RZEPAK JARY Doświadczenia z rzepakiem jarym prowadzono w Głubczycach na jednym poziomie agrotechniki. W 2014 roku badano 17 odmian (9 populacyjnych i 8 mieszańcowych). Warunki agrotechniczne prowadzenia doświadczenia w 2014 roku, pochodzenie odmian i zbiorcze wyniki przedstawiono w tabelach 92-94, a wyniki plonowania i ważniejszych właściwości rolniczych w tabelach 95-97. Średni plon nasion rzepaku jarego w latach 2012-2014 wynosił 29,4 dt/ha, a w Polsce 28,0 dt/ha. W 2014 roku plony te wynosiły odpowiednio 33,1 i 26,3 dt/ha. Dla porównania średni plon nasion rzepaku ozimego w Głubczycach wynosił w 3-leciu 52,7 dt/ha i był o 23,3 dt/ha (79,3%) wyższy niż rzepaku jarego, co świadczy o absolutnej niecelowości uprawy tego ostatniego w warunkach najlepszych gleb w województwie. Do najwyżej plonujących odmian należały mieszańcowe Delight, Kaliber, Belinda, Osorno i Dodger oraz populacyjna Fenja. Najniższy plon nasion uzyskały Clipper i Feliks. W Polsce w tym okresie wyróżniały się również odmiany mieszańcowe Dodger, Doktrin, Legolas, Delight, Belinda i Osorno oraz populacyjne Fenja i Lennon. Najsłabiej plonowały Feliks i Clipper (tabela 95, wykres 73). Przy średniej wysokości roślin 105 cm w 3-leciu i 151 cm w ostatnim roku wyższymi odmianami były Clipper oraz Makro, Doktrin, Legolas i Dodger, a niższymi Osorno, Belinda, Proximo, Delight i Gandalf. Średnie wyleganie roślin w latach 2012-2014 wynosiło 40 %, a w 2014 roku 62 %. Do bardziej podatnych odmian należały Fenja, Feliks i Markus, a bardziej odpornymi były Larissa, Tamarin i Delight. Większych różnic we wczesności odmian nie notowano. Nieco późniejszymi były Fenja, Clipper i Belinda, a wcześniejszą Tamarin. Obsada roślin w fazie początku kwitnienia wynosiła średnio w 3-leciu 81 szt/m 2, a w ostatnim 95 szt/m 2, przy wysiewanej 100 szt/m 2. Wyższą miały odmiany Proximo, Feliks, Osorno, Tamarin i Makro, a niższą Gandalf, Delight oraz Doktrin, Lennon, Dodger i Kaliber (tabela 96). Porażenie roślin przez zgniliznę twardzikową wynosiło w 3-leciu 10,8%, a w 2014 roku 14,0 %. Bardziej podatnymi na tą chorobę były odmiany Gandalf, Larissa, Proximo i Tamarin, a do bardziej odpornych należały Belinda oraz Makro, Dodger i Legolas. Większą podatnością na czerń krzyżowych cechowały się odmiany Proximo i Fenja, a mniejszą Clipper i Belinda. Słodyszek rzepakowy stanowi w uprawie rzepaku jarego największy problem. Pomimo dziewięciu zabiegów jego zwalczania średnia liczba brakujących łuszczyn na pędzie głównym, wskutek jego żerowania wynosiła 7,1-9,7 %. Większe uszkodzenia notowano na odmianach Osorno, Kaliber, Markus, Gandalf i Makro, a mniejsze na Proximo, Clipper, Larissa i Feliks (tabela 97).
Tab.92. Rzepak jary. Warunki agrotechniczne doświadczeń. Rok zbioru 2014 Miejscowość Głubczyce Powiat Głubczyce Kompleks rolniczej przydatności gleby 1 Klasa bonitacyjna gleby II ph gleby w KCl 6,7 Przedplon Pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) 28.03 Obsada roślin (szt./m 2 ) 100 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 07.08 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 160 P 2 O 5 (kg/ha) 100 K 2 O (kg/ha) 150 Nawożenie dolistne (l/ha) ADOB Mg -10 + ADOB B - 1,5 + ADOB Mo - 0,1 + Basfoliar 12-4-6+S - 8 ADOB Mg 10 + ADOB B 2,5 + Basfoliar 36 E - 8 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Zaprawa nasienna T Herbicydy (l/ha) Butisan Star Max 500 SE - 3 Insektycydy (l,kg/ha) 1/ Dursban 480 EC 0,6 2/ Karate Zeon 050 CS - 0,15 3/ Avaunt 150 EC - 0,17 + Decis 2,5 EC - 0,2 4/ Plenum 580 WG 0,15 + Karate Zeon 050 CS - 0,15 5/ Mospilan 20 SP - 0,12 + Decis Mega 50 EW - 0,2 6/ Mavrik 240 EW - 0,2 7/ Calypso 480 SC - 0,12 + Decis Mega 50 EW - 0,1 8/ Avaunt 150 EC - 0,17 + Decis 2,5 EC - 0,1 9/ Mospilan 20 SP - 0,12 + Karate Zeon 050 CS - 0,15
Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Tab.93. Rzepak jary. Pochodzenie odmian Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 1 Fenja 2010 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 2 Markus 2010 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR 3 Clipper 2007 DE DSV Polska sp. z o. o. Wągrowiec 4 Feliks 2007 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR 5 Gandalf 2012 SE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Milanówek 6 Larissa 2008 DE Bayer Crop Science Warszawa 7 Lennon 2013 SE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Milanówek 8 Proximo 2010 DE Bayer Crop Science Warszawa 9 Tamarin 2010 SE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Milanówek 10 Legolas F 1 2014 SE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Milanówek 11 Makro F 1 2012 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 12 Belinda F 1 2010 DE Bayer Crop Science Warszawa 13 Delight F 1 2010 DE Bayer Crop Science Warszawa 14 Dodger F 1 2014 DE Bayer Crop Science Warszawa 15 Doktrin F 1 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 16 Kaliber F 1 2009 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 17 Osorno F 1 2011 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec F 1 - odmiana mieszańcowa
Tab.94. Rzepak jary. Zbiorcze wyniki doświadczenia. Rok zbioru 2014 L.p. Cecha Głubczyce 1 Termin kwitnienia (dzień, m-c) 03.06 2 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 28.07 3 Wysokość roślin (cm) 151 4 Wyleganie (%) 62 5 Porażenie przez choroby Zgnilizna twardzikowa ( %) 14,0 Czerń krzyżowych (skala 9 0 ) 6,4 Słodyszek rzepakowy (%) 9,7 Dojrzałość techniczna (l.dni) 211 Obsada roślin (szt/m 2 ) 95 6 Masa 1000 nasion (g) 3,4 7 Wilgotność nasion podczas zbioru (%) 13,9 8 Plon nasion (dt/ha) 33,1
Tab.95. Rzepak jary. Plon nasion przy 9% wilgotności (%wzorca). Lata zbioru 2014, 2012-2014 L.p. Odmiana Głubczyce Polska 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec dt/ha 33,1 27,8 27,3 30,5 29,4 26,3 28,0 1 Fenja 109 106 100 108 105 106 105 2 Markus 90 87 103 89 93 99 102 3 Clipper 78 81 84 80 81 94 96 4 Feliks 80 92 94 86 88 91 94 5 Gandalf 100 102 102 101 101 104 103 6 Larissa 91 95 103 93 96 98 99 7 Lennon 99 94-96 - 108-8 Proximo 101 94 109 98 101 98 98 9 Tamarin 80 104 96 92 93 102 102 10 Legolas F 1 100 - - - - 111-11 Makro F 1 109 - - - - 111-12 Belinda F 1 118 96 104 107 106 114 107 13 Delight F 1 110 110 114 110 111 114 108 14 Dodger F 1 117 - - - - 116-15 Doktrin F 1 99 111-105 - 111 109 16 Kaliber F 1 115 113 105 114 111 109 107 17 Osorno F 1 105 101 109 103 105 108 108 Liczba doświadczeń 1 1 1 2 3 12 36 Wzorzec-średnia dla wszystkich badanych odmian F 1 - odmiana mieszańcowa
Lp. Tab.96. Rzepak jary. Ważniejsze właściwości rolnicze odmian (odchylenia od wzorca). Lata badań 2014,2012-2014 Odmiana Wysokość roślin (cm) Wyleganie (%) Dojrzałość techniczna (liczba dni od początku r-ku) Obsada roślin szt/m 2 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec 151 105 62 40 211 212 95 81 1 Fenja -1-2 -2 9 0 2 5-1 2 Markus -2-2 3 6 0 0 1-3 3 Clipper 10 5 3-2 1 2-3 -3 4 Feliks 3 1 7 7-1 -1 25 7 5 Gandalf -5-3 -3-5 -1-1 -21-7 6 Larissa -6-1 1-9 0 0-3 -5 7 Lennon -2-5 - -1 - -20-8 Proximo -9-4 -6 2 0-1 10 10 9 Tamarin 1 1 0-6 -2-2 17 6 10 Legolas F 1 7 - -6 - -2 - -4-11 Makro F 1 15-9 - 2-17 - 12 Belinda F 1-10 -6-8 -1 3 0 6-3 13 Delight F 1-10 -3-12 -3 2 0-16 -4 14 Dodger F 1 6-3 - 2 - -10-15 Doktrin F 1 8-2 - 1 - -25-16 Kaliber F 1 0 1 1-1 0 1-10 -1 17 Osorno F 1-9 -8 0 5 2 1 31 6 Liczba doświadczeń 1 3 1 3 1 3 1 3 Wzorzec-średnia dla wszystkich badanych odmian F 1 - odmiana mieszańcowa
Lp. Tab.97. Rzepak jary. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby i szkodniki (odchylenia od wzorca).lata badań 2014,2012-2014 Odmiana Zgnilizna twardzikowa % Czerń krzyżowych (skala 9 0 ) Słodyszek rzepakowy (%) * 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Wzorzec 14,0 10,8 6,4 7,7 9,7 7,1 1 Fenja 0,0-0,8-0,4-0,2-1,7 0,2 2 Markus 2,7 1,8-0,1-0,2 5,3 1,4 3 Clipper 1,4-2,0 0,6 0,5-3,7-2,1 4 Feliks 2,4 0,7 0,3-0,1-3,0-0,7 5 Gandalf 4,4 3,7 0,3 0,2 0,3 1,4 6 Larissa 6,0 3,2-0,1 0,2-2,3-1,3 7 Lennon 1,4-0,3 - -1,0-8 Proximo 4,4 3,0-0,7-0,6-0,3-2,5 9 Tamarin 9,0 2,2-0,7 0,2 0,3-0,3 10 Legolas F 1-5,6 - -0,4 - -0,3-11 Makro F 1-8,0 - -0,4-3,0-12 Belinda F 1-8,0-3,4 0,9-0,1 0,3 0,1 13 Delight F 1-1,6 0,3 0,3 0,0 0,3-0,8 14 Dodger F 1-7,3 - -0,1 - -1,0-15 Doktrin F 1-2,6-0,3-1,0-16 Kaliber F 1-1,0 2,9 0,3 0,2 1,7 1,8 17 Osorno F 1 2,7 1,5-0,1 0,1 1,0 2,1 Liczba doświadczeń 1 3 1 3 1 3 Wzorzec-średnia dla wszystkich badanych odmian F 1 - odmiana mieszańcowa * % brakujących łuszczyn na pędzie głównym