INNOWACYJNE ZARZĄDZANIE W POLSKIEJ SZKOLE WSAiB dr Radosław Stojek r.stojek@kadra.wsaib.pl Gdynia 02/02/2017
Wyzwania stojące przed nowoczesną edukacją GLOBALIZACJA, POWSZECHNA MIGRACJA ZAROBKOWA POTRZEBA KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO ZMIANY TECHNOLOGICZNE MIĘDZYNARODOWE ZMIANY SKŁADU DEMOGRAFICZNEGO SIŁY ROBOCZEJ ROZWÓJ TECHNIK MASOWEJ KOMUNIKACJI ATOMIZACJA SPOŁECZEŃSTWA LIBERALIZM I UNIFIKACJA KULTUR LOKALNYCH
Czy tradycyjna polska szkoła może stać się zatem szkoła innowacyjną? TAK AKTYWNE POSZUKIWANIE PRZEZ DYREKTORA I NAUCZYCIELI INFORMACJI O OTACZAJĄCYM ŚWIECIE ORAZ OTWARTOŚĆ NA TAKIE INFORMACJE WZAJEMNA KOMUNIKACJA I SZACUNEK MIĘDZY DYREKTOREM A POZOSTAŁYMI PRACOWNIKAMI ODWAGA I ZAANGAŻOWANIE W ORGANIZACJĘ I JEJ CELE
Organizacja ucząca się Przekształcenie szkoły w organizację uczącą się wymaga zmiany nastawienia osób nadzorujących jej pracę Zmiana ta polega na przejściu od kierowania i kontroli do współtworzenia warunków, które sprzyjają rozwojowi autonomii szkoły.
Miejsce innowacji w rozwoju szkoły Z. Pietrasiński. Innowacje to: zmiany celowo wprowadzane przez człowieka lub zaprojektowane przezeń układy cybernetyczne, które polegają na zastępowaniu dotychczasowych stanów rzeczy innymi, ocenianymi dodatnio w świetle określonych kryteriów i składających się w sumie na postęp. W. Okoń. Definiuje innowację jako zmianę struktury systemu szkolnego, jako całości lub struktury ważnych jego składników, mającą na celu wprowadzenie ulepszeń o charakterze wymiernym. Zmiany te mogą dotyczyć zarówno władz oświatowych czy ustroju szkolnego, jak i programów nauczania, pracy nauczycieli oraz uczniów.
Miejsce innowacji w rozwoju szkoły Innowacja pedagogiczna to nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły. Rozporządzenie MENIS z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki definiuje, czym jest innowacja pedagogiczna, oraz dzieli innowacje na trzy grupy: programowe, organizacyjne i metodyczne.
Miejsce innowacji w rozwoju szkoły Najczęściej wyróżnia się trzy główne rodzaje innowacji nauczyciela: usprawnienia - są najprostszą formą innowacji; dotyczą działań powtarzających się i polegają na zwiększeniu ich sprawności, skuteczności i efektywności w zakresie organizacji pracy, metod i technik. modernizacje - obejmują zmiany dotyczące sposobów działania i organizacji, polegają na unowocześnianiu i uatrakcyjnianiu nauczania i wychowania. nowatorstwo to rodzaj najbardziej złożonej działalności innowacyjnej nauczyciela, opartej na jego inicjatywie i twórczości; polega na samodzielnym opracowaniu projektu zmian i jego skutecznym realizowaniu
Miejsce innowacji w rozwoju szkoły Dla zaistnienia całościowego rozwoju niezwykle ważny jest rozwój osobowy oraz zawodowy dyrektorów, nauczycieli, pracowników administracyjnych, a także szkoły - jako określonej całości. Tam, gdzie ludzie nie doskonalą się, brakuje sprzyjającego klimatu dla rozwoju instytucji, którą tworzą. I odwrotnie. Do głównych celów rozwoju szkoły należą: tworzenie klimatu, który sprzyja rozwiązywaniu problemów, oraz atmosfery zaufania wśród pracowników, poprawa i wzrost efektywności pracy szkoły, kształtowanie postawy gotowości do wprowadzania zmian.
Miejsce innowacji w rozwoju szkoły Rozwój szkoły uwarunkowany jest wieloma czynnikami, do których można zaliczyć: określenie aktualnych problemów; wytworzenie motywacji do wprowadzanie zmian; poszukiwanie sposobów rozwiązywania tych problemów; zaplanowanie działań; dokonywanie obserwacji i zmian; ocenę wprowadzonej zmiany i dalszych prognoz.
Miejsce innowacji w rozwoju szkoły Innowacje organizacyjne zaliczane są do najważniejszych czynników rozwoju szkoły. Dotyczą one m. in.: poprawy organizacji pracy, stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, zmiany systemu kontroli, szkoleń, rozwoju kadr oraz usprawnienia koordynacji i kooperacji działań z innymi instytucjami.
Zarządzanie szkoła a innowacyjność Dyrektor szkoły powinien: własnym przykładem zachęcać do innwoacyjności (dzieląc się z nauczycielami własnymi dylematami oraz przedstawiając im włąsne osiągnięcia); umiejętnie zarządzać procesem zmian; wskazywać pozytywne strony wprowadzania zmian; eliminować wszelkie bariery innowacyjności; stwarzać odpowiednie warunki do pracy i umożłiwiać pracownikom rozwój; włączać wszystkich pracowników w proces wprowadzania zmian; zwracać uwagę na wszelkie sugestie i pomysły pracowników; organizować grupowe spotkania dyskusyjne; wspierać autonomię nauczyciela; poszukiwać i zatrudniać młodych i twórczych pracowników; rozdzielać zadania wg możliwości nauczycieli; tolerować niepowodzenia; wyrażać uznanie dla pracowników, którzy odnoszą sukcesy.
Zarządzanie szkoła a innowacyjność Jeżeli atutem szkoły ma stać się innowacyjność, to placówka taka powinna kłaść nacisk na poszukiwanie i rozwijanie talentów. Związane jest to z całym szeregiem działań, począwszy od opracowania metod i technik rekrutacji oraz selekcji pracowników, przez wdrażanie ich do pracy, procesu szkoleń i doskonalenia, aż po konstruowanie systemu wynagradzania i zwolnień pracowników. Organ prowadzący szkołę powinien również dostrzegać celowość innowacyjności w placówce oświatowej. W skrajnych sytuacjach, kiedy mamy do czynienia z biernymi dyrektorami, którzy niechętni są jakimkolwiek zmianom, organ prowadzący powinien interweniować i zwalniać takich ludzi ze stanowisk. Aby szkoły mogły wprowadzać innowacje oraz lepiej dostosowywać się do potrzeb rynku edukacyjnego i zmieniającego się otoczenia, konieczna jest ich otwartość na zmiany. Wiąże się to jednak z pokonywaniem licznych barier, jakie szkoły napotykają na swej drodze. Zaliczyć do nich można przeszkody o charakterze prawnym, finansowym, biurokratycznym i psychospołecznym.
Zarządzanie szkoła a innowacyjność Do barier o charakterze psychospołecznym zalicza się: obawę pracowników przed utratą dotychczasowego bezpieczeństwa, brak zrozumienia dla potrzeby innowacyjności, obawę przed popełnieniem błędu, a w przypadku dyrektora - brak zdolności twórczego myślenia oraz umiejętności organizacyjnych. Wymienione bariery utrudniają zarządzanie i wprowadzanie innowacji, a przez to osłabiają efekty planowanych przeobrażeń. Opór szkoły wobec zmian tkwi głównie w cechach psychologicznych pracowników oraz we wzajemnych interakcjach pomiędzy współpracującymi.
Uwarunkowania innowacyjności Styl zarządzania zasobami ludzkimi. System motywacyjny skierowany do nauczycieli. Koncentracja włądzy w organizacji.
Czynniki warunkujące innowacyjność: Uwarunkowania innowacyjności związane z osobowością dyrektora: kreatywność, otwartośc na działania innowacyjne, chęć wyróżnienia się, zdolności organizacyjne. związane z doświadczeniem dyrektora: wykształcenie w danej dziedzinie, znajomość języków obcych, umiejętności zawodowe, przebieg pracy, doświadczenie w kierowaniu placówką oświatową, umiejętności organizacyjne i pracy z ludźmi. związane z personelem szkoły: wykształcona, ambitna kadra, poczucie wspólnoty interesów, swoboda twórczych działań, sprzyjająca atmosfera pracy, pozytywna ocena osoby dyrektora, usprawnienie systemu informacji pedagogicznej - w tym informacji o innowacjach wprowadzanych przez nauczycieli, właściwa organizacja - motywująca do działalności innowacyjnej, ogólne warunki pracy i płacy.
Czynniki warunkujące innowacyjność: Uwarunkowania innowacyjności związane z bezpośrednim otoczeniem: pomoc szkole i świadczenia materialne ze strony otoczenia, współpraca i wzajemna pomoc szkół, kooperacja z władzami samorządowymi, możliwość kontaktu z uczelniami i instytucjami naukowobadawczymi, opieka i pomoc z ich strony.
Uwagi końcowe Współczesna szkoła musi stawać się organizacją innowacyjną, otwartą na wszelkie nowości, postrzegającą problemy z różnych perspektyw, wrażliwą na sygnały i wyzwania rynku edukacyjnego oraz gotową do wprowadzenia u siebie różnych zmian. Musi więc rozwijać własną innowacyjność, zapewniając profesjonalne zarządzanie i tworząc atrakcyjne warunki dla ludzi, którzy wykazują chęć do zmieniania rzeczywistości. Wysoka jakość systemu edukacji może być zapewniona jedynie wtedy, kiedy system ten będzie odpowiednio zarządzany. W gospodarce opartej na wiedzy kluczem do sukcesu jest innowacyjność. Polska oświata potrzebuje nie tylko dobrych nauczycieli, lecz także innowacyjnych programów doskonalenia zawodowego dla wszystkich pracowników oświaty, dobrze zmotywowanych i przygotowanych do pełnienia roli przywódczej menedżerów oświaty.