Nazwa modułu: Rok akademicki: 2014/2015 Kod: HKL-1-205-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Kulturoznawstwo Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 2 Strona www: http://www.wh.agh.edu.pl/main/pl/programy-zajec-i-sylabusy Osoba odpowiedzialna: dr Machowska Magdalena (mmachowska@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr Machowska Magdalena (mmachowska@agh.edu.pl) dr Machowska Magdalena (mmachowska@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Zna i rozumie znaczenie refleksji etnograficznej i folklorystycznej i ich wpływu na kształt obecnej kultury i przemian jakie się w dokonują współcześnie w udziale i tworzeniu kultury. KL1A_W11 M_W002 W ramach wykładów nabywa wiedzę na temat koncepcji teoretycznych, metodologii oraz terminologii właściwej dla etnografii i folklorystyki w perspektywie historycznej i współczesnej i ich znaczenia w dzisiejszym kulturoznawstwie KL1A_W01, KL1A_W04, KL1A_W06, KL1A_W07, KL1A_W09 Umiejętności M_U001 Potrafi dokonać interpretacji tekstu z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych i w oparciu o nią zabierać głos w dyskusji, która jest analizą współczesnej kultury. KL1A_U03, KL1A_U05, KL1A_U12 1 / 5
M_U002 Potrafi posługiwać się terminologią właściwą dla etnografii i folklorystyki w stopniu pozwalającym na formułowanie samodzielnych opinii i wypowiedzi. KL1A_U05, KL1A_U08, Odpowiedź ustna Kompetencje społeczne M_K001 Ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej i społecznej dla rozumienia procesów i przemian zachodzący we współczesnych społeczeństwach i jest aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego. KL1A_K07, KL1A_K09 Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład audytoryjne laboratoryjne projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne terenowe warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 Umiejętności M_U001 M_U002 Zna i rozumie znaczenie refleksji etnograficznej i folklorystycznej i ich wpływu na kształt obecnej kultury i przemian jakie się w dokonują współcześnie w udziale i tworzeniu kultury. W ramach wykładów nabywa wiedzę na temat koncepcji teoretycznych, metodologii oraz terminologii właściwej dla etnografii i folklorystyki w perspektywie historycznej i współczesnej i ich znaczenia w dzisiejszym kulturoznawstwie Potrafi dokonać interpretacji tekstu z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych i w oparciu o nią zabierać głos w dyskusji, która jest analizą współczesnej kultury. Potrafi posługiwać się terminologią właściwą dla etnografii i folklorystyki w stopniu pozwalającym na formułowanie samodzielnych opinii i wypowiedzi. Kompetencje społeczne 2 / 5
M_K001 Ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej i społecznej dla rozumienia procesów i przemian zachodzący we współczesnych społeczeństwach i jest aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego. Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Ludowa wizja świata. Obrzędy rodzinne. Obrzęd weselny. Obrzędy pogrzebowe. Cykl obrzędów dorocznych. Święta doroczne. Cykl obrzędowy karnawału. Cykl Bożego Narodzenia Okres świąteczny: Wigilia Bożego Narodzenia, Dzień Św. Szczepana, Nowy Rok, Święto Trzech Króli. Grupy kolędnicze w tym pokazanie tradycji lokalnej: rola obrzędowa kolędników. Obrzędy zaduszne. Cykl obrzędów Wielkanocnych i cykl wiosenny i Wielkanocny. Pieczywo obrzędowe: symbolika. Terminy: obrzęd, rytuał, obyczaj, zwyczaj, tradycja-ustalenie zakresu pojęć w toku polemik. Folklorystyka Folklorystyka i jej miejsce wśród nauk. Polska folklorystyka dzisiaj. O banalizacji obrzędu i jej badaniu (na przykładzie obrzędu weselnego).organizacja i funkcja przestrzeni obrzędowej. Wesele jako tekst folkloru. Tradycyjne inscenizacje obrzędowe: bożonarodzeniowe i noworoczne. Tradycyjne rytuały i współczesne ceremonie. Słowo w rytuale i ceremonii (udzielanie dóbr za pomocą słowa czyli o rytuale błogosławieństw w kulturze ludowej). Współczesny folklor słowny (legendy miejskie, bajki magiczne, kawały, graffiti etc.). O niektórych współczesnych przesądach. Folklorowe prawidła kodowania znaczeń ( na przykładzie przysłów). Kategoria narracji i jej zastosowanie we współczesnych tekstach folkloru słownego. audytoryjne I. J. i R. Tomiccy, Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka, r. Wiedza o budowie kosmosu, Warszawa 1975, s. 66-93. oraz I. L. Stomma, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., r. Izolacja świadomościowa, Tablice Mendelejewa, Łódź 2002, s. 160-245. II. K. Dobrowolski, Chłopska kultura tradycyjna [w:] Studia nad życiem społecznym i kulturą, Wrocław 1966, s. 76-108. II. W. Pawluczuk, Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej, Warszawa 1972, r. Światopogląd jednostki w tradycyjnej społeczności terytorialnej. III. I. Turnau, Ubiór jako znak, Lud 1985, t. 70, s. 67-83. 3 / 5
III. L. Mróz, Analiza formalna i znaczeniowa ubioru Cyganów, Polska sztuka Ludowa 1982, nr 1-4. IV. M. Charyton, Szeptuchy-tradycja żywa. Współcześni uzdrowiciele ludowi na Podlasiu, [w:] Nie czas chorować? Zdrowie, choroba i leczenie w perspektywie antropologii medycznej, red. D. Penkala-Gawęcka, Poznań 2010, s. 119-140. IV. M. Charyton, Oblicza chorób ludowych w kulturze podlaskich Białorusinów, [w:] Białorusini-historia i kultura, red. J. Jurkiewicz, Szreniawa 2010, s. 61-74. V. K. Dadak-Kozicka, Folklor sztuką życia: u źródeł antropologii muzyki, Warszawa 1996. V. I. Kuźma, Religijność w polskim ujęciu antropologicznym [w:] Współczesna religijność kobiet. Antropologia doświadczenia, Wrocław 2008, s. 173-182. V. J. Olędzki, Świadomość mirakularna, PSL. Konteksty 1989, nr 3, s. 147-157. VI. J. Tokarska-Bakir, Wieszanie Judasza czyli tematy żydowskie dzisiaj,[w:] Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Sejny 2004, s. 73-94. VI. Z. Benedyktowicz, Kategoria swój-obcy i rekonstrukcja obrazu obcego w kulturze ludowej [w:] Portrety obcego. Od stereotypu do symbolu, Kraków 2000, s. 121-192. VII. W. Ong, Nieco o psychodynamice oralności [w:] Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Lublin 1992, s. 55-112. VII. A. Dundes, Literatura oralna, Literatura Ludowa 1977, nr 4/5. VIII. Cz. Robotycki, Etnografia wobec kultury współczesnej, r. Schematy biografii twórców ludowych, Kraków 1992. VIII. J. Olędzki, Pacierze Szczypawki, Polska Sztuka Ludowa 1976, nr 1, s.29-42. Sposób obliczania oceny końcowej Forma zaliczenia: kolokwium z lektur, egzamin pisemny. Wymagania wstępne i dodatkowe Nie podano wymagań wstępnych lub dodatkowych. Zalecana literatura i pomoce naukowe Literatura obowiązkowa: J. Bartmiński, Folklor język poetyka, Wrocław 1990. red. J. Bartmiński, M. Jasińska-Wojtkowska, Folklor Sacrum Religia, Lublin 1995. red. M. Biernacka, M. Frankowska, W. Paprocka, Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t.1., t. 2., Wrocław 1976, 1981. A. Brzozowska-Krajka, Symbolika dobowego cyklu powszedniego w polskim folklorze tradycyjnym, Lublin 1994. D. Czubala, Współczesne legendy miejskie, Katowice 1993. R. Godula, Od Mikołaja do Trzech Króli. O roli daru w obrzędzie, Kraków 1994. P. Kowalski, Leksykon. Znaki świata. Omen przesąd znaczenie, Wrocław-Warszawa 1998. P. Kowalski, Współczesny folklor i folklorystyka. O przedmiocie poznania w dzisiejszych badaniach folklorystycznych, Wrocław 1990. Red. Z. Staszak, Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Poznań 1987. L. Stomma, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Warszawa 1986. J. i R. Tomiccy, Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka, Warszawa 1975. A. Zadrożyńska, Powtarzać czas początku, cz. 1: O świętowaniu dorocznych świąt w Polsce, Warszawa 1985. A. Zadrożyńska, Powtarzać czas początku, cz.2: O polskiej tradycji obrzędów ludzkiego życia, Warszawa 1988. A. Zadrożyńska, Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce, K. Żygulski, Święto i kultura: święta dawne i nowe: rozważania socjologa, Warszawa 1981. Literatura uzupełniająca: T. Barannik, Od obrzędu do teatru obrzędowego, Warszawa 2002. 4 / 5
D. Benedyktowicz, Z. Benedyktowicz, Dom w tradycji ludowej, Wrocław 1992. S. Czernik, Trzy zorze dziewicze. Wśród zamawiań i zaklęć, Łódź 1984. A. Engelking, Klątwa. Rzecz o magii słowa, Wrocław 2000. Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, Poznań 1995. A. Fischer, Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów 1921. red. M. Frankowska, Historia etnografii polskiej, Wrocław 1973. R. Gross, Dlaczego czerwień jest barwą miłości, Warszawa 1990. G. Jahoda, Psychologia przesądu, Warszawa 1971. J. Kolbuszewski, Z głębokim żalem O współczesnej nekrologii, Wrocław 1997. red. D. Simonides, Folklorystyka. Dylematy i perspektywy, Opole 1995. R. Sulima, Folklor i literatura, Warszawa 1976. K. Łeńska-Bąk, Pokarmy i jedzenie w kulturze: tabu, dieta, symbol, Opole 2007. K. Łeńska Bąk, Sól ziemi, Wrocław 2002. P. Kowalski, Chleb nasz powszedni: o pieczywie obrzędowym, magii, literackich obrazach i opiniach dietetyków, Wrocław 2000. P. Kowalski, Samotność i wspólnota: inskrypcje w przestrzeni współczesnego życia, Opole 1993. I. Kubiak, K. Kubiak, Chleb w tradycji ludowej, Warszawa 1981. A. Kutrzeba-Pojanarowa, Kultura ludowa i jej badacze. Mit i rzeczywistość, Warszawa1977. P. Lorie, Przesądy. Księga wiedzy dawnej, Warszawa 1993. M. Olejarczyk, Kultura użytkowania ubioru codziennego na polskiej wsi, 1981. J. L. Pełka, Rytuały, obrzędy, święta, Warszawa 1989. I. Skoczek, Zwyczaje, obyczaje, obrzędy, 1986. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Brak Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie do zajęć Udział w wykładach Udział w ćwiczeniach audytoryjnych Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 2 godz 30 godz 25 godz 30 godz 15 godz 102 godz 4 ECTS 5 / 5