasadowa dla zużytego oleju B Zalecana min. całkowita liczba zasadowa dla świeżego oleju % D Zawartość siarki w paliwie w obj. Użytkowanie oleju napędowego o niskiej zawartości siarki Stosowanie oleju napędowego o niskiej zawartości siarki (< 0,5 %) nie ma wpływu na czas eksploatacji oleju. Wymogi minimalne w odniesieniu do nadzorowania eksploatacji Badania oleju można wykonać przy użyciu walizki kontrolnej MTU. Zawiera ona wszystkie niezbędne do tego urządzenia oraz instrukcję obsługi. Przeprowadzić można następujące badania: ustalenie właściwości dyspersyjnych oleju (test kroplowy), ustalenie zawartości paliwa silnikowego w oleju, ustalenie zawartości wody w oleju. Pakiet testowy dla obszaru Ameryki Północnej W Ameryce Północnej dostępny jest MTU Advanced Fluid Management System, który dzięki zaawansowanej diagnostyce przyczynia się do profilaktycznego utrzymywania sprawności technicznej. MTU Advanced Fluid Management System do olejów silnikowych, patrz ( Strona 16). TIM-ID: 0000060885-003 12 Smary A001064/07Z 2017-04

2.2 Możliwości stosowania olejów silnikowych w zależności od serii Możliwości stosowania olejów silnikowych kategorii olejów MTU w zależności od serii Seria 2000Gx5 Dopuszczone oleje silnikowe Kategoria oleju MTU 1 Kategoria oleju MTU 2 i 2.1 (Low Saps) Oleje jednosezonowe ( Strona 58) Oleje wielosezonowe ( Strona 60) Oleje jednosezonowe ( Strona 61) Oleje wielosezonowe ( Strona 65) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 73) 2000Gx6 Brak aprobaty Oleje jednosezonowe ( Strona 61) Oleje wielosezonowe ( Strona 65) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 73) 4000Gx3, grupa zastosowania 3B, 3D, 3E 4000Gx3, grupa zastosowania 3F, 3G, 3H Oleje jednosezonowe ( Strona 58) Oleje wielosezonowe ( Strona 60) Brak aprobaty Oleje jednosezonowe ( Strona 61) Oleje wielosezonowe ( Strona 65) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 73) Oleje jednosezonowe ( Strona 61) Oleje wielosezonowe ( Strona 65) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 73) Kategoria oleju 3 i 3.1 (Low Saps) Oleje wielosezonowe ( Strona 76) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 80) Oleje wielosezonowe ( Strona 76) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 80) Oleje wielosezonowe ( Strona 76) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 80) Oleje wielosezonowe ( Strona 76) Oleje wielosezonowe (Low SAPS) ( Strona 80) TIM-ID: 0000063210-002 A001064/07Z 2017-04 Smary 13

2.3 Substancje fluorescencyjne do rozpoznawania wycieków w obiegu oleju smarowego Wymienione poniżej substancje fluorescencyjne są dopuszczone do rozpoznawania wycieków w obiegu oleju smarowego. Producent Chromatech Europe B.V. Cimcool, Cincinnati Nazwa produktu D51000A Chromatint Fluorescent Yellow 175 Producto YFD-100 Stosowane stężenie Numer materiału Wielkość pojemnika 0,04 % - 0,07 % X00067084 16 kg 2 lata 0,5% - 1,0 % 5 galonów (kanister): 55 galonów (beczka): Stabilność przechowywania 1) 6 miesięcy Tabela 3: 1) = od dostarczenia z fabryki, dotyczy oryginalnie i szczelnie zamkniętego pojemnika w przypadku przechowywania bez narażenia na mróz (> 5 C). Fluorescencja (jasnożółty odcień) obu barwników jest widoczna w świetle lampy UV (365 nm). TIM-ID: 0000055616-002 14 Smary A001064/07Z 2017-04

2.4 Smary Wymagania Warunki MTU dla aprobaty smarów zostały określone w normie MTU MTL 5050 i są dostępne pod tym numerem. Akceptacja smaru potwierdzana jest producentowi na piśmie. Smary do zastosowań ogólnych W przypadku wszystkich punktów smarowania należy stosować smary zmydlane litem, za wyjątkiem: klap szybkiego zamykania, wbudowanych pomiędzy turbosprężarką napędzaną spalinami a chłodnicą powietrza doładowującego (patrz Smary do zastosowań specjalnych), centrowania na powierzchni środkowej sprzęgieł. Smary do zastosowania w wyższych temperaturach Do klap szybkiego zamykania, zamontowanych pomiędzy turbosprężarką napędzaną spalinami a chłodnicą powietrza doładowującego, należy zastosować smar odporny na wysoką temperaturę (do 250 C): Aero Shell Grease 15 Optimol Inertox Medium Do klap szybkiego zamykania, umieszczonych przed turbosprężarką napędzaną spalinami lub za chłodnicą powietrza doładowującego, wystarczą smary ogólnego przeznaczenia. Smary do centrowań na powierzchni środkowej sprzęgieł Smary do centrowań na powierzchni środkowej Esso Unirex N3 (odporność na temperaturę do ok. 160 C) Smary do zastosowań specjalnych Oleje do turbosprężarki napędzanej spalinami Zazwyczaj turbosprężarki napędzane spalinami podłączone są do wewnętrznego zasilania olejem z obiegu oleju smarowego silnika. W przypadku turbosprężarek ABB, które nie są podłączone do obiegu oleju smarowego silnika, należy zastosować oleje do turbin na bazie oleju mineralnego o klasie lepkości ISO VG 68. Smary do sprzęgieł o zębach łukowych Do sprzęgieł o zębach łukowych należy zastosować, w zależności od danego przypadku eksploatacji, następujące smary: prod. Klüber: Structovis BHD MF (olej smarowy o lepkości strukturalnej) prod. Klüber: Klüberplex GE11 680 (smar adhezyjny do przekładni) Zastosowanie danego smaru wzgl. odpowiednich dla niego czasów eksploatacji określone jest w odpowiednich instrukcjach obsługi lub planach konserwacji. TIM-ID: 0000018561-002 A001064/07Z 2017-04 Smary 15

2.5 MTU Advanced Fluid Management System dla olejów silnikowych pakiet testowy dla obszaru Ameryki Północnej W Ameryce Północnej dostępny jest wymagający system diagnostyki i profilaktycznego utrzymywania sprawności technicznej, umożliwiający: Optymalizacja częstotliwości wymiany oleju Przedłużona żywotność silnika Rozpoznawanie mniejszych usterek, zanim dojdzie do wystąpienia większych awarii Maksymalizacja niezawodności agregatu prądotwórczego z silnikiem wysokoprężnym Wyższa wartość agregatu prądotwórczego z silnikiem wysokoprężnym w przypadku ponownej sprzedaży W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat MTU Advanced Fluid Management Systemdostępnego w Ameryce Północnej, należy zwrócić się do autoryzowanego partnera serwisowego MTU Onsite Energy. Następujące pakiety testowe MTU Advanced Fluid Management System można zamówić u autoryzowanych partnerów serwisowych MTU Onsite Energy w Ameryce Północnej: BMP32 Test rozszerzony nadzorowanie zużycia i zanieczyszczenia AMP51R Test rozszerzony Plus wydłużenie okresów wymiany oleju Określeniu podlegają poniższe parametry oleju silnikowego: Parametry oleju silnikowego BMP32 AMP51R 24 podstawowe metale * Procent wody * Lepkość w temp. 40 C dla olejów silnikowych ISO Lepkość w temp. 100 C dla olejów silnikowych SAE Procentowe rozcieńczenie paliwa ** Procentowa zawartość sadzy ** Utlenianie/nitracja Całkowita liczba zasadowa ** Całkowita liczba kwasowa * Próbki olejów innych niż oleje silnikowe, które są zgodne z numerem kat. BMP32, są badane tylko spektrometrycznie pod względem zawartości metali oraz oznaczana jest zawartość wody i lepkość. ** Próbki olejów innych niż oleje silnikowe, które są zgodne z numerem kat. AMP51R, nie są badane pod względem rozrzedzenia paliwa, zawartości sadzy oraz liczby zasadowej. MTU Advanced Fluid Management System łącznie z analizą tendencji dostarcza informacji maksymalizujących niezawodność instalacji. Aby uzyskać najlepsze rezultaty, należy uwzględnić następujące wytyczne. Próbki należy pobierać: W trakcie zwykłej eksploatacji silnika lub natychmiast po jego wyłączeniu, gdy w silniku nadal panuje temperatura robocza Co 250 godzin zawsze w tym samym miejscu Za pomocą pompy ssącej przez rurkę bagnetu lub kurka do poboru próbek oleju na powrocie filtra Wskazówka: Oprogramowanie oferowane przez MTU służące do raportowania online łącznie z analizami tendencji wskazuje sposób najbardziej optymalnej oceny uzyskanych informacji po zakończeniu analizy. Wskazówka: MTU Advanced Fluid Management System współpracuje z niezależnymi i akredytowanymi zgodnie z ISO 17025 A2LA laboratoriami badawczymi. Akredytacja ta to najwyższy stopień jakości, przyznawany laboratoriom badawczym w Ameryce Północnej. TIM-ID: 0000063387-002 16 Smary A001064/07Z 2017-04

3 Płyny chłodzące 3.1 Płyn chłodzący informacje ogólne Płyn chłodzący Definicja Płyn chłodzący = dodatek do płynu chłodzącego (koncentrat) + świeża woda w określonych proporcjach, gotowy do zastosowania w silniku Zapobiegające korozji działanie płynów chłodzących można zapewnić tylko w przypadku całkowitego napełnienia obiegu chłodzenia. Poza nim tylko dopuszczone środki antykorozyjne do konserwacji wewnętrznej obiegu chłodzenia zapewniają wystarczającą ochronę antykorozyjną po spuszczeniu płynu. Oznacza to, że po spuszczeniu płynu chłodzącego konieczna jest konserwacja obiegu chłodzenia, jeśli nie jest planowane napełnienie nowym płynem chłodzącym. Sposób postępowania został opisany w Przepisach firmy MTU dotyczących konserwacji dla MTU Onsite Energy (nr publikacji A001070/..). Mieszankę płynu chłodzącego należy przygotować z odpowiedniej świeżej wody i zaaprobowanego przez MTU dodatku płynu chłodzącego. Przygotowywanie płynu chłodzącego powinno odbywać się poza silnikiem! Niedozwolone są mieszanki różnych dodatków płynów chłodzących, jak też dodatków uszlachetniających (również w filtrach płynu chłodzącego oraz filtrach za podzespołami urządzenia! Warunki dopuszczenia dla dodatków do płynów chłodzących zostały określone w następujących normach dostaw MTU (MTL): MTL 5048: Środki chroniące przed korozją i zamarzaniem MTL 5049: Rozpuszczalne w wodzie środki chroniące przed korozją Akceptacja dodatku do płynu chłodzącego potwierdzana jest producentowi na piśmie. TIM-ID: 0000060890-002 Zapobieganie uszkodzeniom układu chłodzenia Podczas dolewania (w razie ubytku płynu chłodzącego) należy zwracać uwagę na to, aby dolewać nie tylko wodę, lecz także koncentrat. Konieczne jest osiągnięcie zalecanej ochrony przed mrozem lub przed korozją. Nie stosować więcej niż 55% objętości (maks. ochrona przed zamarzaniem) środka chroniącego przed korozją. W przeciwnym razie zmniejszy się ochrona przed zamarzaniem i ulegnie pogorszeniu odprowadzanie ciepła. Jedyny wyjątek: BASF G206 (zastosowanie specjalne) Płyn chłodzący nie może wykazywać pozostałości oleju lub miedzi (w postaci stałej lub rozpuszczonej). Wszystkie dopuszczone aktualnie środki chroniące przed korozją do konserwacji wewnętrznej obiegu chłodzenia są przeważnie na bazie wody i nie zapewniają ochrony przed zamarzaniem. Ponieważ po spuszczeniu medium pozostaje w silniku jeszcze ilość resztkowa, należy zwracać uwagę na to, by zakonserwowane silniki były przechowywane w sposób zabezpieczony przed mrozem. Obiegu płynu chłodzącego nie da się z reguły całkowicie opróżnić, tzn. resztki zużytego płynu chłodzącego wzgl. świeżej wody po procesie płukania pozostają w silniku. Te pozostałości mogą w przypadku napełnianego płynu chłodzącego (zmieszanego z koncentratu wzgl. w przypadku zastosowania gotowej mieszanki) wywołać efekt rozcieńczenia. Ten efekt rozcieńczenia jest tym większy, im więcej elementów dołączanych znajduje się w silniku. Należy zwracać uwagę na sprawdzenie wzgl. dostosowanie stężenia płynu chłodzącego w obiegu płynu chłodzącego. Wszystkie płyny chłodzące, dopuszczone w niniejszych Przepisach dotyczących materiałów eksploatacyjnych, odnoszą się zasadniczo tylko do obiegu płynu chłodzącego w silnikach MTU. W przypadku kompletnych układów napędowych należy ponadto przestrzegać dopuszczenia materiałów eksploatacyjnych przez producentów podzespołów! A001064/07Z 2017-04 Płyny chłodzące 17

Ze względów ochrony antykorozyjnej nie jest dozwolone uruchamianie silnika z czystym płynem, bez dodatku zaakceptowanego środka antykorozyjnego! Cechy szczególne MTU płyny chłodzące MTU oferuje następujące dodatki do płynu chłodzącego. Producent i region sprzedaży MTU Friedrichshafen i MTU Asia Europa Bliski Wschód Afryka Azja MTU-America Ameryka Nazwa produktu Typ Środek zapobiegający zamarzaniu Coolant AH 100 Antifreeze Concentrate X00057231 (20 l) X00057230 (210 l) X00068202 (1000 l) Coolant AH 50/50 Antifreeze Premix X00070528 (20 l) X00070530 (210 l) X00700527 (1000 l) (Obszar dystrybucji: Anglia) Coolant AH 40/60 Antifreeze Premix X00070533 (20 l) X00070531 (210 l) X00700532 (1000 l) (Obszar dystrybucji: Anglia, Hiszpania) Coolant AH 35/65 Antifreeze Premix X00069382 (20 l) X00069383 (210 l) X0006938 (1000 l) (Obszar dystrybucji: Włochy) Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem Coolant CS 100 Corrosion Inhibitor Concentrate Coolant CS 10/90 Corrosion Inhibitor Premix Power Cool Off-Highway Coolant 50/50 Premix Power Cool Universal 50/50 mix Power Cool Universal 35/65 mix Power Cool 3149 Concentrate X00057233 (20 l) X00057232 (210 l) X00070455 (1000 l) X00069385 (20 l) X00069386 (210 l) X00069387 (1000 l) (Obszar dystrybucji: Włochy) Środek zapobiegający zamarzaniu 23533531 (5 galonów) 23533532 (55 galonów) 800069 (1 galon) 800071 (5 galonów) 800084 (55 galonów) 800085 (5 galonów) 800086 (55 galonów) 23528572 (55 galonów) 23528571 (1000 l) Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem Power Cool Plus 6000 Concentrate 23533526 (1 galon) 23533527 (5 galonów) W kolorze zielonym TIM-ID: 0000060890-002 18 Płyny chłodzące A001064/07Z 2017-04

Wskazówka W przypadku gotowych mieszanej udział dodatku do płynu chłodzącego (koncentrat) wymieniany jest zawsze na pierwszym miejscu. Przykład: Coolant AH 40/60 Antifreeze Premix = 40% obj. dodatku do płynu chłodzącego / 60% obj. świeżej wody TIM-ID: 0000060890-002 A001064/07Z 2017-04 Płyny chłodzące 19

3.2 Nadzorowanie działania Dla bezawaryjnej pracy silnika bardzo ważne jest monitorowanie świeżej wody oraz bieżące monitorowanie płynu chłodzącego. Sprawdzanie świeżej wody oraz płynu chłodzącego należy przeprowadzić przynajmniej raz w roku wzgl. podczas każdego napełnienia. Można użyć do tego walizki kontrolnej MTU. Zawiera ona wszystkie niezbędne do tego urządzenia, chemikalia oraz instrukcję obsługi. Przy użyciu walizki kontrolnej MTU można wykonać następujące badania: określenie twardości całkowitej ( d), określenie wartości ph, określenie zawartości chlorków w świeżej wodzie, określenie stężenia oleju chroniącego przed korozją, określenie stężenia środka zapobiegającego zamarzaniu, określenie stężenia płynu chłodzącego bez ochrony przed zamarzaniem, Badanie świeżej wody oraz płynu chłodzącego można również zlecić firmie MTU. Należy dostarczyć próbkę min. 0,25 l. Ponieważ w przypadku serii 4000-04 zamontowana jest dodatkowa chłodnica do schładzania spalin, układ chłodzenia reaguje w sposób bardziej czuły. Dlatego też bardzo istotna jest regularna kontrola płynu chłodzącego, co ma na celu zapewnienie bezawaryjnej pracy silnika. Kontrolę należy wykonywać co rok lub po 3000 roboczogodzin, jak również podczas każdorazowego napełniania płynem chłodzącym. Stężenie, wartość ph oraz zawartość krzemu (tylko w przypadku płynów chłodzących z zawartością krzemu) muszą zawierać się w zakresie wartości określonych w przepisach MTU dot. materiałów eksploatacyjnych. Dopuszczalne stężenia Emulgowalne oleje bez ochrony przed zamarzaniem Środek zapobiegający zamarzaniu na bazie glikolu etylenowego Minimum Maksimum 1% obj. 2% obj. 35% obj. 40% obj. 45% obj. 50% obj. 55% obj. z ochroną przed zamarzaniem do* -20 C -25 C -31 C -37 C -45 C Środek zapobiegający zamarzaniu na bazie glikolu propylenowego 35% obj. 50% obj. z ochroną przed zamarzaniem do* -18 C -32 C BASF G206 * = dane na temat ochrony przed zamarzaniem ustalone wg ASTM D 1177 65% obj. do stosowania w temperaturach zewnętrznych do -65 C w regionach arktycznych TIM-ID: 0000018575-004 20 Płyny chłodzące A001064/07Z 2017-04

Monitorowanie dozwolonego stężenia podczas eksploatacji, płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem TIM-ID: 0000018575-004 Dopuszczalny zakres stężeń 9 do 11 % obj. 7 do 11 % obj. 5 do 6% obj. Producent Nazwa marki Wartość odczytu na refraktometrze ręcznym 1) MTU Friedrichshafen Coolant CS 100 Corrosion Inhibitor Concentrate Coolant CS 10/90 Corrosion Inhibitor Premix w temp. 20 C (= stopień Brixa) % obj. 7 8 9 10 11 12 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 MTU America Power Cool Plus 6000 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 Arteco Freecor NBI Należy zastosować zestaw testowy producenta BASF SE Glysacorr G93-94 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 BP Lubricants Castrol Extended Life Corrosion Inhibitor 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 CCI Corporation A 216 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 CCI Manufacturing IL Corporation A 216 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Chevron Texcool A -200 Należy zastosować zestaw testowy producenta Detroit Diesel Corporation Power Cool Plus 6000 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Drew Marine Drewgard XTA 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 ExxonMobil Mobil Delvac Extended Life Corrosion Inhibitor 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Ginouves York 719 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 Old World Industries Inc. Final Charge Extended Life Corrosion Inhibitor (A 216) 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Valvoline Zerex G-93 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 Arteco Havoline Extended Life Corrosion Inhibitor XLI [EU 32765] 2,6 3,0 3,4 3,7 4,1 4,4 Nalco Alfloc (Maxitreat) 3443 1,75 2,0 2,25 2,5 2,75 3,0 Alfloc (Maxitreat) 3477 1,75 2,0 2,25 2,5 2,75 3,0 Total WT Supra 2,6 3,0 3,4 3,7 4,1 4,4 Fleetguard Detroit Diesel Corporation DCA-4L Power Cool 3000 Penray Pencool 3000 Należy zastosować zestaw testowy producenta A001064/07Z 2017-04 Płyny chłodzące 21

Dopuszczalny zakres stężeń 3 do 4% obj. Producent Nazwa marki Wartość odczytu na refraktometrze ręcznym 1) Detroit Diesel Corporation Power Cool 2000 Nalco Alfloc 2000 Nalco 2000 Nalcool 2000 Trac 102 Penray Pencool 2000 w temp. 20 C (= stopień Brixa) % obj. 7 8 9 10 11 12 Należy zastosować zestaw testowy producenta Tabela 4: 1) = ustalanie stężenia za pomocą odpowiedniego refraktometru ręcznego Refraktometr ręczny należy skalibrować przy użyciu czystej wody o temperaturze płynu chłodzącego. Temperatura płynu chłodzącego powinna wynosić 20 C. Należy stosować się do zaleceń producenta. Nadzorowanie działania, dopuszczalne stężenia, rozpuszczalne w wodzie środki zapobiegające zamarzaniu na bazie glikolu etylenowego Ustalanie stężenia odbywa się za pomocą odpowiedniego refraktometru do glikolu i bezpośredniego odczytu wartości skali w % obj. Tablica wzorcowa dla środków zapobiegających zamarzaniu do zastosowań specjalnych Wartość odczytu na refraktometrze ręcznym w temp. 20 C (= stopień Brixa) I. Środek zapobiegający zamarzaniu na bazie glikolu propylenowego II. BASF G206 odpowiada stężeniu 26,3 24,8 35% obj. 26,9 25,5 36% obj. 27,5 26,1 37% obj. 28,2 26,7 38% obj. 28,8 27,4 39% obj. 29,5 28,0 40% obj. 30,1 28,6 41% obj. 30,8 29,2 42% obj. 31,3 29,8 43% obj. 31,9 30,4 44% obj. 32,5 30,9 45% obj. 33,1 31,5 46% obj. 33,7 32,1 47% obj. 34,2 32,6 48% obj. 34,8 33,2 49% obj. 35,3 33,8 50% obj. 34,4 51% obj. TIM-ID: 0000018575-004 22 Płyny chłodzące A001064/07Z 2017-04

Wartość odczytu na refraktometrze ręcznym w temp. 20 C (= stopień Brixa) I. Środek zapobiegający zamarzaniu na bazie glikolu propylenowego Tabela 5: II. BASF G206 odpowiada stężeniu 34,9 52% obj. 35,5 53% obj. 36,1 54% obj. 36,7 55% obj. 37,2 56% obj. 37,8 57% obj. 38,3 58% obj. 38,9 59% obj. 39,4 60% obj. 39,9 61% obj. 40,5 62% obj. 41,0 63% obj. 41,5 64% obj. 42,0 65% obj. TIM-ID: 0000018575-004 A001064/07Z 2017-04 Płyny chłodzące 23

3.3 Odpowiednia dla danej serii możliwość stosowania dodatków do płynu chłodzącego Wszystkie dane odnoszą się do obiegu płynu chłodzącego po stronie silnika, zewnętrzne elementy dołączane nie zostały uwzględnione. W przypadku układu chłodzenia, niezawierającego metali lekkich, lecz z elementami zewnętrznymi, zawierającymi metale lekkie (np. układ chłodzenia lub podgrzewacz), obowiązują dopuszczenia płynów chłodzących dla układów chłodzenia z zawartością metali lekkich. W razie niejasności co do zastosowania płynu chłodzącego należy skontaktować się z konsultantem firmy MTU. Informacje szczegółowe i specjalne zawiera rozdział Płyny chłodzące ( Strona 17) Ewentualne inne uzgodnienia specjalne pomiędzy Klientem oraz MTU-Friedrichshafen GmbH zachowują nadal ważność. Seria 2000Gx5 2000Gx6 4000Gx3, wszystkie grupy zastosowań Układ chłodzenia z zawartością metali lekkich tak nie * Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem Koncentraty do układów chłodzenia z zawartością metali lekkich, patrz ( Strona 86) Gotowe mieszanki do układów chłodzenia z zawartością metali lekkich, patrz ( Strona 88) Koncentraty do układów chłodzenia bez zawartości metali lekkich, patrz ( Strona 89) Gotowe mieszanki do układów chłodzenia bez zawartości metali lekkich, patrz ( Strona 91) Seria 2000Gx5 2000Gx6 Układ chłodzenia z zawartością metali lekkich tak Środek zapobiegający zamarzaniu Koncentraty do układów chłodzenia z zawartością metali lekkich, patrz ( Strona 9 Koncentraty do zastosowań specjalnych, patrz ( Strona 95) Gotowe mieszanki do układów chłodzenia z zawartością metali lekkich, patrz ( Strona 96) Koncentraty środków chroniących przed korozją i zamarzaniem na bazie glikolu etylenowego do serii zwierających metale lekkie i niezawierających metali lekkich, patrz ( Strona 105) 4000Gx3, wszystkie grupy zastosowań nie * Koncentraty do układów chłodzenia bez zawartości metali lekkich, patrz ( Strona 98) Koncentraty do zastosowań specjalnych, patrz ( Strona 101) Gotowe mieszanki do układów chłodzenia bez zawartości metali lekkich, patrz ( Strona 10 Gotowa mieszanka środka na bazie glikolu propylenowego do serii niezawierających metali lekkich, patrz ( Strona 106) TIM-ID: 0000063206-002 * W przypadku układu chłodzenia, niezawierającego metali lekkich, lecz z elementami zewnętrznymi, zawierającymi metale lekkie (np. układ chłodzenia lub podgrzewacz), obowiązują dopuszczenia płynów chłodzących dla układów chłodzenia z zawartością metali lekkich. 24 Płyny chłodzące A001064/07Z 2017-04

3.4 Substancje nieodpowiednie w obiegu płynu chłodzącego Podzespoły z miedzi, cynku i mosiądzu Podzespoły z miedzi, cynku i mosiądzu w obiegu płynu chłodzącego mogą wywoływać, jeśli nie zostaną spełnione różne warunki, w połączeniu z metalami nieszlachetnymi (np. aluminium), reakcję elektrochemiczną. W następstwie tego podzespoły z metali nieszlachetnych mogą być zagrożone korozją, a nawet wżerami. Obieg płynu chłodzącego staje się w tych miejscach nieszczelny. Wymagania Następujące materiały i powłoki nie mogą być stosowane, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, w obiegu płynu chłodzącego silnik, ponieważ wraz z dopuszczonymi dodatkami do płynu chłodzącego mogą występować negatywne oddziaływania wzajemne. Materiały metaliczne Nie stosować ocynkowanych powierzchni Kompletny układ chłodzenia nie może zawierać cynku. Dotyczy to przewodów doprowadzających i odprowadzających płyn chłodzący, jak również pojemników do przechowywania. Nie stosować stopów na bazie miedzi w przypadku zastosowania płynów chłodzących z zawartością azotanów, za wyjątkiem następujących stopów: CuNi10Fe1Mn odpowiada CW-352-H CuNi30Mn1Fe odpowiada CW-354-H Nie stosować podzespołów z zawartością mosiądzu w obiegu płynu chłodzącego (np. chłodnica z CuZn30) w przypadku stosowania roztworów amoniakowych (np. aminy, amon) oraz roztworów zawierających azotany i siarczki. W przypadku wystąpienia naprężeń rozciągających oraz zaistnienia krytycznego zakresu potencjałów może dojść do korozji naprężeniowej. Pod pojęciem roztworów rozumiane są środki czyszczące, płyny chłodzące itp. Materiały niemetaliczne Nie stosować elastomerów EPDM oraz silikonowych w przypadku używania emulgowalnych olejów chroniących przed korozją wzgl. innych dodatków do oleju w obiegu płynu chłodzącego. Filtry płynu chłodzącego / filtry za elementami urządzenia W przypadku zastosowania tego typu filtrów można używać tylko produktów, które nie zawierają dodatków. Dodatki takie jak krzemiany, azotyny itp. mogą obniżać działanie ochronne wzgl. okres trwałości płynu chłodzącego i ew. do niszczenia materiałów zastosowanych w obiegu płynu chłodzącego. Informacja: W przypadku niejasności co do zastosowania materiałów w silniku oraz elementach dołączanych / podzespołach w obiegu płynu chłodzącego należy skontaktować się z odpowiednim działem specjalistycznym MTU. TIM-ID: 0000052845-003 A001064/07Z 2017-04 Płyny chłodzące 25

3.5 Wymogi dotyczące świeżej wody Przygotowywanie płynu chłodzącego bez ochrony przed zamarzaniem oraz środka zapobiegającego zamarzaniu Do przygotowania płynu chłodzącego można używać tylko czystej wody w wartościach podanych w poniższej tabeli. Jeśli wartości graniczne dla płynu chłodzącego zostaną przekroczone, można dodać wody odsolonej, aby obniżyć twardość wzgl. zawartość soli. Parametr Minimum Maksimum Suma berylowców *) (twardość wody) 0 mmol/l 0 d Wartość ph w temp. 20 C 6,5 8,0 Jony chlorków Jony siarczanów Suma anionów Bakterie Grzyby, drożdże Są niedopuszczalne! *) Typowe oznaczenia twardości wody w różnych krajach: 1 mmol/l = 5,6 d = 100 mg/kg CaCO ³ 1 d = 17,9 mg/kg CaCO ³, twardość USA 1 d = 1,79 twardość (Francja) 1 d = 1,25 twardość (Anglia) 2,7 mmol/l 15 d 100 mg/l 100 mg/l 200 mg/l 10 3 KBE (jednostki tworzące kolonie)/ml TIM-ID: 0000060895-002 26 Płyny chłodzące A001064/07Z 2017-04

3.6 Środek zapobiegający zamarzaniu W poprzednich wersjach przepisów MTU dotyczących środków eksploatacyjnych stosowane było określenie środek chroniący przed korozją i zamarzaniem. Określenie to jest od teraz zastępowane przez określenie środek zapobiegający zamarzaniu. Środki zapobiegające zamarzaniu są niezbędne w przypadku silników bez wyposażenia utrzymującego ciepłotę na obszarach zastosowania, w których mogą występować temperatury poniżej punktu zamarzania. Większość dopuszczonych przez MTU środków chroniących przed korozją i zamarzaniem to środki na bazie glikolu etylenowego. Wyjątki: Gotowa mieszanka Fleetguard PG XL na bazie glikolu propylenowego ( Strona 106) Koncentrat BASF G206 jako mieszanka glikolu etylenowego i glikolu propylenowego Dopuszczone przez MTU środki zapobiegające zamarzaniu mają dobre właściwości ochrony przed korozją pod warunkiem, że są stosowane w dopuszczonym stężeniu, patrz Nadzorowanie działania ( Strona 20). Dlatego też stężenie środka zapobiegającego zamarzaniu nie może być mierzone jedynie wg oczekiwanych temperatur średnich, lecz musi być dostosowane do wymogów ochrony przed korozją. Dodatki do płynów chłodzących, dopuszczone dla poszczególnych serii, patrz ( Strona 24). Aktualne zezwolenia specjalne obowiązują w dalszym ciągu. W połączeniu z chłodnicami zawierającymi mosiądz nie wolno stosować dodatków do płynu chłodzącego, zawierających azotany! Wskazówka: W przypadku niektórych obszarów zastosowania zalecane jest użycie środków zapobiegających zamarzaniu na bazie glikolu propylenowego. Produkty te mają niższą przewodność cieplną niż stosowane zazwyczaj produkty na bazie glikolu etylenowego. Z tego względu może nastąpić podwyższenie temperatury silnika. Do stosowania w bardzo niskich temperaturach (< -40 C) dostępny jest produkt BASF G206. W przypadku każdej wymiany płynu chłodzącego na inny produkt należy wykonać płukanie z użyciem wody. Przepisy dotyczące płukania i czyszczenia układów płynu chłodzącego silnik, patrz ( Strona 107). TIM-ID: 0000060891-002 A001064/07Z 2017-04 Płyny chłodzące 27

3.7 Płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem W poprzednich wersjach przepisów MTU dotyczących środków eksploatacyjnych stosowane było określenie rozpuszczalne w wodzie środki chroniące przed korozją. Określenie to jest od teraz zastępowane przez określenie płyn chłodzący bez ochrony przed zamarzaniem. Rozpuszczalne w wodzie płyny chłodzące bez ochrony przed zamarzaniem są wymagane przy wyższych temperaturach wody chłodzącej lub większych spadkach temperatury w wymiennikach ciepła, np. w silnikach MTU z obiegiem TB (z płytowym wymiennikiem ciepła) oraz TE. Zaaprobowane przez MTU płyny chłodzące bez ochrony przed zamarzaniem mają dobre właściwości ochrony przed korozją pod warunkiem, że są stosowane w odpowiednim stężeniu. Zakres stężeń odpowiedni dla danego zastosowania został wskazany w ust. dot. nadzorowania eksploatacji. Dodatki do płynów chłodzących, dopuszczone dla poszczególnych serii, można sprawdzić w rozdziale Dopuszczone płyny chłodzące ( Strona 24). Aktualne uzgodnienia specjalne obowiązują w dalszym ciągu. W połączeniu z chłodnicami zawierającymi mosiądz nie wolno stosować dodatków do płynu chłodzącego, zawierających azotany! W przypadku każdej wymiany płynu chłodzącego na inny produkt należy wykonać płukanie z użyciem wody. W przypadku zakonserwowanych silników (nowe silniki, silniki polowe, silniki przechowywane itp.) przed napełnieniem płynem chłodzącym silnik należy wykonać płukanie, jeśli silniki były konserwowane emulgowalnym środkiem chroniącym przed korozją. Niezbędne prace zostały opisane w rozdziale Przepisy dotyczące płukania i czyszczenia układów płynu chłodzącego silnika ( Strona 107). TIM-ID: 0000060893-002 28 Płyny chłodzące A001064/07Z 2017-04