Sylabus - Farmakognozja 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Farmacja, jednolite studia magisterskie, forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne, profil praktyczny Rok akademicki: 2017/2018 Nazwa modułu/przedmiotu: farmakognozja Kod przedmiotu (z systemu Pensum): 34650 Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi Katedra Farmakognozji i Molekularnych Podstaw Fitoterapii Dr hab. Anna Kiss III V, VI kierunkowy Prof. dr hab. Marek Naruszewicz Dr hab. Anna Kiss Dr hab. Agnieszka Bazylko Dr hab. Sebastian Granica Dr Monika Czerwińska Dr Agnieszka Filipek Dr Andrzej Parzonko Dr Jakub Piwowarski Mgr Barbara Michalak Mgr Iwona Stanisławska Mgr Marta Woźniak Mgr Marta Rogowska NIE Dr Andrzej Parzonko Strona 1 z 8
dotyczące sylabusa): Liczba punktów ECTS: 11 2. Cele kształcenia 1. Umiejętność zastosowania metod makroskopowych, mikroskopowych i fitochemicznych do badania tożsamości i jakości substancji roślinnych. 2. Umiejętność charakteryzowania ważniejszych substancji czynnych roślin pod względem budowy chemicznej, cech fizykochemicznych i właściwości farmakologicznych. 3. Umiejętność oceniania wpływu substancji roślinnych na organizm człowieka w zależności od składu jakościowego, ilościowego, drogi podawania i sposobu dawkowania. 4. Umiejętność omówienia działania (wraz z mechanizmem) i wskazań do stosowania substancji roślinnych. 5. Umiejętność wskazania skutków ubocznych i niepożądanych działań substancji roślinnych oraz przeciwwskazań do ich stosowania. Strona 2 z 8
3. Wymagania wstępne 1. Znajomość podstaw anatomii roślin, umiejętność przygotowania preparatów mikroskopowych i pracy z mikroskopem optycznym. 2. Podstawowa znajomość gramatyki języka łacińskiego. 3. Umiejętność pracy w laboratorium chemicznym, znajomość metod analitycznych. 4. Znajomość organicznych związków chemicznych. 5. Zaliczone przedmioty: anatomia człowieka, botanika, chemia analityczna, chemia organiczna, fizjologia człowieka, łacina. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Lista efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1 W2 W3 W4 W5 W6 U1 U2 U3 U4 Treść przedmiotowego efektu kształcenia Zna surowce pochodzenia naturalnego stosowane w lecznictwie oraz wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym Zna grupy związków chemicznych metabolitów pierwotnych i wtórnych, decydujących o aktywności biologicznej i farmakologicznej surowców roślinnych Zna struktury chemiczne związków występujących w roślinach leczniczych, ich działanie i zastosowanie Zna lecznicze surowce roślinne farmakopealne i niefarmakopealne oraz metody oceny ich jakości i wartości leczniczej Zna surowce roślinne silnie i bardzo silnie działające, a także skład chemiczny, właściwości lecznicze i toksyczność roślin narkotycznych Zna zasady stosowania i dawkowania leczniczych surowców roślinnych, ich toksyczność, skutki działań niepożądanych oraz interakcje z lekami syntetycznymi, innymi surowcami i substancjami pochodzenia roślinnego Określa metodami makro- i mikroskopowymi tożsamość surowca roślinnego, w formie krojonej i sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki ziołowej i mieszaniny surowców sproszkowanych Udziela informacji o leczniczym surowcu roślinnym, określa jego skład chemiczny, właściwości lecznicze, działania uboczne i interakcje Stosuje techniki i metody analityczne oraz biologiczne w badaniach jakościowych i ilościowych substancji czynnych występujących w surowcach roślinnych Rozpoznaje leczniczy surowiec roślinny i kwalifikuje go do właściwej grupy botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i anatomicznych Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) C.W36 C.W37 C.W38 C.W39 C.W40 C.W41 C.U14 C.U15 C.U16 C.U35 Strona 3 z 8
U5 U6 U7 Ocenia jakość surowca roślinnego i jego wartość leczniczą w oparciu o monografię farmakopealną oraz z użyciem innych metod analitycznych i biologicznych Przeprowadza analizę fitochemiczną surowca roślinnego i określa związek chemiczny lub grupę związków chemicznych występujących w tym surowcu Wyszukuje w piśmiennictwie informacje naukowe, dokonuje ich wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach praktycznych C.U36 C.U37 C.U38 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład 45 1 nieobowiązkowe Seminarium 15 5 nieobowiązkowe Ćwiczenia 90 10 (1. Sem.) 20 (2. Sem.) nieobowiązkowe 6. Tematy zajęć i treści kształcenia W1-Wykład 1- Temat: Wykład wstępny W6 W2-Wykład 2- Temat: Przedmiot i zakres farmakognozji - W3 W3-Wykład 3- Temat: Pierwotne i wtórne substancje roślinne W2 W4-Wykład 4- Temat: Węglowodany W1, W2, W3, W4 W5-Wykład 5- Temat: Biooleje - W1, W2, W3, W4 W6-Wykład 6- Temat: Witaminy - W1, W2, W3, W4 W7-Wykład 7- Temat: Glikozydy i Glikozydy fenolowe - W1, W2, W3, W4 W8-Wykład 8- Temat: Antranoidy - W1, W2, W3, W4, W5, W6 W9-Wykład 9- Temat: Fenolokwasy - W1, W2, W3, W4 W10-Wykład 10- Temat: Depsydy - W1, W2, W3, W4 W11-Wykład 11- Temat: Fenylopropanoidy - W1, W2, W3, W4 W12-Wykład 12- Temat: Podział garbników, garbniki hydrolizujące - W1, W2, W3, W4 W13-Wykład 13- Temat: Procyjanidyny i antocyjany - W1, W2, W3, W4 W14-Wykład 14- Temat: Flawonoidy - W1, W2, W3, W4 W15-Wykład 15- Temat: Flawonolignany, izoflawony, kawalaktony - W1, W2, W3, W4 W16-Wykład 16- Temat: Sterole i steroidy- wiadomości wstępne W1, W2, W3, W4 W17-Wykład 17- Temat: Glikozydy kardenolidowe W1, W2, W3, W4, W5, W6 Strona 4 z 8
W18-Wykład 18- Temat: Irydoidy W1, W2, W3, W4 W19-Wykład 19- Temat: Kumaryny W1, W2, W3, W4 W20-Wykład 20- Temat: Aminy - W1, W2, W3, W4, W5 W21-Wykład 21- Temat: Alkaloidy W1, W2, W3, W4, W5, W6 W22-Wykład 22- Temat: Olejki W1, W2, W3, W4, W5, W6 S1-Seminarium 1- Temat: Komórkowe mechanizmy działania leków roślinnych - W6, U7 S2-Seminarium 2- Temat: Analiza fitochemiczna substancji roślinnych - W4, U3, U5, U6 S3-Seminarium 3- Temat: Laktony seskwiterpenowe, diterpeny i wiadomości wstępne na temat triterpenów W1, W2, W3, W5 S4-Seminarium 4- Temat: Saponiny triterpenowe i steroidowe W1, W2, W3 S5-Seminarium 5- Temat: Wydzieliny pochodzenia roślinnego, lignany i związki siarki W1, W2, W3, W5, W6 C1-Ćwiczenie 1- Temat: Identyfikacja substancji roślinnej stabilizowanej etanolem - W4, U1, U4 C2- C3 -Ćwiczenie 2-3- Temat: Identyfikacja substancji roślinnej z potwierdzeniem tożsamości metodą chromatografii cienkowarstwowej (TLC) W1, W2, W3, W4, W5, W6, U1, U2, U4, U5, U6 C4-Ćwiczenie 4- Temat: Identyfikacja mieszanki ziołowej W4, U1, U4 C5-Ćwiczenie 5- Temat: Identyfikacja sproszkowanej substancji roślinnej W4, U1 C6- C7 -Ćwiczenie 6-7- Temat: Identyfikacja leku zawierającego sproszkowaną substancję roślinną W4, U1 C8-Ćwiczenie 8- Temat: Potwierdzenie tożsamości sproszkowanych substancji roślinnych wg. Monografii farmakopealnej W1, W2, W3, W4, W5, W6, U2 C9-Ćwiczenie 9- Temat Oznaczanie zawartości arbutyny metodą kolorymetryczną (FPVI) i HPLC (FPIX) W4, U2, U3, U5, U6 C10-Ćwiczenie 10- Temat: Oznaczanie zawartości związków flawonoidowych w substancji roślinnej metodą Christa-Müllera (met. kolorymetryczna) - W4, U2, U3, U5, U6 C11-Ćwiczenie 11- Temat: Badanie chromatograficzne preparatów rynkowych zawierających antrazwiązki W4, U2, U3, U5, U6 C12-C13-Ćwiczenie 12-13- Temat: Oznaczanie zawartości olejku w substancji roślinnej metodą FP, badania obecności i zawartości związków chemicznych w olejkach eterycznych (TLC, GC - chromatografia gazowa) W1, W2, W3, W4, W5, W6, U2, U3, U5, U6 C14-Ćwiczenie 14- Temat: Oznaczanie zawartości związków irydoidowych metodą FP VI (met. kolorymetryczna) oraz badania jakościowe (TLC) substancji roślinnej W4, U2, U3, U5, U6 C15-C16-Ćwiczenie 15-16- Temat: Oznaczanie zawartości alkaloidów tropanowych w substancji roślinnej Strona 5 z 8
metodą HPLC - wysokosprawna chromatografia cieczowa- W1, W2, W3, W4, W5, W6, U2, U3, U5, U6 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1 Symbole form prowadzonych zajęć Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Kryterium zaliczenia W2 W3 W4 W5 W6 W, S U1 C U2 S, C U3 S, C U4 C U5 S, C Strona 6 z 8
U6 S, C U7 S 8. Kryteria oceniania Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin testowy ocena kryteria 2,0 (ndst) Uzyskanie mniej niż 60% punktów na egzaminie testowym 3,0 (dost) Uzyskanie minimum 60% punktów na egzaminie testowym 3,5 (ddb) 4,0 (db) 4,5 (pdb) 5,0 (bdb) 9. Literatura Literatura obowiązkowa: 1. Matławska I.; Farmakognozja; AM Poznań, Poznań 2008 2. Kohlmünzer S.; Farmakognozja podręcznik dla studentów farmacji; PZWL, Warszawa 2003 3. Strzelecka H., Kamińska J., Kowalski J., Malinowski J., Walewska E.; Chemiczne metody badań roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa 1987 4. Strzelecka H. pod red.; Klucz do oznaczania sproszkowanych surowców roślinnych; Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa Literatura uzupełniająca: 1. Farmakopea Polska IX, PTFarm, Warszawa 2. Bruneton J.: Pharmacognosy, Phytochemistry, Medicinal Plants. 2nd edition, Lavoisier Publishing Inc., Intercept Ltd., TEC&DOC Londres, Paris, New York 1999 3. Strzelecka H., Kowalski J.; Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa; PWN, Warszawa 2000 4. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.; Fitoterapia i leki roślinne: PZWL, Warszawa 2007 10. Kalkulacja punktów ECTS (1 ECTS = od 25 do 30 godzin pracy studenta) Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład 45 Strona 7 z 8
Seminarium 15 Ćwiczenia 90 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): W tym polu opisujemy nakład samodzielnej pracy przeciętnego studenta konieczny aby zaliczyć przedmiot. W kalkulacji należy uwzględnić m.in. konieczność przygotowania się do zajęć, wykonania pracy domowych, przygotowania się do zaliczeń itp. Przygotowanie studenta do zajęć 50 Przygotowanie studenta do zaliczeń 75 Inne (jakie?) 11. Informacje dodatkowe farmakognozja.wum.edu.pl Razem 275 Podpis Kierownika Jednostki Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus Strona 8 z 8