Główne wnioski z projektu W trakcie realizacji projektu przedstawiciele i przedstawicielki Młodzieżowych Rad Dzielnic oraz samorządów uczniowskich zdiagnozowali kilka istotnych problemów związanych z przestrzenią szkolną. Pierwszą kwestią jest ustawienie ławek w salach lekcyjnych. W większości szkół dominuje ustawienie ławek, gdzie uczniowie siedzą zwróceni do siebie plecami. Takie ustawienie nie sprzyja współpracy, wspólnemu rozwiązywaniu problemów, te umiejętności są obecnie najbardziej cenione na rynku pracy. W wielu szkołach brakuje również miejsc, które uczniowie mogliby dowolnie urządzić, które dałyby im poczucie posiadania własnego miejsca w szkole np. wydzielonych miejsc służących wyciszeniu się podczas przerw lub tzw. okienek. Dla uczniów i uczennic bardzo ważny jest sposób spędzania czasu podczas przerw. Młodzi ludzie często spędzają przerwy siedząc na podłodze. Dodatkowo, uczestnicy i uczestniczki projektu wielokrotnie określali korytarze jako brzydkie, nieestetyczne i niezachęcające do wypoczynku, a także często źle oznakowane..
Zauważono również, że wiele szkół posiada nieuporządkowaną przestrzeń wokół budynków. Najczęściej są to zamknięte, niewykorzystane patia, nieodstępne dla uczniów. Kolejnym problemem jest brak miejsc do spędzania przerw na zewnątrz. W wielu szkołach uczniowie w ogóle nie mają możliwości wyjść z budynku podczas przerw i lekcji. Wokół szkół często brakuje zieleni. Boiska są niepraktyczne i nieuporządkowane. Przed budynkami szkół brakuje miejsc do parkowania zarówno samochodów, jak i rowerów. Uczniowie i uczennice szkół wielokrotnie zwracali uwagę na kwestie estetyczne. Kolorystyka zarówno elewacji, jak i ścian wewnątrz szkoły często zamiast sprzyjać koncentracji rozprasza. Ponadto w szkołach panuje chaos estetyczny, brak spójności w kolorystyce i architekturze wnętrz. Sale główne i aule, w których często odbywają się najważniejsze wydarzenia w szkole są w większości niedostępne dla uczniów podczas przerw, czasu wolnego od zajęć. W większości szkół funkcje takich sal pełnią sale gimnastyczne, hale sportowe. Do takich pomieszczeń zaliczamy również biblioteki i czytelnie, które w wielu szkołach nie spełniają swoich funkcji i nie stanowią miejsc do wypoczynku lub odrabiania lekcji. Niewykorzystane pomieszczenia to wszystkie zaułki, szatnie, kąciki, stare pomieszczenia gospodarcze, które nikomu nie służą.
Młodzi ludzie w szkole przybywają wiele godzin, stąd ważne jest dostosowanie przestrzeni szkolnej tak, by dać im możliwość uczenia się zarówno w czasie lekcji jak i poza nimi. Problem: W większości szkół dominuje ustawienie ławek, gdzie uczniowie siedzą zwróceni do siebie plecami. Takie ustawienie nie sprzyja współpracy, wspólnemu rozwiązywaniu problemów, te umiejętności są obecnie najbardziej cenione na rynku pracy. Symbolizuje ono dominację nauczyciela w procesie edukacyjnym, zostawiając mało miejsca na wspólne uczenie się rówieśników. Stąd postulaty uczestników projektu by zmienić ustawienia ławek na stałe albo wprowadzić elastyczne metody aranżacji sali.
Rozwiązanie: Uczestnicy debat proponują ustawienia ławek w podkowę, albo otwarty prostokąt. Dzięki temu mają każdy ma szansę widzieć nauczyciela. Ustawienie sprzyja dyskusjom między uczniami, gdyż rozmówcy widzą się. Szczególnie w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wydaj się, że takie ustawienie sprzyja zaangażowaniu uczniów w proces edukacyjny. Innym rozwiązaniem, które spotkało się z uznaniem uczestników projektu jest ustawienie kilku stolików rozproszonych po całej sali, przy których może siedzieć kilka osób. To ustawienie bardzo sprzyja pracy grupowej, jest często stosowane w Wielkiej Brytanii.
Jeśli chodzi o wygląd klas lekcyjnych to uczniowie zwrócili uwagę, że kolor ścian powinien sprzyjać koncentracji, dodatkowo bardzo potrzebne są różnego typu materiały informacyjne na ścianach, dotyczące przedmiotów szkolnych. Młodzi ludzie wyraźnie wskazują na potrzebę miejsc do wspólnej nauki. Dlatego też uważają, że w bibliotekach, na korytarzach powinny być stoliki, przy których może jednocześnie uczyć się i pracować więcej osób. Tu wzorem mogą być ustawienia stolików w akwariach, w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. W bibliotekach szkolnych takie miejsce można wydzielić używając regałów na książki tak by salę, które jest przeznaczona na bibliotekę podzielić na równe funkcje: pracy zespołowej i ciszy do pracy indywidualnej.
Korytarze były jedną z najbardziej problematycznych kwestii wskazywanych przez młodych ludzi. Chodzi zarówno o ich estetykę jak i funkcjonalność. W wielu szkołach brakuje wydzielonych miejsc służących wyciszeniu się podczas przerw. Ponadto uczniowie często spędzają przerwy siedząc na podłodze. Uczestnicy i uczestniczki projektu wielokrotnie określali korytarze jako brzydkie, nieestetyczne i niezachęcające do wypoczynku, a także często źle oznakowane.
Młodzi ludzie zaproponowali wprowadzenie różnorodności kolorów poszczególnych korytarzy, oraz odpowiednie oznakowanie sal lekcyjnych, toalet oraz pomieszczeń gospodarczych tak, aby w szkole łatwiej było odnaleźć się nowym uczniom, a także rodzicom i osobom, które na co dzień nie spędzają czasu w szkole. W niemal każdej szkole postulowano różne rozwiązania umożliwiające siedzenie, czytanie spożywanie posiłków na korytarzach. Proponowano ustawianie ławek, puf, kanapy, siedzeń składanych przykręcanych do ścian. Kolejnym częstym postulatem było zagospodarowanie ścian, podłogi, schodów tak by służyły do nauki. Uczniowie proponowali wieszanie tablic dydaktycznych, umieszczanie na schodach, podłodze różnego typu informacji.
W wielu szkołach brakuje miejsc, które mogłyby służyć ekspresji zainteresowań talentów, pasji uczniów i uczennic, związanych z nauką szkolną, ale także ich pozaszkolnymi pasjami. Przestrzenie ekspresji czynią ze szkół miejsca z którymi mogą się identyfikować, miejsca których są współtwórcami.
Uczestnicy projektu proponują udostępnianie ścian w szkołach oraz elewacji zewnętrznej na murale, obrazy wielkoformatowe. Dobrym pomysłem według nich jest organizowanie konkursów na projekty tych malowideł. Młodzi ludzie chcieliby na ścianach eksponować różnego rodzaju prace własnego autorstwa od rysunków, przez obrazy po fotografie. Innym pomysłem jest tworzenie miejsc dystrybucji różnego typu informacji praktycznych tablic korkowych, tablic magnetycznych czy ścian pomalowanych farną tablicową, na których młodzi ludzie mogliby oddawać różnego typu ogłoszenia o wymianie przedmiotów, pomocy koleżeńskiej, poszukiwania chętnych do podejmowania wspólnych przedsięwzięć. Uczniowie chcieliby mieć wpływ na urządzenie sal lekcyjnych, a nie tak jak jest teraz często osobami decydującymi o salach są nauczycieli danego przedmiotu.
Wiele szkół posiada nieuporządkowaną przestrzeń wokół budynków. Najczęściej są to zamknięte, niewykorzystane patia, nieodstępne dla uczniów. Kolejnym problemem jest brak miejsc do spędzania przerw na zewnątrz. W wielu szkołach uczniowie w ogóle nie mają możliwości wyjść z budynku podczas przerw i lekcji. Wokół szkół często brakuje zieleni. Boiska są niepraktyczne i nieuporządkowane. Przed budynkami szkół brakuje miejsc do parkowania zarówno samochodów, jak i rowerów.
Przestrzeń wokół szkół była bardzo ważnym tematem dla uczestników projektu. Najważniejszy postulat uczniów to otwarcie boisk, patio, terenów wokół szkół dla uczniów w czasie przerw i po lekcjach. Uczniowie proponowali urządzenie terenów wokół szkoły poprzez: - postawienie ławek, stolików - powieszenie hamaków na zewnątrz szkoły - zorganizowanie stojaków na rowery - otwarcie parkingów dla uczniów - zagospodarowanie tarasów na miejsca do wypoczynku np. posadzenie tam roślinności oraz postawienie ławek i stolików - podzielenie starych boisk na osobne strefy służące do uprawiania różnych sportów - posadzenie ogródka, którym mogliby opiekować się uczniowie - zorganizowanie siłowni plenerowej. Te propozycje mogłyby zbliżyć szkoły warszawskie, do wizji ze zdjęcia poniżej.
Uczniowie i uczennice szkół wielokrotnie zwracali uwagę na kwestie estetyczne. Kolorystyka zarówno elewacji, jak i ścian wewnątrz szkoły często zamiast sprzyjać koncentracji rozprasza. Ponadto w szkołach panuje chaos estetyczny, brak spójności w kolorystyce i architekturze wnętrz.
Młodzi ludzie chcieliby mieć wpływ na estetykę swoich szkól, chcieliby by ich gust miał odzwierciedlenie w wyglądzie szkoły. Uważają, że ważne byłoby konsultowanie zmian przestrzeni z uczniami np. zebranie opinii za pomocą ankiet, zorganizowanie debaty na temat potrzeb związanych z estetyką szkoły. Konieczne też wydaje się korzystanie z pomocy ekspertów z dziedziny architektury podczas planowania zmian estetycznych w szkole. Wśród koniecznych działań uczniowie wymienili: zmiana kolorów ścian zmiana starych materiałów na ścianach boazerie zmiana drzwi w toaletach remont łazienek zmiana elewacji zwiększenie ilości luster posadzenie roślin
Bardzo często wskazywanym problemem jest jakość toalet. Młodzi ludzie mają problem zamykaniem drzwi, z wysokością drzwi. W efekcie ich prywatność, ale i poczucie bezpieczeństwa są zagrożona. Estetyka ich także pozostawia wiele do życzenia.
Zespół projektowy Zespół Fundacji: Olga Napiontek Paulina Kowalczyk Trenerki: Urszula Herbich Karolina Jastrzębska-Mitzner Specjaliści/specjalistki ds. projektowania: Ludwika Ignatowicz Agnieszka Gozdek Adam Derlatka Paweł Migut