Przedmiotowy system oceniania języka polskiego w Gimnazjum w Malanowie

Jeśli zamkniesz drzwi przed wszelkim błędem, prawda pozostanie za drzwiami. Rabindranath Tagore Przedmiotowy system oceniania języka polskiego w Gimnazjum w Malanowie Opracowali Jolanta Piekarczyk Agnieszka Stawicka Paweł Gruszczyński

1. Wstęp Ocenianie uczniów z języka polskiego, uwzględniając ich indywidualne cechy, odzwierciedla przebieg nauki, dynamikę rozwoju, określa sprawności praktyczne ucznia i zaangażowanie. Powinno ono spełniać istotną funkcję motywującą ucznia i wdrażać go do samooceny. 2. Podstawy prawne PSO stworzony jest w oparciu o: a. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2007 r. nr 83, poz. 562, z późn. zm.) b. Wewnątrzszkolny System Oceniania (WSO) w Gimnazjum w Malanowie, c. Podręczniki do nauczania języka polskiego dla klas I III gimnazjum. Bliżej słowa; Ewa Horwath, Grażyna Kiełb, WSiP. 3. Zasady oceniania a) Systematyczność uczeń w ciągu okresu musi być oceniany co najmniej dwa razy z odpowiedzi ustnej, dwa razy z zadania domowego, musi napisać wszystkie prace klasowe i większe sprawdziany. b) Różnicowanie uczeń powinien być poddany zróżnicowanym formom oceniania. c) Informacja zwrotna wszystkie zdobyte przez ucznia oceny stanowią informację zwrotną dla nauczyciela i są wskazówką do dalszej pracy z uczniem, a także dla niego samego i jego rodziców, do nadrobienia zaległości we wskazanych przez nauczyciela obszarach. Bieżące oceny zdobywane przez ucznia zapisywane są w dzienniku elektronicznym. Informacje o postępach można przekazywać również w czasie rozmów indywidualnych lub na zebraniach z rodzicami. d) Obiektywność i jawność uczeń zna przedmiotowe kryteria oceniania oraz konsekwencje wynikające z otrzymanej oceny. Każda ocena wystawiona przez nauczyciela jest oceną jawną. e) Terminowość oceniania wynika z ustaleń w WSO. 4. Cele oceniania Ocenianie ma na celu: a) poinformowanie ucznia oraz rodziców o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych, postępach w nauce trudnościach i szczególnych uzdolnieniach, b) dostarczenie nauczycielowi informacji o poziomie osiągania założonych celów kształcenia, c) motywowanie uczniów do dalszej pracy, d) wdrażanie uczniów do efektywnej samooceny, e) rozwijanie poczucia odpowiedzialności ucznia za osobiste postępy w edukacji szkolnej, f) wdrażanie do systematycznej pracy. 5. Obszary aktywności Na lekcjach języka polskiego oceniane są następujące obszary aktywności ucznia: 1. Słuchanie. 2. Mówienie. 3. Pisanie. 4. Czytanie i odbiór tekstów kultury. 5. Rozpoznawanie i analiza zjawisk językowych. 6. Prezentowanie wyników swojej pracy w różnych formach. 7. Aktywność na lekcjach, praca w grupach i własny wkład pracy ucznia. 2

6. Narzędzia, czas pomiaru i obserwacji osiągnięć uczniów Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się za pomocą następujących narzędzi: 1. prace klasowe 2. prace samodzielne 3. odpowiedzi ustne 4. prace domowe 5. projekty i prace długoterminowe 6. inne formy aktywności, np. udział w konkursach polonistycznych, wykonywanie pomocy dydaktycznych, aktywny udział ucznia w pracach koła polonistycznego, teatralnego. 7. obserwacja ucznia: a) przygotowanie do lekcji, b) aktywność na lekcji, c) praca w grupie. Liczba i częstotliwość pomiarów jest zależna od realizowanego programu nauczania; jest modyfikowana co semestr. Częstotliwość Formy aktywności w semestrze Prace klasowe 3-5 Prace samodzielne 2-4 Odpowiedzi ustne Minimum 1 Prace domowe Minimum 2 Aktywność na lekcji Przygotowanie do lekcji na bieżąco na bieżąco Prace długoterminowe 1 Prace dodatkowe Inne formy aktywności, np. udział w konkursach polonistycznych wykonywanie pomocy dydaktycznych, na bieżąco na bieżąco 7. Zasady współpracy między nauczycielem a uczniem 1. Każdy uczeń oceniany jest zgodnie z zasadami sprawiedliwości. 2. Prace klasowe, sprawdziany, odpowiedzi ustne są obowiązkowe. 3. Prace klasowe są zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem i podany jest zakres sprawdzanych umiejętności i wiedzy. 4. Prace samodzielne, krótkie kartkówki mogą obejmować materiał z 3 ostatnich lekcji i nie muszą być zapowiadane. 5. Uczeń nieobecny na pracy klasowej musi ją napisać w terminie ustalonym przez nauczyciela. 6. Uczniowi przysługuje raz w semestrze możliwość poprawy każdej pracy klasowej. W uzasadnionych przypadkach nauczyciel może wyrazić zgodę na poprawę innych ocen z innych obszarów. Poprawa jest dobrowolna i odbywa się w ciągu dwóch tygodni od dnia podania informacji o ocenach. Termin ten może ulec zmianie w przypadku choroby lub innej usprawiedliwionej nieobecności. Uczeń poprawia daną ocenę tylko raz, ale brana jest pod uwagę ocena pierwsza i poprawiona. 7. Po dłuższej nieobecności w szkole (powyżej 1 tygodnia) uczeń ma prawo nie być oceniany przez 2 dni.

8. Uczeń ma prawo do dwukrotnego w ciągu semestru zgłoszenia nieprzygotowania się do lekcji. Przez nieprzygotowanie się do lekcji rozumiemy: brak zeszytu, niegotowość do odpowiedzi. 9. Po wykorzystaniu limitu określonego powyżej uczeń otrzymuje za każde nieprzygotowanie ocenę niedostateczną. 10. Za każdy trzykrotny brak pracy domowej uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. 11. Aktywność na lekcji i w pracach dodatkowych nagradzana jest plusami, które przeliczane są na stopnie. Przez aktywność rozumiemy: częste zgłaszania się na lekcji i udzielania poprawnych odpowiedzi, rozwiązywanie zadań dodatkowych, aktywną pracę w grupach. 12. Każdy uczeń ma prawo do dodatkowej oceny za wykonaną pracę nadobowiązkową. 13. Przy ocenianiu nauczyciel uwzględnia możliwości intelektualne ucznia. 8. Ocenom cząstkowym przypisane są następujące wagi: WAGA 10 uzyskanie tytułu laureata, wyróżnienia, zajecie I, II, III miejsca na konkursie przedmiotowym (międzyprzedmiotowym) o zasięgu wojewódzkim; WAGA 5 praca klasowa (sprawdzian) z co najmniej jednego działu; test z czytania ze zrozumieniem; odpowiedź ustna z co najmniej jednego działu; udział w polonistycznych konkursach szkolnych (60% uzyskanych poprawnych odpowiedzi) i zewnętrznych do szczebla powiatowego włącznie; WAGA 4 sprawdzian gramatyczny i językowy, dyktando, sprawdzian wiedzy i umiejętności (powyżej trzech lekcji); praca samodzielna lub odpowiedź z kilku (powyżej 3) jednostek tematycznych np. na lekcji powtórzeniowej; projekty edukacyjne (długoterminowe); prace dodatkowe, projekty własne uczniów, zadania i prace pozaprogramowe. WAGA 3 kartkówka (do 3 jednostek lekcyjnych, w tym z prac domowych); odpowiedź ( z 3 ostatnich lekcji); aktywność na lekcji; projekt krótkoterminowy; praca domowa wypracowanie i inna praca twórcza. WAGA 2 recytacja; praca domowa ćwiczenia odtwórcze, wzorowane na ćwiczeniach z lekcji, zadania utrwalające; czytanie ze zrozumieniem ćwiczenie; prowadzenie zeszytu przedmiotowego, ćwiczenia; 4

mówienie, wypowiedzi ustne; ćwiczenia pisemne na lekcji. 9. Zasady klasyfikacji semestralnej i rocznej Stopnie semestralne i roczne wystawiane są na podstawie średniej ważonej stopni cząstkowych. Proponowana ocena semestralna/roczna ustalana jest na podstawie średniej ważonej ocen cząstkowych. Uczeń ma prawo ubiegać się o semestralną/roczną ocenę wyższą niż proponowana przez nauczyciela. Zainteresowany uczeń pisze sprawdzian obejmujący materiał z całego materiału podlegającego ocenianiu. 10. Wymagania na poszczególne oceny Wymagania stanowią Załącznik nr 1 do PSO (dla każdej klasy). 11. Informacja zwrotna NAUCZYCIEL UCZEŃ 1. Nauczyciel informuje uczniów o wymaganiach i kryteriach oceniania. 2. Uczeń ma możliwość otrzymania dodatkowych wyjaśnień i uzasadnień do każdej wystawionej oceny. 3. Oceny wpisywane są do dziennika elektronicznego. NAUCZYCIEL RODZICE W formie dziennika elektronicznego, podczas wywiadówek, indywidualnych konsultacji, rozmów interwencyjnych nauczyciel: 1. Nauczyciel informuje rodziców o wymaganiach i kryteriach oceniania. 2. Przekazuje rodzicom informacje o aktualnym stanie rozwoju i postępów ucznia w nauce. 3. Dostarcza rodzicom informacji o trudnościach i uzdolnieniach ucznia. 4. Przekazuje wskazówki do pracy z uczniem. Rodzice są zobowiązani do systematycznego monitorowania postępów swojego dziecka. NAUCZYCIEL WYCHOWAWCA KLASY DYREKTOR SZKOŁY 1. Nauczyciel wpisuje oceny do dziennika elektronicznego. 2. Nauczyciel informuje wychowawcę klasy o aktualnych osiągnięciach i zachowaniach ucznia. 3. Nauczyciel informuje wychowawcę o zagrożeniach klasyfikacyjną ocena niedostateczną. 4. Nauczyciel informuje dyrektora szkoły o przewidywanych sytuacjach wymagających jego interwencji. 12. Sposób przyjmowania PSO PSO nie jest sprzeczne z WSO i musi być zatwierdzony przez zespól nauczycieli. Nauczyciel zobowiązany jest zapoznać uczniów z PSO na początku roku szkolnego. 13. Zmiany i ewaluacja PSO PSO podlega ewaluacji na koniec roku szkolnego oraz na zakończenie cyklu edukacyjnego. 5

Załącznik nr 1 Wymagania na stopnie szkolne dla poszczególnych klas KLASA I Umiejętności ucznia w zakresie słuchania, mówienia, pisania, czytania i odbioru tekstów kultury oraz rozpoznawania i analizy zjawisk językowych SŁUCHANIE 1. Koncentruje uwagę podczas słuchania cudzej wypowiedzi. 2. Rozpoznaje intencję mówiącego. 3. Dostrzega niezrozumiałe wyrazy, wyrażenia i zwroty oraz stara się je wyjaśnić. 4. Wyróżnia najważniejsze informacje. 5. Określa tematykę usłyszanego tekstu i rozpoznaje funkcję. Słuchanie jest umiejętnością trudną do sprawdzenia kryterialnego. Uczeń potwierdza ją przez wypowiedzi ustne i pisemne. Celujący MÓWIENIE 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie, stosuje różne struktury zdaniowe. 2. Podejmuje polemikę, wyraża jasno swoje zdanie. 3. Mówi z właściwą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.(3-5 minut). 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem kultury żywego słowa. Mówi z właściwą dykcją i intonacją. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. Potrafi wyrażać odmienne zdanie. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną, dokonać prezentacji, argumentować swoje zdanie. 7. Tworzy wypowiedzi takie jak: relacja, sprawozdanie z lektury, opowiadanie ustne, głos w dyskusji, wypowiedzi na zadany temat. Bardzo dobry 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę. 3. Mówi z właściwą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.(3-4 minuty) 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6

6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną, dokonać prezentacji. 7. Tworzy wypowiedzi takie jak: relacja, sprawozdanie z lektury, opowiadanie ustne, głos w dyskusji. Dobry Umiejętności takie, jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Ad.3 (2-3 minuty) Dostateczny 1. Uczeń wypowiada się w miarę logicznie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Skutecznie komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy(dopuszcza się potknięcia). 4. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 5. Uczestniczy w planowaniu wypowiedzi i prezentacji(2 minuty). Dopuszczający 1. Wypowiada się na temat.(1-1,5 minuty) 2. Komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 4. Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia) Celujący PISANIE 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie, stosuje segmentację tekstu. 2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych, umie poprawić własne błędy. 3. Zna wszystkie formy przewidziane w programie (opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, streszczenie, pamiętnik, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy, dostosowuje język i styl do formy wypowiedzi, pisze w sposób logiczny. 4. Stosuje samodzielnie techniki notowania (schematy, tabele, skróty, własne znaki), sprawnie notuje na podstawie tekstu i wypowiedzi. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku; zna i stosuje związki frazeologiczne, synonimy, antonimy. Używa różnych konstrukcji składniowych. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej(narrator, sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od mówionego i stosuje to w praktyce. 7

Bardzo dobry 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie. 2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane w programie(opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, streszczenie, pamiętnik, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy. 4. Stosuje samodzielnie techniki notowania(schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej(sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od mówionego. Dobry Umiejętności jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym Dostateczny 1. Pisze czytelnie, dba o estetykę tekstu. 2. Popełnia nieliczne błędy językowe, ortograficzne,stylistyczne. 3. Stara się zredagować następujące formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystyka, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie, dedykacja. 4. Stosuje odpowiednie techniki notowania wg wskazań nauczyciela. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan). 6. Tworzy tekst spójny pod względem treści. Dopuszczający 1. Stara się pisać czytelnie i dba o estetykę tekstu. 2. Mimo błędów tekst jest zrozumiały. 3. Podejmuje próby redagowania : opisu, opowiadania, charakterystyki, listu, kartki pocztowej, życzeń, zaproszenia, ogłoszenia, dedykacji. 4. Podejmuje próby argumentowania. 5. Redaguje prosta notatkę przy pomocy nauczyciela. Celujący CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY 8

1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. Rozumie i objaśnia konteksty kulturowe i historyczne utworów. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł i sprawnie się nimi posługuje. 3. Porównuje różne formy przekazu treści, rozumie i wyjaśnia różnice. 4. Odnajduje w tekście fragmenty potrzebne do argumentacji i umie się nimi posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i gatunki, potrafi wykazywać różnice. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu, wskazuje motywy, myśl główną. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów, wyjaśnia różnice. 9. Rozumie i biegle stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Potrafi porównywać różne teksty kultury i analizować. Rozpoznaje w tekstach kultury popularnej nawiązania do tradycji. 11. Rozumie specyfikę tekstów kultury należących do literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych Bardzo dobry 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Potrafi porównywać różne teksty kultury i analizować. Rozpoznaje w tekstach kultury popularnej nawiązania do tradycji. Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Przeczytał większość lektur z listy lektur obowiązkowych. 2. Wykorzystuje informacje z kilku wskazanych źródeł. 3. Odróżnia teksty fabularne od innych. 4. Znajduje informacje w czytanym tekście. 5. Rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe oraz kompozycję utworu; wskazuje elementy świata przedstawionego. 6. Próbuje wyciągnąć wnioski z przeczytanego tekstu. 7. Przekazuje własnymi słowami najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu. Dopuszczający 1. Czyta ze zrozumieniem proste teksty. 2. Zapoznał się z częścią lektur z listy obowiązkowej. 9

3. Wyszukuje konkretną informację we wskazanym fragmencie. 4. Rozumie pojęcie fikcji literackiej. ROZPOZNAWANIE I ANALIZA ZJAWISK JĘZYKOWYCH Uczeń 1. Poprawnie wymawia i zapisuje głoski oznaczone literami ą, ę (w zależności od sąsiedztwa innych głosek i na końcu wyrazu). 2. Poprawnie wymawia i zapisuje grupy spółgłoskowe. 3. Zna i stosuje zasady akcentowania. 4. Rozróżnia i buduje różne typy wypowiedzeń: wypowiedzenia złożone, zdania złożone współrzędnie (łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe),zdania złożone podrzędnie. 5. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego. 6. Rozpoznaje w tekście i nazywa części mowy, określa ich formy gramatyczne i funkcje składniowe, ze szczególnym uwzględnieniem form osobowych i nieosobowych czasownika, w tym imiesłowów. 7. Rozpoznaje i nazywa różne typy podmiotów i orzeczeń oraz określeń z grupy podmiotu i orzeczenia. 8. Zna i stosuje zasady ortograficzne i interpunkcyjne. Każdy uczeń powinien znać wszystkie wymagania i próbuje rozwiązywać wszystkie problemy i zadania. Szczegółowe kryteria są ustalane przy sprawdzianach. KLASA II Umiejętności ucznia w zakresie słuchania, mówienia, pisania, czytania i odbioru tekstów kultury oraz rozpoznawania i analizy zjawisk językowych SŁUCHANIE 1. Koncentruje uwagę podczas słuchania cudzej wypowiedzi. 2. Rozpoznaje intencję mówiącego na podstawie barwy, siły głosu i intonacji. 3. Dostrzega niezrozumiałe wyrazy, wyrażenia i zwroty oraz stara się je wyjaśnić. 4. Wykorzystuje usłyszane informacje na lekcjach i w życiu. 5. Określa tematykę usłyszanego tekstu i rozpoznaje funkcję. 6. Potwierdza słuchanie notatką i zajęciem stanowiska w rozmowie. 7. Zna i stosuje werbalne i niewerbalne środki podtrzymujące rozmowę. Słuchanie jest umiejętnością trudną do sprawdzenia kryterialnego. Uczeń potwierdza ją przez wypowiedzi ustne i pisemne. Celujący MÓWIENIE 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 10

2. Podejmuje polemikę, używa argumentów. 3. Mówi z właściwą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. Zna intencję wypowiedzi.(3-5 minuty) 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy ze szczególnym uwzględnieniem kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą, wykorzystuje funkcję impresywną i ekspresywną języka. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną, dokonać prezentacji zgodnie z intencją. 7. Tworzy wypowiedzi takie jak: relacja, sprawozdanie z lektury, opowiadanie ustne, głos w dyskusji, apel. 8. W rozmowie daje dowody logicznego toku myślowego (rozumowania, wnioskowania, uogólniania) i skutecznie je wykorzystuje. 9. Zadaje pytania, udziela odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi, formułuje pytania szczegółowe, ogólne i problemowe, adekwatne do potrzeby. 10. Tworzy relację i przemówienie, wykorzystuje właściwe elementy języka 11. Nawiązuje do wypowiedzi rozmówcy, stosuje wskaźniki nawiązania. 12. Potrafi wystąpić w roli negocjatora, posługuje się właściwym słownictwem i argumentacją. Bardzo dobry Dobry 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę. 3. Mówi z właściwą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.(3-4 minuty) 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną, dokonać prezentacji. 7. Tworzy wypowiedzi takie jak: relacja, sprawozdanie z lektury, opowiadanie ustne, głos w dyskusji. 8. W rozmowie daje dowody logicznego toku myślowego (rozumowania, wnioskowania, uogólniania. 9. Zadaje pytania, udziela odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi, formułuje pytania szczegółowe, ogólne i problemowe, adekwatne do potrzeby. 10. Tworzy relację i przemówienie. 11. Nawiązuje do wypowiedzi rozmówcy. 12. Potrafi wystąpić w roli negocjatora. Umiejętności takie, jak na ocenę dobrą, opanowane w stopniu dobrym Ad.3 (2-3 minuty) Dostateczny 1. Wypowiada się w miarę logicznie i dba o estetykę wypowiedzi. 11

2. Skutecznie komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Uczestniczy w dialogu. 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy(dopuszcza się potknięcia). 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Uczestniczy w planowaniu wypowiedzi i prezentacji(2 minuty). 7. Próbuje w rozmowie dawać dowody logicznego toku myślowego. 8. Próbuje zadawać pytania i udzielać odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi. 9. Próbuje tworzyć wypowiedzi ustne (relacje i przemówienie) Dopuszczający 1. Wypowiada się na temat.(1-1,5 minuty) 2. Komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 4. Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia) 5. Stara się tworzyć relację i przemówienie. Celujący PISANIE 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie, stosuje segmentację tekstu. 2. Przestrzega stale norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane w programie(opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, streszczenie, pamiętnik, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie, sprawozdanie-recenzja, rozprawka, reportaż, artykuł prasowy) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy; stosuje zróżnicowane słownictwo i składnię, dba o logiczność i spójność wypowiedzi. 4. Stosuje biegle samodzielnie techniki notowania(schematy, tabele, skróty, własne znaki) i wykorzystuje je do własnej pracy. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne, używa synonimów, antonimów, wyrazów nacechowanych emocjonalnie, wzbogaca wypowiedź o środki ekspresji językowej. Stosuje różne konstrukcje składniowe. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej(sprawozdawca, komentator, narrator, mówca, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od mówionego i potrafi sprawnie stosować takie teksty w zależności od sytuacji komunikacyjnej. Bardzo dobry 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie. 12

2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane w programie(opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, streszczenie, pamiętnik, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie, sprawozdanie-recenzja, rozprawka, reportaż, artykuł prasowy) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy. 4. Stosuje samodzielnie techniki notowania(schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej(sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od mówionego. Dobry Umiejętności jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Pisze czytelnie, dba o estetykę tekstu. 2. Popełnia nieliczne błędy językowe, ortograficzne, stylistyczne. 3. Poprawnie redaguje następujące formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystyka, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie, dedykacja. Próbuje pisać: streszczenie, rozprawkę, reportaż, artykuł prasowy, sprawozdanie-recenzję. 4. Stosuje odpowiednie techniki notowania wg wskazań nauczyciela. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan). 6. Tworzy tekst spójny pod względem treści. Dopuszczający 1. Stara się pisać czytelnie i dba o estetykę tekstu. 2. Mimo licznych błędów tekst jest zrozumiały. 3. Podejmuje próby redagowania : opisu, opowiadania, charakterystyki, listu, kartki pocztowej, życzeń, zaproszenia, zawiadomienia, ogłoszenia, dedykacji; próbuje pisać streszczenie, rozprawkę, reportaż, sprawozdanie-recenzję. 4. Podejmuje próby argumentowania. 5. Redaguje prostą notatkę przy pomocy nauczyciela. Celujący CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY 13

1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych, potrafi wypowiadać się o nich swobodnie. Rozróżnia rodzaje i gatunki lektur. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. Swobodnie korzysta z dostępnych źródeł informacji i wykorzystuje je w praktyce. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. Rozumie różnice, wyciąga wnioski. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. Stosuje je celowo i świadomie, z podkreśleniem funkcjonalności wypowiedzi. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i gatunki. Stosuje swobodnie nazewnictwo w wypowiedziach pisemnych i ustnych. 6. Określa funkcję tekstu. Umie wskazać funkcje tekstu i stosować je w praktyce. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. Prezentuje je i komentuje. Wykorzystuje je w praktyce. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. Potrafi odnieść się do praktyki. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury i stosuje je przy analizie utworów. 10. Potrafi porównywać różne teksty kultury i analizować. Rozpoznaje w tekstach kultury popularnej nawiązania do tradycji. Zna konteksty kulturowe. Bardzo dobry 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Potrafi porównywać różne teksty kultury i analizować. Rozpoznaje w tekstach kultury popularnej nawiązania do tradycji. Dobry Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą opanowane w stopniu dobrym Dostateczny 1. Przeczytał większość lektur z listy lektur obowiązkowych. 2. Wykorzystuje informacje z kilku wskazanych źródeł. 3. Odróżnia teksty fabularne od informacyjnych. 4. Znajduje informacje w czytanym tekście. 5. Rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe oraz kompozycję utworu; wskazuje elementy świata przedstawionego. 6. Próbuje wyciągnąć wnioski z przeczytanego tekstu. 7. Przekazuje własnymi słowami najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu. 14

Dopuszczający 1. Czyta ze zrozumieniem proste teksty. 2. Zapoznał się z częścią lektur z listy obowiązkowej. 3. Wyszukuje konkretną informację we wskazanym fragmencie. 4. Rozumie pojęcie fikcji literackiej. ROZPOZNAWANIE I ANALIZA ZJAWISK JĘZYKOWYCH 1. Poprawnie wymawia i zapisuje grupy spółgłoskowe, spółgłoski podwojone i występujące obok siebie takie same i różne spółgłoski. 2. Rozróżnia i buduje różne typy wypowiedzeń (zdanie pojedyncze, imiesłowowy równoważnik zdania, zdania podrzędnie i współrzędnie złożone, zdania złożone wielokrotnie). 3. Stosuje mowę zależną i niezależną. 4. Operuje spójnikami. 5. Stosuje stronę bierną i formy nieosobowe (-no, -to). 6. Przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego, rozpoznaje orzeczenie imienne, którego składnikiem jest rzeczownik z przyimkiem; przeprowadza analizę składniowa zdań złożonych. 7. Przeprowadza analizę słowotwórczą wybranych rzeczowników i przymiotników. 8. Zna i stosuje zasady ortograficzne i interpunkcyjne. Każdy uczeń powinien znać wszystkie wymagania i próbuje rozwiązywać wszystkie problemy i zadania. Szczegółowe kryteria są ustalane przy sprawdzianach. KLASA III SŁUCHANIE 1. Koncentruje uwagę podczas słuchania cudzej wypowiedzi. 2. Rozpoznaje intencję mówiącego na podstawie barwy, siły głosu i intonacji. 3. Dostrzega niezrozumiałe wyrazy, wyrażenia i zwroty oraz stara się je wyjaśnić. 4. Wykorzystuje usłyszane informacje na lekcjach i w życiu. 5. Określa tematykę usłyszanego tekstu i rozpoznaje funkcję. 6. Potwierdza słuchanie notatką i zajęciem stanowiska w rozmowie. 7. Zna i stosuje werbalne i niewerbalne środki językowe. Celujący MÓWIENIE 15

1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę, stosuje trafne argumenty, udowadnia swoje zdanie. 3. Mówi z przejrzystą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.(3-4 minuty) 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną, dokonać prezentacji w sposób logiczny, budzący zainteresowanie odbiorcy. 7. W rozmowie daje dowody logicznego toku myślowego(rozumowania, wnioskowania, uogólniania) i stosuje je w praktyce. 8. Zadaje pytania, udziela odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi, formułuje pytania szczegółowe, ogólne i problemowe adekwatne do potrzeby. Odpowiada w sposób wyczerpujący i poprawny językowo. 9. Tworzy wypowiedzi takie jak: relacja, przemówienie. 10. Relacjonuje czyjeś stanowisko i odnosi się do niego. 11. Nawiązuje do wypowiedzi rozmówcy, trafnie stosuje wskaźniki nawiązania. 12. Potrafi wystąpić w roli negocjatora, ustala i określa tematykę, wystawy, filmu, spektaklu na podstawie noty wydawniczej, katalogu, programu kinowego lub teatralnego. Bardzo dobry Dobry 1. Wypowiada się logicznie, płynnie, poprawnie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Podejmuje polemikę. 3. Mówi z przejrzystą intencją do rzeczywistych i wyobrażonych odbiorców w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych.(3-4 minuty) 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy z uwzględnieniem kultury żywego słowa. 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Potrafi zaplanować własną wypowiedź ustną, dokonać prezentacji. 7. W rozmowie daje dowody logicznego toku myślowego(rozumowania, wnioskowania, uogólniania). 8. Zadaje pytania, udziela odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi, formułuje pytania szczegółowe, ogólne i problemowe adekwatne do potrzeby. 9. Tworzy wypowiedzi takie jak: relacja, przemówienie. 10. Relacjonuje czyjeś stanowisko. 11. Nawiązuje do wypowiedzi rozmówcy. 12. Potrafi wystąpić w roli negocjatora, ustala i określa tematykę, wystawy, filmu, spektaklu na podstawie noty wydawniczej, katalogu, programu kinowego lub teatralnego. Umiejętności takie jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. 16

Dostateczny 1. Wypowiada się w miarę logicznie i dba o estetykę wypowiedzi. 2. Skutecznie komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Uczestniczy w dialogu. 4. Wygłasza z pamięci wiersze i fragmenty prozy(dopuszcza się potknięcia). 5. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 6. Uczestniczy w planowaniu wypowiedzi i prezentacji(2-3 minuty). 7. Próbuje w rozmowie dawać dowody logicznego toku myślowego. 8. Próbuje zadawać pytania i udzielać odpowiedzi w związku z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi. 9. Próbuje tworzyć wypowiedzi ustne (relację i przemówienie) Dopuszczający 1. Wypowiada się na temat.(1-1,5 minuty) 2. Komunikuje się w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 3. Nawiązuje bezpośredni i życzliwy kontakt z rozmówcą. 4. Wygłasza z pamięci krótkie wiersze i fragmenty prozy (dopuszczalne są potknięcia) 5. Stara się tworzyć relację i przemówienie. Celujący PISANIE 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie, stale stosuje segmentację tekstu. 2. Rygorystycznie przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane w programie(opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, rozprawka, streszczenie, pamiętnik, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie, sprawozdanie-recenzja, rozprawka, reportaż, wywiad, referat, esej, list motywacyjny, podanie, życiorys artykuł prasowy) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy; dostosowuje styl do formy wypowiedzi, stosuje wymogi logiczności tekstu. 4. Stosuje samodzielnie techniki notowania(schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan wypowiedzi, szkic) i wykorzystuje je do tworzenia wypowiedzi. 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne, bogaci język przez stosowanie synonimów, antonimów, wyrazów nacechowanych emocjonalnie; doskonali indywidualny styl wypowiedzi pisemnej. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej(sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 17

8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od mówionego i sprawnie stosuje to w praktyce. 9. Dokonuje stylizacji i parafrazy tekstu ze względu na przeznaczenie tekstu. Bardzo dobry 1. Dba o estetykę tekstu, pisze starannie. 2. Przestrzega norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 3. Zna wszystkie formy przewidziane w programie(opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, rozprawka, streszczenie, pamiętnik, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie, sprawozdanie-recenzja, rozprawka, reportaż, wywiad, referat, esej, list motywacyjny, podanie, życiorys artykuł prasowy) i redaguje je zgodnie z cechami danej formy. 4. Stosuje samodzielnie techniki notowania(schematy, tabele, skróty, własne znaki). 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan wypowiedzi, szkic). 6. W tworzeniu tekstów wykorzystuje wiedzę o języku, zna i stosuje związki frazeologiczne, doskonali indywidualny styl wypowiedzi pisemnej. 7. Redaguje wypowiedź w stylu odpowiednim do sytuacji komunikacyjnej(sprawozdawca, komentator, opiniotwórca). 8. Odróżnia specyfikę tekstu pisanego od mówionego. 9. Dokonuje stylizacji i parafrazy tekstu. Dobry Umiejętności takie, jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Pisze czytelnie, dba o estetykę tekstu. 2. Popełnia nieliczne błędy językowe, ortograficzne, stylistyczne. 3. Poprawnie redaguje następujące formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, charakterystyka, streszczenie, rozprawka, podanie, życiorys reportaż, list motywacyjny, list, kartka pocztowa, życzenia, zaproszenie, ogłoszenie, dedykacja. Próbuje pisać: referat, esej szkolny. 4. Stosuje odpowiednie techniki notowania wg wskazań nauczyciela. 5. Przygotowuje się pisemnie do wypowiedzi ustnej(plan). 6. Tworzy tekst spójny pod względem treści. 7. Wykorzystuje wiedzę o języku, redagując własną wypowiedź. Dopuszczający 1. Stara się pisać czytelnie i dba o estetykę tekstu. 2. Mimo licznych błędów tekst jest zrozumiały. 3. Podejmuje próby redagowania : opisu, opowiadania, charakterystyki, listu, kartki pocztowej, życzeń, zaproszenia, zawiadomienia, ogłoszenia, dedykacji, podania, życiorysu; próbuje pisać: streszczenie, rozprawkę, reportaż, sprawozdanie-recenzję, list motywacyjny 4. Podejmuje próby argumentowania. 18

5. Redaguje prostą notatkę. Celujący Bardzo dobry CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł i stosuje je biegle w praktyce. 3. Porównuje różne formy przekazu treści i trafnie określa różnice. 4. Odnajduje w tekście fragmenty potrzebne do argumentacji i umie się nimi posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie i poznane gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu i odnosi je do innych tekstów. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów i określa ich rolę 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury w sposób biegły. 10. Potrafi porównywać różne teksty kultury i analizować. Rozpoznaje w tekstach kultury popularnej nawiązania do tradycji. 11. Odróżnia fakty od opinii. 1. Zna bardzo dobrze wszystkie teksty z kanonu lektur podstawowych. 2. Wykorzystuje informacje z różnych źródeł. 3. Porównuje różne formy przekazu treści. 4. Odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji i umie się nim posłużyć. 5. Rozróżnia rodzaje literackie poznane gatunki. 6. Określa funkcję tekstu. 7. Samodzielnie wyciąga wnioski z przeczytanego tekstu. 8. Dostrzega kompozycyjną i stylistyczną specyfikę różnych tekstów. 9. Rozumie i stosuje poznane pojęcia z zakresu teorii literatury. 10. Potrafi porównywać różne teksty kultury i analizować. Rozpoznaje w tekstach kultury popularnej nawiązania do tradycji. 11. Odróżnia fakty od opinii. Dobry Umiejętności takie, jak na ocenę bardzo dobrą, opanowane w stopniu dobrym. Dostateczny 1. Przeczytał większość lektur z listy lektur obowiązkowych. 2. Wykorzystuje informacje z kilku wskazanych źródeł. 3. Odróżnia teksty fabularne od informacyjnych. 4. Znajduje informacje w czytanym tekście. 5. Rozpoznaje podstawowe cechy rodzajowe oraz kompozycję utworu; wskazuje elementy świata przedstawionego. 6. Próbuje wyciągnąć wnioski z przeczytanego tekstu. 19

7. Przekazuje własnymi słowami najważniejsze informacje z przeczytanego tekstu. 8. Odróżnia fakty od opinii. Dopuszczający 1. Czyta ze zrozumieniem proste teksty. 2. Zapoznał się z częścią lektur z listy obowiązkowej. 3. Wyszukuje konkretną informację we wskazanym fragmencie. 4. Rozumie pojęcie fikcji literackiej. 5. Odróżnia fakty od opinii. ROZPOZNAWANIE I ANALIZA ZJAWISK JĘZYKOWYCH 1. Rozpoznaje upodobnienia fonetyczne (głównie pod względem dźwięczności) i dostrzega ich znaczenie dla poprawnej wymowy i pisowni. 2. Rozpoznaje w tekście i nazywa części mowy, określa ich formy gramatyczne i funkcje składniowe, ze szczególnym uwzględnieniem form osobowych i nieosobowych czasownika, w tym imiesłowów. 3. Rozróżnia i buduje różne typy wypowiedzeń(zdanie pojedyncze, imiesłowowy równoważnik zdania, zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie, zdania złożone wielokrotnie).dokonuje przekształceń wypowiedzeń: zdanie- równoważnik, zdanie pojedyncze-złożone, konstrukcje czynne bierne. 4. Potrafi dokonać analizy ww wypowiedzeń. 5. Operuje spójnikami. 6. Przeprowadza analizę słowotwórczą wybranych grup rzeczowników i przymiotników, tworzy wyrazy wg poznanych wzorców słowotwórczych. 7. Rozwija i koduje skróty i skrótowce w kontekście i w oderwaniu od kontekstu, z uwzględnieniem zasad ortografii w zapisie. 8. Zna i stosuje zasady ortograficzne i interpunkcyjne. 9. Zna podstawowe pojęcia dotyczące archaizacji. 10. Odróżnia język ogólnopolski od dialektu, gwary, żargonu. 11. Rozpoznaje cechy dialektu, gwary, żargonu na poziomie fonetycznym, fleksyjnym, leksykalnym i składniowym. Każdy uczeń powinien znać wszystkie wymagania i próbuje rozwiązywać wszystkie problemy i zadania. Szczegółowe kryteria są ustalane przy sprawdzianach. 20