Dzieci lubią książki! Czytanie wrażeniowe w ruchu, w tańcu i w zabawie Seminarium dla nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej ZCDN, 4 października 2014 r. Maria Twardowska
Czy to możliwe, żeby książkę czytać w ruchu? Zanim dziecko samodzielnie otworzy książkę i rozsmakuje się w świecie drukowanych liter, powinno doświadczyć radości i pozytywnych wrażeń z obcowania z literaturą wywołanych aktywnością otaczających go dorosłych. Istotę czytania wrażeniowego podczas seminarium przybliżyła Małgorzata Swędrowska, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej, animatorka warsztatów literackich dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
Jaka jest rola książki w warsztacie nauczyciela? Zdaniem prelegentki książka to nie tylko wartościowa lektura, a raczej narzędzie do wzbogacenia procesu nauczania i uczenia się. Wszystkie zaprezentowane działania, rozwiązania organizacyjne koncentrowały się wokół osoby nauczyciela jako pośrednika w wydobywaniu wartości oraz organizatora zabaw i działań inspirowanych konkretnymi książkami z literatury dziecięcej.
Jak pracować z książką? Prelegentka pokazała, jak pracować z książką, aby dzieci czerpały wiele radości z kontaktu z nią, by czas spędzony nad kartami słowa drukowanego był zabawą i przeżyciem godnym powtórzenia. Pokazała, jak można ożywiać tekst literacki, by stał się pretekstem do poznawania siebie i rzeczywistości otaczającej dziecko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Czytanie wrażeniowe to sprawdzony przeze prelegentkę sposób prowadzenia zajęć literackich z grupą dzieci, w czasie których sama książka jest prezentowana jako bardzo wartościowy przedmiot, owiany pewnymi tajemnicami.
Jak przygotować przestrzeń do czytania książki? W kontakcie z książką literacką bardzo ważna jest aranżacja przestrzeni i takie usadowienie dzieci, aby wszystkimi dostępnymi zmysłami mogły smakować jej uroków. Współczesne dzieci potrzebują różnorodnych bodźców do koncentrowania swojej uwagi na tym, co proponuje dorosły, i dlatego należy wykorzystać naturalne potrzeby dzieci tj.: zaspokajanie ciekawości oraz chęć doświadczania, przeżywania, a także poruszania się i to wszystko zdaniem prelegentki należy wplatać w czytanie tekstu literackiego.
Jak czytać lekturę? Przede wszystkim należy szukać takich utworów, których czytanie można urozmaicać gestem, mimiką, tańcem integracyjnym na siedząco, zabawą ruchową w obrębie miejsca, w którym dziecko przebywa. Czasami czytany czy opowiadany tekst warto przeplatać śpiewem, uruchamianiem zmysłu powonienia, a to wszystko po to, by dziecko z zapałem, chęcią i uwagą śledziło fabułę i doświadczało radości z dobrze i atrakcyjnie spędzonego czasu.
Jaką lekturę wybrać? Książki należy starannie dobierać do wieku i zainteresowań dzieci. Ważne, aby przekaz był czytelny, a w tekście pojawiły się wartości wspomagające formowanie jego osobowości. Prelegentka proponowała książki zawierające ilustracje, które dodatkowo wspierają konkretne wyobrażenia dziecka o świecie. Jeżeli w utworze występują emocje, należy zachęcać dzieci, by w trakcie czytania je okazywały jest to zarówno chwila wytchnienia w trudnej sztuce skupienia się nad tekstem, zwłaszcza dla dzieci, oraz forma ekspresji i nauki wyrażania tychże uczuć. Podczas czytania z dziećmi i dla dzieci należy poszukać w książce słów kluczy, czyli takich, które można ożywić zabawą, np. piosenką, tupaniem, klaskaniem, wydawaniem dźwięków onomatopeicznych. Wszystkie te propzycje są krótkie, nie wymagają przemieszczania się dzieci, mają związek tematyczny z przedstawioną akcją, stają się piękną podróżą do świata wyobraźni, gdzie wszystko może się zdarzyć.
Czy książką można motywować do pracy, koncentracji? Okazuje się, że tak. Prelegentka proponuje otwierać książkę za pomocą wymyślonych haseł wypowiedzianych tajemniczym tonem: Baju, baju, dziwy, dziwy, czy to dzieje się na niby? Kartka książki się otwiera, w świat przygody nas zabiera! albo Gadu gadu gadka, to książki okładka, Która dla nas się otwiera, w świat fantazji (przygody, historii itd.) nas zabiera! W trakcie czytania czy opowiadania warto rymować podczas przewracania kartki w celu dyscyplinowania dzieci, np., Teraz kartkę przewracamy I dalej uważnie słuchamy! A koniec książki można obwieścić rymowanką: To już koniec opowieści, która w głowie się nie mieści!
Zapisy w obowiązującej podstawie programowej Celem seminarium było wzbogacenie warsztatu pracy nauczyciela w narzędzia ułatwiające realizację zapisów podstawy programowej wychowania przedszkolnego i ogólnego z dnia 30 maja 2014 r.
Jaki jest proponowany zestaw lektur dla klasy I III? Dla klas I III szkoły podstawowej nie wskazuje się w podstawie programowej jakichkolwiek tytułów wybór pozostawiono nauczycielowi, który zna swoich uczniów i najlepiej się orientuje, które pozycje dzieci przeczytają z zainteresowaniem i o których będą chciały rozmawiać.
Celem wychowania przedszkolnego jest m.in: 1. Wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych dzieciom w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji. 10. Zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej.
Cele kształcenia ogólnego Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: 1) czytanie rozumiane zarówno jako prosta czynność, jak i umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa
Jednym z najważniejszych zadań szkoły podstawowej jest kształcenie umiejętności posługiwania się językiem polskim, w tym dbałość o wzbogacanie zasobu słownictwa uczniów. Wypełnianie tego zadania należy do obowiązków każdego nauczyciela.
Dlaczego czytanie w ruchu? Jak twierdzą neurdydaktycy największym wrogiem uczenia się jest nuda! (Marzenna Żylińska). Proces uczenia się jest tym bardziej efektywny, im częściej jest związany z pozytywnymi doświadczeniami, a emocje wiążą się z pozytywnymi kontaktami społecznymi.