Akustyka muzyczna Wykład 3 Diatonika, chromatyka, enharmonia. Interwały. Skale. Tonacje. Melodyka. dr inż. Przemysław Plaskota
Diatonika, chromatyka, enharmonia Szereg diatoniczny szereg podstawowych wysokości dźwięków szereg diatoniczny naturalny szereg diatoniczny transponowany Każdy stopień diatoniczny posiada 4 odchylenia chromatyczne 2
Diatonika, chromatyka, enharmonia Stopnie skali diatonicznej durowej molowej 3
Diatonika, chromatyka, enharmonia Półton diatoniczny chromatyczny 4
Diatonika, chromatyka, enharmonia Równoważność enharmoniczna 5
Diatonika, chromatyka, enharmonia Cały ton diatoniczny harmoniczny 6
Interwały Interwał różnica wysokości między dwoma dźwiękami Interwał jest najmniejszą cząstką linii melodycznej Cechy interwału rozpiętość odległość pomiędzy dźwiękami stopliwość rodzaj współbrzmienia 7
Interwały Interwał sukcesywny, melodyczny Interwał symultatywny, harmoniczny 8
Interwały Wielkości i nazwy interwałów 9
Interwały Nazwy interwałów 10
Interwały Interwały mogą być określane od dowolnego stopnia Odległości pomiędzy dźwiękami w interwałach o tej samej nazwie może być różna Szczegółową miarą wielkości interwalu jest liczba półtonów Interwały większe od oktawy 11
Interwały Dodatkowe określenia wielkości interwału czysty wielki mały zwiększony zmniejszony Rozróżniamy interwały diatoniczne chromatyczne 12
Interwały Uwagi dodatkowe Interwał wielki lub mały nie może być czysty Interwał czysty nie może być wielki Interwał czysty nie może być mały 13
Interwały Interwały enharmonicznie równoważne Zwiększanie i zmniejszanie interwałów 14
Interwały Zestawienie interwałów 15
Interwały Liczba półtonów 16
Interwały Przewroty interwałów 17
Interwały Przewroty interwałów czyste czyste wielkie małe małe wielkie zwiększone zmniejszone zmniejszone - zmniejszone 18
Interwały Współbrzmienie dźwięków synfoniczne (zgodnie brzmiące) diafoniczne (niezgodnie brzmiące) Współbrzmienie dźwięków konsonans (zgodnie brzmiące) dysonans (niezgodnie brzmiące) 19
Interwały Podział interwałów konsonansowych doskonałe (pryma, oktawa, kwarta, kwinta) niedoskonałe (tercja mała i wielka, seksta wielka i mała) Podział interwałów dysonansowych doskonałe (sekunda mała i wielka, septyma mała i wielka, kwarta zwiększona, kwinta zmniejszona) 20
Interwały Liczbowe ujęcie interwałów 21
Skale Skala wybór dźwięków Skalę stanowi szereg dźwięków różnej wysokości ułożonych według stałego schematu interwałów w obrębie jednej oktawy, posiadający punkt odniesienia Podział skal diatoniczne chromatyczne 22
Skale Typy skal skale materiałowe cały materiał dźwiękowy danego systemu skale użytkowe wybór materiału dźwiękowego z danego systemu skale instrumentalne zależne po instrumentu 23
Skale Skala dwudźwiękowa a) dźwięki skali b) melodia oparta na skali 24
Skale Skala trzydźwiękowa a) dźwięki skali b) melodia oparta na skali 25
Skale Skala szereg dźwięków różnej wysokości ułożonych według stałego schematu interwałów w obrębie jednej oktawy, posiadający punkt odniesienia; punkt odniesienia jest początkiem skali Gama transpozycja skali Tonacja kompleks stosunków zachodzących między poszczególnymi stopniami skali (gamy) 26
Skale Skala jest schematem wydedukowanym na podstawie praktyki muzycznej Tonacja przejawia się tylko w utworze muzycznym Skala (gama) jest materiałem dźwiękowym tonacji 27
Skale Stopień skali uszeregowany według wysokości element dźwiękowy skali w odniesieniu do dźwięku centralnego Dźwięk centralny stanowi I stopień skali Stopień VIII jest powtórzeniem stopnia I 28
Skale System tonalny dur-moll dur durus twardy moll mollis miękki major maior większy minor minor - mniejszy 29
Skale Skala durowa Skala molowa 30
Skale Rodzaje skal 31
Skale Transpozycja skal 32
Skale Znaki przykluczowe Od dźwięku c gama durowa, C-dur gama molowa, c-mol Kolejne gamy różnią się jednym znakiem przykluczowym W praktyce stosuje się gamy do 7 znaków z powodu równoważności enharmonicznej 33
Skale Stopnie gamy wg znaczenia I stopień tonika V stopień dominanta IV stopień subdominanta VI stopień medianta dolna III stopień medianta górna VII stopień dźwięk prowadzący II stopień nie posiada specjalnej nazwy 34
Skale Skala całotonowa 35
Skale Skala chromatyczna Skala dwunastostopniowa to są różne skale! 36
Skale Tonalność jest właściwością utworu opartego o system zakładający centralizację tonalność tonalność rozszerzona tonalność rozchwiana Atonalność atonalność swobodna atonalność seryjna 37
Skale Bitonalność równoczesne zestawienie dwu płaszczyzn tonalnych Politonalność równoczesne zestawienie wielu płaszczyzn tonalnych Polimodalność - równoczesne zestawienie wielu płaszczyzn modalnych 38
Skale Zastosowanie ćwierćtonów 39
Pokrewieństwa tonacji Współcześnie wykorzystywany jest przede wszystkim system dur-moll, czyli dualistyczny system tonalny Między tonacjami mogą występować pokrewieństwa ze względu na występowanie tych samych dźwięków 40
Pokrewieństwa tonacji Pokrewieństwo kwintowe każda tonacja ma dwie tonacje pokrewne kwintowo 41
Pokrewieństwa tonacji Koło kwintowe- tonacje durowe krzyżykowe i bemolowe 42
Pokrewieństwa tonacji Koło kwintowe równoważność enharmoniczna 43
Pokrewieństwa tonacji Pokrewieństwo tercjowe gamy równoległe C-dur i a-moll 44
Pokrewieństwa tonacji Równoimienność gamy C-dur i c-moll 45
Linia melodyczna Melodia jest jednym z podstawowych elementów dzieła muzycznego Melodia jest ściśle połączona z rytmem odwrotna zależność nie jest ścisła Melika układ interwałowy w oderwaniu od rytmu Melodyka określenie typów i gatunków melodii 46
Linia melodyczna Melodia, melika i metrorytm 47
Linia melodyczna Melodia opiera się na materiale dźwiękowym gamy gama jest uszeregowana melodia operuje interwałami dowolnej wielkości, w dowolnym kierunku 48
Linia melodyczna Melodia składa się z większych i mniejszych cząstek muzycznie samoistnych motyw muzyczny fraza muzyczna zdanie muzyczne okres muzyczny 49
Linia melodyczna Motyw 50
Linia melodyczna Typy ruchu melodycznego podział ze względu na kierunek (prosta, wznosząca, opadająca, falista) 51
Linia melodyczna Melodyka wokalna i instrumentalna podział ze względu na techniki wykonania Melodyka kantylenowa i figuracyjna podział ze względu na charakter Melodyka ornamentalna i nieornamentalna podział ze względu na nadmiar dźwięków Melodyka koloraturowa i recytacyjna podział ze względu na stosunek do tekstu 52
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne przednutka krótka 53
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne przednutka długa 54
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne przednutka podwójna 55
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne przednutka potrójna 56
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne mordent 57
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne obiegnik 58
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne tryl 59
Linia melodyczna Ornamenty melodyczne arpeggio glissando 60
Linia melodyczna Melodyka w muzyce najnowszej serializm punktualizm 61